Crisis
m
Cambodja-debat leidde tot
scheuring
de P.v.d.A
in
i fiabe sim
de Verenigde Staten
Bombardementen op Noord-Vietnam
De economie baart nog zorgen
Foto van de week
„Juf” Wierda
trad in het huwelijk
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
VRIJDAG 15 MEI 1970
109e JAARGANG No. 38
Russen boven Egypte
Protest van studenten
üs hjoed to slzzen
Soms is It middel de slimste kwael.
Haarden
Bombardementen op Noord-Viet
nam
Advertentieprijs: 17 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f4.00 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887928
(tijdelijk?) van de besprekingen heb
ben teruggetrokken.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
(05157)
Intussen heeft de escalatie van de strijd
in Zuidoost-Azië de anti-Vietnambewe-
ging in Amerika, die op sterven na dood
was, nieuw leven ingeblazen. Op ruim
honderd universiteiten zijn de stu<fen-
ten in staking gegaan en de radicale
New Mobe-beweging (mobilisatiecomi-
té tegen Vietnam) heeft bij het Witte
Huis een grote demonstratie georgani
seerd, waaraan door ongeveer 100.000
betogers werd deelgenomen. Dat die de
monstratie betrekkelijk rustig verlopen
is mag een wonder heten, aangezien
i Hwat haf
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Wymbritseradeel.
krachten. Dat luchtoverwicht hebben de
Israëliërs in stand kunnen houden door
de luchtafweerinstallaties en het radar-
net in Egypte beide geleverd door
de Sowjetunie onbruikbaar te ma
ken. Sinds enige tijd nu is Moskou be
zig ze^r moderne SAM-3-raketten tegen
laagvliegende vliegtuigen te installeren.
Dit feit, voorts de berichten uit Mos
kou, dat deze luchtafweerinstallaties
door Russen bemand zullen worden en
nu de berichten over Russische vlie
gers in het Egyptische luchtruim ma
ken het waarschijnlijk, dat aan het Is
raëlische luchtoverwicht althass bo
ven Egypte zelf een einde zal ko
men. In feite is dit reeds min of meer
het geval, aangezien de Israëlische vlie
gers zich sedert de Russische activi
teiten in de lucht niet meer voorbij het
Suezkanaal hebben gewaagd.
Op zich behoeft dit alles Washington er
nog niet toe te brengen in dit stadium
de Israëlische luchtmacht te gaan ver-
sterlren. Anders zou het uiteraard wor
den wanneer met de Russische steun op
de achtergrond de Egyptische luchtmacht
kans zou zien het gevechtsterrein van
het Suezkanaal naar 't Israëlisch grond
gebied te verplaatsen.
Aan de vooravond van het Pinkster
feest een foto van een kerk. Wel toe
passelijk vinden we. We zouden ook
haast kunnen zeggen van de kerk, al
is dit dan niet het oudste godshuis van
Bolsward. Dit is n.l. de Broerekerk. De
Martinikerk is de kerk omdat deze het
symbool is van Bolsward. Het is de
plaats van gebed en eredienst. Maar ook
het gebouw, waar herdenkingen plaats
vinden, waar culturele manifestaties
worden gehouden, waar iedere Bolswar-
der zich thuis voelt. De fotograaf heeft
er een mooie prent van gemaakt. U
ziet het al, de foto is genomen vanaf
de glooiing van het Hoog Bolwerk. Al
les wat er is aan lagere bebouwing (het
is echt niet veel meer op de Grote Kam
pen) maar ook zelfs de beide pasto
rieën (de oude, thans architectenbureau
en de nieuwe) zijn aan het oog ont
trokken. Slechts een paar bomen snij
den het vlak. De bloemen op het Bol
werk vertellen dat het voorjaar toch is
gekomen. De fotograaf de heer Eizema
heeft ook in 1945 op dezelfde plek een
foto genomen. Toen zaten hier op het
Bolwerk een paar Canadese soldaten.
Hij maakte deze „lege” foto als con
tract, maar het resultaat is zó merk
waardig, dat we de foto graag een plek
je gunnen op deze plaats. Immers door
de positiekeuze van de fotograaf rijst
het Bolwerk omhoog en lijkt het hoger
dan het in werkelijkheid is. Maar het
geeft ook de suggestie van veilige be
slotenheid, die er eenmaal achter de
wallen heerste.
hoge zwarte hoed en dat alles vervaar
digd door de dames. Het was een fan
tastisch gezicht. Ook een eigen ge
maakte papieren loper met bloemen was
voor het bruidspaar uitgelegd, terwijl
de kleuters onderwijl zongen toen het
bruidspaar daar op liep stonden de jon
gens en meisjes in de rij. De school
was prachtig versierd evenals de tafel
tjes waarop gebak en ranja werd ge
presenteerd. Mevr. Bosch liet de kleu
ters een toepasselijk lied zingen en Tjit-
ske Anema en Feike Tolsma boden het
bruidspaar namens de kleuters een mix
er aan, waarop mevr. Bosch nog een
eveneens toepasselijk gedicht zei. Mej.
Van Dijk zorgde voor een spannend
verhaal in de poppenkast; van de tove
naar ontving het bruidspaar ook nog een
cadeautje. Mej. Wierda nu mevr. Bou-
ma was 5 jaar aan de kleuterschool
verbonden, in een receptie werd haar
door de oudercommissie een broodroos
ter aangeboden.
leg zijn vastgestsld.
Het debat in de Tweede Kamer werd ge
houden op verzoek van de socialist Ne-
derhorst. Hij diende een motie in waar
in hij de regering vroeg te onderzoe
ken of voortzetting van de haardenfa-
brfek op kleinere schaal mogeUJk zou
zijn. De motie werd afgewezen. Alleen
socialisten, radikalen, pacifisten en D’66
stemden voor de motie. Minister Nelis-
sen (economische zaken) weigerde om
nog meer regeringssteun aan de fabriek
te geven. „Ik ga nfet op de stoel van
een bedrijfsdirektie zitten en met over
heidsgeld een verliesgevende zaak voort,
zetten”, zei de bewindsman. De commu
nist Bakker maakte begrijpelijk ogen»
blikkejjk een stekelige vergelijking met
Verolme, waar de regering wel veel geld
in heeft gestoken. „Minister Witteveen
zal na Verolme wel gezegd hebben: nu
is het genoeg, sluiten maar die tent,”
aldus de heer Bakker.
De enige toezegging, die minister Ne-
lissen wilde doen was, dat hij de zaak
opnieuw wilde bezien als de bewind
voerder van het bedrijf die wordt aan
gesteld omdat de fabriek surseance
van betaling heeft gevraagd tot een
andere konklusie komt en wel mogelijk
heden ziet voor een (gedeeltelijke) voort
zetting van het bedrijf. Eventueel is de
minister dan bereid met overheidsgeld
te hulp te komen.
Woensdag leidde het Cambodja-debat tot
een openlijke scheurig in de Party van
de Arbeid. Een reeds lang sluimerend
konflikt trad in de openbaarheid. Twee
leden, w.o. de heer Goedhart, sloten zich
aan bij D’70.
Hel besluit van president Nixon tot een massale invasie van Zuidvietnamese en
Amerikaanse troepen in Cambodja heeft grote verdeeldheid veroorzaakt in de
Verenigde Staten, niet alleen onder het Amerikaanse volk maar ook in de
regering. Tot op zekere hoogte valt Nixons besluit tot escalatie van de oorlog in
Zuidoost-Azië wel te verdedigen. De Amerikaanse interventie in Cambodja is in
feite een gevolg van het mislukken van de afspraak tussen de vroegere heerser
van Cambodja, prins Sihanouk, en de Noordvietnamezen en de Vietcong. Volgens
die overeenkomst zou Cambodja „neutraal” bljjven, en zouden de communisten
op beperkte schaal gebruik mogen maken van de grensgebieden om daar bevoor
rading*- en schuilplaatsen met het oog op de strijd in Vietnam aan te leggen.
van de KVP-er Westerterp dat de
regering met de term „begrip voor de
Amerikaanse akties” nog geen instem
ming heeft bedoeld. Tijdens de akties
in Cambodja hebben Amerikaanse vlieg
tuigen bombardementsaanvallen uitge
voerd op doelen in Noord-Vietnam. Mi
nister Luns zei naar aanleiding hier
van dat de Nederlandse regering ervan
overtuigd is, dat de bombardementen
niet zullen worden herhaald. De Neder
landse regering zou dit ten zeerste be
treuren. De minister beloofde, dat hij
dit standpunt nogmaals aan de Ameri
kaan bekend zou maken.
Het hoofd van de kleuterschool alhier
mej. J. Wierda, afkomstig van Dongjum
werd dinsdag j.l. mevrouw Bouma; zij
trad in het huwelijk met de heer A. J.
Bouma van Kimswerd. Kleuterjuf me-
I vrouw J. Bosch-Huizenga en mevr. Heeg
uit Kubaard, als vervangster deze week
en kwekelinge mej. A. van Dijk uit Ach
tte juist tot doel heeft de aangekondig-
de terugtrekking binnen een jaar van
150.000 man Amerikaanse troepen uit
Vietnam veilig te stellen, wordt niet ge
loofwaardig geacht; zijn critici vrezen,
vooral gezien de opmerking vas vice-
president Agnew, dat de operaties te
gen Cambodaj wellicht herhaald zullen
moeten worden en gezien de opmerkin
gen van militaire zijde, dat eigenlijk
ook de communistische concentraties in
Oost-Laos aangevallen zouden moeten
worden, dat de Amerikanen uiteindelijk
heel Indochina zullen worden ingezogen.
Ook bestaat de vrees, dat de Ameri
kaanse troepen wel degelijk ih Cambod
ja zullen moeten blijven om de regering-
Nol in het zadel te houden. En tenslot
te wijzen Nixons critici erop, dat soort
gelijke operaties in Vietnam de commu
nisten daar nimmer op de knieën heb
ben gedwongen en dat in de afgelopen
jaren duidelijk gebleken is, dat Hanoi
niet bereid is tot onderhandelingen uit
een positie van zwakte.
De ongerustheid in Washington over de
uitbreiding van de strijd in Zuidoost-
Azië is overigens nog vergroot door een
kortstondige intensivering vaii de Ame
rikaanse bombardementen op doelen in
het zuiden van Noord-Vietnam en door
het dreigement van minister Laird dat
hij, indien noodzakelijk, zou aanbevelen
de bombardementen op Noord-Viet
nam uit te breiden. Sinds de luchtaan
vallen in november 1968 officieel wer
den beëindigd heeft de Amerikaanse
luchtmacht nog wel af en toe Noord-
vietnamees afweergeschut bestookt ter
bescherming der onbewapende verken
ningsvluchten. De kortstondige intensi
vering van die aanvallen was kennelijk
bedoeld als waarschuwing aan Hanoi om
niet, als reaktie op de invasie in Cam
bodja, vla de gedemilitariseerde zone
tussen Noord- en Zuld-Vietnam een aan
val te beginnen. Zo’n aanval is tot dus
verre inderdaad uitgebleven, maar de
bombardementen en de invasie in Cam
bodja hebben er wel toe geleid, dat de
communistische afgevaardigden naar 't
Vietnamese vredesoverleg in Parijs zich
Ondanks alle pogingen van de laatste
tijd mankeert er nog heel wat aan de
arbeidsverhouding in Nederland. Werk
nemers hebben nog lang geen recht op
inspraak, maar zelfs het recht op tijdi
ge informatie ontbreekt in belangrijke
gevallen. Ondanks de vele pleidooien hier
toe in parlement en overlegorganen. Des
te pijnlijker is het, wanneer ogenschijn
lijke kampioenen van dit recht betrok
ken raken bij incidenten waar dit recht
met voeten wordt getreden. Een voor
beeld hiervan is de fusie geweest tus
sen Philips en NKF, waar drs. De Pous,
voorzitter van de Sociaal Economische
Raad, bemoeienis mee heeft gehad. Een
recent voorbeeld is de onverwachte slui
ting van de haardenfabriek Beckers,
Becking en Bongers in Bergen op Zoom,
waar van de ene op de andere dag ze
venhonderd werknemers op straat ston
den. De Tweede Kamer had vorige week
veel kritiek op de leiding van dit be
drijf, met name op de commissarissen.
Eén van deze commissarissen is mr. P.
van Boven, voorzitter van een van de
werkgeversorganisaties en nauw betrok
ken b(j het Haagse overleg inzake de
rechten van werknemers. In het geval
van de haardenfabriek werd zonder
overleg met vakbonden en onderman ere
raden tot ontslag besloten. Een procedu
re die in strijd is met de juiste spel
regels zoals die bij het gezamenlijk over-
Ook in het Midden-Oosten, die andere
grote brandhaard in de wereld, is de
spanning gestegen sedert gebleken is, dat
Russische vliegers in Egyptische Migs
actief deelnemen aan de verdediging
van het Egyptische luchtruim. Aan de
ze escalatie van Russische zijde van het
Arabisch-Israëlische conflict is rucht
baarheid gegeven door de Iraëlische re
gering. Dat geschiedde met veel ophef,
die kennelijk tot doel had president
Nixon te doen terugkomen van zijn be
sluit om de door Israël gevraagde ex
tra contingenten Phantom- en Skyhawk.
straaljagers voorlopig nog niet te leve
ren. Als basis voor dat besluit diende de
Amerikaanse opvatting dat er, vooral
als gevolg van het Israëlische luchtover
wicht definitief gevestigd in de zes
daagse oorlog in juni 1967 een zeker
militair evenwicht in het Midden-Oos
ten heerste, waarbij het numerieke over
wicht aan Arabische zijde in bedwang
werd gehouden door de kwalitatieve su
perioriteit van de Israëlische strijd-
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Die afspraak viel in duigen door het
recente omverwerpen van Sihanouks re
gime door de regering van Lon Nol,
en door de daarop volgende pogingen
van de communisten om hun greep op
Cambodja uit te breiden. Aangezien het
zwakke Cambodjaanse leger niet in staat
is de communisten tegen te houden en
omdat een versterking van de bases van
de Vietcong op Cambodjaans gebied,
slechts vijftig mijl van de Zuidvietna
mese hoofdstad, Saigon, de militaire
positie van de Zuidvietnamezen en de
Amerikanen ernstig zou verzwakken
valt het te begrijpen, dat Nixon moei
lijk stil kon blijven zitten. De Ameri
kaanse president heeft de invasie om
schreven als een beperkte actie: zij zou
slechts tot doel hebben het hoofdkwar
tier en de schuilplaatsen van de Viet
cong te verwoesten, en voorts de com
munisten hun wapen- en rijstvoorraden
afhandig te maken. Met deze actie, die
hooguit twee maanden zou duren, zou
den de strategische plannen van de
Noordvietnamezen en de Vietcong voor
de strijd in Zuid-Vietnam zeker acht
maanden kunnen worden vertraagd en
wellicht zouden de communisten er door
kunnen worden gedwongen aan de on-
I derhandelingstafel concessies te doen.
Nixons actie en zijn voorstelling van
j zaken hebben evenwel heel wat kritiek
j uitgelokt. Zijn tegenstanders zeggen, dat
I de escalatie de indruk wekt, dat de Ame
rikaanse regering zich toch nog weer
vastklampt aan de illusie van een mi
litaire overwinning, in plaats van zich
langzamerhand uit het Indochinese
wespennest terug te trekken. Nixons
verdediging, dat de tijdelijke) escala
de gemoederen zeer verhit waren door
dat bij eerdere betogingen op de univer-
siteit van Kent in de staat Ohio vier
studenten door <te te hulp geroepen Na
tionale garde waren doorgeschoten. Maar
niet alleen onder de bevolking, ook in
de regering heeft Nixons optreden twee
spalt veroorzaakt. Uitgelekt is, dat Ni
xon zijn besluit genomen heeft uitslui
tend op advies van de militairen en van
de minister van justitie, Mitchell, en te
gen bet advies in van de minister van
buitenlandse zaken, Rogers, diens colle
ga voor defensie, Laird, en de voornaam
ste adviseur voor buitenlandse zaken,
Kissinger. De crisis binnen de regering
kwam echter het duidelijkst tot uiting
door het ontslag van de leider van het
bureau voor jeugdzaken in het minis
terie van onderwijs, Moffett, die protes
teerde tegen het feit, dat Nixon de be
togende studenten „schooiers” had ge-
noemt, en door het openbaar worden van
de inhoud van een brief van de minis
ter van binnenlandse zaken, Hickel, aan
Nixon, waarin deze ervan wordt be
schuldigd, dat hij „de jeugd de rug toe
keert, hetgeen bijdraagt tot opstand en
anarchie”.
De Tweede Kamer had eigenlijk vorige week het i oorbeeld van veel Nederlanders
willen volgen en niet behulp van aHe feest, en herdenkingsdagen geruime tyd
vrijaf willen nemen. Het is niet gelukt. Twee zaken vroegen om een onniiddell(jke
reaktie van het parlement: de Amerikaanse inval in Cambodja met de reaktie
daarop van de Nederlandse regering en de sluiting van de haardenfabriek Beckers
Becking en Bongers in Bergen op Zoom,
I lum, hebben met de kleuters vas Arum
en Kimswerd het bruidspaar een niet
te vergeten uur bezorgd in de kleuter
school. Een bruidsmeisje (in ’t wit,
lang) en een bruidsjonker in gekleed
zwart pakje met grijze hoge hoed ont
vingen het bruidspaar en strooiden bloe
men op hun pad naar de school. Bruids
meisje was Aukje Nadema, bruidsjon
ker Ronny Wiersma. Daar aan geko
men zag men dat alle medsejs een bruids
sluier dioegen en de jongetjes een
te stellen over het regeringsstandpunt
inzake de Amerikaanse inval. De nota
zou begin deze week bij de Kamerleden
moeten zijn, waarna woensdag e'en de
bat zou moeten volgen.
In zijn antwoord op de vragen zei mi
nister Luns, dat de Nederlandse rege
ring bereid is de Amerikanen te laten
weten dat Nederland .verontrust’ is. Wel
wil de minister eerst proberen een dui-
deljjk’er beeld te krijgen om te zien of
er voor zo’n verklaring aanleiding is.
Wat woensdag beslist zou blijken. De
oppositie heeft kennelijk niet zoveel ver
trouwen in de afloop van dit debat kun
nen tonen. Eind vorige week stuurden de
besturen van PvdA, D’66, PPR en PSP
alvast een brief aan president Nixon,
waarin zij schrijven over „hun oprech
te verontwaardiging” over de Ameri
kaanse polittek. Zij vragen president
Nixon de Amerikaanse troepen uit Cam
bodja weg te halen en de troepen uit
heel Indo China zo snel mogelijk terug
te trekken. In de brief vertell'en zij ook
dat de Nederlandse regering meende be
grip te moeten opbrengen voor de Ame
rikanen, maar zij voegen hier aan toe,
dat de vier partijen hiertegen scherp
hebben geprotesteerd. Wat gemeen zeg
gen de partijen in de brief ook dat zij
zich „door ervaring wijs geworden”
rechtstreeks tot president Nixon wen
den. Dit is een al te duidelijke toespe
ling op het feit dat minister Luns er
eerder van is beschuldigd de Nederland
se standpunten niet juist te hebben over
gebracht
Minister Luns zei in de Tweede Kamer
overigens in antwoord op een vraag
Direkt na het militaire optreden van
de Amerikanen in het buurland van
Vietnam verklaarde premier De Jong
dat de Nederlandse regering „begrip
had” voor de Amerikaanse houding. Het
ontlokte schampere reakties aan de op
positiepartijen, terwijl ook de heer
Schmelzer, fractieleider van de KVP,
niet helemaal tevreden leek over deze
snelle uitspraak van de premier. De
heer Schmelzer zei, dat hij niet kan be
grijpen dat de regering zo snel tot een
oordeel kon komen. Volgens hem was de
motivering van de Amerikaanse presi
dent voor de militaire alette niet zo
ijzersterk. Het is al geruime tijd bekend,
dat de Vietcong een hoofdkwartier heeft
op Cambodjaans grondgebied. Waarom
moet men juist nu tot aktie overgaan?
vroeg de heer Schmelzer, Hij achtte het
risiko levensgroot aanwezig dat de Viet
namese oorlog wordt uitgebreid, waar
door het einde van de strijd verder weg
ligt dan ooit tevoren.
De heer Schmelzer zei dit alles nog voor
minister Luns (buitenlandse zaken) in
de Tweede Kamer mondeling antwoord
gaf op vragen van de socialistische op
positieleider, de heer Den Uyl. Bij dit
vragenuurtje was nog maar weinig te
merken van de KVP-kritiek. Erg veel
gelegenheid was daar trouwens niet voor.
Bij het stellen van vragen moeten de
Kamerleden zich daartoe beperken. Kri
tiek op de antwoorden is niet mogelijk.
Toch vond de Kamer een aardige me
thode om dit alsnog te doen. De KVP
sloot zich aan bij e'en verzoek van de
linkse oppositie (CPN en PSP) aan mi
nister Luns om razendsnel een nota op
rt
-
