In de schaduwen (raad)
van morgen
Roemloos einde
van
Wybrandi-State
Gaöe SKroar
I
pil
Druk bezochte politieke teach-in Hennaarderadeel
te Welsrijp
IS
h».
Hwat bring! its de
R.O.N.O.
Fan de Martinytoer
L
92
n
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
üs hjoed to sizzen
ien,
t 9
cm
STREEKBLAD VOOR WEST* EN ZUIDWEST FRIESLAND
F I
109e JAARGANG No. 43
DINSDAG 2 JUNI 1970
i-
■MB
en
SKOANDER
it
Hwat hat
en
e
Advertentieprijs: 17 et. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
As wy it smelle paed fan de deugd
folgje ha wy net folie kans dat
guods ós bisykje yn to heljen.
WARKUM JOWT IN
FOARBYLD
Abonnementsprijs f4.00 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
lier
Dat
stukgeslagen. Er is veel geroofd. Estrik-
ken, tegels, een koperen pomp. Er is
nog veel meer vernield. Duizenden
dakpannen, betimmeringen enz. De jeugd
moet niet de schuld van alles hebben.
Grote mensen gaven het slechte voor
beeld. Een trieste zaak. Het was reeds
vaak gefluisterd, dat de rode haan zou
gaan kraaien. Vrijdagmiddag is het er
dan toch van gekomen. Als vermoede
lijke oorzaak wordt opgegeven: kinder
spel. Spelen met vuur. Hoe dan ook Wy-
brandistate is niet meer. Het is een ver
snelde dood geworden, want het was
toch al de bedoeling de state met de
LANDBOUPROBLEMATYK YN
FRYSKE RONO-UTSTJURINO
Verschflnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
ültg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
TeL 3044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157).
en-
dat
ize!
Bolswards Nieuwsblad
Wymbritseradeel.
Vrijdagavond 29 mei tegen achten. Tien
tallen auto’s zoeken een parkeerplaat
sje in de dorpskom van Welsrjjp. Alle
maal politieke passagiers, die de teach-
inn bijeenkomst, opgezet door sectie-
jeugd van de Cult. Raad Hennaardera
deel blijkbaar niet willen missen. De
jeugdsectie weet het z.g. .psycholo
gisch moment” zeer wel te benutten.
Gewoonlijk bestaat voor dergelijke avon
den geen overdadige belangstelling. Nu,
vlak voor de raadsverkiezingen, denkt
men aan de oude natuurwet: door wrij
ving ontstaat warmte. En die partij-
wrijving is ditmaal iets sterker dan
voor in vol bedrijf door familie
Wybrandi. Daarvoor door de Popma’s.
De naam Wybrandistate is dus niet oud,
want pas omstreeks 1930 kwam fam.
Wybrandi van Longerhouw naar hier.
De boerderij was voorheen vooral ook
bekend om z|jn ooievaarsnest. Na de
oorlog kwamen de eiberts helaas niet
meer. Daarvoor was het altijd feest.
Wanneer de eerste ooievaar al klap
perend verscheen draafden de kinderen
naar de krant om het nieuws te mel
den. Wat leefde de familie mee als de
jongen groter werden en onder het toe
ziend oog van het ouderpaar het vlie
gen moesten Ieren. Als de kinderen aan
de Hartwerdervaart zaten te henge,
len kwam de ooievaar tot op een paar
meter afstand bedelen om de gevan
gen visjes.
In de oorlogsjaren z|jn er wel bange
takomst sa bliuwe sil, moat öfwachte
wurde, mar fêst stiet, dat de stêd War-
kum in machtige fabryk ryk is, dêr’t
meiinoar 167 minsken in goed stik brea
yn fortsjinje en foar de boeren yn wide
omtrek in sterk bastion is foar har bi-
driuw en bistean. By folie minsken lib-
bet de winsk, dat dizze sterke kombi-
naesje yn de kommende jierren noch
fêster oan de sintrale öfset meidwaen
sil en wy hoopje dit mei har.
De lónbourubrkyk „Petear om hós
hear” fan de Fryske Rono-utstjüring
fan tiisdei, 2 juny n.k., sil gean oer
de hjoeddeiske lanbouprobtematyk. Yn
dizze ütstjüring sille learbngen fan in
Pedagogyske Akademy (kweek skoal-
le) yn Utert, dy’t tydlik op „Allards-
each” to Bakkefean tahalde, har ym-
presjes werjaen oer bisites, dy’t hja
brocht hawwe oan in pear buorkerijen
yn Fryslan.
Fierder sille hja in neipetear diskus
je) ha.de oer harren bifynsten mei le
den fan it aksjekomité fan de Fryske
Mij fan Lar.bou.
der lieding fan Warkum birikte it öf-
roune jier it geweldige sifer fan liker-
nóch 154 miijoen kilo molke, dêr’t 39.5
sint per kilo foar ütbitelle waerd. Dat
makket in molkjild fan mear as 60 mil
joen goune. Hjirfan forwurke Wa. ,;um
seis 77.7 miljoen. Heech 30.9 m’ljóen.
Himr.’vlom 22 m'ljocn en Balk 2".3 mil
joen kilo. Hoefier de forwurking yn de
Mar net allinnich op dit gebiet is War-
kum in ijochtsjend foarbyld. Dér op it
stran stiet in twadde plyder fan boere-
energy en meimekoar wurkjen. De koo-
perative gersdroegerij, annex dongdroe-
gerij, nimt ek al jterren de foarstap.
Nei de oarloch üteinsetten mei lyts
sawntich leden hat it nou al mear as
200 fêstleverjende boeren as lid. En
slach op slach litte hja yn Warkum sjen,
dat hja de n|je tlid wol oandoare. Hja
wiene de earste, dy’t ny de sloppe tiid
de luserne üt de nije polders hellen om
it to droegjen en to forkeapjen. Doe
folge de dongdroegerij en nou binne hja
wer de earsten, dy’t bisykje mei it meit-
sjen fan gerswafels it aide bidriuw op
moderne wize to tsjinjen. Yn it nijs-
gjirrige jicrforslach fine wy op de lés
te blêdkant in grafykje, dat mei ten
slach düdlik makket hwerom op it he
den de gersdroegerij de bysündere oan-
dacht fortsjinnet fan eltse boer. Yn de
jierren fan har bistean, dat is fan
1948 oant nou ta is de priis fan it
krêftfoer oproun fan 25.5 goune oant
41 goune, de molkpriis fan 23.5 oant
lyts 40 sinten, mar de Kosten fan it
gersdroegjen rounen fan 11 sint nei
krapoan 14, mar troch de foardieien fan
Roemloos is Wybrandistate ten onder
gegaan. Als een gebouw zijn bestem
ming verliest, komt het er wat onwen
nig bij te staan. Voor Wybrandistate
werd het een volkomen striptease. Zel
den zal iemand zoveel vrijwillige hulp
hebben gekregen als de aannemer van
de afbraak van deze eens zo trotse boer
derij, die geofferd moest worden op het
altaar van de stadsuitbreiding. Een vrij
willige help, die allerminst welkom was.
Verleden V'eek werd ons nog een tien
tje geboden zo het ons zou gelukken
als wij ook maar een ruit konden ont
dekken dat niet door de jeugd was
normaal. Welsrijp zelf evenwel schijnt
zich aan te sluiten bij de, door wijlen
minister De Marees van Swinderen, ge
karakteriseerde groep van „gematigde
onverschilligen”. Wij zien tenminste in
de zaal slechts weinig van de ons zo
vertrouwd geworden, dorpsgenoten.
Voorz. Ch. W. van Weert uit Worn,
mels geeft het startsein. Stelt de ze
ven partijbonzen aan het publiek voor.
Drie van de CC (de heren Brandsma,
kvp; Y. Veenstra, ch; F. Klijnstra ar)
twee federalisten (L. Bogstra, B. Boot-
sma) twee Frysk nasjonalen E. Hiem-
stra, E. Bruinsma). Intussen zijn er nog
(Foto’s L. K. Mol)
''1
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
it dongdroegjen bitellen de leden 15.5
sint. Nou is it sinneklear, dat yn forhal-
ding ta molkpriis en foerkosten it gers
droegjen aloan goedkeaper wurden is.
Foar ien kilo molke krigen hja yn 1948
twa kilo droeggers, nou is dat trije
wurden. As it doe ütkinnen hat, sit er
nou aerdich winst yn.
De Warkumer droegerij wurket goed-
keap, oaren moatte hjir en dér 17 sinten
ha en der is noch ien, dy fan Aldwald,
dy’t mear as 19 sinten de kilo fan de
boeren freget. It is dan ek neat gjin
wónder dat it tal leden hurd oanwint
en dat er seis in boer hjir üt Boalsert
is, dy’t mear as 68.000 kilo droegje liet.
Warkum lit sjen, dat hja by steat binne
foar in hiele witte omkrite skoander
wurk to dwaen. Finansieel wurdt dit
mooglik makke trochdat Raiffeisenban-
ken en de suvelbank (Fryslanbank) de
middels forskaffe foar de ynfestearin-
gen, dy’t troch dizze sterk groeijende
bidriuwen dien wurde moatte. Mar ek dat
binne fruchten fan deselde beam:
ienrtedich meimekoar oparbeidzjen,
hwertroch men it heft yn eigen han-
nen hóldt. Mar dêrneist foarmet it le-
dekapitael dochs de wichtichste groun-
slach foar dit bilangrike wurk, neist
de oanspraklikheit fan de dielnimmers.
Al mei al in prachtich foarbyld foar
oaren, dy’t hjiroan sjen kinne, hwat bi-
rikt, wurde kin as men ónder goede lie
ding it eigen wurk yn -eigen hannen
nimt en derby de ündvrllnge forhóldin-
gen ta ienriedichheit wit to bringen.
Dêrtroch is Warkum wurden in boe-
restêd fan formaet, dy’t wy fan herten
lokwinskje mei har kostlik bisit.
,Tj. de J.
De boargemaster fan Warkum is dizze
wike bineamd yn de twadde stêd fan
Fryslón: Snits. Dat is in lokwinsk
I wurdich foar dizze jeugdige magistraet
en wy hoopje, dat hy it yn syn aide
wen. en stüdzjeplak like goed dwaen’ melom en Balk. Dizze kombinaesj® ün-
I mei as yn Warkum. Dat is nou al de
twadde kear, dat de Warkumer earste
boarger derfandinne promoasje mak
ket. Syn eardere foargonger: mr. Op-
pedyk van Veen gie fan Warkum mei
Burgum yn de tige foarütgeande grite-
I nij Tytsjerksteradiel. Mar yn Warkum
I is mear, dat tige de oandaeht lókt. De
suvelfabryk „De Goede Verwachting”
ogenblikken beleefd. De schuur herberg
de talloze radio’s en ander verboden
waren. Clandestien werd er vaak ge
luisterd. Meermalen werd er huiszoe
king gedaan of kwamen de Duitsers op
bezoek, soms in het nachtel|jk uur.
Gevonden werd er nooit iets. Soms wa
ren ze erg brutaal. De voordeur heeft
nog lang de afdruk getoond van een
Germaanse laars, die er tegen schop
te, omdat niet snel genoeg werd ge
opend. Eens kwam er een jong soldaat,
die graag burgerkleren wenste om te de
serteren. Was het echt gemeend, een truc
misschien’ Mevrouw Wybrandi, nu in
het Hid Heroplantsoen, kan uren ver
tellen van alle lief en leed. Ze is even
bij de ruime wezen kijken. Een triest
gezicht. Het ging haar wel even aan
het hart.
een paar gearriveerd. Twee WD-ers de
heren Bonsma en Wiersma). Boven ver
wachting, want deze groep had bericht
van verhindering gezonden. Van Weert
stelt de inleidende vraag: Hebben poli
tiek en cultuur met elkaar te maken?
Volgens hem zeer zeker. Tot algemeen
voorlichtende vorming. Eerste ronde.
Drie partijvertegenwoordigers worden
uitgenodigd om elk een korte inleiding
te houden over hun program. Spreektijd
maximaal 10 minuten. Wethouder Klijn
stra (cc) komt als nummer één aan
bod. Stelt het chr. uitgangspunt van de
rechtse combinatte vastomlijnd, als ba
sis voor samenwerking. Wijst verder het
verwijt van de hand dat het gemeente
bestuur aan activiteit is tekort gescho
ten. Noemt o.m. het bouwen, in de laat
ste jaren, van een klein® 200 nieuwe
woningen, voor 74 zijn in dit verband
de plannen zo goed als rond. Wijst ver
der op tot standkomlng van nieuwe
scholen en een sterke ontplooiing van
culturele activiteiten.
Dokter L. Bogstra (federatie) komt als
tweede naar voren, geeft in een vlot
speechje de doelstellingen van z|jn par
tij weer. Wij menen heus niet dat de
andere groeperingen, die aan de verkie
zingen deelnemen, waardeloos moeten
heten. Het gaat ons om meer inspraak,
wij stellen als fundamenteel punt de
totstandkoming van een z.g. schaduw-
raad, d.w.z. een organisatie van contact
personen uit alle dorpen die op gezette
tijden (ongeveer een week of zo voor de
uitgeschreven raadsvergaderingen) bij-
elkaar komen, plannen, suggesties, wen
sen enz. doornemen, op hun effect en
bruikbaarheid onderzoeken, een en an
der ter kennis van de gemeentebestuur
ders brengen, met het doel de communi
catiestoornis die er momenteel bestaat
tussen bestuurders en burgerij, op te
heffen. Dokter gaat ook even in op een
ingezonden stuk in Bolswards Nieuws
blad (van een wd-er). Bestempelt dit
als een kletsverhaaL Er wordt b.v. in
gesuggereerd dat ik als gemeentearts
nooit zitting in de raad zal kunnen
nemen. Geeft de verzekering dat, mocht
hij gekozen worden hij deze zetel ze
ker zal bezetten. Inderdaad een arts in
de politiek, dat komt vaker voor. Lam
berts en Tilanus hebben het zelfs tot
de Tweede Kamer gebracht. Derde in
leider is Evert Hiemstra van de FNP.
Hij brengt ons aan de weet dat dokter
op de schaduwraad der federatie geen
patent mag aanvragen want deze raad
is door de FNP uitgevonden, echter
door omstandigheden niet eerder in prak
tijk gebracht. Wjj nemen het graag aan,
’t maakt even weinig uit of nu Guten
berg dan wel Koster ’t eerst met de
boekdrukkunst op de proppen kwam, van
meer belang is het dat men er profijt
van trekt. Hiemstra somt terloops ook
nog de activiteiten van zijn partij op.
Men heeft zich provinciaal goed laten
gelden. Spoorlijn Staveren-Sneek, Ber-
gumer Centrale enz. De FNP „wie der
as earste by en wy hoopje by soksoart
akkefysjes foaroan to bliuwen”. Wy ha
oer ’t algemien üs plak goed skjinmak-
ke”. Dat (te kiezers der krektlyk sa oer
tinke hat 18 maert wol bllken dien.
Volgt als toegift nog een WD ontboe
zeming. De heer Bonsma uit Itens wordt
met enige zachte drang naar het po
dium gelokt. Partygenoot Wiersma ont
dekt er ook nog een stoel, is naarstig
bereid zijn geestverwant te flankeren.
Bonsma heeft zich uiteraard ntet op dit
speechje geprepareerd, steekt met eni
ge schroom van wal. Als een bader in
koud water. Hij doet een paar fikse sla
gen en is er meteen „door”. Stelt het
begrip vrijheid centraal, noemt zich in
dit verband tegenstander van een te ver
doorgevoerde partij combinatie. Maakt
zich overigens weinig illusies over het
behoud van de ene VVD-zetel in de
nieuwe raad Zegt dat zyn party, door
afwyzing van verbintenissen, bewust
heeft gekozen voor eigen ondergang. Dat
betekent echter niet dat de WD moet
worden bijgezet in de politieke grafkel
der. Als we ’t deze loop niet halen,
wy komen uit de „onderdompeling” vast
j weer naar boven, Bonsma en de zynen
j houden dus goede moed. Na deze vier
voudige voorlichting kondigt Van Weert
viermaal tien minuten pauze aan. „Om-
ke Gerryt” laaft de dorstige kelen. Be
gin van tiet tweede deel der byeen-
komst, het forum in het vuur. Raads
leden en kandidaten zetten zich schrap.
De vragen komen vlot los. Het begint
waarlijk interessant te worden, het heeft
wel iets weg van een politiek spelle
tje ping-pong. Balletjes gaan over en
weer of worden behendig opgevangen.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIL 1 Vervolg elders in dit blad
grond geiyk te maken. Aanvankeiyk
niet. Zoals men weet is de boerderij
aangekocht ten behoeve van het uit
breidingsplan. In dat plan zou (te boer
derij een eigen plaatsje houden. Er is
intern wel gedacht aan het stichten van
een rijtuigmuseum, het organiseren van
een kinderboerderij of een jeugdhonk.
Het bleek helaas alles te hoog gegre
pen en te kostbaar. Nu is wel de ruim
te in het uitbreidingsplan uitgespaard.
De bomen kunnen blijven. Wellicht kan
er later een bijzondere bebouwing ko
men. De boerderij was laatsteiyk be
woond door familie Witteveen. Daar-
makket boppeslach nei boppeslach en
bistiykt nou praktysk de htele Süd-
westhoeke: By de oprjuchting forwurke
hja goed seis miljoen kilo molke' en
joech derfoar goed 4 sinten de kilo.
Dat wie yn 1901. Tsien jier letter wie
it 9 miljoen kilo, hwer't 5.3 sint foar bi-
telle waerd. Yn 1920 wie it 8.6 miljoen
kilo foar 13.7 sint.
Dat wie fuort nei de earste wraldkriich.
Yn 1930, it bigjin fan de lanboukrisis
wie it 12 miljoen kilo foar 6.5 sint.
Nei tsien tige slimme jierren stiene hja
yn 1940 op 16.2 miljoen kilo foar 7.9
sint. Sünt dy tiid hat de twadde oar
loch west en yn 1950 wie it mear as
20 miljoen kilo foar 21.4 sint. Oant
1960 ta giet it dan alle jierren geleide
lik omheech, sawol it tal kilo’s molke
as de priis per kilo. Yn 1960 forwur-
ken hja yn Warkum 31.4 miljoen kilo
molke, dêr’t 29.4 sint per kilo foar bi-
telle waerd. Nei 1960 is der drok oer-
liz geande oer konsintraesje fan fabri-
Koudum, mei Warns en mei Balk. En
ken en Warkum wie derby goed op syn
iepenst. De iene nei de oare fusy waerd
oangien, mei Heech, mei Himmelom en
nou yn 1970 wurkje ónder it bistjór
fan de mienskiplike kombinaesje noch
fjouwer fabriken: Warkum, Heech, Him-
Me
