grote verscheidenheid
op
ien
Bolswards tentoonstelling
4
winter gezichten, interieurs en
Stillevens, landschappen, portretten,
genrestukken
11
Vrouw van dierenarts
uit Workum
Feest week Workum
Fan de Marlinytoer
De Hounsdagen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
verongelukt
-
-
2
K SWt Ji
- jW
109ft JAARGANG No. 57
>jd>AG 21
Wymbritseradeelf
W
(cliché Friesch Dagblad)
Kinderen
Greate Pier:
J.S.
om
FOAR IT BLOK!
Tj. de J.
Abonnementsprijs f 4.40 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 17 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
De man met de muizenkooi, het „vlag-
geschip” van de tentoonstelling. Het is
een ietwat ongebruikelijke compositie
van Jan Steen.
De auto en caravan van de heer v. d.
Zee zijn totaal vernield. De begrafenis
van het slachtoffer vindt plaats a.s. vrij
dag, na een rouwdienst in de Ned. Herv.
kerk te Workum.
dat het korps weinig tijd kreeg en slechts
een 4-tal marsen ten gehore kon bren
gen. Aan het slot werd nog, onder de uit
reiking der prijzen, het Frysk Folksliet
gespeeld, waarna alle 17 deelnemers,
met voorop de prijswinnaars een ere-
ronde maakten.
Aanvang was 7 uur en het was om bij
na 9 uur afgelopen. Een deel van het
publiek spoedde zich toen nog naar de
kermis.
Faeks bin hja binijd
Soms hwat oerstjür
Wy kinne as Friezen
Der aerdich goed oer.
In loft as in brij-wein
Mei koppen deryn.
En tsjin dy loften
Strieljende sinneskyn.
Dochs is sa'n driging
Faeks wol om neat
En dat it swier waer
Op syn wei, him wer keart.
Lit üs mar hoopje
It libben is goed
Fan hwat net is
Hoeft men net yn ’e noed.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bol sward
Administratie- en Redactle-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Der wiene se dan
It bigjin wie der al.
Hwant de hounsdagen
Dy komme oeral.
tijen, die tegelijk aan een fraaie compo
sitie meehelpen, de prachtige kleuren en
de interessante afwisseling van zonnig-
heid en somberte. Ook de met bijna
zonder middelen, wel met behulp van
een nader komend mannetje, gesugge
reerde diepte.
Tenslotte is er nog het voorjaar in
lucht en land, dat met moeite de winter
grauwheid aan het verdrijven is. Zo ty
peert de heer Kools in de Leeuwarder
Courant, van wie we dit cliché in bruik
leen kregen, in rake woorden dit schil
derij.
Bisjoch dan de hounsdagen
Ek blier eltse dei
Faeks kom wy der aenstonds
Hielhüds foar wei.
Dalen we het trapje of, dan zien we
links tegen de overloop een drietal schil-
erijen, die qua onderwerp bijzonder
goed harmoniëren. Toen we wel eens
pleitten voor het inrichten van een ten-
toonstelling „Het kind in de kunst”, kre
gen we de tegenwerping, dat het kind
zo weinig als kind zou zijn afgebeeld.
Hier vinden we er een komplete klaver
drie. De rij wordt geopend door Jan
Miense Molenaer (16101668), die een
goedgeslaagde compositie maakte van
spelende kinderen. Natuurlijk zijn ze
naar de mode van die tijd gekleed als
„grote mensen in het klein”, maar in
hun gedragingen zijn ze toch echt kin-
derlijk. Eentje probeert serieus viool te
spelen. Zijn broertjes (of makkers) drij
ven daar de spot wat mee door op een
omgekeerde koperen pot muziek te gaan
maken of door ’n tang te hanteren. Kwa
litatief achten we dit schilderij iets be
ter dan het interieur met moeder en
kinderen van Q. Gzn. Brekelenkam
(16201668), tien jaar jonger dan Mo-
Het kleine schilderijtje er naast valt
wat uit de toon. Het is ook van veel la
ter datum en hoort niet bij de eigenlij
ke tentoonstelling. Het is n.l. Bolswards
bezit en men heeft het gewoon laten
hangen. Toch heeft de inrichter van de
tentoonstelling het kijkend publiek hier
mee wel een plezier gedaan. Het stelt
n.l. de vierschaar voor, n.l. de ruimte
waarin het hangt. Het interieur is her
kenbaar, al leest u ook de verbouwin
gen af. Het stelt het moment voor waar
op de schutters rusten, nadat zij in
1848 het aardappeloproer te Bolsward
hebben bedwongen onder leiding van
burgemeester Haitsma-Mulier.
lenaer, maar in hetzelfde jaar overle
den. Zijn figuren zijn minder opgeno
men in het vlak, staan er wat losjes in.
Overigens: Wat een vertelling ook hier:
het jasje moest door de moeder worden
hersteld. Waarom? Uit armoede ver
sleten, ondeugend geweest? U kunt uw
fantasie de vrije loop geven. Nog meer
is dat het geval met de Regelaars voor
de herberg (helaas) een copie naar A.
van Ostade. Er staan n.l. veel meer op
dan de kegelaars, n.l. drinkebroers, de
waardin in de deur enz. Ook in de de
tails ontdekken we telkens wat nieuws:
de bosjes vlas aan de muur, de spreeu
wenpot, bijenkorven enz.
In de hoek zien we vervolgens een van
de topstukken van deze expositie, de be
kende „Man met muizenkooi” van nie
mand minder dan Jan Steen, een stuk,
dat we al eens eerder in Bolsward za
gen, maar toch altijd de moeite van het
kijken weer waard is, al zou het alleen
maar zijn om het expressievolle gelaat
van de man. Dit is wel echt Jan Steen.
Dit is ook het onderwerp, het ietwat
bizarre, het verrassende. Veel minder
is dit het geval met de wel erg laag
geschilderde horizon met het landschap
je als stoffering. Hier ontbreekt het
traditionele zwart-bonte hondje, dat an
ders welhaast onafscheidelijk is, hier
zien we evenmin het bonte gewemel van
mensen. Wanneer nog eens zou wor
den ontdekt, dat slechts de man van
Jan Steen in en de achtergrond is over
geschilderd, zou ons dat niet verwon
deren.
Het grote schutterstuk, dat hangt op de
plaats, waar normaliter Salomo’s recht
spraak is te vinden, is weer eigen Bols
wards bezit. Qua tijd past het goed op
deze expositie. Het is niet meer zo stijf
jes als die van de voorgangers van Cor-
nelisz Engelsen. Het elftal schutters
van de Clovenirs doelen is evenwel nog
geschilderd op de traditionele manier,
waarop de een vooral niet meer aan
dacht krijgt of groter is geportretteerd
dan de andere. Ze kijken ook allemaal
min of meer in de ogen van de schil
der, zelfs die met de rug naar ons toe
zitten. Er is slechts één uitzondering,
die meteen dit schilderij een stuk leven
diger maakt: de man die en profiel is
geschilderd en zijn oog gewoon niet af
kan houden vein de schenker (die dit
moet eerlijkheidshalve worden gezegd
ook werkelijk een kunststukje uit
haalt). Aan de overzijde vindt u eerst
een vrij groot portret van een vaandrig,
dat geschreven wordt aan B. v. d. Helst
(16131670). Het is een goed schilde
rij, niet zonder de nodige zwier ge
schilderd, maar kan qua techniek en de
tailwerk toch niet de vergelijking door
staan met het overbekende manspor
tret van J. C. Verspronck (15971662)
dat geschilderd werd in 1641, toen de
schilder dus al op (voor die tijd althans)
middelbare leeftijd was. Het is een heer
met buikje, de welvaart straalt er af.
Het derde, wat bescheidener schilderij
is weer een portret, nu van de Am
sterdamse burgemeester P. Boom Czn.,
geschilderd door Th. de Keyzer (1596-
1662, jaartallen die u voor de zoveel
ste maal laten zien, hoe harmonisch
nou ris! Soe der ien timmerbaes wêze,
dy’t dat naem? En hwer is de amtner
of ünderwizer of boargemaster, dy’t net
protesteare soe as syn salaris yn dizze
tiid leger wurde soe?
De greidboeren sitte meiinoar foar it
blok. Foar it swiere blok fan de kon-
sekwinsjes fan de EEG. En nou kin de
iene of oare foarman yn de lanbou wol
sizze, dat wy mear foar de molke ha
moatt, mei dat to sizzen foroaret it
neat. Hwant yn it foarste plak sille
dan regearing en keamer dêrfoar woun
wurde moatte en dér liket it net op.
Mar seis dan is it in slach yn 'e loft,
hwant yn de EEG makket it net de
minste kans.
En dér wurdt it ütmakke. Dér sitte wy
folslein oan boun en eltse maetrigel,
dy’t Nederlén nimme soe om de priis to
forheegjen, soe daliks blokkeard wurde.
Né, de saek sit forgoed foar it blok.
Nou kin men wol miene, dat men mei
spandoeken en ütstellen om de organi-
saesjes to foroarjen de saek oplosse kin,
mar dat is net wier. Likemin as it ge-
raes en gerop fan de Koekoekmannen
eat opsmiten hat, sil ek dizze aksje de
saek forbetterje. Ir. Knotnerus, de foar-
sitter fan it KNLC hat it dizzer dagen
sein en skreaun, dat hoe’t men ek de
organisaesjes foroarje see, deselde swier-
richheden bliuwe soene. Yn it Lanbou-
skip wurdt op düdlike en effisiënte wi-
ze alles dien om it mf oglike to birik-
ken, hwat men dan mei in oare orga-
nisaesje mear birikke kin, is r.iy fol
slein in riedsel.
Ik haw alle bigryp foar de ftnrêst fan 1
Aldergeloks foar de greidboeren is it
waer omslein en kin der nou wer hwat
groeije. De droechte duorre ek fiersten
to lang en hat mannich boer goed jild
koste. Der wiene, dy’t wyks foar in pear-
tüzen goune byfuorre ha en dan giet
it hurd de forkearde kant üt. Dat de re
gearing byspringe soe kin men nei it
antwurd fan minister Lardinois wol for-
jitte. Dit wie in normael bidriuwsrisi-
ko, sei de man en hy hie deryn net al-
hiel üngelyk. Dat wol sizze as de pro-
duktieprizen ek dit normale bidriuws-
risiko goed meitsje kinne, mar dér sit
boel yn 'e bulten jeije en
kop gek prate is wol it
hwer’t dizze swierbiladen
forlet fan hat.
Alhoewel het zich de eerste 3 dagen
ongunstig liet aanzien wat het weer
betreft, was het de beide laatste dageri*
beter en vrij druk op de kermis. De Kla-
meare was op beide feestavonden vol.
Ook zijn de overige festiviteiten door
gegaan en geslaagd ook. Op de laatste
dag (zaterdag) werd 's avonds nog een
ringrijderij gehouden, wat altijd veel pu
bliek op de been brengt.
Uitslag: 1. f 150 plus zilveren zweep:
G. Griepsma Joure, na nog een extra
ronde te hebben gereden met de heer
T. G Folkertsma, Koudum, omdat bei
de 39 ringen gestoken hadden. Deze
kreeg dus de 2e prijs f 100. De heer H.
Bouma uit Idsegahuizum kreeg de 3e
prijs f 75 en de heer De Glee uit Ve-
gelinsoord de 4e prijs f 50,Vooraf
inoest ook deze rijder een extra ronde
winnen, daar ook de heer G. Wijbenga
uit Roodkerk eenzelfde aantal ringen
had verzameld. Er waren in totaal 17
deelnemers aan dit concours.
Een en ander werd opgeluisterd door
het muziekkorps „Studio” uit Heiden
schap, maar de speaker vulde bijna de
gehele tijd met zowel interessante als
minder belangrijke uiteenzettingen, zo-
krekt de oast. Hwant hoe langer hoe
mear wurdt düdlik, dat de Nederlénske
regearing boun is of boun field troch
de bisluten fan de EEG en dat der gjin
hoop is, dat hja üt nasjonale motiven dér
boppenüt geane. Dit is gjin moal nijs,
hwant dêrtroch sitte, mei namme de
greidboeren, foar it blok. Yn de EEG
sa’t dy op it heden is, wurdt tofolle
molke en molkfet produseaerd en dat
wol men earst lyk breidzje. Dêrom gjin
priisforheging mar earder forleging,
sa’t de boeren dit jier al ünderfoun
ha. Der is gjin kans op, dat de EEG
in oare koerts farre sil. Hja seit eltse
kear: minder molkfé, minder boeren,
mear lan foar oare doeleinen, greater
bidriuwen, moderne bidriuwen, mear
fleis en minder molke. Mar de methoa-
de, dy’t hja brükt om safier to kommen
is yn wezen in kalde sanearing, sa’t
dy yn de bloeitiid fan de liberale eko-
nomy tapast waerd. Dit wurdt in hurd
gelach en it mist net, dat wy op dit
gebiet roerige tiden yn ’e mjitte gean.
It is net tafallich, dat de léste moan-
nen sa sterk pleite is foar aksjekomi-
té’s en hurdere oanpak. Jo moatte jo
mar ris yntinke, hwat it bitsjut alle
dagen yn de krante to lézen, dat dy en
dy groep leans- of salarisforheging kri-
get dat dit en dat wer djürder wurdt,
mar dat jou produkt earder minder as
mear opbringe mei. Hoe soe in tim
merbaes it oanfiele, as hy mear foar de
stien en mear foar it hout en mear
foar syn personiel en mear foar de soa-
siale lésten bitelje moat, mar hy soe
de hüzen foar minder sette moatte Toe
olswards Nieuwsblad
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Henrutarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Rest ons nog een korte bespreking van
de Raadzaal, die men of zwijgend be
treedt of slechts fluisterend binnenkomt
zoals wij telkens weer hebben consta
teren. Behalve het fraaie portret dat
P. v. d. Hem voor Bolsward maakte van
H. M. de Koningin (in recordtijd: de
ene avond besloot de raad aan deze
Friese schilder te Den Haag opdracht te
geven dit portret te vervaardigen en de
andere dag publiceerde het Algemeen
Handelsblad een foto met als bijschrift:
P. v. d. Hem legt de laatste hand aan
een schilderij, vervaardigd in opdracht
van de gemeente Bolsward!) hangen hier
slechts vier schilderijen. De vele ramen
en kasten bieden ook geen meer moge
lijkheden.
Er zijn twee ijsgezichten bij n.l. van
J. van Goyen (1590—1656) en Aert van
der Neer (16031677) die ter weers
zijden van de burgemeesterzetel han
gen en weer een opvallende compositie-
overeenkomst vertonen (dorpje en
molentje rechts, daartussen schaatsen
de, zich opbindende, een soort ijshockey
spelende en zich op of achter de slee
voortbewegende figuren). Wij prijzen ons
gelukkig, dat op deze veelzijdige ex
positie (stillevens, interieurs, portret
ten, landschappen, wintergezichten, enz)
ook het marinestuk niet ontbreekt. Het
is van J. W. v. d. Velde, voor deze schil
der typisch van compositie met zijn
lage horizon en rijke luchten.
De rij wordt tenslotte gesloten door de
bekende Ph. Wouwermans met zijn
Paard en mensen voor een huis, zeer
fijntjes geschilderd en een juweeltje van
compositie.
We laten het hier ditmaal bij, maar ver
melden nog wel even, dat ook als zo
danig de Vierschaar en de raadzaal het
bekijken waard zijn. Bovendien heeft
u vanuit hier gratis toegang tot de oud
heidkamer.
Wanneer we met u langs het tweede gedeelte van de tentoonstelling van 17e
peuwse meesters in het raadhuis wandelen (de hal, liet trappenhuis, de overloop
en burgemeesterskamer bespraken we reeds eerder) worden we door de zeer fraaie
oude eikenhouten deur geleid naar het overloopje in de Vierschaar. Tegen de
wand rechts worden wy geconfronteerd met een viertal stillevens. De eerste twee
geven prachtig vergelykensmateriaal. Het zijn de uit het Stedelijk van Abbe-mu-
seum te Eindhoven geleende stillevens van W. Kalff (1619-1693) en het stilleven
i van G. Ilttichiiys (1610-1662) in bruikleen afgestaan door de dienst van ’s Rijks
Verspreide Kunstvoorwerpen te ’s-Gravenhage.
deze collectie ook qua tyd van her
komst is samengesteld).
Ra.' dzaal
Kalff is de meest bekende van de twee,
•naar in kwaliteit ontlopen de schilde
rijen elkaar nauwelijks, evenmin in
grootte, evenmin in kleurtoon, zelfs
niet in de compositie. De opbouw ver
toont een merkwaardige overeenkomst.
Er moet wel een vrij dwingende mode
op dit gebied geheerst hebben, een vast
voorgeschreven stramien, dat nauwe
lijks variaties overliet. Zo ontbreekt
noch de half geschilderde citroen, noch
het mes.
Luttichuys heeft bij zijn attributen een
boek met muzieknoten geplaatst en zo
zijn er bij nadere beschouwing wel meer
detailpunten. Helaas laat de belichting
niet toe, deze beide stukken op enige
afstand te bezichtigen.
Aan de andere kant de deur hangt een
stilleven van F. van Scholen, duide
lijk van een andere opzet. Het is geda
teerd plm. 1655, - maar we hebben de
neiging het iets eerder te plaatsen. Van
een gebonden compositie is nauwelijks
sprake. De geheimzinnige lichtval, op
rijzend uit het donker, zoals bij Kalff
ontbreekt. De attributen zijn ook an
ders: kaas, een test met vuur, een pijp
en zwavelstokken. Even doet ons dit
schilderij denken aan het schibbolet van
„Büter, brea en griene
tsiis”. Groene kaas zult u nu zelfs in
de supermarkt niet tegenkomen, maar
destijds was deze kleur voor kaas blijk
baar heel gewoon.
Het vierde stilleven is een bloemstuk
van J. van Huysum (Fi;ies van origi
ne?), in zijn soort een fraai op koper
;eschilderd stuk, waarop de traditione-
e vlinders niet ontbreken. Het stuk
oept toch nog andere associaties op,
a.l. als we het vergelijken met de mo-
leme bloemschikkunst. Ook op dit ge-
oied liet de mode zijn sporen na.
Deze prachtig geschilderde schimmel van waterput, met donker geschilderde par-
de paarden-schilder Ph. Wouwermans is
in onderdelen en tot in de schaduwpar
tijen verantwoord van anatomie en toch
is het geen vervelend schilderwerk. Bij
dit dieren pronkstukje komen dan nog
de in kleding, houding en bezig-zijn
fraai geschilderde mensen. Vooral de
staande jongedame wedijvert als schil
derstukje met het paard. Ook de in ver
sleten bontvel geklede voor een huis met
waterput zittende jongen mag er zijn.
Aan zijn klein 17 eeuws schilderijtje is
veel te zién, zoals de prachtige lichtval,
het verhullen van dingen, hier huis er.
de greidboeren, der is ek alle reden ta,
mar domme dingen docht men altyd
noch to gau en weardefolle dingen óf»
brekke, kin nimmen foar syn forant-
wurding nimme.
Mei alle fomuft sil socht wurde moat
te nei dingen, dy’t it swiere jok hwat
lichter meitsje kinne. Op bllêstingge-
biet bygelyks, sa as de kwestje fan da
ófskriuwing op pleatsen en gebouwen,
dy’t nou yn pleats fan 2 persint op 5
persint brocht is. Sa is ek it inltiatyf
fan de eigners en hierders fan bilang
de formogensbilêsting net to hef
fen fan it fiktive bidrach, dat op de ba
lans stiet, mar fan it kapitalisearre net
to oerskot, dat de eigner kriget Sa sit
te der mear lytse mooglikheden op fis-
kael terrein en dy moatte troch des
kundige lju ütsocht wurde. Oer help by
de modernisearring haw ik al jierren it
pleit fierd en it is üngelokkich dat It
büten de ruilforkavelingen mar net goed
fan ’e groun komme wol. Dat de for-
goedingen foar bidriuwsbiëiniging for-
bettere wurde, sil foar party boeren de
kans om har bidriuw greater to krijen
better meitsje. En sa is der wol mear.
Föar eltse boer is it de greate fraech,
hoe’t hy troch dizze swiere tiid hinna
komme kin. Dat is it bilangrykste. Ti
den kenne tiden en nimmen wit hoe lang
dizze druk op de boeren bliuwe sil. De
mekoar de
alderlêste,
folksgroep
De veertigjarige mevrouw E. P. A. van
der Zee-Van den Brink, echtgenote van
de dierenarts L. van der Zee uit Wor
kum, is Woensdag bij een verkeerson
geval in Zuid-Frankrijk om het leven
gekomen.
De familie Van der Zee had net een
vakantie doorgebracht in Frankrijk. Het
gezin, dat verder nog uit drie dochter
tjes bestaat, was met een auto en cara
van op weg naar een reunie met win-
tersportvrienden in Oostenrijk. Het on
geluk gebeurde tussen Lyon en Genève,
waar een slippende vrachtauto in botsing
kwam met de auto van de familie Van
der Zee. Mevrouw Van der Zee moet op
slag dood zijn geweest. De dochtertjes
Pauline (13), Hanneke (10) en Anne-
lies (6) hebben verwondingen aan ar
men, benen en hoofd opgelopen. Ze zijn
echter niet levensgevaarlijk gewond. De
heer Van der Zee, bleef ongedeerd. De
meisjes zijn in een ziekenhuis opgeno
men. Waarschijnlijk zal de heer Van der
Zee volgende week dinsdag met zijn
kinderen met een ziekenauto naar Ne
derland terugkeren.
I.v.m. te verichten formaliteiten en de
operatieve ingrepen kan de terugreis
eerst heden dinsdag plaatsvinden per
ambulance.
t.
