Havenstaking klap voor Britse
economie
De foto
de
week
van
Eerst verbannen
Nu
weer mode!
8 H w WW
hl
MBS
it®
President Nasser onder Russische
druk
IK
«■7 im 11 si
Mg I®
i.v<
r
;<;s
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
.-
(4
f
109e JAARGANG No. 58
VRIJDAG 24 JULI 1970
.25
waren.
Home in Parijs
Russisch Partijcongres uitgesteld
Britse havenstaking
✓r
Noord-Ierland bleef rustig
BESTUUR:
deur, een geborduurd schellekoord doet
van
Advertentieprijs: 17 et. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.40 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Gi.'O 887926
.00
.00
.00
.00
.50
.85
.00
.00
De Opperste Sowjet, het parlement van
de Sowjetunie, heeft op voorstel van par
tijleider Brezjnjew Kosigin» als premier
herkozen. Voorts werd Podgorni als pre
sident herkozen. Het driemanschap
Brezjnjew, Kosigin en Podgorni zal dus
voorlopig aan de macht blijven, en daar
mee zijn dan de geruchten ontzenuwd
als zou de positie van Kosigin de laat
ste tijd ernstig in gevaar zijn.
Intussen is bekendgemaakt, dat het con
gres van de communistische partij van
de Sowjetunie niet vóór maart volgend
jaar zal worden gehouden. Dit besluit
is als een verrassing gekomen omdat
partijleider Brezjnjew nog kortgeleden
tweemaal in het openbaar had gezegd,
dat het congres nog dit jaar zou plaats
hebben. Een van de taken van het con
gres zal zijn het nieuwe vijf-jarenplan
goed te keuren. Aangenomen wordt, dat
het uitstel een gevolg is van moeilijk
heden bij de voorbereiding van dit vijf
jarenplan, dat als zeer belangrijk wordt
gezien in verband met de overgang van
het tijdperk waarin de nadruk viel op
de zware industrie naar het computer
tijdperk.
is er niet één van picturale
element
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactle-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
.50
.50
.50
.50
.50
Bolswards Nieuwsblad
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
De Britse minister van buitenlandse za
ken, Douglas-Home, heeft een bezoek ge
bracht aan zijn Franse ambtgenoot,
Schumann, dat in hoofdzaak was be
doeld om de sfeer van vertrouwen tus
sen beide landen te herstellen. Tijdens
het overleg is onder meer de mogelijk
heid van bilaterale nucleaire samenwer
king ter sprake gekomen. Sinds de Brit
se Conservatieven vorige maand aan de
macht kwamen hebben zij enkele toe
spelingen in die richting gemaakt.
Frankrijk is stellig geïnteresseerd in
gemeenschappelijke produktie met En
geland van kernwapens. Het probleem
hierbij is echter hoe de resultaten van
zuiver Brits onderzoek te scheiden van
die van Brits-Amerikaans onderzoek:
het is namelijk zeer onwaarschijnlijk,
dat de Amerikanen erin zouden toe
stemmen dat hun geheimen zouden wor
den doorgespeeld aan de Fransen zolang
dezen buiten de NAVO blijven. En an
derzijds voelt Frankrijk er niets voor
die samenwerking binnen het kader van
de NAVO tot stand te brengen. Home
en Schumahn zijn dan ook tot de voor
lopige conclusie gekomen dat een nu
cleaire samenwerking tussen de twee
landen hooguit een mogelijkheid op lan
ge termijn is.
Twintig dagen lang heeft president Nasser met een belangrijke Egyptische dele
gatie in Moskou vertoefd en In die periode heeft hij langdurig geconfereerd met
de Russische leiders. Aangenomen wordt, dat de gesprekspartners een groot deel
van die tijd hebben besteed aan de Jongste Amerikaanse vredesinitiatieven betref
fende het Midden-Oosten en een gezamenlijk antwoord op deze voorstellen hebben
opgesteld. Hoe dat antwoord luidt bljjkt niet uit het na afloop van het beraad ver
strekte communiqué. Dat herhaalt slechts het oude standpunt van Egyptenaren
en Russen dat zonder terugtrekking van de Israëliërs uit alle bezette gebieden
geen vreedzame oplossing van het Arabisch-Israëlische conflict mogeljjk is. Uit
het feit dat gesproken wordt van „alle bezette gebieden” valt af te leiden, dat ge
ruchten volgons welke de Russen Nasser ertoe zouden hebben gebracht niet lan
ger ontruiming van Oost-Jeruzalem en de strook van Gaza te eisen onjuist
GEDENKSTEEN DER RK WONING
STICHTING
ST. JOZEPH
OPGERICHT 3 FEBR. 1920
de Ierse republiek in 1921, nu nog in
Noord-Ierland voortduurt. Ieder jaar in
juli viert daar de protestantse meerder
heid nog die overwinning aan de Boyne
met tal van parades die uitgaan van de
Oranje Orde. Die parades zijn als pri
mitieve demonstraties van traditioneel
protestants overwicht en van protestant
se superioriteit voor de katholieke min
derheid telkens weer een bron van ir
ritatie en vernedering, en de kans leek
dit jaar groot dat de marsen, nu de span
ning in Noord-Ierland de laatste we
ken weer is gestegen, tot ernstige inci
denten zouden leiden. Deze zijn even
wel uitgebleven, hetgeen ongetwijfeld te
danken is aan de zeer uitgebreide voor
zorgsmaatregelen van leger en politie,
aan het verbod van enkele marsen daar
waar de kans op incidenten het grootst
werd geacht, en aan enkele verstandige
routewijzigingen om katholieke gevoelig
heden te ontzien. De Britse regering
heeft dan ook een deel van de troepen
versterkingen die kortgeleden naar
Noord-Ierland waren gestuurd, alweer
kunnen terugtrekken.
Mr. B. Berger, Burgemeester
Bolsward, erevoorzitter. Pater E. Stu-
lemeijer, O.F.M. Geestelijk adviseur
van de R.K. Werkliedenvereniging.
J. Houtsma, voorz.
W. Yedema, secr.
Y. Kamsma, vice-voorz.
J. Palstra, Penn.
G. Visser, 2e secr.
S. J. Visser, 2e penn.
J. Boersma,
G. Bootsma
R. Hooghiemstra
De architect M. Andriessen, Hilver
sum
jes, dat de romantiek en het heim
wee naar opoe’s tijd nog niet geheel is
verdwenen.
Eens verbannen naar de keuken om
plaats te ihaken voor pluche en schuim-1 het ook nog altijd goed. Kleine bewijs-
rubber, wordt de stoel met biezen zit
ting weer in ere hersteld. En al heeft
men dan een elektrische bel aan de
In juli 1690 versloegen aan de Boyne
de Engelse troepen van koning-stadhou-
der Willem III van Oranje de katholie
ke legioenen van Jacobus II. en ves
tigden daarmee Engelands hegemonie
ever het Ierse eiland, die. na de afschei
ding van het zuiden en de vorming van
en Wymbritseradeel.
Deze foto
schoonheid. Het romantische
ontbreekt al evenzeer. Er is ook niets
grappigs aan, evenmin iets ontroerends.
De fotograaf kreeg geen historisch mo
ment voor de lens, streefde evenmin
naar een exclusieve compositie. Toch
kiezen we deze week deze foto; er is
een jubileum aan verbqpden. Dat ont
dekt u als u de gevelsteen ontcijfert,
die u vindt tussen de benedenramen on
der het uitstekende puntdak. Deze is
erg verweerd en met het blote oog van
de straatkant welhaast onleesbaar. Toch
is het een merkwaardige steen, een van
de weinige, waarop de naam van een
Bolswardse burgervader in steen is uit
gehouwen. De letters zijn echter bijna
vergaan en slechts hier en daar vindt
u nog een klein bewijsje dat er eens verf
op zat. Toen deze huizen werden ge
schilderd (hoe lang reeds geleden?) was/
de verf blijkbaar op, toen het aan de
ze steen toe was. Toch staat deze me-
moriesteen centraal.
Dit huizenblok vormt de noardelljke
korte zijde van een rechthoek gelijk
soortige woningen. Deze rechthoek ligt
respectievelijk aan de straten Pieter
Coopmansstraat (waarvan foto) en dan
met de zon meegedraaid Pater Brug-
manstraat, Hld Herostraat en Van Mun-
nickhuizenstraat.
Het is niet omdat schrijver dezes min
of meer aan deze straat woont, maar
toch is hij van mening, dat wanneer de
memoriesteen vandaag zou zijn aange
bracht, dit wellicht gebeurd zou zijn
aan de Hid Herostraat waar de twee
lingzuster van deze zesvormige gevel
heerljjk op de zon ligt (zodat er in de
tuint ës tenminste bloemen willen bloei
en) en niet aan deze ietwat triestere
noordzijde (ondertussen met heerlijke
zon in de achterkamer, die de wonin
gen aan de Hid. Herostraat daar weer
moeten ontberen). Dat de steen toch
hier is geplaatst, wijst al op een stuk
je historie. Deze huizen zijn nu 50 jaar
oud en toen ze gebouwd werden was
het bewoonde gedeelte van het plan
Zuid aan de kant van de Snekerstraat
met wat daar achter lag: De Gasthuis
singel (toén Cnossenlaan genoemd), de
Claes Baerdtstraat (toen Gysbert Ja-
picxstraat). Parkstraat en Pieter Coop
mansstraat (toen eveneens Cnossenlaan
van hier lopende via de Secr. Haitsma-
laan toen ook Cnossenlaan - naar
de boerderij Cnossen aan de1 Sneker-
vaart). Er is ons geen stadsdeel bekend,
waar zo geschipperd is met straatnamen
als juist hier! Het „front” van het
woningrechthoek stond dus naar het
toen bebouwde noorden gericht, vandaar
dus dat de steen logischerwijze hier werd
ingemetseld. Het zal wel een hele plech
tigheid zijn geweest!
Een van de bewoners, de heer Tuil, was
zo vriendelijk ons een keukentrapje te
lenen, zodat we het opschrift voor u
kunnen ontcijferen. Het luidt als volgt:
rechts, struikje links, bloemetje
grasperkje zo.
We vergeten hierbij nog te wjjzen op
de eigenaardige schoorstenen. De ar
chitect zal ze wel modern en functio
neel gevonden hebben destijds. Mooi is
anders, maai’ laten we niet minachtend
over hem spreken. Tenslotte heeft zijn
schepping het 50 jaar uitgehouden en
doen deze woningen het nog redelijk
wel. Zóu dat over een halve eeuw ook
gezegd kunnen worden over wat wij nu
bouwen? Daar komt nog bij: niet al
leen de kwaliteit van de woningen be
paalt de leefbaarheid, niet minder doet
dit die van de bewoners. Wat dat be
treft is dit huizenblok tussen Van Mun-
nickhuizen- en Pater Brugmanstraat,
een zeer nette buurt met nijvere en
hardwerkende mensen.
In de eerste woning (met de midi-gor-
Het is wellicht goed de architectennaam
te memoreren. De woningen hebben een
bijzondere bouwstijl, maar vraagt men
de bewoners, wie hun huizeen heeft ont
worpen. dan moeten zij veelal het ant
woord schuldig blijven (tussen twee
haakjes, weet u wie uw huis heeft ont
worpen
Voor die tijd (1920, direct na de le we
reldoorlog) moeten het zeer riante, wel
haast villa-achtige woningen zijn ge
weest. Thans zijn ze voor de moderne
begrippen niet meer om over naar huis
te schrijven. Het aparte van deze bouw
stijl vormen wel de drie rijen rechtop
staande dakpannen boven de goot. Dit
schept op de zoldering wel ruimte, maar
wat een ellende men er in de loop der
jaren mee heeft gehad!
De bouwmeester bracht in zo’n eind-
blok zes woningen onder één kap. De
voordeuren van de eindwoningen sprin
gen even naar achteren (op de foto
niet te zien). Het geheel is erg syme-
trisch opgezet. Het puntdak in het mid
den. Ter weerszijden hiervan een dak
kapel (wellicht later aangebracht?) en
dan een opgaande gevel met twee slaap
kamers (voor elk van de woningen
één). Ondanks deze strakke regelmaat,
geeft het hele geval voor onze begrip
pen toch een ietwat rommelige indruk,
het is echt wat te veel van het goe
de. Dit aspect wordt nog versterkt door
het feit dat de bewoners blijkbaar geen
onderling overleg hebben gepleegd over
de manier waarop ze hun tuintjes het
best konden aanleggen of de wijze, waar
op men de gordijnen ging hangen. Na
tuurlijk. vrijheid, blijheid! En we leven
nu éénmaal in een tijd, waarin maxi,
mini en midi gezusterlijk naast elkaar
voortbestaan, maar als men dit ook op
het gebied van de vitrage gaat doen in
één gevel die symmetrisch wil zijn, krijgt
men een wonderlijk mozaiek en een een
zelfde effect als wanneer b.v. de leden
van de schutterijmuziek wel het uni
form zouden aantrekken, maar als
hoofddeksel respectievelijk een kepie,
een hoed, een pet, een muts, een hoge
zijen en een alpino gingen dragen, Bij
éénzelfde tuintje en éénderlei soort vi
trage zou een dergeiyk huizenblik een
veel grotere rust gaan ademen. Nu is
het hekje hier, haagje daar, plankje
rechts, struikje links, bloemetje zus en
Naar verluidt zouden de Russen hun
Egyptische gast wel een andere con
cessie hebben afgedwpngen, namelijk af
zien van de eis dat volledige Israëlische
i terugtrekking vooraf dient te gaan aan
Arabische stappen om tot een toestand
van vrede in het Midden-Oosten te ko
men. Voorts zouden zij hem ertoe heb
ben kunnen overhalen het Amerikaanse
vredesplan niet geheel en al te verwer
pen. Op grond van dit plan zouden de
Arabische staten en Israël een staakt-
het-vuren van drie maanden in acht
moeten nemen, om in die periode de be
middelaar van de Verenigde Naties, Gun
nar Jarring, in staat te stellen zijn mis
sie in het Midden-Oosten te hervatten.
Intussen is gebleken, dat Israël zijn
starre houding ten aanzien van een po
litieke regeling van het conflict wat
heeft versoepeld. De Israëlische minis
ter van buitenlandse zaken, Eban, heeft
te kennen gegeven dat zijn regering
i daarmee tegemoetkomend aan Amerl-
I kaanse .wensen bereid is althans in
een beginstadium van orerleg met de
Arabische landen genoegen te nemen
met indirecte besprekingen. Tot dusverre
had Israël steeds rechtstreeks overleg
met de Arabische staten geëist, het
geen voor deze landen onaanvaardbaar
was.
De nieuwe Britse premier, Heath, wordt
al meteen aan het begin van zijn be
wind geconfronteerd met twee belangrij
ke problemen: een omvangrijke staking
en een groeiend tekort op de handels-
balans. Even heeft het ernaar uitge
zien, dat de dreiging van een nationale
havenstaking alsnog kon worden afge
wend, maar na vier dagen en nachten
onderhandelen tussen de betrokken vak
bonden en de werkgevers bleek een
compromis voor de havenarbeiders, die
een aanzienlijke verhoging van de basis
ionen eisen, onaanvaardbaar. Engeland
beleeft nu zijn eerste officiële haven
staking sinds 1926, en aangezien het een
zeer langdurig confict dreigt te worden
zullen de gevolgen voor de Britse in- en
uitvoer negentig procent van het han
delsverkeer loopt over de zeehavens
zeer ingrijpend zijn. De Britse regering
heeft onmiddellijk gereageerd met het
afkondigen van de noodtoestand, waar
door zij in staat wordt gesteld om troe-
I pen te gebruiken voor het lossen van
aan bederf onderhevig voedsel. Voorts
heeft zij nu de bevoegdheid om maxi
mum voedselprijzen af te kondigen, het
bestuur van de havens over te nemen
en aanwijzingen te geven voor de voed
sel- en brandstofvoorziening. Voorlopig
lijkt de regering niet van plan de troe
pen ook te gebruiken voor het laden
en lossen van normale vrachten, temeer
daar de vakbonden al hebben gedreigd
dat in dat geval de staking zou wor
den uitgebreid tot de loodsen en ander
havenpersoneel.
Deze staking, die de gehele economie
dreigt te ontwrichten, komt op een ogen
blik waarop het tekort op de handels-
balans, dat in mei al 32 miljoen pond
bedroeg, is opgelopen tot 51 miljoen
pond. De Conservatieven, die vorige
maand aan de macht kwamen mede dank
zij hun waarschuwingen tijdens de ver
kiezingscampagne, dat voortzetting van
het Labourbewind tot economische moei
lijkheden zou leiden, staan nu voor het
probleem hoe aan deze ongunstige si
tuatie het hoofd te bieden.
dijnen en open slaapkamervensters)
woont het jonge gezin van Gosse Scho
tanus, vrachtautochauffeur bij Post te
Sneek. Er naast (wijd open maxi gor
dijnen) woont het gezin van A. Nie-
markt. De heer Niemarkt is ijzervlech-
ter en vader van 6 kinderen. Daarnaast
(aan deze zijde van de gevelsteen, mi-
ni-gordjjnen) woont de heer M. Homma
agrarisch medewerker (boerenarbeider
zegt hij zelf heel bescheiden) bij D.
Hielkema op Saard onder Wolsum. Van
de 5 kinderen zijn er twee getrouwd.
Een van de schoonzoons is de heer Theo
Aukema, L. J. Timmerstraat 5, de ama-
teurfotograaf, die hier het huis waar hij
zijn bruid vandaan haalde, op de gevoe
lige plaat vastlegde. Aan de andere zij,
de van de gevelsteen maxi-vitrage
woont de heer J. Tuil, welhaast weer
geheel hersteld van een ernstige han
dicap en zware ziekte. De heer Tuil,
hoewel hij officieel „rentenier” is, heeft
een groot deel van zijn vrije tijd gege
ven voor „zijn” schutterij. Rest ons
dan verder nog de woningen van de fa,
milie F. Bosma, werkzaam in de can-
tine van de HMS en (op de hoek) van
familie L. Lammertsma (deur onzicht
baar). Tenslotte nog dit: niet alleen de
naam van oud-burgemeester Berger siert
de gevel. Ook het straatnaambordje
houdt de herinnering in leven aan één
van Bolswards eerste burgers: burge
meester Pieter Coopmans. Het is hier
n.l. een van de twee Bolswardse bur-
gemeestersstraten. De andere is de Bur,
gemeester Praamsmalaan. Leeft laatst-
vernoemde magistraat bij de oudere ge,
neratie nog wel in de herinnering voort,
de naam van burgemeester Pieter Coop
mans is er een van een legendarische
vermaardheid. Op Stania State in Oen-
kerk, het uithof van het Fries Museum,
worden nog de fraai met houtsnijwerk
versierde schaatsen bewaard, waarop
Pieter Coopmans namens de vroed
schap van Bolsward op één dag een
brief bracht naar Marijkemeu in Den
Haag, dwars over de hardgevroren Zui,
derzee.
De vier straten, waardoor het huizen
blok van St. Jozeph wordt begrensd
vormen in de naamgeving allerminst een
eenheid. Was Pieter Coopmans een bur
gemeester, Pater Brugman was een be
kend volksredenaar („praten als Brug
man”) en dichtér (waarvan zelfs een
tweetal gezangen is opgenomen in de
bundel van de Hervormde kerk, o.a. Ik
wil mij gaan vertroosten) en mede sa
mensteller van het Bolswardse stads
recht (1455), Hid Hero was de stichte
res van het Weeshuis („die gaf haer
landt ende goed aan de twaalf schame
le wezen van Bolsward) en Van Mun-
nickhuizen tenslotte een vermaard gra
veur, evenals Pieter Tanjé en Schelte
en Bote A Bolswert. Merkwaardig dat
van ieder van deze vier het stadhuis
een herinnering bewaart. Er is een glas
in loodraam van Pater Brugman (ge
maakt door de glazenier Cor Reisma),
een geschilderd portret van burgemees
ter Pieter Coopmans, geschonken uit
familiebezit, een gravure van Van Mun-
nickhuizen en in de vitrine van de raad
zaal worden de 2 kroesjes en drie be
kertjes bewaard, die gemaakt zijn van
de zilveren schoentjes van Hid Hero,
Jelbeths dochter, Nanne Reijns wedu
we. Zo ziet u maar weer, dat zelfs een
eenvoudig blokje woningen rijkelijk stof
tot overpeinzing geeft. En dat zal ook
wel wat de bedoeling van de fotograaf
zijn geweest.
i