Lofwaardig initiatief vervulde
stille
wens
Gate Shroar
Doeke Tolsma domineert onder de
amateurs
Pr
109e JAARGANG No. 59
DINSDAG 28 JULI 1970
lllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllll!
vrouw
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Fan de Martinyloer
Atoomhartgangmaker
bij vrouw ingeplant
kg
Hik
Steenplastieken
In de b. en w. kamer staan steenplas-
De rare wereld
Dekoratie*
Kwaliteit
Emotioneel
Facetten
Rondgang
Wandkleden
Topstuk
Sieraden
•XI
Hwat hat
Bloemen
fan
i
Advertentieprijs: 17 ct. per mm
Ingez, mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.40 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
rechtvaardigt het houden van deze ex
positie.
In drip soun oardiel is helte mear
wurdich as fn fet fol geleardens.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
IN ALDE, BIKENDE KONKl RRINT
It leit foar de han, dat de namme In
gelan by de ünderhannelingen oer de üt-
wreiding fan de EEG it meast neamd
wurdt, hwant yn tal en bitsjutting is dat
fierwei de greatste. Mar foar de lanbou
mei dochs ek goed omtinken jown wur-
de oan twa oaren, namlik lerlan en De
nemarken, dy’t tagelyk mei Ingelan it
lidmaetskip oanfrege ha. Noarwein lit
ik der buten, hwant dat spilet hjiryn
mar in tige lytse rol. Mei namme is it
Denemarken, dat üs oandacht wurdich
is hwant ’t hat fan aids üs tsjinspiler
west op 'e suvelmerk. En ’n tsjspiler-fan
I ngma kan weer lachen. Bij de thuiskomst van de zeskamp ploeg kon Bangma,
die hier zijn joker toont, weer lachen. Foto; L. K. Mol
O
Bolswards Nieuwsblac
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, ÏVorkum
om de hartslag van patiënten die lijden
aan hart-stoornis gaande te houden. Het
duurt minstens tien jaar voordat een
nieuwe gangmaker moet worden inge
plant. Bij patiënten met conventionale
gangmakers is iedere twee jaar een
operatie vereist. Hartstoornis wordt
veroorzaakt doordat de zenuwen de klei
ne elektrische stroompjes niet langer
doorgeven die het hart aan het pompen
houden; een gangmaker levert deze ge
regelde pulsen. In Groot-Brittannië wor
den jaarlijks 1300 conventionele gang
makers bij mensen ingeplant. Amerika
en Frankrijk hebben ook atoomgangma-
kers ontwikkeld, maar het Britse ap
paraatje is waarschijnlijk goedkoper en
doeltreffender. Krachtbon tan de nieu
we gangmaker is een uiterst kleine hoe
veelheid plutonium 238 die is vervat
,in een capsule met een omvang van
enkele millimeters. De warmte van de
plutonium wordt gebruikt om elektri
citeit op te wekken en hoewel de cap
sule zeer klein is, is hij enorm krach
tig. Het Britse Ministerie van Gezond
heid en Sociale Zekerheid heeft ver
klaard dat verdere inplantingen van de
nieuwe gangmaker op het programma
staan en dat de apparaatjes uitsluitend
zullen worden gebruikt voor klinische
proeven onder toezicht.
De laatste jaren hadden we het genoegen tot de geregelde bezoekers van de Jaar
lijkse zomertentoonstelling in het Bolswardse raadhuis te behoren. Deze exposities
staan steeds op hoog peil. Aan de 17e eeuwers valt echter niets te verbeteren. Het
is een afgesloten periode. Goede wjjn behoeft geen krans. Toch ging de traditie te
Bolsward wat statisch worden. Immers over een gevestigde reputatie als die van
de gouden eeuw valt nauwelijks te discussiëren. W(j zyn evenwel 20e eeuwers en
een confrontatie met hedendaagse kunst is voor de mens van vandaag minstens
even boeiend. De reputatie staat nog niet vast. Er is discussie mogelyk. Men voelt
zich er by betrokken. Werd vorige jaren voorzichtig geïnformeerd, waarom geen
aandacht aan eigentijds werk werd besteed, dan luidde het antwoord veelal: Dit
past niet in een historisch gebouw als dit stadhuis. Toegegeven, dat de 17e eeu
wers als vanzelf harmoniëren met dit uit 1614 stammende gebouw, moet toch de
vraag worden opgeworpen, of de stelling dat kunst uit een bepaalde periode slechts
zou passen in een gebouw van dezelfde tijd, wel zo vanzelfsprekend als simpel is.
Dit zotf dan ook moeten gelden voor andere kunst. Van Gogh zou men dan bv.
moeten hangen in een gebouw van eind 19e eeuw en niet in het veel modernere
Kröller Muller. Dit voorbeeld laat reeds het absurde van de bewering zien. Trou
wens dan zou ook voor antiek in onze flats en bungalow’s geen plaats meer zyn.
Mits goed gehangen en geplaatst doen oude meesters liet in een modern interieur
het voortreffelijk. Waarom zou moderne kunst - al weer niet goed gehangen en
geplaatst - dan misstaan in een oud gebouw? Genoeg hierover. In Bolsward heeft
men voorshands de schapen van de bokken gescheiden. De oude meesters hangen
in het oude gebouw, de modernen in het nieuwe.
Op een tafel liggen van D. Jorritsma
(dezelfde van de steenplastieken in de
b. en w. kamer) nog enkele dekoratie-
ve steenplastieken en in een vitrine sie
raden van de hand van de heer Ver-
burgh.
Het zijn mooie, kleurrijke voorwerpen,
die met veel zorg gemaakt moeten zijn,
gelet op de verfijndheid in het op
brengen van het emaille-poeder. Boven
dien zijn ze voor billijke prijzen te koop.
Verburgh heeft ook twee metaalkon-
strukties ingezonden (nrs. 49 en 50).
Zijn in het „oude” gedeelte van het
stadhuis verschillende facetten van de
17e eeuwse kunst bijeen gebracht, waar
bij wij slechts de „vanitas-schilderijen
ontberen, in de expositie van deze
modernen uit Bolsward, treft u een even
zo grote verscheidenheid, niet alleen in
het platte vlak (olieverf, gouache kol-
lage, wandkleed) maar ook andere
facetten van moderne ekspressie zoals
plastieken, hout, steen) tin en siera
den. En wat men zelden aantreft, de
ze tentoonstelling is geheel gratis te be
zichtigen, althans voor hen die een
kaartje namen voor de 17e eeuwers.
A. van der Woud
In het nieuwe gedeelte van het stad
huis organiseerde het Heamielcomité dus
een expositie, die samengesteld is uit
werken van mensen die verschillende
kunstvormen als hobby beoefenen. Al
le inzenders komen uit Bolsward, uit
de omgeving, of zijn oud-Bolswarders.
Dit vormt enerzijds een beperking, an
derzijds maakt het de charme van de
ze tentoonstelling uit, een tentoonstel
ling die qua vormgeving juist ondanks
het beperkt aantal Inzendingen, veel
zijdig is. Wellicht is het voor de lezer
het meest gemakkelijk en het meest lo
gisch met hen een rondgang langs het
ingezonden werk te maken, dat met
zprg en niet zonder liefde en feeling is
geplaatst.
Een hartgangmaker die loopt op een
atoombatterij ontwikkeld door geleer
den van het atoomlaboratorium te Har
well is met goed gevolg bij een patiënt
van het Londense Nationale Hartzieken
huis ingeplant. De patiënt, een 56-jari-
ge oude vrouw, is op 15 juli j.l. ge
opereerd en zal naar "verwachting een
dezer dagen uit het ziekenhuis worden
ontslagen. De gangmaker, die met suc
ces bij honden is ingeplant, is bedoeld
Doeke Tolsma voor zijn schilderij ,wjj’,
dat tot 15 augustus nog te zien is in
het stadhuis te Bolsward.
Foto: L. K. Mol.
In de gang hangen negen werkjes van
mevr. Renate Lunter-Tharann, die op
kleurrijke wijze zeer vergrote bloemen
schilderde. Waarschijnlijk zouden ze
ze echter bij andere belichting en voor
al tegen een minder kille wand beter
tot hun recht gekomen zjjn.
tieken opgesteld van de heer Dirk Jor
ritsma, een oud Bolswarder die nu in
Arnhem woont. Het zijn gave werken,
alle abstrakt. Dit ligt voor de hand bij
titels als „Isolement” (16, „Beweging”
(19) en „Gedachtevlucht” (21), maar
ze zijn het ook bij de konkrete onder
werpen. Jorritsma lijkt zijn konstrUk-
ties op te bouwen door telkens nieu
we elementen toe te voegen, zodat aan
het gepresenteerde werk nog meer de
len toegevoegd schijnen te kunnen wor
den, wat van de plastieken niet de in
druk geeft dat ze on- af zijn, maar
het verleent ze een zekere vitaliteit.
Juist doordat ze op deze manier niet
in zichzelf besloten zyn, maar ingrij
pen in de ruimte om hen heen moeten
ze van alle kanten bekeken kunnen wor
den, ze zijn vaak opengewerkt en van
gaten voorzien, zodat bij het er omheen
lopen telkens een andere aanblik ver
kregen wordt. Bij sommige werkstuk
ken heeft de inrichter dat ook moge
lijk gemaakt door ze op een zuiltje in
de zaal op te stellen.
Op de twee andere wanden hangen
wandkleden van mevr. A. v. d. Meer-
v.d. Klei. Het zijn fijnzinnige werkstuk
ken, zeer beheerst van kleur en kom
positie.
sluting fan de nije kandidaten foar de
boeren hjirre it bistean minder meit-
sje sil. Ingelan freget folie mear suvel
as dat Denemarken leverje kin. It kin
der foar üs grif better fan wurde. Mar
it liket der op, dat Ingelan alles dwaen
sil om it goede kontakt mei har do
minions Nij Sélan en Australië to bi-
h&lden. Hja wolle der op üt, dat hjlr
in geleidelike oanpassing tamme sil. Dit
wurdt it slimste punt yn de ünderhan
nelingen tusken de ijlde en nije diel-
nimmers yn de EEG. It Is net omdöch,
dat hja hoopje, dat de ünderhannelin
gen net langer as twa jier duorje sille.
Wy wolle ek diz kear düdlik sizze, dat
wy hoopje, dat de ütwreiding e’agje sil.
Dat is in great Nederlünsk bilang en
ek foar de lanbou jowt dit nije perspek-
tiven. Mar ik wol warskógje foar al to
gunstige forwachtings.
Foaral yn de kommende jierren sille diz-
ze ünderhannelingen mei de lannen, dy’t
in folie leger priispeil hawwe foar agra-
ryske produkten, earder in druk op de
prizen bitsjutte as in stimulans ta for-
heging, hwant it giet derom it forskil
yn niveau gelyk to breidzjen. Dat bi
tsjut foar de nije dielnimmers in forhe-
ging, mar foar de aide earder it omge-
kearde, yn elts gefal gjin forheging.
Dêrom sei ik de oare kears: de greid-
boeren sitte de earste jierren foar it
blok. En as der gjin bj ndere dingen
barre, dan liket it forstannich dér, sa-
fier it kin, rekken mei to halden.
De wierheit is hurd, mar it is de wier-
heit en dy haldt langer as de illüzje.
Tj. de J.
üs hjoed to sizzen 1 jjr
In dezelfde kamer hangen vijf tinplas-
tieken van mevrouw Irene Jorritsma.
Gebruik makend van in grillige vormen
gestolde Stukjes tin maakt ze haar kom
posities op een bruin houten onder
grond. Het glanzende oppervlak van het
materiaal geeft het geheel een deko-
ratief effekt.
In de Grote Commissiekamer hangt de
prachtige inzending van Doeke A. Tol
sma, getiteld „Wij”. Twee oude, kale
mannetjes, karikaturen van welgedane
en overvoede westerlingen zitten te
schranzen aan een welvoorziene dis.
Hun vraatzucht wordt met een direkt-
heid en scherpheid getekend, zoals we
die kennen uit de tekeningen van Otto
Dix uit de twintiger jaren, die de
oorlogsbaronnen, degenen die de oor
log in stand hielden en er stevig aan
verdienden, fel hoonde en onbarmhar
tig te kijk stelde in het a-morele genie
ten van hun welvaart. Op dezelfde scher
pe, karikaturale wijze heeft Tolsma
de twee oude mannetjes met hun jonge
maitresses symbool gemaakt van de
westerling die niet bereid is zijn wel
vaart te delen met de mensen die op de
rand van de hongerdood leven zonder
uitzicht op een verbetering van hun lot.
Het enige waarvoor ze oog hebben is
het eten op de tafel. Om de tafel heen
drommen de hongerigen, in de hoop iets
te krijgen. Is de zeer gedetailleerd ge
schilderde lelijkheid symbolisch voor
Naast dit geladen stuk, dat, als er ruim
te voor geweest was, een kamer voor
zich alleen zou moeten hebben gehad,
hangen doeken van Feija Wouda in ex
pressionistische stijl, die het voor
beeld van George Rouault doen vermoe
den. Dikke zwarte kontouren begrenzen
de figuren, opgevuld met donkere tin
ten rood of groen, wat aan de schilde
rijen een emotionele toon geeft (nr.
40, 42, 43).
Verder hangt er werk van B. Haar-
sma, nevelig als een kleurenfilm die
niet scherp afgesteld is, en daar lij
den de beide waterverven eigenlijk wel
wat teveel aan. Er tegenover hangen
twee kollages en een- olieverfschilde
rij van De Boer uit Workum, waar
van de nrs. 9 en 10 met expressionis
tische verfstrepen, terwijl nr. 11 een kol-
lage is die samengesteld is uit vele voor
werpen uit het dagelijks leven: kno
pen, veiligheidsspelden en centen. Het
draagt de wat zware titel „De Rare We
reld”.
en W ymbritseradeel.
formaet. Yn de dagen fan de earste lün-
boukrisis, de tachtiger jierren, teagen in-
kele Fryske foarmannen nei Denemar
ken om to sjen, op hokfoar wize hja
der de büter. makken. De Deenske pas
teur hat lang in bikende namme west yn
al üs suvelfabrieken. Hja wiene dêr
goed by de tiid en wy hawwe mannich
kear fan har leare kind. Mar it greate
forskil tusken de beide suvellannen siet
de léste tsien jier yn de EEG dêr’t wy
wol en hja net by wiene. It is tige
learsum foar üs allegear om ris to sjen,
hwat dit foar forskil ütmakke. Alder-
earst de prizen. Denemarken moat le
verje tsjin de prizen fan de frije merk,
de wraldmerk, en dêrtroch barre hja
foar de molke twa dübeltsjes de kilo
en foar it fleis ek de helte fan üs.
It buorkjen is dêr op it heden dan ek
striemin. Yn de léste beide jierren wie
oer de hiele liny in forties per ha. tus
ken de 250 en 300 goune. En dat net-
tsjinsteande in beste produksje
trochstrings 175 kilo büter per kou en
ündanks it feit dat de boeren yn Dene
marken, op in inkele ütsündering nei, al-
legêar eigen boeren binne. Wol sit der
by de measten in aerdige hypotheek op
it spul en pleaget har de hege rinte
ek, mar dêrfoaroer stiet, dat hja har
eigen féfoer forbouwe, sawol grienfoer
as koartfoer. Hja piele in bulte mei
kunstgreide en forbouwe folie koarn en
ek oare granen. Ek de greatte fan de
bidriuwen is dêr gunstich, in gemiddel
de fan 20 ha. waerd yn 1969 rom bi-
rikt.
Mar tsjin dizze prizen kin it fansels
het a-morele in de westerse houding,
het vorm-loze, het geabstraheerde is
formeel een symbool voor de onafzien
bare, anonieme groep van 4/5 van de
wereldbevolking die er slecht tot zeer
slecht aan toe in. De opeengedrukte
groep bleken schimmen op de voor
grond gaat naar de horizon over in een
rode plas, de kleur van bloed en ver
delging. Maar hier blijft het niet bij.
Ook in eigen huis kan de westerling
niet verstandig leven. De lucht, eens
mooi blauw, wordt grijs van kwalijke
dampen die uit de fabriek komen.
lang net en it soe foar Denemarken
in boppeslach wêze, as hja mei inkele
jierren tsjin de EEG-prizen leverje koe
ne. Dizze tsien jier (1960'70) litte
üs sjen fan hokfoar bitsjutting de EEG
foar de Nederlanske lanbou west hat.
Yn 1960 hiene wy likefolle melgkij as
Denemarken (1.450.000). By üs is dat
tal tanomd oant 1.600.000 yn Denemar
ken is it öfnommen oant 1.250.000. Hja
binne mear oergien nei de forbou fan
sükerbiten en weet, hwerfan de for-
skillen yn priis minder great wiene. Hja
hawwe dat tsjin it sin dien, hwant it
binne yn aerd en praktyk echte féhê.1-
ders. Nou kin in bern wol bigripe, dat
dizze Deenske boeren yn it EEG-for-
ban, hweryn hja foar molke en fleis dü-
be) safolle barre sille as nou, it roer
handich yn oare wei triuwe sille. Hja
hawwe der de minsken, de kennis en de
buorkerijen wol foar. Ek kin de Deen
ske boer noch folie mear kij halde per
ha, as op it heden, hja hawwe har nou
mear op it mesten talein. Wol sitte hja,
noch mear as hjir, mei de kwestje fan
de bidriuwsgebouwen. Dy sjogge der net
bést üt. En dat lit him forstean. Foar
jn eigen boer is it hjir al in heikrewei,
mar mei twa dübeltsjes foar de mol
ke liket it nearne op. De measte fan
dy gebouwen binne net boufallich, mar
wol alderwetsk en der sil dus hiel hwat
barre moatte, foar’t hja op in moderne
wize buorkje kinne. Dat ferget tiid en jild
mar men kin der wol wis fan wêze,
dat de Deenske boeren har k&nsen bi-
nutte sille.
Dat wol lykwols net sizze, dat de oan-
De kwaliteit van het werk is ongelijk
soortig. Het is ook niet de top van
Nederland, slechts de top van Bols
ward. Als zodanig levert het menige ver
rassing op. Of de tentoonstelling repre
sentatief is? Wij kennen Bolsward niet
zo goed, maar in de Openbare Lees
zaal zagen we toch wel knappe werk
stukken van Raima die hier ontbre
ken. Zo hoorden we bij onze oriënta
tie over de Bolswardse amateurs meer
namen noemen, die we vergeefs zoe
ken in de (wel wat povertjes uitgege
ven) catalogus.
Een uitschieter op deze ekspositie is
zeker het schilderij van Doeke Tolsma,
een werkstuk, dat in een museum van
moderne kunst niet zou misstaan. Wij
nemen aan dat Tolsma meer werk heeft
gemaakt, dat het zien waard is. Dat
hij het niet heeft ingezonden en alle
aandacht daarmee richt op dit ene doek,
pleit voor hem. Alleen dit schilderij
if
