V ertrouwenscrisis
tussen Israël
Amerika
en
De foto
de week
van
Spekulaties over nieuwe regering
Gabe Skroar
SALT-besprekingen nog geen
tast
bare resultaten
Rijn: open riool voor Europa
Op hol geslagen
dieven op Rijksweg 43
gegrepen
Friese
cursussen
'"'"""""""Hiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiit
Hwat hat
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Ie JAARGANG No. 68
VRIJDAG 28 AUGUSTUS 1970
ontstaan naar
Tweede ronde Salt-overleg geëindigd
en
Schone Rijn
üs hjoed to sizzen
Benzine
Advertentieprijs: 17 ct. per mm
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.40 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
In Wenen is een einde gekomen aan de
tweede ronde van de Amerikaans-Rus-
sische besprekingen over een wederzijd
se beperking van strategische wapens
(SALT). Op 2 november zullen beide
delegaties elkaar weer ontmoeten in Hel
sinki voor de derde ronde, en aange
nomen wordt dat de vierde ronde be
gin 1971 weer in Wenen gehouden zal
worden.
De benzineprijs is eind vorige week on
verwacht met anderhalve cent per li
ter verhoogd. Een aantal Kamerleden is
het daarmee niet eens. Zij hebben mi
nister Nelissen (Economische Zaken)
schriftelijke vragen over deze verhoging
gesteld. Niet ten onrechte. Fijntjes vra
gen z(j of deze verhoging ook bijvoor
beeld in Duitsland is Ingevoerd. Voor
zover wij weten is dat niet het geval,
maar in Duitsland ondervinden de gro
te maatschappijen veel last van de ver
kopers van zgn. witte benzine, die
wat goedkoper is dan de officiële. Van
daar dat zij daar uiterst voorzichtig zijn
met prijsverhogingen. De maatschappij
en motiveren de verhoging in Nederland
met „gewijzigde marktomstanddighe-
den”, onder meer de sterk gestegen kos
ten van het vervoer. Maar die vervoers
kosten waren ook vorig jaar en dit jaar
al aanleiding tot prijsverhogingen.
dat deze besprekingen gehouden wor
den en worden voortgezet van groot be
lang is. Het is een teken dat de gesta
dige vooruitgang van de laatste jaren in
de richting van een ontspanning tussen
Oost en West voortduurt. Het SALT-
overleg staat weliswaar niet recht
streeks in verband met de Europese
velligheldsconferentie die de Russen na
streven met de gesprekken die West-
Duitsland voert of wil gaan voeren met
Oosteuropese landen, maar als de SALT-
besprekingen zouden mislukken zou dit
zeker zijn weerslag hebben op de an
dere onderhandelingen.
Neat is sa nuodlik as modern wêze to
wollen. It kin dan samar barre, dat
men aiderwets is.
Bolswards Nieuwsblad
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Zolang het parlement met vakantie is, of zich, zoals volgende week, verzamelt
om buitenlandse gasten (Soeharto) te ontvangen spelen de politieke diskussies
zich elders af. In deze periode met name in de partybladen, waar ze hem dan ook,
om het oneerbiedig te zeggen, goed raken. Als we de nieuwste partybladen mogen
geloven dan lykt de toekomst toeh wel vast te liggen: in 1971 krygen we op
nieuw een regering, die steunt op het lustig samengaan van de drie grote chris-
teiyke partijen (KVP? ARP en CHU) met de liberalen.
Tussen Israël en de Verenigde Staten is een vertrouwenscrisis
aanleiding van Israëlische beschuldigingen dat Egypte de bestandsovereenkomst
heeft geschonden. Volgens die bestandsovereenkomst verbinden partyen zich niet
alleen de wapens te laten rusten maar ook elke versterking van de militaire
>osities binnen een strook van v-yftig kilometer van het Suezkanaal achterwege te
aten. Nu heeft Israël de Egyptenaren ervan beschuldigd al enkele uren na het
.ngaan van het bestand enkele mobiele lanceerbases voor Russische luchtafweer-
akketten tot twintig a dertig kilometer van het Suezkanaal te hebben gebracht.
De SALT-besprekingen begonnen vorig
jaar november in Helsinki, na een pe
riode van groeiende internationale be
zorgdheid over de uitbreiding in Ame
rika en Rusland van het aantal inter
continentale raketten. Men begon zich
te realiseren, dat de opbouw van ver
dedigingssystemen tegen dergeiyke ra
ketten onvoorstelbaar kostbaar zou zijn,
dat een dergelijke defensie hoogstwaar
schijnlijk nimmer doeltreffend zou kun-
Dat we nu deze foto als Foto van de
week plaatsen vindt wel niet zijn re
den in de artistieke opname, hoewel
het een zeer goede foto is. We hebben
er slechtere gezien. Bij zo'n hoog ge
bouw is het gevaar groot de camera
maar wat hellend te houden en dan
krjjgt u meteen wijkende vertikale lij
nen. De fotograaf de heer Aukema uit
de L. J. Timmerstraat, is dit technisch
probleempje de baas geworden. Hij
heeft ook een moment genomen, waar
bij de bomen op de voorgrond kaal wa
ren en voldoende doorkijkgelegenheld ga
ven. Het is een ietwat voornaam gebouw
deze school, die beslist nu niet meer zo
gebouwd zou worden, maar gelukkig in
middels in de voormalige RK landbouw
school een moderne dependance gekre
gen heeft, te bereiken via de nu tram-
loze Snekerstraat of het romantische
Suvelleantsje achterom. Maar ook dit
hoofdgebouw is in de loop der jaren ve
le malen veranderd en uitgebouwd.
Links zien wij de woning destijds ge
bouwd voor de concierge Hartgerink,
vergroeid met de school als geen an
der, en rechts nog net even de direc
teurswoning. De school staat net tegen
over de toegang tot het Julianapark.
Reden dat we deze foto, reeds lang In
onze fotocollectie aanwezig is het feit,
dat net dezer dagen de studie weer is
begonnen. Toch mist Bolsward een be
kend straatbeeld, dat andere keren steeds
in laatst augustus terugkeerde, n.l. de
vreemduitgedoste en kaalgeschoren
„klooien”. Ontgroend in de ouderwetse
zin van het woord wordt er niet meer.
Een democratisering heeft zich ook hier
zy het geruisloos voltrokken: wel moe
ten de nieuwelingen nog karweitjes op
knappen, en was er een dropping ge
pland, maar het is toch alles wel veel
menselijker geworden. Ondertussen zal
het zien van deze foto's bij Bolswarders
en vooral ook bij veel oud-Bolswarders
herinneringen oproepen. Voor meisjes
was het vooral in vroeger jaren wel
haast een ongeschreven wet niet hele
maal voor vol te worden aangezien als
men niet eens een keertje met een „su-
vel” was uitgeweest. Veelal bleef het by
een keertje niet. Talrijk zijn de Bols-
wardse families die ergens in den lan
de een schoonzoon hebben wonen, die
eens te Bolsward de Zuivelschool be
zocht. Niet allemaal kwamen in de zui
vel terecht. Zo behoorde de grondleg
ger van het AJO-bedrijf te Bolsward,
wijlen de heer A. J. Osinga destijds als
boerenzoon van Ypecolsga tot een der
eerste leerlingen van de school. En om
nog even bij de romantiek te biyven:
Eens werd de sfeer onder de toenma
lige „suvels” beschreven in een licht
voetige Friese roman: „It bigoun op
Bolletongersdei”, onlangs heruitgegeven
in aantrekkeiyke paperbackvorm en als
zodanig nog in beperkte oplaag verkrijg
baar.
Twee ontvluchten uit het observatie-
huis Aaberg te Groningen, te weten de
16-jarige H.v. d. W. uit Kampen en de
even oude W. W. uit Rheden hebben zon
dagavond vanaf kwart na zeven tussen
Sneek en Witmarsum zoiets als een
wild-west scène opgevoerd. Met een ge
stolen auto reden zij vanuit Sneek rich
ting Bolsward. Even daarvoor had de
eigenaar van de DAF-personenauto, de
heer J. Verf uit Marssum aangifte ge
daan by de Sneker gemeentepolitie. De
wagen stond geparkeerd op het parkeer
terrein langs de Oppenhuizerweg, ter
hoogte van de voormalige Zomerrak.
Daar hebben de twee knapen een eerder
in Groningen gestolen Kreidler brom
fiets geruild voor de kennelijk niet af
gesloten DAF. Niet lang nadat de heer
Verf aangifte van de diefstal had ge
daan zag hij zijn eigen auto voorbij rij
den. Met een auto van een kennis heeft
hij toen een achtervolging ingezet. Op
ongeveer drie kilometer achter Bolsward
zijn v. d. W. en W. gestopt, vermoe
delijk omdat zij de klopjacht op hen in
de gaten kregen. Een van hen sprong op
het parkeerterrein uit de auto en wil
de er vandoor gaan. De heer Verf ech
ter bleek iets rapper te zijn. Hy heeft
deze ontvluchte dief naar de Rykspoli-
tie te Bolsward gebracht. De andere ech
ter reed met de gestolen wagen verder,
maar erg ver kwam hij niet, want bij
de kruising rijksweg-weg richting Lon-
gerhouw vloog de DAF over de kop. De
laatste ingezetene daarvan evenwel man
keerde vrijwel niets, zodat hij ook het
hazenpad koos. Maar bij een onbekend
gebleven voorby ganger kwam het één
en ander nogal verdacht voor, waarna
hij een achtervolging inzette. Na hem
gegrepen te hebben werd de laatste
„held” aan de politie te Witmarsum
overgeleverd. Inmiddels zitten de twee
ontvluchte dieven ingesloten in het po
litiebureau te Sneek. Eerstdaags zullen
zij voor de O. v. J. moeten verschij
nen, aldus het Sneeker Nieuwsblad.
bouw tot 140 duizend woningen per jaar,
verhoging van de ontwikkelingshulp tot
twee procent van het nationaal inko
men, strenge overheidsmaatregelen te
gen water- en luchtverontreiniging, ver
hoging van de BTW pas na verhoging
van een aantal andere belastingen, die
vooral de hogere inkomens en het be
drijfsleven treffen en verhoging van de
overheidsuitgaven. Een heel pakket
waarmee een KVP van nu het nog heel
moeilijk zal hebben.
De heer Geertsema van de liberalen
vindt dan ook, dat de KVP nu de
knoop maar door moet hakken en defi
nitief moet kiezen voor de VVD. Hy
vertelt de KVP dat in het ontwerppro
gramma van de KVP (samengesteld door
prof. Steenkamp) vrijwel niets staat
waar de liberalen boos over zouden kun
nen worden. Hij vindt dat de KVP nu
maar moet kiezen omdat anders het ge
vaar dreigt dat we weer terugvallen op
de oude kabinetsformaties, die de poli
tiek zo’n slechte naam hebben bezorgd.
De op dit moment nog uiterst smerige
Ryn, het riool van West-Europa, waar
uit de Nederlanders voor een groot deel
moeten drinken, wordt toch schoner.
In de komende jaren zal in Duitsland
een groot aantal zuiveringsinstallaties
worden gebouwd. Staatssecretaris Krui-
singa (Volksgezondheid) heeft dit vo
rige week medegedeeld na besprekingen
met zijn Westduitse collega Hartkopf.
Volgende maand zal het Duitse kabi
net bovendien een beslissing nemen over
de vraag of het lozen van bestrijdings
middelen in de Rijn verboden moet wor
den. De Nederlanders en Duitsers hopen
ook. dat een eind komt aan de zout-
vervuiling, die het gevolg is van de af
val van de Kalimijnen in Frankrijk, die
veel op de Rijn lozen. Deze mijnen lij
ken binnen enkele jaren onrendabel te
worden omdat kali goedkoper in Cana
da is te krygen.
In „Vrijheid en Democratie”, het of
ficiële blad van de VVD, doet mr. Mol
ly Geertsema, politiek leider van de li
beralen, een dringend beroep op de con
fessionelen om hem opnieuw te vertrou
wen en met de VVD in zee te gaan.
In „Socialisme en Democratie”, het of
ficiële blad van de socialisten, schryft
daarentegen de heer Den Uyl, politiek
leider van de PvdA, dat hy van de
KVP echt helemaal niets wil weten.
Met andere woorden: de KVP krijgt als
bruid van de ene kant een aanzoek en
wordt door de ander grijnzend afgewezen
als zynde te lelijk. Het lijkt dan on
waarschijnlijk, dat alsnog een huwelijk
tussen KVP en PvdA tot stand kan
komen. Zoiets slik je als bruid niet.
Toch doet de KVP nog vriendelijk tegen
die boze socialisten. Om het uiteriyk wat
aantrekkelijker te maken is wat rode
make up aangebracht in de persoon van
prof. Steenkamp, vermaard voorstander
van een rooms-rode coalitie, die tot taak
kreeg een nieuw kernprogramma voor de
KVP op te stellen. Prof. Steenkamp vindt
inderdaad dat de KVP weer toenade
ring tot de PvdA moet zoeken, al moet
bij de socialisten wel iets worden ge
daan aan de Nieuw Linksers, die hem
wat al te rood en radikaal zijn. Maar
hoe zoek je toenadering bij iemand, die
niets van je wil weten? De heer Den
Uyl schrijft nog eens ten overvloede
dat de PvdA moet blijven volharden in
haar streven naar een progressieve con
centratie en dat daar de KVP niet be
hoort. Althans niet, zoals het er nu uit
ziet. Hij zegt dat hij volkomen staat
achter de motie, die het PvdA-congres
in 1969 aanvaardde en waarin werd
vastgesteld, dat de socialisten in 1971
niet samen met de KVP in een rege
ring mogen gaan zitten. Onder welke
voorwaarden dat eventueel wel kan ge
beuren, vertelt de heer Den Uyl ook al
vast. Hy noemt een aantal punten, die
volgens hem in elk geval in een pro
gressieve concentratie moeten worden op
genomen. Het zijn o.m. grondwetsher
zieningen, waardoor de kabinetsforma
teur regelrecht wordt gekozen en 't land
in twaalf kiesdistricten wordt verdeeld
(wat het de kleinere partijen moeilij-
ker maakt in het parlement te komen).
Verder wil hij opvoering van de woning-
Deze rakketten zouden niet alleen Is-
lëlische luchtaanvallen op stellingen
1 ngs de Egyptische zyde van het ka-
.aal onmogelijk kunnen maken, zij zou
den ook een deel van het luchtruim
boven het door Israël bezette gebied
hunnen bestryken. Israël heeft zich ver
volgens tot de Verenigde Staten gewend
met het dringende verzoek om de schen
dingen - er zouden er inmiddels nog
meer zijn geconstateerd te bevesti
gen en vervolgens van Kairo en Mos
kou te eisen, dat de vooruitgeschoven
raketten worden teruggetrokken.
De Israëliërs hebben er daarbij uitdruk-
keiyk op gewezen, dat zij pas met het
I Amerikaanse vredesinitiatief een be
stand, gevolgd door indirecte vredesbe
sprekingen tussen Israël, Egypte en Jor-
danië onder auspiciën van de bemidde
laar Jarring van de Verenigde Naties
hadden ingestemd na van Washington
garanties te hebben ontvangen, dat de
Arabische tegenpartij het bestand niet
zou gebruiken om, niet gehinderd door
I de Israëlische luchtmacht, de militaire
posities te versterken. En om de Ver
enigde Staten onder druk te zetten, be-
sloeten zij de benoeming van een onder
handelaar voor het vredesoverleg uit te
stellen tot inzake de kwestie van de
I aketverplaatsingen genoegdoening zou
zijn verkregen.
Deze Israëlische houding, en met name
I het feit, dat Israël de kwestie in het
openbaar wilde regelen, heeft Washing
ton in een moeilijke positie gebracht.
I De Amerikanen willen vóór alles het
vredesinitiatief redden. Als Israël ach
ter de schermen had geprotesteerd zou-
I den zy wellicht stappen hebben kunnen
ondernemen; een openlijke benadering
van Kairo en Moskou met het doel van
I Egyptenaren en Russen boetedoening te
eisen zou echter het vredesinitiatief tor
pederen. Vandaar, dat de Amerikanen
I eerst hun antwoord op de Israëlische
klacht lange tijd hebben uitgesteld en
I vervolgens hebben laten weten, dat de
beschuldigingen wellicht niet geheel on-
I juist zijn, maar niet door Amerikaanse
waarschuwingen konden worden beves-
I tigd. Men is in Washington niet zo ver
I gegaan te concluderen hetgeen Kairo
I wel heeft gedaan dat het Israëli-
sche optreden bedoeld was om het aan
staande vredesoverleg onmogelijk te ma-
I ken. Wel houdt men het voor mogelijk,
dat Israël met opzet een openlijke cri-
I s heeft geschapen omdat deze de Ame-
I r.kanen, wilden zij het vredesinitiatief
adden, zou nopen een zekere schuld
I tegenover Israël te erkennen, die Jeru-
I zalem dan later zou kunnen gebruiken.
Inmiddels heeft nu ook Israël zyn ver-
tegenwoordiger voor het indirecte vre
desoverleg aangewezen. De keuze is ge-
I vallen op Eban, de Israëlische minis
ter van buitenlandse zaken Tekoah, de
’sraëlische permanente afgevaardigde
I bij de Verenigde Naties is aangewezen
I ris zijn plaatsvervanger. Eerder reeds
hadden Egypte en Jordanië hun am-
I bassadeurs bij de VN voor het overleg
eschikbaar gesteld. Dit overleg zal in
New York plaatshebben, hetgeen bete
kent dat de Arabische landen althans
I voorlopig hun zin hebben gekregen. Is-
I raël wilde namelijk meteen op het ni-
I veau van de ministers van buitenland
se zaken onderhandelen, en dan niet in
New York (waar het bevreesd is voor
I te veel pressie van de grote mogendhe
den), maar op Cyprus, waar Jarring
zijn hoofdkwartier heeft en waar het
I gesprek, in tegenstelling met de ano-
I nimiteit van het drukke New York, toch
I meer de indruk van rechtstreeks over-
I leg zou wekken. Het is evenwel niet uit-
esloten, dat binnenkort ten dele aan de
sraëlische wensen zal (vorden voldaan.
I 'arring zelf is eveneens voorstander
I van overleg op ministerieel niveau, en
I het is waarschijnlijk dat hij erop zal
I aandringen, dat na een aantal inleiden
de gesprekken met de ambassadeurs de
respectieve ministers van buitenlandse
zaken, die dan toch in New York zul
len zijn voor het bijwonen van de Al-
I gemene Vergadering van de VN, eigen-
I lijke onderhandelingen zullen voeren.
nen werken, maar dat zij niettemin
noodzakeiyk zou zyn, tenzij de raket
tenwedloop beëindigd zou worden. Deels
om economische redenen, deels om stra
tegische zijn Rusland en Amerika over
eengekomen het SALT-overleg te begin
nen. Eerste doel is een akkoord te be
reiken over het staken van de wedloop
om een gigantisch anti-raketsysteem op
te bouwen. Is dat doel bereikt dan zou
aan trapsgewijze ontwapening gedacht
kunnen worden.
Intussen is in de Amerikaanse Senaat
tot tweemaal toe een poging verijdeld
om een voorstel van de regering ten aan
zien van het Amerikaanse anti-raket
systeem te torpederen. Dit raketbestrij-
dingssysteem bestaat tot dusverre uit
twee lanceerbases, waarvan de bouw dit
voorjaar werd goedgekeurd. De regering
wil het defensienet nu uitbreiden met
weer twee lanceerbases. Deze plannen
stuitten op kritiek van een aantal se
natoren die van mening zijn, dat elke
uitbreiding van het defensieve nucleaire
systeem zou kunnen leiden tot een es
calatie van de kernwapenrace. De re
gering heeft daar tegenovergesteld, dat
zy de voortzetting van het anti-raket-
programma ziet als een belangrijk on-
derhandelingsobject bij het SALT-over-
leg. In Washington wordt aangenomen,
dat de regering-Nixon bereid is van het
anti-raketsysteem af te zien als de Rus
sen de bouw van bepaalde soorten in
tercontinentale raketten zouden stop
zetten.
Date de SALT-besprekingen tot dusver
re nog geen tastbare resultaten hebben
opgeleverd heeft in sommige kringen
enige teleurstelling gewekt. Men dient
echter te bedendken dat alleen al ’t feit
In alle schoolatlassen staat het: In
Bolsward vindt men een Zuivelschool.
Dit is natuurlijk al lang verleden tijd.
Niet de school, als gebouw, maar de
naam en doelstelling ervan. Dit is nu,
zoals de kleinste kleuter van Bolsward
u hoort te kunnen vertellen, nu de Rijks
Hogere Landbouw Technologische
School. Als u het toch moeilijk vindt
die wel wat onmogelijk lange naam te
onthouden en u weet dat OZB (Ons
Zuivelbelang) inmiddels reeds lang is
omgedoapt in ReHoLiTaS (Reholitas,
let u op de zelfde medeklinkervolgor-
de) heeft u meteen een aardig ezelbrug-
getje. De school dateert wel niet vanaf
het begin van onze jaartelling, maar
wel vanaf de laatste eeuwwisseling,
en heeft bijna de leeftijd der sterken
bereikt ondanks dat heeft de school de
laatste jaren een verjongingskuur on
dergaan en het aantal nieuwe leerlin
gen is verblijdend groot, zó groot zelfs,
dat de eerste burger van Bolsward een
speciale oproep moest plaatsen om kost
huizen te verstrekken, een oproep, waar
aan onmiddellijk gehoor is gegeven.
De meeste culturele verenigingen
buurthuizen hebben hun winterpro-
gramma al byna gereed of zyn er nog
mee bezig.
Vooral in plaatsen met veel nieuwe in
woners van buiten Friesland zou het
voor het culturele leven van groot
belang zijn, als er wat gedaan werd om
de aanpassing voor die mensen aan het
plaatselijk levenspatroon gemakkelijker
te maken. Dan is het organiseren van
een cursus Fries voor niet-Friezen wel
het eerste dat kan worden gedaan.
Het is vooral van belang dat er één is
die het initiatief neemt om voldoende
cursisten by elkaar te krygen.
Ook voor Friestaligen, 'die hun eigen
taal beter willen leren, kunnen vanzelf
sprekend cursussen worden georgani
seerd. B.v. een cursus voor beginners
Friestaligen en niet-Friestaligen die al
een cursus voor niet-Friestaligen ge
volgd hebben), die kan worden afgeslo
ten met het Friesland-diploma A. Zij die
dat diploma al hebben, kunnen een voort
gezette cursus volgen voor het Fries
land-diploma B. Voor kleuterleidsters,
die in hun opleiding geen Friese les heb
ben gehad, is een cursus voor het di
ploma Fries voor kleuterleidsters mo
gelijk.
Het cursusgeld van al deze cursussen
is f 30,Naast de taalcursussen kun
nen, b.v. in verenigingsverband ook an
dere korte curssussen worden gegeven,
o.a. over Friese geschiedenis, litera
tuur en streekkunde. Voor zulke cursus
sen kan het bestuur van de AFUK een
lager cursusgeld vaststellen, als dat van
tevoren wordt aangevraagd.
Als zich zes of meer deelnemers mel
den voor een cursus, zorgt het AFUK
wel voor een lesge ver (ster).
Inlichtingen en opgave bij het Bureau
voor Taalbevordering. Doelestraaat 8,
Leeuwarden, tel. 05100-35202.