Australië gaat economisch
steeds meer meespelen
De foto
de week
van
Kli
Sluiting Suezkanaal blijft van invloed
dito's overlijden slechts bij geruchte
0^7
1
F
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
r l
Cr
!9e JAARGANG No. 9?
VRIJDAG 20 NOVEMBER 1970
Wymbritseradeel.
Suez, kanaal
Struktuurwljziging
Water in de wijn?
Voortzetting van het overleg
Qantas boekt reeord winst
Naar bittere strijd?
Gunstig begin van jaren zeventig
Bakkers reis
Verenigd Koninkrijk.
Immigratie
De
recente
Nieuwe produktiegebieden
Bevolkingsgroei
Olieprobiemen
Australië exporteert
De gevolgen
Abonnementsprijs f 4.40 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
GI.'O 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Vltg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactle-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 233S
(05157)
lift. Dit verschijnsel beperkt zich niet
alleen tot Nederland, maar kan ook in
andere landen worden waargenomen. De
oorzaken van deze verhogingen liggen
enerzijds in een belangrijke stijging
van de vraag naar energie, anderzijds
bij hogere kosten voor winning en ver
voer.
Tot op heden weigert de Syrische rege
ring deze leiding te laten repareren. In
dezelfde maand gaf de regering van Ly-
bië de in zijn land werkende oliemaat
schappijen opdracht hun produktie te
beperken, een maatregel als pressiemid
del gebruikt om hogere inkomsten uit
ting is, dat de toren nauwelijks zicht
baar is. Misschien valt het mee, mis
schien ook niet. Om die reden hebben
we na clichering van de foto de toren-
omtrek geaccentueerd en nog een cli
ché gemaakt. Wanneer we dit schrijven
kunnen we het effect slechts raden, want
pas als de krant klaar is zien we het
resultaat. Om die reden plaatsen we de
foto’s naast elkaar en laten u er graag
onderling over discussiëren of een der
gelijke retouchering aanvaardbaar is of
niet. Nu deze fraaie sfeerfoto zelf:
Het loopt naar drieën op de torenklok.
Erg rustig is het op dit ogenblik in de
buurt van Bolswards centrum. Op de
brug voor de ingang van de Flipsteeg
staan een paar kinderen met elkaar te
praten, maar verder menselijk „ver
keer” is et niet, want ook de auto links
op de voorgrond houdt op de plaats
rust.
De Wipstraat ligt er wat dromerig bij
in het gouden licht van de najaarszon.
De heer Rozenberg van de sigarenzaak
Bolswards Nieuwshlai
In gokker, dy’t wint haldt net op, hl
hy gokt net om to winnen, mar om „t
forliezen, lyk as in alkoholist net drinkt
om to llbjen, mar om to stjerren.
Australië wordt in ons buitenlands
’verzicht zelden genoemd. Politiek speelt
het ook geen grote rol. In economisch
opzicht echter wel. En ook dat is be
langrijk. Vandaar ditmaal een paar be
richtjes uit dit verre werelddeel, die onze
lezers zullen interesseren:
De Egyptische minister van oorlog, Mo-
iiammed Fawzy, heeft een „bittere en
lerwoede” strijd met Israël in het voor
uitzicht gesteld voor de periode na het
verstrijken van de huidige bestandsre-
geling op 3 februari. De strijd zal geen
grenzen kennen en beide partijen zul
len al hun militaire macht gebruiken,
zo verklaarde Fawzy gisteren op een
bijeenkomst met gesloten deuren van het
1700 leden tellende Egyptische Nationa
le Congres. Delen van zijn toespraak
werden gisteravond in Cairo gepubliceerd
De reis van minister Bakker naar Zuid-
Afrika is veel omstreden genoemd. We
lennen de oud wethouder van Bolsward
persoonlijk te goed om enerzijds te we
ten, dat hij meer econoom is dan poli-
t cus, anderszijds is het ook zo, dat een
zekere vrijheid hem niet vreemd is. Hij
til zich niet aan koud water branden en
zeker kans zien zijn reis een positieve
1 houd te geven.
,Jk ben zeer onder de indruk van het
werk van de Zuidafrikaanse regering in
het aan de negerbevolking toegewezen
gebied Transkei”, verklaarde hij bij zijn
aankomst in Durban. Hij zei ook, dat
hij bij zijn bezoek aan Zuid-Afrika tot
nu toe gunstige indrukken heeft gekre
gen van het regeringsbeleid. In Trans
kei heeft hij gesproken met de premier
van dat gebied, het negeropperhoofd
Matanzima. Hij betreurde het, dat
hij geen gesprek had gehad met de lei
der van de offciële oppositiepartij Goe-
zana, of leden van diens Democratische
Partij. Momenteel kan nog niet worden
gezegd, in hoeverre de reis is geslaagd.
We komen er later op terug.
de werkzaamheden van deze maatschap
pijen te verkrijgen. Een voor een heb
ben de olieconcerns moeten zwichten voor
de eisen van de regering: Een flinke
verhoging van de royalties en een ma
tige verhoging van de vennootschapsbe
lasting. Daarna is de oliekraan weer wat
opengedraaid Een en ander heeft ech
ter geleid tot een blijvende verhoging
van de kostprijs van de Lybische olie.
Ook lijkt hel niet onwaarschijnlijk, dat
geruggesteund door deze overeenkom
sten. andere staten in het Midden-Oos-
ten en Afrika ook met dergelijke eisen
zullen komen Zo heeft Iran reeds zijn
eisen op tafel gelegd.
Deze feiten alleen al wettigen de con
clusie, dat de winstmarges van de inter
nationale olieconcerns voorlopig onder
druk zullen blijven van hoge en moge-
Ijjk nog stijgende kosten. Daar staat te
genover dat de vraag naar energie en
daarmeJe naar olie sterk is gestegen.
Dit betekent een positieve factor voor
de resultaten. Wel moet men bedenken
dat, zoals ook in de afgelopen maan
den weer is gebleken, de prijzen van
de eindprodukten slechts vertraagd rea
geren op stijgingen aan de kostenzijde.
Hardnekkig deed gisteren het gerucht de ronde, dat Tlto zon z^n overleden. Het
verbazend te horen hoe vlug een der gelijk gerucht zich verspreidt. Tito zou een
auto-ongeluk hebben geliad en nog vóór het bereiken van het ziekenhuis r.yn over
leden. Als bron van dit bericht werd een extra radio-uitzending genoemd. Gewa
pend met pen en papier hebben we de TV nieuwsdienst afgewacht. Tlto kwam er
'rei in voor, noch dood, noch levend. Trouwens veel brandend nieuws was er niet,
uitgezonderd dan de catastrofale overstroming in Pakistan, maar dit ligt eigen
lijk bulten het politieke gebeuren. Naast de reis van de oud Bolswarder minister
drs. J. A. Bakker naar Afrika en de jongste ontwikkeling Inzake het Midden Oos
ten willen we ditmaal iets zeggen van Australië en de betekenis van de sluiting van
lift Suezkanaal t.a.v. de olielevering, economische zaken, die politiek van beteke
nis z(jn en steeds meer zullen worden.
Mede door het in bedrijf komen en be
langrijken worden van nieuwe produk
tiegebieden (o.a. Nigeria en Lybië), zou
verwacht mogen worden, dat de olie
prijzen geen snelle stijging te zien zou
den geven. De realiteit evenwel is an
ders. Een sterk toegenomen vraag deed
de prijzen oplopen. In mei van dit
zelfde jaar ontstonden nieuwe proble
men, eveneens met een prijsverhogende
werking. De Trans-Arabische Pijplei
ding (TAP-line), waardoor per dag ca.
80 miljoen liter olie wordt gepompt van
de oostkust van Saodi-Arabië naar Si
don aan de Middellandse Zee werd in
Syrië stukgestoten door een bulldozer.
Eerst dus iets over Israël, dat een meer
verzoenende houding aanneemt, terwijl
Egypte juist hoog van de toren blaast.
Premier Golda M'eir van Israël heeft
tegenover het Israëlische parlement na
melijk te kennen gegeven, dat haar re
gering bereid is met minder genoegen te
temen dan volledige terugtrekking van
Egyptische raketten uit de Suezkanaal-
zone voor hervatting van het vredesge-
sprek met Cairo. Volgens haar zeggen
heeft zij nooit gespeculeerd op volle
dige Egyptische aanvaarding van de eis,
dat alle raketinstallaties, die tijdens het
bestand in de kanaalzone zijn aange
bracht, teruggetrokken moeten worden.
,.Wel ben ik ervan overtuigd, dat wij
zonder deze strijd, die nog niet aan het
eind is, ons in een veel moeilijker po
litie zouden bevinden, zowel in poli
tiek als In militair opzicht”, aldus me
vrouw Melr.
In de afgelopen jaren heeft de struc
tuur van de Australische economie zich
aanzienlijk gewijzigd. Zo bedroeg het
aantal werknemers in de agrarische sec
tor in 1947 nog 16 procent van het to
taal, terwijl dit percentage inmiddels
is afgenomen tot minder dan 10 procent.
Aan de andere kant werkt nu 27 pro
cent van de werknemers in de indus
trie; dertig jaar geleden was dat min
der dan 20 procent. Dezelfde verschui
ving valt ook waar te nemen in de ex-
portstatistieken: hoewel agrarische pro-
dukten nog steeds de hoofdmoot vor
men, neemt de belangrijkheid van de
groep minerale produkten toch sterk
toe. In 1968 bedroeg het aandeel van
veranderingen in de op
bouw van de Australische economie be
rusten voornamelijk op mensen, investe
ringen en de overvloed aan kortgeleden
ontdekte natuurlijke hulpbronnen. Dank
zij een ambitieus immigratieprogramma
(en vanzelfsprekend de natuurlijke
groei) 'nam de bevolking tussen 1945
en heden toe van 7,5 miljoen tot bijna
12,5 miljoen, hetgeen neerkomt op een
jaarlijkse aanwas van 2,15 procent. Hoe
belangrijk de immigratie is wordt be
nadrukt door het feit, dat de immigran
ten sinds 1947 verantwoordelijk zijn ge
weest voor 80 procent van de toename
van mannelijk personeel en 55 procent
van de vrouwelijke arbeidskrachten.
De prijzen van aardolieprodukten stij
gen, aldus meldt de jongste Beurs en
Economie schets van de Coöp. Centr.
Raiff. Bank In de loop van dit jaar is
het tanken van benzine duurder gewor
den en de leverancier van huisbrandolie
hanteert thans belangrijk hogere tarie
ven dan in het vorige stookseizoen Ook
andere oliesoorten zitten duidelijk in de
olie elders
naar tankers.
De Israëlische regering zet volgens me
vrouw Meï'r het oyerleg met de Ver
enigde Staten voort over „het scheppen
van condities voor mogelijke hervatting
van het vredesoverleg onder leiding van
Gunnar Jarring”. Waarnemers maken
[hieruit op, dat beide landen een formu
le zoeken die het voor Israël mogelijk
naakt weer aan het indirect vredesover
leg deel te nemen, zonder openlijk de
beweerde Egyptische bestandsschendin-
gen te aanvaarden.
Het totaal aantal werknemers van 5.3
miljoen (op een bevolking van 12,5 mil
joen) groeit met omstreeks 2,5 procent
per jaar ten gevolge van de normale ge-
boorte-aanwas en de immigratie, terwijl
de arbeidsreserve evenals het aantal
werkzoekenden omstreeks 1 procent van
het totaal aantal werknemers bedraagt.
Het bruto nationale produkt on
derging een reële stijging van 8,5 pro
cent in het afgelopen jaar. terwijl voor
dit jaar een gemiddelde van zeker 6
procent kan worden verwacht. Deze gun
stige situatie is het resultaat van bijna
tien jaren ononderbroken expansie, die
bovendien is verwezenlijkt met inacht
neming van zeer matige prijsstijgingen.
In de laatste vier jaar zijn de kosten
van het levensonderhoud bijvoorbeeld
nooit verder gestegen dan 3 procent
per jaar. hetgeen in vergelijking met
Westeuropese ontwikkelingen opmerke-
De ruim 1.200.000 koeien in de Austra- lijk mag heten.
Daar de landen rond de Perzische Golf
voor Europa zeer belangrijke olieleve-
ranciers zijn en het er naar ging uit
zien dat het Suez-kanaal voorlopig niet
heropend zou worden, gingen de olie
maatschappijen er toe over extra bouw
opdrachten te verstrekken voor meer
en vooral grotere tankers. In enkele
jaren tijd is het aantal mammoettan-
kers groter dan 160.000 ton sterk toe
genomen, een ont .vikkeling, die nog
steeds gaande is. Het groter worden der
schepen drukt de kosten per eenheid
vervoerde ruwe olie. Het gevolg van
deze ontwikkeling is, dat de huidige
vervoerskosten per ton ruwe olie via
de Kaap niet hoger zijn dan voorheen
door het Suez-kanaal.
lische staat Victoria produceerden in
1960-’70 ruim 4079 miljoen liter melk i
meer dan de helft van de totale Austra-
lische melkproduktie. Ook wat de pro
duktie van boter betreft neemt de staat
een eervolle eerste plaats in.
Van de 220.488 ton boter die in 1969-
’70 in Australië werd geproduceerd
kwam 141.127 ton uit Victoria; van de
totale boterexport was 82,3 pet. uit die
staat afkomstig. Er werd in hetzelfde
jaar in Victoria 30.221 ton kaas ver- I
vaardigd, waarvan bijna 18.000 ton werd 1
uitgevoerd. De totale uitvoer bedroeg I
ruim 40.000 ton kaas.
De grootste Australische automobielfa-
briek, General Motors-Holden heeft in
de eerste zes maanden van dit jaar voor
een bedrag van 74 miljoen gulden aan
auto’s geëxporteerd naar 71 verschillen
de landen. Deze export betekende een
stijging van maar liefst 77 procent ten
opzichte van de eerste zes maanden van
1969. Ook de op een na grootste fa
briek Ford, heeft een belangrijke stij
ging in de uitvoer van auto’s gemeld.
In de eerste zes maanden van 1970
werd naar Nieuw Zeeland 66 procent
meer en naar Zuid-Afrika 40 procent
meer uitgevoerd.
Op een gewijzigde vraag naar hun pro
dukten kunnen de sterk internationaal i
werkende oliemaatschappijen gemakke-
lijk reageren door meer of minder ru- x»-. «J?
we olie te produceren in geografisch
dichterbij of verder af gelegen gebie
den. Evenzo wordt gehandeld als zich
ergens in of nabij een p.oduktiegebied
politieke moeilijkheden voordoen. Een
ingrijpende wijziging van deze aard was
het gevolg van het gewapend conflict
in juni 1967 in het Midden-Oosten. De
slpiting van het Suez-kanaal verlengde
de afstand heen en terug tussen de Per
zische Golf en Europa van 13.000 tot
23.000 mijl, aangezien nu de route via
Kaap De Goede Hoop genomen moest
worden. De gevolgen waren: Een pro-
duktieverhoging van ruwe
en een ’Stijgende vraag
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaaxderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
De Australische luchtvaartmaatschap
pij Qantas (u weet wel de maat
schappij die destijds ons aller Omke
Romke adopteerde) heeft in het finan
ciële jaar 1969-1970 een record winst
van ruim 32.664.000 gulden geboekt. De
inkomsten van de maatschappij vertoon
den een stijging van 16 procent ten op
zichte van het voorgaande jaar. Er wer
den in 1969-1970 ook 100.000 passa
giers meer vervoerd dan in 1968-1969
terwijl het aantal gevlogen luchtmijlen
met passagiers steeg met 16,7 procent
en met vracht met 17,2 procent. De
KLM kan er nog wat van leren.
op de hoek heeft zijn kwetsbare etala
ge „geschermd”. Geheel links is nog een
deel van de typische halfronde deur ta
zien waardoor men zijn winkel binnen
komt. Daarnaast rijst het'forse pand óp
van de heer Veenstra, filiaalhouder van
de Singermaatschappij, maar dan zijn de
winkels „op” Nog niet eens zo heel lang
geleden echter kon men in het derde
huis de slagerij van de heer Halma vin
den. Na diens vertrek naar elders betrok
de heer Kroontje dit pand namens de
Verenigde Bolswarder Brandstoffenhan
del, etaleerde er nog een aantal jaren
de verkrijgbare vaste brandstofsoorten,
maar maakte er toen een „stil” huis
van. Het vierde huis in de rij wordt be
woond door de heer Dijkstra, verkoper
bij woninginrichting R. P. de Boer.
Dan komt er een helaas sinds kort leeg
staand pand, dat nog wel op historische
grond staat Want een gedenksteen links
van de voordeur vermeldt.
Bertehüs fan Gysbert Japiks Fryslhns
dichter Rjucht en Sljucht 1603-1666.
1908.
Het laatste jaartal geeft aan wanneer de
steen is geplaatst, n.l. door de Krite
Boalsert, die ook het onderhoud nog
heeft.
Misschien leuk te vermelden, dat bij de
uitreiking van de le Gysbert Japiks-
priis, n.l. aan dr. O. Postma, in dit huis,
destijds bewoond door familie Heslinga,
een tentoonstelling over Gysbert Japiks
is gehouden. In de gang hing toen een
portret dat volgens onze zegslieden „bij
het huis” hoorde. Wij hopen, dathet
nog aanwezig is, altijd een riskante zaak
bij wisselen van bewoning.
Geruime tijd woonde hier later de heer
Terpstra, meubelmaker en stoffeerder.
Hopelijk vindt dit huis, na een wel nood
zakelijk zijnde binnenrestauratie, bin
nenkort weer een bewoner. Daarnaast
woont mevrouw Roelants, echtgenote
van wijlen „meester” Roelants, die meer
dan 25 jaar hoofd van de r.k. lagere jon
gensschool is geweest.
En dan komt er een hele tijd niets, want
van hier tot aan het bureau van ge
meentewerken ging onlangs maar liefst
4 panden tegen de vlakte, waardoor een
gapend gat m de bebouwing van deze
straat is ontstaan. Het is nog steeds een
vraagteken wat er voor deze afbraak in
de plaats zal komen. Hopelijk wordt het
iets waar ieder vrede mee kan hebl n
en dat in leze omgeving niet misstaat.
Mogelijk dat u zich bij het bekijken van
de foto afvraagt, waar de „boven" het
stadhuis hangende takken vandaan ko
men. Welnu, deze zijn van de (al stok
oude) beukenboom in de tuin van de
r.k. pastorie aan de Grote Dijlakker.
Rechts boven is nog juist de straatlan
taarn Zichtbaar, die bevestigd is aan de
voorgevel van huize „St. Martinus”,
wiens bejaarde bewoners een mooi uit
zicht hebben op ’t karakteristieke straat
je aan de overkant
Een nazomerse zondagmiddag. Het weer
is zonnig, maar wat heiig, hetgeen goed
te zien is aan de contouren van het stad
huis. Om deze reden hebben we wat
geëxperimenteerd met deze foto gemaakt
door de heer Joh. Elzinga, Joh. Proost-
straat, alhiei Juist doordat het wat hei-
ig was, werd het silhouet van het stad
huis wat vaag. Het geeft wel de nodi
ge diepte, maar een foto is altijd nog
weer heel anders dan de afdruk ervan
in de krant. Niemand kan dat beter we
ten, dan wij en de fotografen, die
zich vaak wel zullen ergeren, dat hun
i haarscherpe foto’s, vaak voorzien van
1 ijne nuanceringen niet beter overkomen.
Is op de foto de stadhuistoren ietwat
wazig en geeft dit een warm effect aan
het straatje ervoor, het zou best kun
nen zijn, dat in de krantenafdruk 't ver
schil met de grijze lucht dusdanig ge-
r-ivxnr ia rlnt zJzx trienn n AmiTnlGlrn rrlnhl
kolen, ijzererts en andere mineralen al
14 procent van het exporttotaal, terwijl
nog eens 9 procent kon worden bijge
schreven voor gezuiverde metalen als
staal voor buitenlandse industrieën. De
import neemt vanzelfsprekend eveneens
toe, waarbij het accent de laatste tijd
steeds meer verschuift naar kapitaal
goederen en fabrieksuitrustingen.
In slechts enkele jaren is het Japanse
aandeel in de Australische export bijna
verdubbeld; vorig jaar bedroeg dit al
omstreeks 25 procent, hetgeen twee
maal zoveel was als het aandeel van
het
Advertentieprijs: 17 ct. per mm
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Uit een en ander blijkt wel, dat de in
zet van de jaren zeventig voor Austra
lië in economisch opzicht bijzonder gun
stig is geweest. Er is voldoende werk
gelegenheid, ’t gemiddelde inkomen ver
toont een regelmatige stijging, de indus
triële activiteit neemt toe, de buiten
landse hande'sbalans is vrijwel in even
wicht en de reserves aan buitenlandse
valuta worden voldoende geacht voor de
onmiddellijke behoeften. De overheid
streeft naar opvoering van de economi
sche ontwikkeling tot ’n tempo dat wordt
bepaald door de export-toename en de
toevloed van buitenlands kapitaal: vol
gens de verwachtingen zal de huidige
groei gebaseerd op sterke toename
van kapitaalsinvesteringen en export
- zich tenminste in de komende tien
jaar voortzetten.
■y- -tz* y <4-
"v -
's fit
";tV,
v r- - -
:-’v'
.z
k
