Geheim overleg Israël-Arabieren
De foto
de week
van
In Wonseradeel kunst op school
fiaöe Sim
J
moderniseren
Jorwerd gaat
rr
i
groot
Ramp in Pakistan onvoorstelbaar
1
sSI
/I
dg'
t,.-
b r
-..L.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
/j.f
F
09e JAARGANG No. 94
VRIJDAG 27 NOVEMBER 1970
mm
Wymbritseradeel.
Engeland steunt Luns
Speldeprikken
Pakistan
Guinea
Tegenslag voor Nixon
Paus in de branding
dat
Vietnam
Wie Nixon zegt, zegt ook Vietnam. Er
Ulbricht In contramine
I
Hwit hat
Neofaz.isten uitgeschakeld
i
Advertentieprijs: 18 ct. per
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Yn dlzze ieu fan wittenskip binne de
lennichste dingen dy’t ünmooglik binne
de minsken.
Ultg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
200 Amerikaanse vliegtuigen uitgevoerd
op Noord-Vietnam. Deze hebben, hoe
kan het anders, zeer scherpe reacties
van Hanoi uitgelokt. Ze vormen een gro
te bedreiging voor het werk van de Pa-
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieuwsblad
De werkstukken van de Hichtumer kunstschilder en ontwerper K. F. Rahmann,
die de gemeente Wonseradeel in de afgelopen jaren had aangekocht vanwege de
zgn. kontraprestatie-regeling, zullen binnenkort de wanden en muren van de
schoolgebouwen in de gemeente sieren. B|j voldoende interesse zal ook de toe
komstige produktie van Rahmann een bestemming in het Onderwijs krygen.
Er gaan allerlei geruchten over pogingen van Israël om tot afspraken te komen
met de het land bedreigende Arabische staten. Er zou een geheim gesprek
hebben plaatsgevonden tussen een Israëlische minister en koning Hoessein van
Jordanië, waarbjj voorwaarden besproken zouden z.yn om tot een vreedzame
regeling van het konflikt te kunnen komen. Natuurlek wordt dit van beide zijden
ontkend, maar het lijkt niet ónmogelijk, gezien ook wat er verder gebeurt.
Daar is ook het gerucht, gelanceerd in de Britse pers, dat Israël zich tegenover
Egypte bereid zou hebben verklaard om rijn strjjr' .rachten van het Suezkanaal
terug te trekken, opdat Egypte dit kanaal weer open zou kunnen stellen voor
do scheepvaart, Israël zou alleen het strategische punt Sjarm-el-Sjeik in het
rnlden van de Sinai bezet willen houden ter beveiliging van z(jn haven Eilath.
Natuurlijk wjjst Egypte dit finaal van de hand en wordt het gerucht door de
Israëlische regering ontkend. Maar de Egyptische regering, die na de dood van
Nasser werd gevormd, heeft haar ontslag ingediend en zoiets gebeurt niet als er
geen veranderingen te verwachten z|jn.
Een tegenslag voor Willy Brandt, ook
'n tegenslag voor president Nixon al ligt
deze dan op ander gebied. De finan
ciële commissie van het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden heeft n.l. zon
der formele stemming besloten het lucht-
vervuilingswetsontwerp dit jaar niet
meer in behandeling te nemen. Het wets
ontwerp wil op loodtoevoegingen aan
benzine extra belasting heffen. Presi
dent Nixon had gehoopt op aanvullen
de inkomsten daaruit van 5,5 miljard
gulden voor het lopende begrotingsjaar,
dat waarschijnlijk een tekort van bij
na 40 miljard gulden vertoont.
rijse conferentie over Vietnam, heeft de
Noordvietnamese minister van Buiten
landse Zaken zondag verklaard. Hij
noemde beide aanvallen een flagrante
schending van de Amerikaanse belofte
(in '68 door president Johnson gedaan)
de bombardementen volledig te staken.
herhaald zodat strukturen ontstaan met
verrassende diepte- en kleureffekten.
Vooral van deze werkstukken verwacht
te Rahmann een didaktisch nut, ze zou
den de scholieren op dezelfde manier als
het leren lezen, het „kijken” kunnen bij
brengen.
Na inleiding en bezichtiging ontstond
een geanimeerde diskussie, waarna een
ieder het door zijn'haar school gewens
te schilderij kon opgeven.
Een origineel en nuttig idee dat navol
ging verdient.
Er is nog een Walter die in de afge
lopen dagen van zich deed spreken. Ook
Walter Scheel zorgde voor een verras-
sing.
De eerste regionale verkiezingen na het
tot stand komen van het Pools-West-
duita verdrag hebben niet alleen voor
bondskanselier Brandts felste tegenstan
der Franz Josef Strauss een giote
Om nog even in het politieke vlak te
blijven, maar dan dichter bij huis:
Engeland wil graag een kandidatuur van
minister Luns steunen als deze zou be
sluiten zich beschikbaar te stellen voor
de functie van secretaris-generaal van
de Noordatlantische Verdragsorganisatie
(NAVO), zo is maandag in goedinge-
lichte Britse regeringskringen verklaard.
Luns is bij de Engelse bevolking favo
riet. Niet alleen om zijn politieke instel
ling en zijn onvermoeide ijver, ook door
het simpele feit, dat hij in zijn optre
den, zijn humor en nuchterheid iets ty
pisch Engels heeft. Niet voor niets
staat hij al sinds jaren in het wassen
beeldenkabinet bijgezet. Luns moet ech
ter niet te vroeg juichen.
Men legde er namelijk de nadruk op
dat een besluit dienaangaande niet op-
portuin is, aangezien het weinig waaj-
schijnijlk wordt geacht dat de huidige
secretaris-generaal, Manlio Brosio, in
de onmiddellijke toekomst zal aftreden.
beschadigingen hebben opgelopen,
oogst van 400.000 hectare grond
600.000 ton graan verwoest.
De ambassade deelde verder mede,
aan rund- en pluimvee in drie provin
ciën 90 procent, en in twee andere pro
vinciën resp. 80 en 70 percent verlo
ren is gegaan.
Talrijke slachtoffers van de vloedgolf-
ramp in Oost-Pakistan hadden nog ge
red kunnen worden als in de eerste
fase van de hulpverlening alle moge
lijkheden waren uitgebuit. Deze mening
is een delegatie van het Zwitserse Ro
de Kruis toegedaan, die begin vorige
week de eerste hulpgoederen naar het
rampgebied heeft gebracht.
Een woordvoerder van deze maandag in
Bern teruggekeerde groep zei, dat men
het in de eerste week slechts met 1
hefschroefvliegtuig en enkele motorbo
ten van het Pakistaanse leger had moe
ten doen. Een exacte' opgave van het
aantal slachtoffers zal volgens deze
woordvoerder wel nooit gegeven kunnen I lijk treedt. Zij ontmoetten elkaar op een
worden, aangezien het juiste aantal men- theologisch congres in Engeland.
De Paus, die te kennen heeft gegeven
het rampgebied te willen bezoeken
hè< t voor deze geste veel sympathie
verworven. Wie mocht denken dat het
leven en streven van de Paus over ro
zen gaat vergist zich echter.
Zondag kreeg het Sint Pietersplein in
Rome drie betogingen te verwerken toen
paus Paulus zijn wekelijkse toespraak
tot de pelgrims hield. Ongeveer 100
voorstanders van echtscheiding ver
spreidden vlugschriften, demonstreren
de arbeiders eisten betere lonen en er
waren nog 200 demonstranten die pro
testeerden tegen de overplaatsing van 'n
priester uit een dorp bij Ancona.
De 42-jarige geestelijke Simon Mëin,
schrijver van talloze artikelen over de
deugd van het celibaat, heeft zijn broe
ders en niet minder de paus, geschokt
met de aankondiging dat hij met een
32-jarige Amerikaanse non in het huwe-
Door de dienst gemeentewerken is voor
het dorp Jorwerd een verbeteringsplan
uitgewerkt, waarin is opgenomen 'n ge
deeltelijke rioleringsaanleg en enkele bij
komende werkzaamheden in het dorp,
welke in combinatie kunnen worden uit
gevoerd.
In de eerste plaats kan worden over
gegaan tot de aanleg van riolering om
de kerk, langs de hoofdstraat in zuide
lijke richting tot aan de pompput. Hier
bij kan eveneens een persleiding naar
de Jaanvaart worden aangelegd. Daar
de grond uit de riool-sleuven moet wor
den afgevoerd, zal de oude haven daar
mede gedempt kunnen worden
Na de aanleg van de riolering zal van
de verharding van de Maliebaan (pad
om de kerk), die grotendeels uit puin
bestaat, vrijwel niets meer overblijven
Dit kan worden hersteld met oude gele
steentjes wat het voetpad betreft en voor
de verharde 3 m. brede reed met straat
steen. Doordat het grasveldje voor de
Deze foto is wel urgent. Waar hier de
rust ademt zal het spoedig een en al
bedrijvigheid zijn. Immers de afbraak
van de openbare lagere school, op de
foto net niet zichtbaar, is aanstaande.
Eigenlijk hadden we die al verwacht,
want in de voorlaatste raadsvergadering
moest er op een ietwat spoedeisende
wijze toe worden besloten. De foto is ge
nomen met de rug tegen het hoekhuis
WitheerenstraatHoogstraat, dat van
familie Houben. De heer J. Houben, die
ons waardevolle informatie verschafte,
woont hier nu 32 jaar. Zelf is hij al
72 en altijd Bolswarder geweest, zelfs
van ouder op ouder uit Bolswardse fa
milie. Hij weet b.v nog best dat zo'n
65 jaar geleden de openbare school door
de fa. Lammertsma werd gebouwd. Zeer
degelijk en voor een prijs, die nu moet
worden'toebetaald voor de afbraak. Ge
noeg hierover. Dit alles staat n.l. niet
op de foto. Wat er wel op staat is de
Witheerenstraat, badend in de vroege
ochtendzon. Voorheen was dit de Wit-
heerensteeg. maar dat is al lang gele
den, n.l. in de tijd van Waling Dijkstra,
die er ergens een prachtig volksverhaal
van vertelt. De straat ontleent zijn naam
aan de wit-heren, de monniken in witte
pij, want het klooster Vinea Domini, de
Wijngaard des Heren, dat eens bij Ping-
jum stond, werd wegens gevaar voor
lijf en leden, in de middeleeuwen over
gebracht naar Bolsward. De bewoner
van het hoekhuis aan de Marktstraat
de heer J. Eerdmans heeft ons wel eens
de onderaardse kelder getoond, die mis
schien nog een overblijfsel is van het
voormalige Witheerenhuis. Tot voor 32
jaar waren de beide hoeken Witheeren-
straat-Hoogstraat, waar nu pleintjes zijn
ontsaan nog volgebouwd. Het huis waar
familie Houben nu woont is toen gezet.
Eerst woonde hi er familie Demum, die
er een koemelkerij had. Het is hier wel
historische grond, mede van het oudste
van de stad Bij het graven van een
beerput stootte men b.v. op een mense
lijk geraamte. Helaas moest men de
schedel van de romp scheiden om ruim
te voor de put te maken.
Het huis dat wij links zien is dat van
KI. Velzen, die er zijn depot houdt van
Wasserij Florence. Het pleintje met hek
werk, eens vrij veilige speelplaats voor
de jeugd (wat zijn er op het hek al niet
een standjes gemaakt!) was. zoals ge
zegd vroeger bebouwd. Het wasserjjde-
pot was toen nog een café. De heer Van
overwinning opgeleverd, maar ook voor
de liberale FDP. In Beieren verhoogde
de CSU haar toch al hoge stemmen
percentage van 1966 met 8 pet tot ruim
56 pet. Omdat Strauss’ CSU zo'n na
tionalistische koers volgt, vonden veel
kiezers het niet meer nodig op de neo-
nazistische NPD te stemmen. Deze par
tij verloor ruim 4 pet. en zal voortaan
geen zetel in het deelstaatparlement
meer hebben.
De grote verrassing was de terugkeer
van de liberale FDP in de Landdag.
Walter Scheels partij bracht het in
Midden-Franken tot maar liefst 12-,2
pet. 10 pet. in dit kiesdistrict was de
voorwaarde voor de come-back van de
FDP.
als subjektief en objektief tegenover el
kaar staan, beide de waarheid voor zich
opeisen. Zo wordt wat men ziet steeds
gemodifu erd naar wat men wil zien,
want de werkelijkheid is vaak de tegen
stelling van wat men had verwacht. Het
bewustzijn van deze strijdigheid noemde
Rahmann de centrale ervaring in mijn
werk als kunstenaar” en zijn ontwikke
ling is het doorlopen van alle fasen
van deze strijd.
Bij een eerste rondgang langs de werk
stukken was dit goed terug te vinden in
de semi-figuratieve landschappen en de
litho-serie .Harlingen”, een eerste kon-
takt tussen fantasie en werkelijkheid.
Twee ontdekkingen waren voor het werk
dat daarop volgde fundamenteel: Fan
tasie en Realiteit sluiten elkaar niet uit
zoals b.v. waarheid en leugen, maar zijn
de aspekten van een en hetzelfde beeld.
Ze vormen ahw. de struktuur van het
zichtbare; dat, naar het onderzoek van
Rahmann per slot van rekening be
stond uit een eindige reeks samenstel
lingen van een eindige reeks elemen
ten.
Ter illustratie liet Rahmann een aantal
van zijn nieuwste werkstukken zien, die
overeenkomsten vertonen met produk-
ten uit de surieel-konstruktivistische
richting. Hierin wordt een „beeld-ele-
ment” - een kleinste eenheid van
een”, bevindt zich in het konflikt tus- licht en schaduw, van lijn en kleur,
sen deze beide werelden die, hoewel ze Volgens e t steeds wisselend patroon
De ramp in Pakistan is onvoorstelbaar
groot. Oorlogen kunnen toeslaan en de
mensheid bedreigen, natuurrampen kun
nen dat ook.
Volgens een mededeling van de Pakis
taanse ambassade in Den Haag is het
aantal dodelijke slachtoffers van de
ramp gestegen tot 154.720. Bovendien
worden nog 13.275 inwoners vermist.
Het aantal verwoeste huizen bedraagt
2.3 miljoen, terwijl 100.000 woningen
De
en
der Meer was er kastelein. O, als die
muren nog eens konden spreken! Er
naast, op het huidige pleintje dus, stond
de Beierd, een gebo uw met deur in het
midden (een gezellige onder- en boven
deur) een estrikken gang en hier op
uitkomend met minder dan vier (ver
moedelijk één kamer) woninkjes Wan
neer wij goed zijn ingelicht was de Bei
erd (zou het woord baaierd er van zijn
afgeleid of andersom,) destijds eigen
dom van het R.K. armbestuur. Naast de
Beierd, op de hoek, waar nu de lan
taarnpaal staat, stond de woning van
S. Welvaart de borstelmaker, een be
roep, dat *:hans in Bolsward is uitge
storven. Naast Welvaart, dus om de
hoek in de Hoogstraat woonde o.a. wed.
Adema. Bij haar kon mén achterom
gaan en dan kwam men bij de heer W.
Kramer. Met een modern woord zouden
we hem nu poelier noemen, destijds was
hij in de volksmond gewoon bekend als
„de fügelplukker”. Zijn dochter woont
nog in Bolsward en is getrouwd met de
Vroegere vishandelaar Wielinga. Op het
onnozele pleintje er was tussen het
hoekcomplex en de zaak van Reekers,
ook nog een open bleekruimte! woon
den destijds dus minstens 7 gezinnen.
Geheel rechts, aan de begrenzing van
het andere pleintje zien wij het huis
waar nu J. Zoethout woont. Het huis
met de witte gevel en de verkeersbor
den aan de muur is thans pakhuis van
fa. Lotstra Het is voorheen door vele
gezinnen bewoond, b.v. door A Minks,
A. Hoekstra, enz. Naast dit pand -
juist waar de wandelaar loopt staat
het kleine, propvolle en uiterst gezelli
ge winkeltje van sporthandelaar van
der Feer, voorheen Vogelzang en daar
voor schoenmaker Ids Zijlstra, die te
gelijk ook koster was van de RK kerk.
Achter de muur staat nog steeds de
sierboom in Lotstra’s tuin in bloei. Het
kleine witte geveltje is dat van de zaak,
voorheen Lunter (Bervoets). De gevel
die we zien tussen het pakhuis van Lot
stra en de woning van Zoethout is het
woonhuis van fam. Van der Feer (v.h.
Vogelzang). De foto is gemaakt door
de heer O. Leverink, die er een goede
compositie van heeft gemaakt. Het is
b.v. goed gezien de lantaarnpaal juist
op de hoek van het pakhuis te plaat
sen, al deelt deze de foto wel in twee
geheel ongelijkwaardige helften De link
se helft met de stadhuistoren op de ach
tergrond, is wel het meest interessant.
De rechtse helft was veel levendiger ge
weest met wat spelende kinderen, maar
die waren er blijkbaar in het vroege och
tenduur nog niet. Dat het wel erg vroeg
is geweest blijkt uit de slagschaduw:
Rechts onder bewijst deze (dit voor het
nageslacht!) dat de openbare school er
nog stond toen de foto werd gemaakt.
Zéér vaag en op de krantenaïdruk ver
moedelijk niet te zien, zien we naast
het raam in de woning van fam. Vel
zen de torenspits van de St. Fanciscus-
kerk.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
üs hjoed to sizzen 1 j!r
Lijkt dit alle® wel hoopvol, in werke
lijkheid blijft men hier en daar elkaar
speldeprikken geven. Zo heeft Israël
maandag Egypte ervan beschuldigd de
afgelopen vierentwintig uur tot drie-
maal toe de bestandsovereenkomst te
hebben geschonden, doordat Egyptische
I vliegtuigen boven Israëlische militaire
stellingen op de oostelijke oever van
I het Suezkanaal hebben gevlogen.
De toestellen schonden het bestand zon
dagmiddag. maandag tijdens het middag
uur en in de vroege middag, aldus het
Israëlische opperbevel. IsraëJ heeft
klachten ingediend bij de bestandscom-
missie van de Verenigde Naties.
De gemeente had hiertoe de hal van de
sekretarie in Witmarsum tot expositie
ruimte omgebouwd en het onderwijzend
personeel in Wonseradeel uitgenodigd
om naar een inleiding van de heer Rah
mann te luisteren en zijn werk te be
kijken. Maandag j.l. opende in een goed
gevulde raadzaal burgemeester Ooster-
hoff de bijeenkomt en gaf een korte
uiteenzetting van de bedoeling die er
bij voorzat. Hij hoopte dat de versprei
ding van de werken over de schoolge
bouwen ertoe bij zou dragen om kon-
takt en begrip tot stand te brengen tus
sen de zo verwijderde werelden van
kunstenaar en publiek.
In zijn inleiding vroeg K. F. Rahmann
excuus voor het feit dat zijn betoog,
vanwege zijn Duitse herkomst wel
enigszins droog en abstrakt zou klinken,
„houten”, zoals hij het noemde en dat
zijn kennis van het Nederlands eigen
lijk te gering was om een dergelijk
subtiel ondërwerp begrijpelijk te ver
woorden. Uw verslaggever zal een her
nieuwde poging doen.
De schilder werkt niet alleen met verf,
kwasten en doek, maar eerst en vooral
met beelden. Deze kunnen volgens Rah
mann tweeërlei zijn: de fantasie-beel-
den, dit zijn meestal de .helle ideaal-
voorstellingen, onveranderlijk en tijd
loos”, en het beeld van de werkelijk
heid. De schilder, maar „eigenlijk ieder-
sen in het rampgebied, onder wie tal
rijke handarbeiders van elders, niet be
kend is.
Het Nederlandse Rode Kruis heeft tot
maandagmorgen bijna 350.000 gulden
ontvangen op giro 777 ten behoeve van
de slachtoffers van de overstromings
ramp in Oost-Pakistan. Een charter-
vliegtuig met 15.000 dekens van het Ro
de Kruis en 19 ton zuivelprodukten van
de regering is inmiddels naar Dacca,
Oost-Pakistan vertrokken. Eind vorige
week bracht een KLM-vliegtuig zes ton
babyvoeding van het Rode Kruis naar
het rampgebied.
pastorie misbruikt wordt door parkeer
ders is het gewenst hier parkeerhaven-
tjes aan te brengen van 2.50 m. vanaf
de straat, zodat hier evenwijdig aan de
straat kan worden geparkeerd. Tevens
komt dan de oude muur van de pasto-
rietuin beter tot zijn recht.
De totale kosten van bovengenoemde
werken zullen f 170.000 bedragen. De
jaarlijkse last is dan op basis van 'n 25-
jarige annuïteit a 8% pet. f 16.600. In
gevolge het „Besluit verfijning algeme
ne uitkering riolering”, zal een uitke
ring van f4.500 worden ontvangen. De
opbrengst uit de rioolbelasting zal, uit
gaande van voorlopig 30 aansluitingen
a f 15„f 450,bedragen.
B. en w. stellen de raad van Baarde-
radeel voor tot uitvoering van boven
genoemde werkzaamheden te besluiten,
het hiervoor benodigde krediet van
f 170.000 beschikbaar te stellen en ter
financiering hiervan een vaste geldle
ning tot dit bedrag aan te vragen.
Een andere nog niet geheel opgehelder-
de zaak betreft de geruchten rond
een onenigheid tussen de leiders der
DDR en de andere communistische lan
den die er zou heersen. Dit blijkt uit
een nu pas gepubliceerde rede, waarin
partljchef Walter Ulbricht kort gele
den kritiek leverde op de Sowjet-Unie
en andere bondgenoten.
Maandag werden de berichten over de
ze meningsverschillen, die vooral be
trekking hebben op de Moskouse poli
tiek jegens Bonn, bevestigd. Walter Ul
bricht was namelijk niet naar Boeda
pest gekomen om het tiende congres
van de Hongaarse Socialistische Arbei
derspartij bij te wonen.
Toen partijleider Janos KAdar het con
gres opende had hij evenmin een voor
aanstaande plaatsvervanger gestuurd.
Omdat Ulbricht zich niet wegens ziek
te had verontschuldigd, neemt men in
Boedapest aan dat zijn verrassende af
wezigheid een politieke achtergrond
heeft
Dat Ulbricht er op dit gebied andere
denkbeelden op nahoudt is wel bekend.
Tijdens een bijeenkomst van partij-theo-
retici uit de communistische landen
heeft hij kortgeleden zijn twijfel geuit
over sommige aspecten van de Russi
sche buitenlandse politiek en de vol
gens hem „niet voldoende benutte mo-
I gelijkheid gemeenschappelijk te beraad-
i slagen over theoretische kernproblemen.”
Dat er kritiek op de Sowjet-Unie komt
Is op zichzelf niet zo verwonderlijk,
maar dat deze komt van de „hielenlik
ker” Walter Ulbricht, had men tot voor
enkele jaren niet kunnen denken.
Een andere speldeprik is de invasie
van vreemde troepen in de Afrikaanse
Kaat Guinea. Een van die ondoorzich
tige, wilde avonturen, die van tijd tot
tijd de wereld van de jonge Afrikaanse
I landen in opschudding brengen, aldus
een kwalificatie in de Leeuwarder Cou
rant en daar zijn we het wel mee eens.
i In de meeste gevallen gaat het niet om
i zuiver intern-Afrikaanse geschillen. Vrij
wel steeds zijn er zakelijke of politieke
belangen van de blanken bij betrok-
I ken. In het geval-Guinea schijnt zon-
der meer vast te staan, dat blanken een
belangrijke en waarschijnlijk leidende
rol spelen. De regering in Guinea heeft
het Portugese bewind als de dader ge-
brandmerkt, doch premier Caetano van
Portugal wast zijn handen in onschuld,
al met al weer een duistere zaak in zijn weer zware bombardementen met
donker Afrika.
F
f i
