Voedsel
vuil beheersen het
en
wereldnieuws
de week
De foto
van
Kerkrestauratie te Edens
spanning in
Baskenland
Verzoening in Polen,
Mr
1
llllll!lllllllllllllillllllll!HllliHlllillll!ll!!l
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
109e JAARGANG No. 98
VRIJDAG 11 DECEMBER 1970
IV ymbritseradeel.
Baskenland
Voedsel en vuil
Tenslotte
Meetnet
Joegoslavië
Boter aan de galg?
Geen inzicht
Van zuid naar noord
Varkens en spoeling
Politiek nieuws
Vuilspuiterij
Tenslotte Pakistan
Hwat hal
üs hjoed to sizzen
Jo kinne in knappe kop wêz.e mei de
kennis fan in oar, in wiis man wurde
jo allinne mei de wysheit fan josels.
Underskate minsken miene op reis al
les meinimme to moatten, bihalven har
fatsoen.
Advertentieprijs: 18 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
(Jitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
De zeer snelle inrichting van een we-
reldmeetnet voor de zeeën is volgens
prof. Goldberg vooral dringende nood
zaak omdat zelfs de milieudeskundigen
absoluut geen duidelijk inzicht hebben
in de grootte van het ons bedreigende
gevaar.
Even paradoxaal als onheilspellend
was zijn verklaring dat de mensheid
pas wezenlijk iets over het functione
ren van de zeeorganismen aan de weet
is gekomen door de nu zichtbare ge
volgen van de door deze mensheid aan
gerichte vervuiling.
een
een
De
minister van buitenlandse zaken Zoel-
fikar ali Bhoetto al 81 zetels vergaard.
In Oost-Pakistan staat de rechts van
het centrum staande Awami (volks)liga
van sjeik Moejiboer Rahman met 132
zetels veruit aan de kop.
raakte men altijd onder de indruk van
de imponerende afmetingen van deze
Friese „kathedraal”, Vooral als men de
hiervoren bedoelde huisjes ermëe verge
leek.
Maar „De Kampen” is nu een straat
geworden zonder huizen, op de nieuwe
brandweergarage en het Convent na.
Er zou misschien wel een boek vol te
schrijven zijn over alles, wat zich hier
in de loop der tijden heeft afgespeeld.
Enkele episoden hiervan hebt u wel eens
in deze krant kunnen lezen, van men
sen die er destijds woonden en het dus
heel goed konden weten. De kale vlak-
Laten we ditmaal beginnen met een jubileum, let» wat we zelden In dit overzicht
doen, niet een persoonlijk jubileum trouwens.
Het Is 25 jaar geleden dat de grootste van de vier gespecialiseerde VN-organen,
de Food and Agriculture Organization, werd opgericht om op wereldschaal en
door Internationale samenwerking het eeuwenoude probleem van honger en slech
te voeding aan te pakken. In die 25 jaar heeft de aard van die uitdaging de organl-
latie veranderd. Van een voornamelijk adviserend lichaam en wereldcentrum voor
agrarische informatie werd de FAO het meest operationele van alle VN-organen.
Meer dan 2.000 FAO-deskundigen werken op het ogenblik in een honderdtal lan
den aan projekten van het Ontwikkelingsprogramma van de VN. Door het Wereld
voedselprogramma (W.F.P.)- in 1963 door de FAO en de VN samen opgezet - en
de Anti-Honger-Aktie (F.F.H.C.) - in I960 door de FAO gelanceerd - werden in
deze eerste 25 jaar honderdduizenden tonnen voedsel gemobiliseerd en gedistribu
eerd terwijl meer dan 800 miljoen dollar vrijwillige bijdragen zijn binnengestroomd
van regeringen, partikuliere organisaties, stichtingen, zaken en privépersonen om
circa 600 projekten over de hele wereld te steunen.
Een opname van een reeds historie ge
worden stadsbeeld kon u onlangs in dit
blad aantreffen, n.l de rij huisjes aan
het eind van de Grote Kampen, waar
van het laatste onlangs werd afgebro
ken.
De betreffende huisjes ziet u op deze
De kerk van ons dorpje staat, letter
lijk en figuurlijk, nog in het midden.
Het bouwwerk dateert uit de 12de eeuw
en werd in 1874 vergroot. Van de oor
spronkelijke staat is niet zoveel meer
over, maar een gedeelte van de noor-
dermuur, opgetrokken uit oude friezen
getuigt nog van het grijze verleden. Het
dak van de kerk was voor het laatst on
der handen genomen in de winter van
1922, na een felle uitslaande brand op
5 nov. die het gebouw ernstig bescha
digde. Men constateerde al enige tijd dat
de leien van het dak het niet meer hiel
den, met harde wind stoven ze naar be
neden hier en daar begonnen zich reeds
kale houtplekken te vertonen en de
kerkvoogden voelden wel aan dat hier
moest worden ingegrepen. Toen vroegen
de heren zich uiteraard af, wie zal dat
betalen? Een jaar of tien terug hadden
ze de toren laten restaureren, dit kost
te een f 5000. Een fors bedrag voor een
kleine gemeenschap, vrijwel zonder ker
kelijk bezit. Toch heeft men deze res
tauratie helemaal uit eigen middelen
tot stand gebracht. Ditmaal bleek men
het echter niet bij machte. Het kosten-
cjjfer lag, volgens een voorlopige begro
ting, stukken hoger, alle leien moesten
vernieuwd en men wist niet zeker of
het dakhout al dan niet was aangetast.
zij het water verontreinigden.
De rechtbank achtte bewezen dat de
„heren van de rederij” bij de jarenlan
ge vervuiling van de Rijn door de „Ham
burger Lloyd” de hand in het spel heb
ben gehad. Niet de kapiteins maar de
rederij had economische belangen bij het
lozen van raffinaderij afvalstoffen in
de Rijn. „Bernholds doel was winst.”
tenbijeenkomst, vorige week, onder lei
ding van kerkvoogd Ids de Boer. Op de
ze verg, is ook de algemene begroting
1971 toegelicht en doorgenomen. Deze
kan niet helemaal sluitend gemaakt,
voornamelijk door stijging der uitga
ven, terwijl de inkomsten ongeveer op
het zelfde niveau blijven. De Edenser
kring bestaat uit een 20 mannelijke en
vrouwelijke lidmaten, die allen stem
recht hebben. Besloten werd daarom de
verkiezing van kerkvoogden in het ver
volg niet meer op een aparte datum uit
te schrijven maar deze te houden op de
jaarlijkse bijeenkomst. Dan is 't ien
drokte. Na de pauze hield Gorrit van
Berkum een interessante -beschouwing
over de dit jaar met pinkster gehou
den Alg. Kerkverg. (AKV) die hij als ge
delegeerde heeft meegemaakt. Men vond
het wel nuttig en nodig hierover eens
iets naders te horen, ook al omdat kSpan-
num het op een gemeenteavoncf nooit
aan de orde stelde. Van Berkum deed
slechts enkele grepen uit de zeer geva
rieerde materie die in Driebergen moest
doorgewerkt, de aanwezigen ontvingen
niettemin een duidelijk beeld van de al
gemene situatie waarin de kerken zich
momenteel bevinden. Zijn beschouwing
gaf aanleiding tot een aardige discus
sie. Na een dankwoord van de voorz.
beëindigde de referent de bijeenkomst
met gebed.
vanuit
Warschau in een rede voor de Wfest-
duitse radio en televisie. Hierin verdui
delijkte en rechtvaardigde hij met gro
te ernst en ook met een zekere bewo
genheid de ondertekening van het Duits-
Poolse verdrag. Het was een soort na
tionaal gewetensonderzoek en Brandt
zei dat ook. „Dit verdrag kon slechts
na een ernstig gewetensonderzoek on
dertekend worden.”
Met deze ondertekening van het Duits-
Poolse verdrag, waarin 25 jaar na de
oorlog de Oder-Neisse als Poolse grens
wordt erkend, beleefden de bondsrepubli-
keinen een historische dag. De verzoe
ning met Polen, het land dat het zwaarst
onder Hitler heeft geleden, kan begin
nen.
Over de normalisering van de betrek
kingen bestaan al geen moeilijkheden
meer. Bondskanselier Brandt en partij-
chef Gomoelka zijn overeengekomen, dat
onmiddellijk na het in werking treden
van het verdrag diplomatieke banden
Van de rivieren gaat het vuil naar de
zee. Niet alleen het water wordt er na
melijk heengedragen maar ook de „zwij
nerij”. Daarom zou binnen de kortst
mogelijke termijn er een wereldomspan
nend meetnet voor de vervuiling van
zeeën en oceanen tot stand moeten ko
men. Dat moet de eerste stap zijn om
de mensheid voor een totale vervuilings-
ramp te behoeden.
Dit verklaarde de Amerikaanse hoogle
raar in de chemie prof. dr. Edward D.
Goldberg, die als medewerker van het
Scripps Instituut voor Oceanografie in
Californië Internationaal als een van de
grootste experts op het gebied van de
zeevervuiling bekend staat.
Aan de vooravond van de in Rome be
gonnen wereldconferentie over zeever
vuiling, die een puur technisch karak
ter draagt, kreeg prof. Goldberg o.a.
steun voor ztjn ideeën van de geleer
den dr. Alfred W. Needier, staatssecre
taris van het Canadese ministerie van
Visserij en Bosbeheer.
Kent Zuid-Amerika zijn spanningen, ook
in Noord-Amerika loopt alles niet ge
smeerd.
James Farmer, de hoogst geplaatste
neger in de Amerikaanse regering, die
maandag Is afgetreden als onderminis
ter van volksgezondheid, onderwijs en
welzijnszorg, heeft verklaard dat zijn po
gingen om een eind te maken aan de
discriminatie bij de uitvoering van re
geringsprogramma’s in de bureaucratie
waren vastgelopen. Hij zei dit op een
persconferentie in Washington nadat hij
aanvankelijk had meegedeeld te zijn af
getreden om „persoonlijke redenen”.
Volgens Farmer lag het niet aan de re-
gering-Nixon of aan ’t Witte Huis, maar
aan het massale van zijn departement.
Voor de discriminatie was niet de pre
sident of het kabinet verantwoordelijk,
maar de natie zelf. Op de vraag of hij
de negers zou aanbevelen bij de presi
dentsverkiezingen in 1972 op Nixon te
stemmen, wilde hij geen antwoord ge
ven. Hij herinnerde eraan, dat hij geen
politieke uitspraken mocht doen, voordat
zijn ontslag op 21 december van kracht
wordt.
gen uit diverse landen trachten Joego
slavië schade toe te brengen.
Dit beweert de communistische partij-
organisatie in het Joegoslavische leger.
Volgens deze organisatie gebeurt dit,
omdat Joegoslavië zich niet richt naar de
belangen van bepaalde grote machten.
Bovendien bedreigt de toestand in het
Midden-Oosten en op de Balkan de vei
ligheid van het land. Met het laatste
wordt bedoeld Bulgarije, waar de anti-
Joegoslavische propaganda vanwege
Macedonië weer aan heftigheid heeft
toegenomen.
President Ti to maakt zich de laatste
tijd grote zorgen over de toekomst van
Joegoslavië na zijn dood.
Het wordt niet ondenkbaar geacht,, dat
Moskou na Tito's aftreden of overle
den zal trachten Joegoslavië onder de
curatele van de z.g. Breznjev-doctrine te
brengen.
zullen worden aangeknoopt. Dan zal
ook over een bezoek van minister-pre
sident Josef Cyrankiewitsj aan de bonds
republiek worden gesproken. Het tijd
stip waarop dit alles zal gebeuren is
moeilijk te voorspellen. Bondskanselier
Brandt heeft in Warschau gezegd, dat
alle verdragen met de Oosteuropese sta
ten één geheel vormen en dit werk pas
zijn voltooiing kan vinden in een rege
ling voor Berlin.
Bij een tweede Indiase aanval op
Pakistaanse enclave in India zou
groot aantal mensen zijn gewond.
Pakistaanse bewoners van de enclave
Bhurighamari zouden uit hun huizen zijn
verdreven waarna hun woningen wer
den geplunderd en in brand gestoken,
zo hebben Oostpakistaanse regerings
functionarissen verklaard.
De Indiase regering heeft al ontkend
dat Indiase politie en burgers 300 Pa-
kistanen in de enclave Batrigas in West-
Bengalen zou hebben vermoord en 700
gewond. Pakistan heeft hleroyer een of
ficieel protest ingediend.
De eerste algemene verkiezingen in Pa
kistan hebben twee grote overwinnaars
op^eleverd. In West-Pakistan heeft de
linkse volkspartij van de voormalige
Een ander curieus bericht op het ge
bied van de voedselvoorziening komt uit
Brussel
Bet Nederlandse Tweede Kamerlid ir.
B. Vredeling (PvdA (heeft, als lid van
bet Europese Parlement, de Europese
Commissie inlichtingen gevraagd over
de boterconsumptie in het Vaticaan. Vo
rig jaar werd uit Westduitsland 60.200
kilo boter naar het Vaticaan uitgevoerd
en uit Frankrijk 1.239.000 kilo, waar
voor respectievelijk 85.214 en 180.000
dollar restitutie uit het Europese Land
bouwfonds werd betaald. Het lijkt ir.
Vredeling, gezien het aantal inwoners
ten het Vaticaan weinig waarschijnlijk
dat al deze boter daar is geconsumeerd
en hij wil graag het oordeel van de Com
missie vernemen.
Ook elders dreigen nieuwe spanningen
Geheime diensten, militaire
Tenslotte in deze voedselzaken nog een
geval waarbij op een heel ongewone ma
nier de vele varkens de spoeling voor
de fokkers wel eens dun kunnen maken.
Italië heeft voor de maand 10 decem
ber—10 januari de invoer van levende
terkens ui* Nederland verboden, omdat
Vorige week in een treinlading van 600
Rederl. varkens symptonen van var
kenspest zijn ontdekt. De uitvoer van
Varkensvlees naar Italië kan ongehin
derd doorgaan.
Minder rooskleurig en verzoeningsge
zind nieuws komt er uit Baskenland.
De Basken zijn de Friezen van Span
je, maar de tegenstellingen zijn er toch
wel veel feller. En deze nemen toe.
In Burgos, waar het militaire tribunaal
het proces hervatte, was een grotere
spanning merkbaar dan de afgelopen da
gen het geval was.
Het bleek dat het militaire tribunaal
zich er rekenschap van gaf, dat de
vorige zittingen uitgevallen waren als in
drukwekkende aanklachten, niet zozeer
tegen de verdachten, als wel tegen het
regime en de methoden van de Spaan
se politie.
In verschillende getuigenissen waren
gruwelijke details bekend gemaakt van
martelingen die enkele verdachten had
den ondergaan tijdens hun verhoor. De
president van het tibunaal, kolonel Or-
dovas, sneed nu, als de verklaringen van
verdachten in die richting dreigden te
gaan, deze onmiddellijk af.
Bolswards Nieuwsblad
om aan
uitzending naar Vietnam) te ontkomen,
commr.n- De Wereldraad vraagt donaties tot een
te nu overziende vraagt men zich met
verbazing af, hoe het mogelijk was dat
zo veel mensen op zo’n kleine opper
vlakte hebben kunnen leven en wonen.
Het moet hier met recht „the struggle
for life”, de strijd om het bestaan zijn
geweest en heus niet alleen voor de „ar
beiders”. Nee, ook „kleine” boeren en
„kleine” middenstanders hebben hier
moeite gehad het hoofd boven water te
houden.
Velen zullen zich nu afvragen, welk
nieuwbouwplan 't stadsbestuur voor de
ze straat op de tekentafels zal leggen.
Aan speculaties op dit punt zullen we
ons op dit fnomem maar niet wagen.
Hopelijk krijgt de Martinikerk vanaf
het Hoog Bolwerk gezien opnieuw een
passende omgeving.
De foto is gemaakt door de heer Joh.
Elzinga Joh. Prooststr. Zo tussen twee
bolwerksbomen door is het een aardig
doorkijkje. Zijn er nog oud-Bolswarders,
die iets van de huisjes kunnen vertel
len, van het lief en leed hier vroeger
geleden?
De heren namen contact op met aan
nemer Yde Schakel te Exmorra naar
bekend een expert op het gebied van
kerkrestauratie. Vooral door diens toe
doen en invloed kreeg men het klaar dat
de kerk onder monumentenzorg kwam,
wat meteen betekende dat zij onder de
subsidiebepalingen viel. De subsidie is
vlot verleend, ook de gemeente Hen
naarderadeel besefte de waarde van dit
oude gebouw, zij trad de initiatiefne
mers tot restauratie royaal tegemoet.
Uiteindelijk kwamen nu de lasten slechts
voor 10 procent voor rekening van de
kerkvoogdij en het bleek dat ze deze j
lasten wel konden en wilden dragen. Een j DqIiq Qlinnjin
week of wat geleden nam de restaura- UQUU OHI üQI
tie een aanvang. Twee Bolswarder lei- I
dekkers, de heren Maurits en De Boer
kregen in vrij korte tijd het karwei af.
Het zijn beide geroutineerde vaklui, die
prima werk leveren De nu gelegde lei
en gaan wel honderd jaar mee, verze
kerden ze cns, zodat onze generatie zich
geen kopzorg weer hoeft te maken over
seniele aftakeling van het kerkdak. Het
gebouw heeft een veel fraaier aanzien
gekregen, toeristen die het dorpje aan
doen zeggen tenminste meer dan eens:
hwat hat jim tsjerkje wer in moaije
hoed op. Een en ander werd voldaan
geconstateerd op dejaarlijkse lidma-
Voedsel en vuil zijn de twee V’s, die
de laatste tijd in de kolommen buiten
land telkens weer opduiken. Soms in
groot opgemaakte artikelen, soms ook
kleine kaderberichtjes, die toch vaak
minstens zo veelsprekend zijn. Zo la-
zen we dat premier Fidel Castro van
Cuba heeft aangekondigd, dat het kerst
feest op Cuba tot juli volgend jaar moet
worden uitgesteld. In een radio- en tele
visietoespraak van drieëneenhalf uur zei
de Cubaanse leider, dat de reden hier
voor is, elke vertraging bij de suiker
wit te vermijden.
Volgens Castro is de beste tijd voor de
le oogst de periode november tot juli.
Wanneer de suikerrietcampagne afge
lopen zou zijn, zou ieder Kerstmis kun-
nen vieren.
Christus moet dus wijken voor de sui
ker. Lach er niet om. Als wij straks
ms kerstfeest vieren met de nadruk op
de suikerkransjes, en ander lekkers en
daarbij het Kind vergeten zijn wij voor-
ll geen haar beter.
Bij dat alles mogen we het politieke
nieuws niet vergeten.
„Wij moeten onze blik op de toekomst
richten en de moraal als politieke kracht
erkennen. Wij moeten de keten van het
onrecht doorbreken. Terwijl we dit
doen, bedrijven we geen politiek van het
afstand doen van rechten, maar éen po
litiek van het verstand.”
Dit zei bondskanselier Brandt
De Wereldraad van Kerken in Genève
heeft een programma goedgekeurd voor i
Amerikanen in Canada die hulp nodig i
hebben omdat zij daarheen gevlucht zijn foto opnieuw, maar dan aan de achter-
de dienstplicht (en mogelijke kant, destijds bekeken vanaf het Hoog
Bolwerk. Ze vormden op dit punt een
passende en sfeervolle „voorgrond” van
do’s, diplomatieke vertegenwoordigin- bedrag van 750.000 gulden om dit plan de Martinikerk en in het voorbijgaan
gen en extremistische emigrantenkrin- te kunnen financieren. Eenderde deel
..I4. j, - hiervan zal in 1971 gebruikt worden
vo ,r „daadwerkelijke pastorale hulp aan
Amerikaanse imnïigrhntèn in Canada
in dé dienstplichtige leeftijd.”
De woordvoerder van de Wereldraad
van Kerken maakte duidelijk dat ’t geld
niet gebruikt zal worden om desertie
of vertrek aan te moedigen van jonge
Amerikanen. De fondsen zullen worden
gebruikt om advocaten te betalen, om
noodzakeljjke kantoorruimte te huren,
om te voorzien in reiskosten en voor di
recte hulp aan mensen die wachten op
Canadese vestigingsvergunningen.
fan het voedsel naar het vuil. Een recht
bank in Kleef heeft maandag de Ham-
teirgse reder dr. Jurgen Bernhold ver
oordeeld tot acht maanden ge"ange-
Mtraf voorwaardelijk en een geldboe
te van 5000 mark wegens opzettelijke
ivertreding van de wet op de water-
ifheersing. Bernholds procuratiehouder
Ifemer Kortmann kreeg zeen maanden
teorwaardelljk en tien medeplichtigen
■regen boetes van 500 tot 5000 mark.
De kapiteins Hans Fischer en Hans-
teachim Schenk werden vrijgesproken,
teder Bernhold werd bovendien ver
oordeeld tot een boete van 80.000 mark
Wik geld zal worden gebruikt voor
let zuiver houden van open water. Pro-
luratiehouder Kortmann moet 15.000
mark betalen aan d Maatschappij tot
tedding van Drenkelingen in Hamburg.
Be beklaagden werden schuldig bevon-
ten aan het opzettelijk lozen van af
valstoffen van een raffinederii in de Rijn
laarbij zij moeten hetben ge\ 'eten dat
