(D\ Tweede eeuwfeest Ludwig van Beethoven von Damclub ,Mearslach giet damtournooi foar’ organiseerde haar 6e 16 December 1770 - 16 december 1970 iiiii Beethoven in de ether IIIII Fan de Martinytoer STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND DINSDAG 15 DECEMBER 1970 109e JAARGANG No. 99 f. Een overzicht van de hoofdklassers. I Al een paar dagen eerder had hij op- de viool niet of zeer zwak 1 r Is it gefaer net libbensgreat, dat Harns I te it faeks net mear mar Fryslan soe t 1 5 SOE DAT DE MINSKEN HELPE? n G: Tj. de J telsis Abonnementsprijs f 4 95 p. kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitg A. J. OSINGA n.v., Bolsward Administratie- en Redactle-adres: Marktstraat 13 Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335 (05157) e doofheid verergerde dermate dat hij greep naar gehoorapparaten. Ook ge- Bolswards Nieu wslilat Wymbritseradeel, Advertentieprijs: 18 ct. per mm Ingez mededelingen dubbel tarief Contractprijs op aanvraag ren van mijn kindsheid af tot zachtheid en welwillendheid gestemd, zelfs tot het doen van grote dingen was ik steeds dan is it saek net oan it bisteande fêst to hólden. Mar litte de plattelónsgemeen ten oansluting sykje by elkoar, net by oorlogstijd, tijdens en na de Revolu tie en gedurende het keizerrijk in Frank rijk heeft Beethovens sympathie ge zwalkt tussen zijn liefde voor zijn va derland en zijn republikeinse gevoelens en later zijn bewondering voor Napo leon. Oorspronkelijk was de 3e sym fonie (Eroica) opgedragen aan Bona parte; toen hij echter hoorde van de eigenhandige kroning in Parijs riep hij woedend uit: „Hij is dus ook maar een gewoon mens,” en verscheurde het ti telblad; later wijzigde echter zijn oor deel over Napoleon weer. Het onstuimi ge en onafhankelijke van Beethovens aard vindt zijn oorsprong in zijn Vlaam se afkomst; zovele van zijn karaktertrek ken zijn, overeenkomstig zijn naam, niet Duits. Toen Beethoven Bonn verliet om zich voorgoed te Wenen te vestigen was hij voorzien van een aanbeveling van de keurvorst van Keulen wiens hofpianist en hoforganist hij was, om hem toe gang te verschaffen tot de hogere krin gen. Vele adellijke families begunstigden iedere activiteit die het muziekleven kon stimuleren, enkele hadden een eigen or kest zoals Vorst Lichnowsky, in wiens huis Beethoven tijdelijk werd opgeno men, zijn faam als virtuoos pianist en organist was hem reeds vooruit gesneld. F. Huch geeft in zijn „Beethovens glo rie” de beschrijving van zijn eerste op treden op een soirée ten huize der Lich- nowsky’s. Bij dergelijke gelegenheden was het de gewoonte dat een der aan wezigen ’n thema opgaf, waarop de pia nist dan ging improviseren. Toen Beethoven na beëindiging van zijn improvisatie opstond bleef het enige' ogenblikken doodstil in de muziekzaal. En, zegt Huch, het was deze kinderen van de wereld duidelijk geworden dat muziek nog iets anders kan zijn dan vrolijk tijdverdrijf. Hierna brak een ge weldig applaus los, alles dringt naar vo ren men wil de virtuoos de hand druk ken, men overstelpt hem met loftuitin gen, men wil hem bovenal danken. „Ver der spelen, nog meer, nog een enkel stuk, nog een klein stukje, maar speelt u in godsnaam verder.” Met veel moei te gelukte het hem tot een hernieuwd u. tveiLsma, xjoiswara o in M. Miedema, Oosterend 4 pnt.; Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en h üs blêd fan 11 desimber is in wiid- freidich forslach opnomd fan it petear, tat him yn Boalsert öfspile hat oer it bpport oangeande de gemeentlike yn- iieling .fan Fryslan. Dat wie in best ling, hwant al hoe fier it nou noch fan fe öfleit, it itenklearmeitsjen is oan ’e [®g en men kin nou noch ynfloed ütoef- i( op it menu. B"a't de kaert fan Fryslên yn 'e holle 8t, wit, dat der hjir en dêr dingen En by Boalsert fan itselde. Lizze yn 1 ken fan minder dan hünderttüzend dy plakke net al jierren lang forlang- 1 Jistkes dv't wa.c.htsie nn nipnr iild 9 W.n wurdt dan it plattelan noch net mear de dupe fan de sintra Of tochten jo, dat de ried fan Boalsert bislute soe, dat de stêdssanearing oan de Dylakker, de as in greate flop wurden. kearn Ljouwert kin mei al syn fasili- teiten mar gjin gong krije, mar Snits, dêr’t de mannen neat fan witte woene en dat allinnich op it listke kaem troch it stiif fêsthalden fan Deputearre Stea- ten, groeit as koal. Dwers troch dat hie- le keamenplan groeije alle plakken oan de forbining- rykswei 43. Gean mar nei: Makkum, Boalsert, Snits, Hearrenfean, as dy nou by de plattelónsgemeen- Drachten en de Jouwer net to forjit- ten. Guon hawwe keamfasilitelten, guon net, mar hja lüke harren det neat fan oan. En nel dat diidlike fiasko sil in nije Haechse man de boel yn ’e bulten jeije. Lit him der bliuwe, litte hja yn Den Haech ta de büse gean en de bi steande bistjüren de middels jaen om har provinsje en har gemeente ta bloei to bringen. Mar de büse ticht halde en in nije jager yn it wyld sjitte litte, dêr hat Fryslan bipaeld gjin inkeld forlet fan. Sa hurd mooglik Rykswei 43 fjou- werbaens, de provinsia'.e wegenplannen ütfiere, de Harnzer haven ütwreidzje en fordjipje, de wei nei Amsterdam f jou- werbaens trochlüke, dat binne de din gen, dy't Fryslan ekonomysk helpe kin- ne, mar gjin babbelegüchjes! de stêdden. Hja wurde dêr grif stêds- kyn. net oars. Dêr stiet noch in oare saek op priem- men, dy t as hy trochgean soe, noch fol ie mear yn ünstjür bringe soe as bet ter meitsje. Dat is de idé fan de nije steatssekretaris mr. Van Veen oer ge- westfoarming. It waerd ek wer ris tiid dat üt Den Haech in nije pódde opbliisd waerd. Wy binne hast al wer forgetten, dat 1'rwei it kernep’an om it noarden op I gong to bringen ütbret waerd. Jo wit- I Zaterdag 12 december organiseerde de damclub MGF haar 6e damtournooi in i sociëteit De Doele te Bolsward. Om i kwart over tien kon de heer D. van Foeken namens de damclub precies 100 damliefhebbers verwelkomen die samen de sportieve strijd zouden aanbinden ach j ter het bord met de 100 velden. De be- I langstelling was groter dan vorig jaar, vooral uit de provincie Noordholland ko- men iedere keer meer deelnemers naar dit goed georganiseerde tournooi. optreden te bewegen. Er weder glijden de handen over de toetsen, een maatverandering, een wij ziging in de harmonie en wederom ver schijnt het thema, maar nu dreigend en demonisch. Een melodie zet in die het hart nu eens van vreugde laat jubelen en dan weer van angst doet ineenkrim pen. Als in hypnose staart ieder naar de speler. Nu breekt een orkaan los van ge broken mol-accoorden, een korte pauze, het dreunen van fanfares en eindelijk, in een machtig accoord het einde. Men is overweldigd, diepgeroerd, maar ook ontluikt, men beseft: een nieuw tijdperk is met Beethoven aangebroken. Zo was de weg naar bekendheid, waar dering en roem, in muzikaal Wenen ge baand. Hij werd diezelfde avond over stelpt met verzoeken om muzieklessen bij hem te mogen nemen. Aanvankelijk bleef Beethoven bij de Lichnowsky’s wonen, hij had daar een eigen bediende en hield een rijpaard. Hij nam lessen in algemene competitieleer en contropunt bij Haydn de algemeen erkende grootste componist en muziek- paedagoog van Wenen (Mozart was in 1791 op 35-jarige leeftijd overleden). Jaren geleden had Beethoven als kind van 11 jaar zijn eerste klaviersonate ge componeerd, daarna volgden er in zijn prille jeugd nog enkele; op 16-jarige leeftijd volgt een „Abschiedsgesang" met pianobegeleiding. Enige maanden na zijn definitieve ves tiging in Wenen componeert hij 3 trio's (piano, viool, violancello). Bij de eer ste uitvoering weder in huize Lichnows ky is ook Haydn aanwezig. De eerste twee hadden veel succes, papa Haydn (zo noemde Beethoven de toen 60- jarige) scheen geboeid, doch bij beëin- diging van het laatste trio in C-mol In de eerste klas was het Sj. Folkert- sma uit Woikum die na loting voor 1 jaar in het bezit van de beker kwam. In de tweede klas wist B. Hoekstra uit Heerenveen na een spannende strijd weer 6 punten te behalen. Daar deze speler de 2 voorgaande jaren de wissel- beker ook had gewonnen, kwam hij nu definitief in het bezit van deze prach tige beker. In de derde klas was het de 12-jarige A. Sinnema uit Finkum, die na loting de wisse’beker voor 1 jaar mee naar huis mocht nemen. De verdere uitslag was: Hoofdklasse A: H. Veenstra, Schagen 6 pnt.; H. Jelsma, Rauwerd 3 pnt. B: M. Veenstra, Schagen 4 pnt.; B. Ste- neker, Leeuwarden 4 pnt. C: A. Veen stra, Schagen 5 pnt.; G. Kloosterman, Achlum 3 pnt. D: A. Lolkema, Haar lem 5 pnt.; K. Lyklema, Sneek 3 pnt.; E. J. Peters, Bolsward 5 pnt.; C. M. Koene, Emmeloord 3 pnt. F: H. v. d. geneigd, maar bedenkt slechts dat ik j Veen, Terwispel 5 pnt.; J. Hoogterp - 1 Dokkum 3 pnt. A: ten. En ek yn de twadde rige: Drylts (1849), Warkum (3976), Utingeradiel (5019), Raerderhim (2504), Ljouwerte- radiel (5433), Hennaaerderadiel (4533), Himmelom-Oldeferd (4804), Frentsjera- diel (4753) en Baerderadiel (5020) wurdt dit forgoed problematysk, yn it bysün- der as der gjin groei yn skynt to git ten. It soe my talykje, dat in stüdzje oei' de mooglikheden, dy’t der binne troch gearfoegjen alhiel of diels fan dizze gemeenten goed wurk dien wurde koe, hwerby de fraech, hokfoar sin- tromplak de minsken yn dizze gemeen ten it gaedlikst taliket, in wichtige rol spylje moat. Mar it praetstik fan de provinsje wol praktysk de hiele saek op 'e kop ha en rounom nije streken lüke. Ik mien dat dit net yn it bilang fan de minsken is, binammen net fan de lju op it plattelên. It is wier, dat de plattelónsgemeenten it net maklik hawwe yn dizze tiid, mar I niel wurkje kin, as der by in buorge- enkele zinsnede: „Of wanneer iemand een herdersknaap hoorde zingen en ik weer niets hoorde, zulke dingen maak ten mij wanhopig, het scheelde niet veel of ik had zelf een einde aan mijn le ven gemaakt zij alleen, de kunst hield mij terug, ach het kwam mij on mogelijk voor de wereld te verlaten vóór ik alles had gedaan waartoe ik mij geroepen gevoelde.” Zijn krachtige natuur kon er niet berusten onder de beproeving te be zwijken. Aan Wegeler schrijft hij: „Zo lang een mens nog een goede daad kan verrichten mag hij i. et vrijwillig van het leven scheiden en ik aan de mens heid nog veel schenken.” De weerspiegeling van zijn depressieve situatie vindt men nate pathetique (op. 13 1799) en in het largo van de derde sonate voor kla- pnt.; H: J Leyena; vier qp. 10 (1798). Radio: Woensdag NCRV: Hil- f versum 1, 14.10 „Kantate auf den tod Kaiser Josephs II”. Televisie: Woensdag NOS: 20.30 X Nederland 1: „Beethoven in tri- T plo”. Op drie manieren staat Lud- wig van Beethoven in het mid- T delpunt. Eerst wordt zijn Ou- venture Leonore III uitgevoerd; X vervolgens krijgt men de film „Eroica” te zien en tenslotte volgt een uitvoering van de 2e Sym fonie. Donderdag TROS: 21.40 Neder land 2: Gefilmd Portret van Lud wig van Beethoven n.a.v. zijn 200ste geboortedag. X Blandsleechte, de Kampen, de Withea- renstrjitte mar wachtsje moat omt er yn Tsjerkwert, Skraerd of Skettens hwat barre moat? Meitsje jo seis neat wiis, hja meije nou al net botte tofré wêze, dan soe it alhiel nacht yn ’e nane wur de En hoe lang soe it duorje foar publike wurken en oare tsjinsten de kennis fan it nije gebiet hawwe soene sa ten yn jierrenlange erfaring bistiet? As in gemeente to lyts wurdt, as it düd- lik is, dat hjir gjin deskundich perso- deeld: 24 hoofdklassers, 24 eerste klas- sers, 20 tweede klassers en 32 derde klassers. In de hoofdklasse werd ’s avonds om kwart voor acht de laatste „strijd” ge wonnen door H. Veenstra uit Schagen, die hiermee totaal 6 punten verzamel de en met de wisselbeker naar huis sedert 6 jaren in een heilloze toestand vervallen ben d.e door onverstandige geneesheren nog is verergerd; het ene jaar na het andere werd mijn hoop op beterschap teleurgesteld en tenslotte werd ik gedwongen tot het vooruitzicht op een blijvende kwaal. Geboren met een vurig gestel, zelfs ont vankelijk voor de genietingen der sa menleving, moest ik mij al vroeg af zonderen, eenzaam mijn leven slijten.” Het is onmogelijk in dit klein bestek de har bistjüi en ambtners binne alhiel op meente goede oansluting foun wurde kin, dit plattelan en syn bihoeften ynsteld. Hja wurkje mei de ried sa goed moog lik oan de wegen, de doarpen en pu blike tsjinsten. Hja kenne de streek en de lju, hja hawwe har methoades der oan oanpast en witte hwer’t se wêze moatte en by hwa, as der heat barre moat. Stel, dat sa as yn it praetplan stiet, in gemeente as Wünseradiel for- parten wurdt by Harns, Boalsert en Warkum. Is dat dan winst foar de lju üt Wünse adiel? Sil yn de bigreating t ^2 Jnne' dy’f net meat fan üs tiid binne fan Harns, Boalsert en Warkum mear «meenten as Hylpen, Sleat, Starum, 1 foar dat plattelên dien wurde en dien I Mi noch gjin tüzend minsken kin men wurde k'nne as nou by deselde totale «wierlik rekkenje ta moderne gemeen- ütjeften? lag er een sfeer van bevreemding over de toehoorders en toen de jonge com ponist Haydn’s blik- zocht vond hij hem niet. Enige dagen later zeide Haydn tegen hem: „Wat uw laatste trio be treft moet ik iets opmerken, het heeft zeker muzikale kwaliteit, maar ik vind het smakeloos zó van zichzelf te spre ken als u het in dit stuk doet, het is een zelfontbloting van uw zieleleven, dat is de taak van de heilige kunst niet!” Beethoven antwoordde: „Ik ben het ge heel met u oneens; ik ben van plan, ja ik kan niet anders, mij in mijn kunst gemerkt dat de vleugel zo mat klonk, uit te spreken, waar zal de kunstenaar Bij een repetitie met zijn trio-geno- anders over spreken dan over zichzelf, ten bleek dat hij vooral de hoge to- over zijn vreugden en geluk, maar ook over zijn ontmoediging, zijn verdriet, zijn hartstochten en soms zijn vertwij feling.” Uit deze gedachtenwisseling spreekt dui delijk het verschil in karakter tussen muziek vóór en na Beethoven. Beet hoven is de eerste en grootste roman ticus, de vertolker van alle roerselen der ziel of het nu gaat om de Ere Gods „De Ere Gods uit de Natuur” of wel om de „Woede over de verlo ren stuiver” Uit beide composities spreekt zijn machtig genie; daarom spreekt zijn muziek miljoenen aan om dat men in zijn scheppingen eigen ge voelens terugvindt. Op zijn 26e jaar gevoelde hij zich op het toppunt van zijn scheppende kracht, soms schreef hij aan twee, drie werken tegelijk; hij bevroedde zelf niet dat zijn vankelijk gersut stelde, consulteerde hij (de Mondscheinsonate) op te dragen, die hem zouden treffen later nog to- plotseling in het huwelijk trad met graaf renhoog zou uitsteken boven die van Gallenberg. dreigde hij te bezwijken on zijn jonge jaren. der de beproevingen van het Lot, zoals Toen hij op zekere morgen ontwaakte i blijkt uit het vermaarde Testament van hoorde hij een zacht bruisen, het klonk I Heiligenstadt, dat geen eigentijds tes- als stromende regen. Hij riep zijn be- J tament is, maar een schreeuw van een diende, deze luisterde en verklaarde toen gefolterd mens, waarin Beethoven al niet te weten wat de meester bedoel- zijn leed en vertwijfeling op ontroeren de. Een hevige angst nam bezit van de wijze uit, het lijkt een klacht van hem, hij ontdekte dat het geruis in het j iemand in doodstrijd, linkeroor zat. Weldoen naar men kan, De vrijheid boven alles liefhebben. De waarheid nimmer, zelfs niet voor de troon verloochenen. Beethoven De zestiende december 1970 is het 200 jaar geleden dat Ludwig von Beethoven t« Bonn werd geboren. Met hem treedt voor het voetlicht van het toneel v .<arop het leven der mensheid rich afspeelt, een mens naar voren die tot de allergrootsten moet worden gerekend èn als mens èn als schepper van onsterfelijke kunst. Beethoven stamt uit een Vlaams geslacht van landbouwers, zijn grootvader Lud- wig op wie hij sterk geleek, trok van Vlaanderen naar Bonn waar hij was be noemd tot kapelmeester van het orkest van de keurvorst. Zijn jeugd was hard, tedere huiselijkheid in het gezin waarin hij opgroeide ont brak; rijn vader, een onbeduidend musicus die aan de drank was verslaafd, wilde zijn muzikale aanleg uitbuiten en hem als wonderkind exploiteren. „Gij mensen die mij voor somber, knor rig of misanthropisch houdt, of zo noemt hoe doet gij mij onrecht, gij kent de ge heime oorzaak niet van wat u zo toe- dy sinten, dy’t hja mear krije troch dat modern makke wurde troch ien of twa schijnt. Mijn hart en mijn gemoed wa- nije gebiet yn de stêd kwyt rekket? greate stêdden to formearen, alle plak- yn- dy plakke net al jierren lang forlang- wenners wiene dpchs net mear to rêd- listkes, dy’t wachtsje op mear jild En den. De forneamde akkumulaesje-theo- wurdt dan it nlaifelón noch nor mear ry stie dy baesmannen foar eagen. Hja I wisten krekt, hoe’t it gean soe en hwer’t de skoech sear die. Nou it is net oars De haed- B. Hoekstra uit Heerenveen kwam definitief in bezit van de wissel baker in de 2e klas. Zijn moeder, aan wie hij zeer gehecht was, stierf toen hij 7 jaar oud was. Op zeer jeugdige leeftijd moest hij reeds geld gaan verdienen voor het gezin, omdat zijn vader hiertoe niet behoor lijk in staat was. Zo was hij op zijn elfde jaar reeds lid van een schouw- burgorkest en op zijn dertiende jaar was h(j organist. Op zijn 17e jaar werd hij hoofd van het gezin en belast met de opvoeding van zyn beide jongere broers Johann en Carl. Lichtpunten in deze donkere jeugdjaren was zijn liefde voor de muziek, die door de behandeling van zijn vader bijna was gedoofd, en de war me vriendschap die hij ondervond van de familie von Breuning. Er ontstond tussen de jonge Beethoven en de dochter des huizes die hij pianoles gaf een te dere verhouding, die niet haar vol einding vond in een verloving, hetgeen wellicht is beïnvloed door de ongewis se toekomst van de jongeman en het standsverschil dat er bestond tussen de families. Eleonore is later gehuwd met een jeugdvriend van Beethoven, dr. We- I geler; een vriendschap voor het leven I verbond Beethoven met de Wegelers. Tot zijn 22e jaar bleef hij te Bonn, waar hij voor zjjn muzikale ontwikkeling zeer veel te danken had aan de muziekpae- dagoog Christian Neefe. Voor opbouw van zijn carrière moest hij Bonn echter verlaten en zich ves tigen in de muziekmetropolis Wenen, de stad van Haydn en Mozart. Beethoven verliet het Rijnland met bloe dend hart, hij voelde zich innig verbon den met zijn geboorteland, een gevoel dat hem zijn gehele leven is bijgeble ven. Op 17 jarige leeftijd had hij reeds enkele weken in Wenen vertoefd, waar hij enige lessen in de muziektheorie nam bij de 14 jaar oudere Mozart. De grote muziekstad sprak hem niet aan, hij heeft zich daar eigenlijk nooit thuis gevoeld, in zijn latere jaren vluchtte hij als regel in het voorjaar naar dorp jes in de omgeving als Heiligenstadt, Wuszdorf en Modling om tegen de win ter naar de stad terug te keren. Inmiddels 'was de Revolutie in Frank rijk uitgebroken, die haar stempel zou drukken op geheel Europa. De gehele nen van hoorde. Hiermede begon een ware lijdensweg. Na onderzoek bij de beroemdste arts van Wenen prof. Frank, die hem aan- vankelijk gerist stelde, consulteerde hij een groot aantal geneesheren, doch de Er werd gespeeld in 4 klassen en de i dammers waren als volgt hierover ver greep iiu.a.1 geawiuppa.ra.reii. ervrv ge- ui r rji.i n, i._ bruikte hij een stokje dat hij tussen de tanden klemde en op de piano liet rus- J ten, Konrad Graf bouwde voor hem een vleugel met groot geluidsvolume. Het besef dat dit ongeluk juist hem. voor wie het gehoor het kostbaarste be zit was, moest treffen, bracht hem tot opstandigheid en wanhoop. Toen in mocht gaan 1803 het voorwerp van zijn liefde de adellijke jonge vrouw Giulictta Guic- ciardi, die hij onsterfelijk maakte door aan haar zijn beroemde sonate opus 27 Eerste klas: A: R. Zadelhof, Amster dam 5 pnt.; P. Bleeker, Schagen 3 pnt. B: P. Blauwboer, Schagen 6 pnt.; A. Mulder, Hindeloopen 3 pnt. C: Sj. Fol- kertsma, Workum 6 pnt.; M. de Wolf, Amsterdam 3 pnt. D: A. Sinnema, Fin kum 5 pnt.; J. Pronk, Schagen 3 pnt. E: S. D. Schaaf, Exmorra 5 pnt.; Y. v d. Molen, Echtenerbrug 3 pnt. F: H. Lage weg, Langelille 5 pnt.; W. Boersma Lemmer 4 pnt. tekst verder te volgen. Alleen nog een (Tweede klasse A: B. Hoekstra, Heeren veen 6 pnt.; W. Leyenaar, Wons 4 pnt.; B: Tj. Andringa, Bolsward 4 pnt.; G. Adema, Leeuwarden 3 pnt.; C: D. P. Hoekstra, Akmarijp 5 pnt.; E. de Jong, Hindeloopen 4 pnt.; D: J. Capelle, Leeu warden 6 pnt.; J. Lemstra, Achlum 4 pnt. E: D. Buwalda, Schettens 3 pnt.; J. Faber, Woudsend 3 pnt. Derde klasse: A: J. Westra, Workum 5 pnt.; J. Reitsma, Bolsward 3 pnt. B: G. van Brug, Bolsward 4 pnt.; C: F. Z(jl- stra, Bolsward 4 pnt.; H. Nijland, Rau werd 4 pnt.; D: L. v. d. Heide, Drach ten 6 pnt.; L. Dooper, Bolsward 4 pnt.; E: C. Andringa jr., Bolsward 5 pnt.; D. de Vries, Rauwerd 3 pnt. F: A. Sin- I nema, Finkum 6 pnt.; S. K. Osmga, o.a. terug in de So- j Bolsward 4 pnt.; G: W. Greydanus, Bolsward 5 pnt. S Tilstra, Wons 5 -ar, Wons 5 put.; M. 1 Douma, Achlum 4 pnt.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1970 | | pagina 1