openbaarheid
Naar
meer
GabeSkroar
openheid
bestuur
van
Hoe de bevolking bij bestuurlijke
aangelegenheden le betrekken
w
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Palaver 1971
Valt er met de Herv.
wat te beinnen
Fan de Martinytoer
blijft behouden
wier
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Toren van Allinga-
nog
F Z
11 Op JAARGANG No. 3
DINSDAG 12 JANUARI 1971
Wymbritseradeel.
Hwat haf
ós hjoed to sizzen
Passieve openbaarheid
J.S.
Boerenbedrog
Primeurrecht
Bezwaren
Snelweg voor de deur
Commissievergaderingen
Waarde van de pers
Foto: L. Spijksma
De heer W. Hibma uit Schettens raakte zaterdagmiddag omstreeks half twee met
een personenauto bij de „Höfshoeke” te Schettens in de sloot, of liever gezegd op
het ijs. Het gebeurde toen de bestuurder iets dat van de zitting gevallen was wilde
oprapen. Ten tijde van het gebeurde was het erg mistig. Gelukkig bleef de schade
beperkt en kon de auto met behulp van een traktor op het droge gehaald worden.
Foto: L. Spjjksma
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 18 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Een meer klassieke wijze om het pu
bliek te benaderen is gebruik te ma-
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
B. en w. staan in het algemeen afwij
zend tegenover openbaarheid van com-
ken van de reeds bestaande publiciteits
media, waarbij dan in de eerste plaats
aan de pers moet worden gedacht. Het
voordeel daarvan is, dat het publiek eer
der geneigd zal zijn vertrouwen te stel
len in krantenberichten dan in door de
overheid zelf gelanceerde mededelingen.
Bovendien is de goede journalist er op
ingeschoten zijn lezers in eigentijdse be
woordingen te benaderen. Ook zal de
verslaggever bewust tot schifting over
gaan. Hij is in de eerste plaats in het
nieuwh geïnteresseerd en in datgene,
waarvan wordt verondersteld dat de bur
gerij er belangstelling voor zal hebben.
Dat houdt dan echter tevens in dat wat
geen nieuws is, doch meer ligt op het
terrein van voorlichting en begelei
ding, door eigen apparaat moet worden
verzorgd.
Inkele Oren lyn it is nou sneonto-
middei hawwe inkele hünderten fa-
myljeleden en freonen, nei in treflike en
Ontroerende eucharisty-fiering it stof-
lik oerskot fan de forstoarne nei syn
léste rêstplak brocht. En yn de stille,
mistige winterdei ko'rnme de bylden fan
dit fructdbere libben yn üs geast wer-
om. As jonge al wie hy foar üs de goe
de Pyt, dy’t it Onder jonges opnaem foar
dejingen, dy’t troch oaren faeks hwat
Resumerend stellen b. en w., dat wij
met onze constitutionele regels inzake
de communicatie tussen burger en over
heid in een stroomversnelling zitten. De
afstand tussen bestuurder en bestuur
den is te groot geworden. Daaraan zal
iets gedaan moeten worden. Het is niet
meer voldoende, dat de leden van de
raad door en uit de bevolking zijn ge
kozen en via hun politieke organisatie
contact met de bevolking onderhouden.
De burgers moeten ook in ruime mate
door de overheid zelf over beleidsvoor
nemens worden geïnformeerd. Openbaar
heid mag echter nimmer doel in zichzelf
zijn, moet slechts een middel zijn tot
missievergaderingen. Een commissie is
in de eerste plaats een overlegorgaan,
een plaats waar men in volle vrijheid
van gedachten moet kunnen wisselen,
een plaats waar men in overleg tot com
promissen moet kunnen komen. In open
baarheid zal men menen, terwille van
de publieke tribune, voor zijn mening
te moeten blijven strijden. Voorts is een
commissie een adviserend lichaam. De
raad neemt de uiteindelijke beslissing,
maar het publiek zal geneigd zijn zich
te baseren op de beslissing van de com
missie. Er kunnen daardoor verwach
tingen gewekt worden waarvan het niet
zeker is of ze wel gehonoreerd zul
len worden.
Naast de meer aktief gerichte openbaar
heid is er ook een meer passief inge
stelde openbaarheid, n.l. het openbaar
maken van de motieven en informaties,
die tot een bepaald besluit hebben ge
leid. Openbaarheid zal in vele gevallen
identiek zijn aan het openbaar maken
van overheidsdokumenten. In Zweden
gaat men hierbij zelfs zover, dat aan de
journalisten de gelegenheid wordt gebo
den nagenoeg de gehele post in te zien
B. en w. achten dat onjuist. Een der
gelijk systeem zal er aan meewerken,
dat de burger zich wel drie keer zal
bedenken voor hij zich schriftelijk tot
de overheid went, ’t Middel van open
heid is hier erger dan de kwaal van be
slotenheid. De individuele burger moet
zich in vol vertrouwen tot de overheid
kunnen wenden. Hij moet weten, dat
zijn privésfeer beschermd is. Mede daar
om hebben de ambtenaren dan ook een
geheimhoudplicht.
Anderzijds moeten de ambtenaren er op
kunnen vertrouwen, dat hun adviezen
vertrouwelijk behandeld zullen worden.
Openbaar maken van ambtelijke advie
zen kan tot gevolg hebben, dat de ambte
naren zich beperkingen gaan opleggen,
minder openhartig zullen worden, meer
mondeling willen afdoen of schaduw-
dossiers gaan aanleggen. Dat werkt boe
renbedrog in de hand. Anderzijds wordt
het mogelijk, dat de ambtenaar zich
populair wil maken door voor de pu
blieke tribune te gaan wérken. In bei
de gevallen zou een verschraling van het
beleidsvormingsproces ontstaan.
skoudere waerden. En dizze karakter
trek hat syn hiele libben tekene. Hy wie
de man fan de lytse lju, de freon fan
hwa’t it yn it libben swier hiene, de
widdouwen en lytse winkellju, hwer’t hy
it leafst saken mei die. Hy wie jier-
renlang ponghalder fan St. Vincentius
dy’t earme en forlegen minsken bisocht
om harren in bytsje treast en meilibjen
to toanen. En as mei Krysttiid oan al
dizze minsken in krystjefte brocht waer
wie der altyd mear as de kas bitelje
koe. Hoe’t dat koe, dat koene wy wol
riede. De gratis-bibliotheek en de spaer-
bank tsjinne hy jierrenlang om har ek
geastlik en maetskiplik omheech to brin-
gen. Neat wie him moaijer as dat hy
seach, dat lytse lju harren opwurken,
foarüt skarrelen en fiks har plak skjin
makken.
Dêrby stie hy altyd klear as der im-
men yn ’e lytse loege siet. It is nou al
tsientallen jierren lyn, dat in jongeman,
dy’t hwat to min realiteitsbisef en hwat
tofolle fantasy hie, yn swierrichheden
rekke. It üngelok wie, dat hy ek de
kas fan in foriening bihearde en" dat it
ien mei it oare yn ’e knoop rekke. It
bistjür kaem der efter en easke forant-
wurding mar dy kaem net. Doe woene
hja it yn polysjehannen jaen. Yn dy
situaesje bisocht ik mei help fan hwat
freonen it gat to stopjen. Dat roun
wol aerdich mei de tsientsjes en in inkel
giel bryfke, mar it wie noch net klear.
Doe tocht ik oan menear Pyt, sa’t hy
yn de saek neamd waerd en ik socht
Praat onder elkaar
Niet eenzijdig geleefd
Christus de vertolker
Heeft daarnaar gestreefd.
Ze kwamen in getale
De zoekenden op aard
Want inspraak is goed
Heeft soms geestelijke waard’.
Daar was het vrij
Geen mening omfloerst
Kon zonder schroom
Naar het doel toegekoerst.
Daar was ook jeugd
Ze wenste een beeld
Dat door het dogma
Nog niet was vergeeld.
Fris mag de geest
Door de Bijbel heen gaan
Elke tekst heeft betekenis
Blijf er even bij staan.
Er is nu een boekje
Met teksten vertaald
Voor wie wil denken
Kan er veel uitgehaald.
Neem ook een praatboek
Voor de dorstige geest
Vertaald uit de Bijbel
Geschoeid op haar leest.
It bern is de heit fan de man.
Bolswards Nieuwsblad
Er zijn de nodige bezwaren aan ver
bonden. Bedrijven van voorlichting kost
tijd en geld. Er zullen nieuwe informa
tiebronnen voor de burgers geopend
moeten worden. Men zal wellicht niet
kunnen ontkomen aan „begrotingen in
zakformaat”, uittreksels, folders, be
schrijvingen en boekjes om het geïnte
resseerde publiek wegwijs te maken.
Een tweede bezwaar is, dat openheid
kan leiden tot verlenging van het pro
ces van besluitvorming. Zeker wanneer
de burgerij intensief bij de besluitvor
ming zou worden betrokken.
IN
PETRUS JOHANNES LUNTER
MEMORIAM
In Allingawier is vrijdag het officiële
bericht van de rijksdienst voor de Mo
numentenzorg te Voorburg ontvangen
dat ’t Rijk vijftig procent van de kosten
van de restauratie voor haar rekening
neemt.
Daarom wapperde zaterdag de natio
nale driekleur van de Allingawierster
toren.
De ingediende begroting van de kosten
bedroeg f 132.000, hiervan zal f 66.000
worden betaald door het Ministerie van
Cultuur, Rekreatie en Maatschappe
lijk Werk, en wel f 30.000 in 1973 en het
restant in 1974.
Na deze beslissing uit Den Haag ver
wacht men over enige tijd ook de toe
zeggingen uit Leeuwarden en Witmar-
sum. De toren krijgt dus een goede on
derhoudsbeurt en zal zeker een hele ge
daanteverwisseling zijn van deze oude
wachter op de rand van de Makkumer-
meer. De kerkvoogdij heeft de toren in
1969 in gebruik overgedragen aan aan
nemer Yde Schakel van Exmorra, die
in nauw overleg met de kerkvoogdij al
le zaken rondom de restauratie zal re
gelen. Het is nog niet bekend wanneer
met de werkzaamheden zal worden be
gonnen.
AKV komt met een heel andere opzet,
die ook weer zo zijn bezwaren heeft) en
de geografische grenzen der gemeente
(is de beschikbare mankracht niet be
ter te gebruiken en moeten de gemeen
teleden ook niet meer bijspringen?).
Door dit alles heen speelt een machc
aan vragen en suggesties, die niet zo
maar afgedaan kunnen worden. Ieder
een zaf er het zijne van moeten zeggen.
Als iedereen dat doet, kunnen er ook
verantwoorde besluiten vallen en kan in
de classis Franeker misschien al wat
zichtbaar worden gemaakt van dat
broodnodige nieuwe leven.
Wie laks aan de kant blijft staan, hoeft
straks niet te treuren als de kerk on
bruikbaar blijkt te zijn geworden. Dan
geen bloemen, geen toespraken asje
blieft!
Het gaat er om: nu de schouders er on
der te zetten, nu het nog zin heeft.
Het is trouwens ook een opdracht. Het
gaat immers niet eens zo zeer om de
Hervormde kerk. Het gaat om Christus’
kerk!
DéAr kunnen we niet omheen?
Dus: elke hervormde op 15 januari naar
de Korenbeurs! Voor een stuk informa
tie, een stuk gezamenlijke bezinning.
En om, als het even kan, spijkers met
koppen te slaan.
Want: Sizzen is neat, mar dwaen is in
ding! De oproep was ondertekend door:
W. Postma, Peins; Mevr. R. Kuipers
de Boer, Wommels; G. van Ber-
kum, Edens; E. J. Heerma, Wom
mels.
Van belang is, dat de bestuursvoorne-
mens eerst tot een bepaalde mate van
afronding moet zijn gekomen. Eerst op
het moment, dat publieke opinievorming
over een bepaald voornemen van belang
moet worden geacht, dient het aan de
burgerij te worden voorgelegd. Het ge
volg van dit openbaarheidbeginsel is dan
wel, dat het primeurrecht van de raad
in de knel kan komen, dat het kan voor
komen, dat de burgers eerder en beter
geïnformeerd zijn dan de raad.
Een derde bezwaar kan zijn, dat het
college van b. en w. door de wijze
waarop een en ander aan het publiek
gepresenteerd wordt, in staat is de pu
blieke opinie tot op zekere hoogte te
beinvloeden. Wanneer de raad het open-
baarheidsbeginsel voorstaat zal hij zelf
niet de hinderpaal mogen zijn voor tij
dige informatie van de burgers.
vormde Kerk niet af. Zij geloven niet zo
zeer in restauratie, waarbij alles, hoe
wel fraai opgepoetst, in wezen bij het
oude blijft, maar zien wel heil in het
wegvegen van het stof, het aanpennen
van de binten en het dichten van de ra
men. Daarenboven zouden zij de ruim
te anders willen indelen, zodat die bruik
baar, hanteerbaar wordt voor déze tijd.
Dan kan de Hervormde Kerk, daarbij
rekening houdend met de interkerkelij-
ke perspectieven, weer ’n nuttig instru
ment worden om te komen tot die nieu
we aarde, waarin gerechtigheid woont.
De Algemene Kerkvergadering heeft al
lerlei gedachten aangereikt, die, wan
neer ze tenminste niet in de archieven
worden gestopt om daar langzaam te
vergelen, waardevol kunnen zijn om de
kerk weer levend, inspirerend te maken.
De vier van de classis Franeker zijn
daar blij mee. Zij hebben zich er ook
intensief mee bezig gehouden.
En nu hebben ze maar één grote zorg:
stel je voor dat deze zaak doodbloedt
dan is alles min of meer voor niets
geweest, al is een stuk bezinning in de
kerk natuurlijk nóóit helemaal voor
niets.
Maar toch: als straks wordt gezegd dat
er indertijd ook zoiets als een AKV
moet zijn geweest, dan zit het scheef,
dan is een brok nieuw leven in de kiem
gesmoord
Om dit te voorkomen, om samen vérder
bezig te zijn met de dingen die de kerk
beroeren, om samen „ja” te zeggen op
de vraag of er met de Hervormde Kerk
nog iets valt te beginnen, roepen de
AKV-mensen, in overleg met de classi
caal bestuur, elk hervormde in de clas
sis Franeker op om op vrijdag 15 janu
ari 1971, ’s avonds om 8.00 uur, in de
Korenbeurs te Franeker aanwezig te
zijn om te spreken over: De kerkdienst
(kan die niet beter, spreekt die in de
tegenwoordige vorm nog wel aan?); het
onderricht en de voorlichting (synoda
le stukken bijvoorbeeld komen slecht
over in de gemeenten, dat zou toch wel
anders kunnen?); Het ledenbestand (de
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, W onser adeel, Workum en
him op om him de kaert üt to lizzen.
Mar ik hie noch mar in pear wurden
sein, doe ünderbriek hy my mei de
wurden: „Stop mar Tsjebbe, astou it
seiste, sil it wel goed weze, sech mar
hoefeul ast hewwe muste!” Ik sei
Noch honderd gulden! Hy hikte in lade
iepen en joech my in bryfke fan hün-
dert en sei: „Sukses” en doe bigoun
hy wer oan syn wurk.
Sa wie Pyt Lunter. Sa simpel en
sljucht, sa bang fan drokte en publisi-
teit mar altyd klear om to helpen. Doe’t
hy nou fiif en tweintich jier lyn fögd
fan it St. Anthony-Gasthüs waerd en
al hiel gau de kas Under syn bihear
krige, koe hy him alhiel ütlibje. Net al-
linnich dat hy sekuer en mei greate
forantwurding de bisittingen bihearde,
mar hy wie as in heit foar alle Gast-
hüsbiwenners en biwensters, foar alle
boeren en har hüshaldingen, foar alle
hierders fan de lannen. Hy tocht roun-
om om, mei bruiloften en sykten, mei
trouwen en rouwen, altyd wie’t de hear
Lunter, dy’t soarge foar in kadootsje,
in felisitaesje, in blomstik of in bisiik.
De guardiaen, dy’t de deistige soarch
hat foar de biwenners, sei fan ’e wike:
De koumerk is nou leech foar my, myn-
hear Lnter kaem hjir hast elke dei,
ik koe alles mei him biprate, hy stie
altyd klear om der efkes hinne to sjen
en in oplossing to sykjen. Sa graech
hiene wy him by syn 25-jiczrich feest
ris iepenlik huldigje wollen, alles wie
der al foar klear mar it mocht sa net
Het college van b. en w. te Harlingen
heeft daar aan de raadsleden een nota
gezonden ter behandeling in de raads
vergadering hedenavond, waarin ze hun
gedachten laten gaan over de mogelijk
heden en wenselijkheden van meer
openbaarheid ten aanzien van gemeen
telijke bestuurstaken.
Het is een terrein, zeggen b. en w., dat
vol voetangels en klemmen zit. Ook de
landelijke overheid (commissie heroriën
tering overheidsvoorlichting onder voor
zitterschap van mr. Biesheuvel) tobt
daarmee. In dit rapport wordt gesteld,
dat het er om gaat de burgerij meer te
betrekken bij de vorming en de uitvoe
ring van de overheidstaak. Het is een
probleem v. politieke democratisering.
Steeds opnieuw blijkt, dat de burger,
ook de jeugdige burger, materieel onaf
hankelijker en mondiger is geworden.
Langzaam maar zeker is de overheids-
funktie van een regelende naar een die
nende getransformeerd. Gepaste en juis
te voorlichting is uitgegroeid tot een
overheidstaak, aldus een samenvatting
van de nota in de Harlinger Courant.
In het antwoord namens de raad op de oudejaarsspeech van burgemeester J. M. A.
Mulder werd o.a. opgemerkt, dat elk jaar zo zijn eigen problematiek naar voren
schuift. Zo kregen in het afgelopen jaar begrippen als milieuhygiëne, inspraak,
openbaarheid en openheid van bestuur meer inhoud. Vooral de laatstgenoemde
zaken kwamen nogal eens ter sprake. Ook in ons blad, hetzij per ingezonden stuk,
hetzij qua reportage, b.v. over de (overigens qua opkomst niet erg geslaagde)
hearing over de gemeentelijke herstructurering. Op zichzelf genomen is de toe
nemende belangstelling van de zijde van het publiek voor bestuurszaken, waarbij
een zo groot mogelijke openbaarheid en openheid gewenst is, verheugend, al ligt
het gevaar op de loer, dat allerlei eigenbelang tot bepaalde kreten gaat leiden,
zoals b.v. van de stamgasten van de Koffyplaets, die met „Wij eisen een hearing”,
het gemeentebestuur op het matje wil roepen. Overtuigd van de grote waarde van
inspraak en meeleven met hoe het plaatselijk reilt en zeilt, tracht ons blad steeds -
ook door het vooraf publiceren van de raadsstukken - zoveel mogeljjk informatie
te geven. Intussen is de juiste omvang en werkwijze van openheid en inspraak
nog volop in discussie. In een van de volgende statenvergaderingen zal er over
worden gesproken en wat de gemeente betreft bijt Harlingen vanavond de spits af.
een betere communicatie tussen over
heid en burger.
Een middel, dat uiterst zorgvuldig moet
worden gehanteerd omdat de doelmatig
heid van het bestuur niet aangetast mag
worden, maar ook omdat de overheid tot
taak heeft de privésfeer van de burger
te beschermen, zelfs als deze burger
een ambtelijke funktie heeft.
En dan nog zal het, om met het rapport
Biesheuvel te besluiten, voorkomen, dat
er burgers zijn, die tegen hun wil
een autosnelweg voor de deur krijgen!
wêze.
Petrua Johannes Lunter is as in ripe
frucht yn Gods skerte fallen nei in lib
ben lang foar oaren libbe to hawwen.
Foar himsels frege hy nea hiwat. In
reedlike forgoeding foar syn wurk koe
ne wy him net takrije. Hy wegere dy
bislist. Sober as hy wie liet hy de si
garen op de gearkomsten stean en it
koekje of stikje cake roerde hy net oan.
Mar foar oaren wie him neat tofolle
en as ien kear yn it jier b. en w. de
riedsleden en de geastliken kaemen om
de boeken nei to sjen, soe der oan de
üntfangst en it diner neat mankeare.
Dêrfoar wie him neat tofolle.
Petrus Johannes! Nomen est omen. De
nammen tekenje de minske. In Petrus
yn syn sterk en stoer leauwen, noch al
le dagen yn tsjerke as it mar efkes
koe, from yn hert en siel, foar frou
en bern in machtich foanbyld fan ear-
lik en dimmen Godsbitrouwen. Mar ek
Johannes, de apostel fan de leafde, de
echte, ünskullige learling, dy’t de Hear
bysünder leaf wie. Petrus Johannes Lun
ter wie foar syn frou en bern, foar syn
freonen en persoaniel, mar ek foar de
hiele stêd in ryk bisit. Hja allegearre
sille him wol tige misse. Mar dêr-
neist oerhearsket in gefoel fan greate
tankberens foar hwat dizze yngoede,
ienfaldige man mei syn great hert oan
har allegearre jown hat.
Petrus Johannes Lunter, goede, béste
freon, wy sille dyn namme en foar-
byld nea forjitte. Tj. de J.
Onder deze titel werd zondag j.l. aan al
le hervormden in de classis Franeker
een pamflet uitgedeeld van de volgen
de inhoud:
Wie kranten leest, wie in de kerk om
zich heen kijkt, voelt de moed in de
schoenen zakken. Het zit allemaal zo
vast als een huis
Alle leven, alle spontaniteit lijkt te wor
den gewurgd in de greep van verouder
de schema’s en structuren.
Van een lévende kerk van de levende
Christus is soms bar weinig te mer
ken. En daardoor ontstaat een enorm
stuk verlegenheid. Is het nog wel de
moeite waard om zich druk te maken
voor zo’n kerk?
Afschrijven
Inruilen voor beter?
Afmarcheren en maar gauw vergeten?
En toch toch laat die oude kerk ons
niet zomaar los.
Hij kraakt in de binten, het stof stuift
op van de vloer, door de kapotte rui
ten komt regen
Maarhij geeft ons een dak boven
het hoofd.
Valt er misschien toch nog iets mee te
beginnen
De vier mensen, die voor de classis
Franeker de Algemene Kerkvergadering
hebben bijgewoond, schreven de Her-
- - -
