China
Sowjet
het
en
op een
front
eens
zijn
Boerenbedrijf en gezin in de
samenstelling van de jaren ’70
■b
Vrouw in Zwitserland mag stemmen
Monetaire Unie dichterbij
II
Zilveren filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Foto van de week
110e JAARGANG No. 12
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1971
Wymbritseradeek
Ruimtereis
en prettiger
Meer dan goud
Stemrecht voor Zwitserse vrouw
II. Bedrijf en gezin
Een Pooise landdag
III. Bedrijf, gezin en samenleving
Monetaire Unie dichterbij
Hervormingen
Advertentieprijs: 18 et. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
De reparatie van ondergoederen gaat
nog steeds door. Beleefd aanbevelend.
Reparatieafdeling J. Visser, Markplein
Bolsward.
Zuster A. van Veen te Bolsward ge
huldigd ter gelegenheid van haar 25-
jarig jubileum als wijkverpleegster.
100-jarig bestaan van de Nutsspaar-
bank te Arum. Er zijn thans 2500 in
leggers. Het inleggerskapitaal bedraagt
bijna 3 V4 miljoen.
In het belang van de Nederlandse
Textielindustrie houden wij ons beleefd
aanbevolen voor de inkoop van lompen.
S. Ouendag, Grote Kampen 26.
Prins Soevanna Phoema, de premier
van de Laotiaanse regering, reageerde
nogal zwak op de invasie van de Zuid-
vietnamese troepen in ztjn land door te
eisen dat alle vreemde troepen zich on
middellijk uit het land zouden terugtrek
ken. Voorts verzocht hij maatregelen om
de soevereiniteit en de neutraliteit van
Laos te beschermen. De pro-communis-
tische Pathet Lao heeft Groot-Brittan-
nië en de Sovjet-Unie dringend ver
zocht maatregelen te nemen om de Ver
enigde Staten te dwingen hun agressie
ve operatie te stoppen. Engeland en de
Sovjet-Unie zijn beide voorzitters van
de Geneefee conferentie, die heeft be
paald dat Laos neutraal is.
Naast de betreurenswaardige schermut
selingen in Belfast is de oplaaiende
oorlog in het verre Oosten wel het
meest onprettige nieuws van deze week.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adrest
Marktstraat 13
TeL 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
8e week februari 1946
Amerikaanse luchtmacht
steunt invasie
pet. meer geld waard dan de huidige
goudertsreserves des lands.
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
in 't NOS-journaal
grote Amerikaanse
Deze begrippen zijn in de agrarische
sector vaak moeilijk te scheiden, vooral
als het gaat om ingrijpende beslissin
gen als b.v. bedrijfsovername of beëin
diging. De privé uitgaven van een vier-
persoonsgezin (dit werd als voorbeeld
genomen) zijn bezwaarlijk vast te stel
len het hangt er helemaal van af wat
men onder noodzakelijke kosten van le
vensonderhoud verstaat (moet men b.v.
de verzekeringen hierbij rekenen, vroe
gen sommige aanwezigen). Men bleek
het er wel over eens dat het niet ver
antwoord is privé uitgaven tot het uiter
ste te besparen om Investeringsplannen
in het bedrijf te kunnen handhaven.
Vervolgens bepaalde men zich tot school
en beroepskeuze van jonge gezinsleden.
Ouders, kinderen, onderwijzers moeten
gezamenlijk zich met bedoelde keuze be
zighouden, testen is evenzeer in het be
lang van opgroeiende kinderen die een
richting zoeken, voor ontplooiing. Rap
porteurs en verg, constateerden dat er
in eigen omgeving weinig gebruik wordt
gemaakt van beëindiging- en omscho
lingsregelingen. Landelijk gezien meen
de men wel dat velen beroepsverande
ring overwegen. Gewezen werd ook nog
op aanpassingsmoeilijkheden die zich
meer dan eens voordoen bij omgeschool-
den.
De Italiaanse regering en de drie gro
te vakcentrales zijn het eens geworden
over enkele ingrijpende hervormingen.
Overeengekomen is dat de staat de eerst
volgende drie jaar 3.000 miljard lire
(18 miljard gulden) beschikbaar zal stel
len voor de volkswoningbouw. Op het
gebied van de volksgezondheid is beslo
ten tot de instelling van een voor ie
dereen kosteloze nationale gezondheids
dienst, die ook ziekenhuisverpleging zal
waarborgen. Met het oog op dc bouw
van een groot aantal nieuwe volkswo
ningen zal de onteigeningsprocedure
worden vereenvoudigd en zal paal en
perk worden gestald aan de speculatie-
Van de door de bezettende macht ge
stolen klokken is te Makkum de groot
ste weer teruggekomen. De insciptie
luidt: Joan Nicolaus Derek I.Z. me
fecit coma. Anno 1774. J. Wilco Ba
ron Thoe Schwartzenberg en Hohen-
landsberg, grietm. over Wonseradeel en
Aurelia van Haarsma Douariere van
Camstra en Eugenerfde ingezetene te
Makkum.
I. Het bedrijf
Momenteel zijn er in Friesland nog on
geveer 14000 land en tuinbouwbedrij
ven, hoeveel zullen het er zijn rond
1980? Rapporteurs schatten het op on
geveer 7000 (met inachtneming van het
De Sowjet-Unie en de Volksrepubliek China zjjn het vaak oneens.
In één opzicht trekken de rivalen echter gelijk op. Beide hebben felle
kritiek geuit op de jongste uitbreiding van de oorlog in Indo-China
door de gecombineerde Zuitvietnamese^Amerikaanse actie tegen
communistische eenheden in het neutrale Uos. Ongeveer vierdui
zend Zuidvietnamese soldaten werden maandag met Amerikaanse
helikopters over de Laotiaanse grens gezet terwijl nog eens duizend
Zuidvietnamezen met bewapende trucks over land het bergachtige
koninkrijk binnenvielen met het doel de aanvoerroute vanuit Noord-
Vietnam onklaar te maken. In reactie op de heftige kritiek heeft de
regering Nixon de Amerikanen en de wereld verzekerd, dat de ge
allieerde actie in Laos niet de neutraliteit van het land in gevaar
brengt en bijdraagt aan een verkorting van de oorlog tal Indo-China,
een argument dat niet erg geloofwaardig klinkt en wel even doet
denken aan de vos die de passie predikt.
De beide klokken zijn weer in de stad
huistoren gehesen. Spoedig zal het be
kende luidklokje weer haar vriendelijke
klanken kunnen laten horen.
ve prijsopdrijving van de bouwgronden.
Ook in dit overzicht een snuifje eco
nomisch nieuws. Ditmaal over Zuid-
Afrika. Dit land heeft immers altijd be
kend gestaan als de grootste producent
van de wereld van goud en diamanten.
In de jongste tijd is het ook een van
's werelds belangrijke producenten van
andere delfstoffen geworden, met aard
olie als opvallende uitzondering. Een
omvangrijke zoektocht naar olie is aan
de gang en er zijn hoopvolle tekens dat
men lonende olievelden zal vinden, mis
schien onder de zeespiegel aan de zuid
kust.
Thans verschaft Zuid Afrika 77 pet.
van het gemijnde goud in de vrije (d.i.
de niet-communistischewereld. Zuid-
Afrikaanse en Europ. deskundigen me
nen, dat Zuid-Afrika nog lange tijd een
groot aandeel van het goud voor wereld-
behoeften zal verschaffen. Zij geloven
dat ondanks de prijszetting voor mone
tair goud, te weten VS 35 per troy oun
ce, de wereld bereid zal zijn om voor
goud, voor industrie en kunstnijverheid
bestemd, een prijs te betalen welke het
lonend zal maken om het op grote schaa
te winnen.
Zuid- en Zuidwest-Afrika produceren
omstreeks de helft van de sierdiaman-
ten welke de wereld koopt. De diamant-
produktie zal stellig de vraag tot ver
in de toekomst kunnen bevredigen.
Aan de vlasfabriek te Hoptille werd
door het personeel afscheid genomen
van de machinist J. Koorda, wegens ver
trek naar Oudeschoot.
De klokken te Pingjum hangen beide
weer in de toren en hebben een kwar
tier lang van vreugde geluid.
De Europese ministerraad is erin ge
slaagd enige beweging te krijgen in het
debat over de monetaire unie. Hoe groot
die beweging was viel maandagavond
echter nog niet uit te maken. Verschil
lende ministers deden na de eerste uren
vergaderen vrij opgewekt. Maar tegen
over de verklaring van bijvoorbeeld
professor Witteveen, dat over een vrij
groot aantal problemen de standpunten
van de verschillende delegaties dicht bij
elkaar waren gebracht, stond zijn ge
lijktijdige erkenning, dat de weinige pun
ten die nog geen oplossing hadden ge
vonden politiek de meest gevoelige pun
ten waren.
Met een ruime meerderheid hebben de
Zwitserse mannen zich tijdens een volks
stemming uitgesproken voor het ver
lenen van actief en passief kiesrecht
aan hun vrouwen. Van de 57 procent
van de mannen die voor de volksstem
ming opkwamen, waren 621.403 vóór
het door de Zwitserse regering gesteun
de amendement op de federale grond
wet en 323.596 tegen. Dit resultaat is
vrijwel precies het omgekeerde van een
twaalf jaar geleden gehouden volks
stemming over deze kwestie.
Zwitserland is hiermee de laatste wes
terse democratie, die vrouwen toestaat
om te stemmen. Er zijn nu nog vgf
staten in de wereld die vrouwen van
de stembus weren: Liechtenstein en de
Arabische landen Koeweit, Jordanië,
Saoedie-Arabië en Jemen. Liechtenstein
zal op 28 februari stemmen over het
verlenen van kiesrecht aan vrouwen.
In slechts 8 van de 25 kantons en
half-kantons van Zwitserland waren de
mannen overwegend tegen het voorstel
van de Zwitserse regering. De opposi
tie was het sterkst in de Duits spre
kende agrarische gebieden van Midden-
Zwitserland. Bij de eerstvolgende volks
stemming zal het Zwitserse electoraat
dat uit 16 miljoen mannen bestond,
worden uitgebreid met 1.9 miljoen vrou
wen. De eerstvolgende volksstemming
is op 6 juni. Hoewel de Zwitserse vrou
wen nu mee mogen spreken over na
tionale aangelegenheden, mogen zij in
meer dan de helft van de 25 kantons
nog steeds niet deelnemen aan regiona
le en kantonale volksstemmingen.
Er is trouwens nog meer goed nieuws.
zenuwinzinking in het ziekenhuis moest
worden opgenomen, en die nog steeds
niet is genezen, nam aan de vergade
ring niet deel. Omdat Gomoelka geen
verantwoording voor zijn beleid kon
afleggen werd hij geschorst en niet
ontslagen als lid van het centrale co
mité.
Nu naar wat positiever
nieuws.
Desondanks hebben de opmerkelijkste
recente ontwikkelingen in de Zuidafri-
kaanse mjjnbouw plaats gegrepen in de
voortbrenging van andere delfstoffen dan
goud en diamanten. Goud beliep tot om
streeks 90 pct. van de totale waarde
van ’s lands mijnbouwproduktie tot 1940.
Ondanks de verdubbeling van de goud-
produktie (in onzen) sinds dat jaar is
de waarde der andere delfstoffen geste
gen tot meer dan 40 pct. van de jaar
lijkse produktiewaarde. Hoewel Zuid-
Afrika minder dan een procent van de
droge oppervlakte der aarde inneemt
is het een van de drie grootste we-
reldproducenten van belangrijke mine
ralen als antimoon of stibium, asbest,
chromiet, magnesium, de platinagroep
en uranium. Zuid-Afrika is ook de groot
ste producent in Afrika van steenkool
nikkel en zilver en een der drie groot
ste producenten op dit vasteland van ko
per, ijzererts, fosfaaterts, tin en nog eni
ge mineralen.
De republiek Zuid-Afrika is de voor
naamste producent in het Westen van
platina. De produktie hiervan was in
1969 ongeveer een miljoen Engelse on
zen. De mijnbouw van dit metaal raakt
thans slechts de oppervlakte van de gro
te lagen, de grootste ter wereld, geschat
op ruim 200 miljoen Engelse onzen, 60
Ook deze drie begrippen zijn nauw aan
elkaar verwant. Het gaat in dit ver
band niet om vroeger vooral voorkomen
de verschillen in kleding en gedrags
patroon tussen boeren en de rest van
de bevolking (door waarnemers overi
gens sterk overdreven) maar meer om
dieper gaande vragen als: zullen er in
de toekomst agrarische en niet-agrari-
sche zelfstandige ondernemers blijven
bestaan? Dit zal zeker het geval zijn.
Voorheen werd door velen het accent
zwaar gelegd op materieel gewin. Agra
riërs van de „goede oude tijd” huldig
den dan het beginsel, arm leven, rijk
sterven. Moet dat vandaag ook nog na
gestreefd, de welstand voor opstellen.
Men prefereerde de gulden middenweg,
met meer nadruk op het sociale aspect.
Welzijn is soms meer waard dan wel
vaart. Arbeidsvreugde en de nodige ont
spanning maken het bestaan prettiger.
Gelukkig beginnen velen dit in te zien.
Dat betekent echt niet dat men dan
ook het agrarisch leefklimaat rooskleu
riger gaat voorstellen dan de realiteit,
die globaal genomen niet bijster bemoe
digend is. Men moet wel degelijk alles
op alles zetten om zich te activeren
teneinde meer te bereiken. Tot voor en
kele jaren terug ging het voeren van
acties via de normale weg van organi
satie, parlement, regering. Tegenwoor
dig gaat men meer en meer over tot
z-g. buitenparlem-m^aire acties. Op de
vraag: ho« staat u tegenover deze
gang van z luidde het antwoord:
dat deze massaal oprees met een kerk
of ander gebouw op de achtergrond. De
meeste lezers zullen geen moeite heb
ben met deze foto. Het is de Sneker-
poort, al is er van een poort geen spra
ke meer. De „poort” leeft nog slechts
voort in het spraakgebruik en oude
gravures, die hier en daar nog in een
gang hangen. Toen de nieuwe Rijksweg
43 langs Bolsward in aanbouw was,
werd er door goedbedoelende lieden een
actiecomité gevormd om de rijksweg
door Bolsward te krijgen. Men achtte
Bolsward ten dode opgeschreven, indien
het zware en doorgaande verkeer er
langs heen zou razen en men Bolsward
niet zou zien. Arme Snekerpoortsbrug,
zo dit een feit ware geworden! Nu al
moet met lapwerk het smalle voetpad
langs de brug in stand worden gehou
den. Als het schip met geld komt, moet
het maar voor de Groene Weide (op
de foto net niet te zien) de trossen los
gooien, want als er iets verbeterd moet
worden dan is het wel hier. Het mag
een wonder heten, dat er niet tneer on
gelukken gebeuren, ’t Huis aan de over
zijde is dat van mevr. Jorritsma. In
het verlengde daarvan, juist voor de
Martinikerk zien we nog een dubbele
woning staan, die het op de Grote Kam
pen, zo tegen het Laag Bolwerk lang
heeft uitgehouden, maar die toch ten
lange leste het loodje heeft gelegd. De
schoorsteen-is die van de HMS, de Hol
landse Melksuikerfabriek, een van de in
dustrieën waarvan e.r echt geen dertien
in een dozijn gaan en waarop Bolsward
met recht een beetje trots mag zijn. De
foto stamt uit het rijke archief van de
heer Eizema Broereplein).
bewust verantwoorde acties voeren, om
tot het beoogde doel te komen. Er is
de laatste tijd ook nogal gebruik ge
maakt van ludieke (speelse) acties,
protesten op zichzelf niet onjuist, maar
naar Den Haag. Men vond dergelijke
b.v. die der opsturing van lege beurzen
het effect ervan is te gering, meer toe
spitsing blijft aan te bevelen. Belang
stelling voor de landbouwers opwekken
bij de z.g. buitenwacht, zodat deze een
beter begrip krijgt van de bestaanspro-
blemen waarmee boer en tuinder wor
stelen is een eerste vereiste. Met het
gebruiken van geweld of emotionele ac
ties kweekt men mogelijk een averecht
se uitwerking. Gewezen werd, in dit ver
band, ook op de nodige zelf-kritiek, bun
deling van de coop, afzet, gerichte re
clame en het doorspelen van argumen
ten in eigen politieke partij. Wederzijds
begrip is helaas in onvoldoende mate
aanwezig. Dit geldt in beide richtingen,
verbetering hiervan door „public re
lation” moet bevorderd. De vergade
ring en ook de rapporteurs maakten de
opmerking dat het z.g. vraagpunt som
mige zaken niet bijster zinnig en po
pulair aan orde had gesteld. Toekomst
en positie van boerenbedrijf en gezin
blijft in het onzekere. De tijd zal leren
hoe een en ander zich verder ontwik
kelt. Tenslotte kwam de vraag nog naar
voren, kan de Friese Mij niet beter werk
doen? Het haalt zo weinig uit. Niette
min had men over het algemeen wel
waardering voor deze organisatie, hoopt
en verwacht dat de Mij naarstig zal op
komen (vechten) voor de belangen van
haar leden. Met vereende krachten is
er zeker iets te bereiken. Voorz. Hof-
stra dankte de rapporteurs voor hun bij
drage, die leidde tot een geanimeerde
discussie. Wij zijn weer eens geconfron
teerd met de harde realiteit. Vergade
ringen als deze zijn nuttig en nodig.
Wij hebben allen te maken met de tech
nische, economische en sociale veran
deringen die samenleving, bedrijf en ge
zin ondergaan. Laat ons waarzaam blij
ven. Als Friese Mij leden «w taak en
pticht beseffend
Eens spreekwoordelijk wegens het on
afhankelijke tumult, wordt niet meer
gehouden, maar van sensatie houdt men
eg nog wel.
Op de vergadering van het centrale co
mité in Polen is dit weekeinde een
radicale afrekening met Gomoelko ge
houden. Bijna alle sprekers kritiseer
den het „autocratische” optreden en de
mislukte economische politiek van de
afgezette partijleider. Ook zijn plan-
ningexpert Jaszczoek en de ideoloog
Kliszko, kregen heftige beschuldigingen
te horen. Beide zijn uit het centrale
comité gezet. Gomoelko, die na zijn ge
dwongen aftreden in december met een
Bolswards Nieuwsblad
Friese structuurplan). De vergadering
vroeg nadere verklaring van de z.g.
„grootte verdeling, sommigen achtten
7000 niet haalbaar. Over het probleem
der arbeidskrachten (gesteld dat vrij
komende grond wordt toegevoegd aan
bestaande agrarische bedrijven) bleek
men vrij somber gestemd. Geschoolde
krachten zouden zekér niet voldoende
voorradig zijn. Een eerste vereiste voor
het aantrekkelijker maken van land- en
tuinarbeid zag men in gelijkschakeling
met de industrie, voor wat beloning
en werktijden betreft. Over het alge
meen genomen voorzag men voor de
agrarische sector weinig mogelijkhe
den en toenemende moeilijkheden. En
kelen merkten op dat men constant met
het oude spreekwoord geconfronteerd
zal worden: nood (dwang) breekt wet
ten. Algemeen was het oordeel dat ui
terst geschikte grond voor landbouw,
vrijkomend door beëindiging van bedrij
ven, voor deze sector behouden moet bljj-
ven. Op de vraag, wat dunkt u van
het systeem van 18-jarige pacht, klonk
een vrij eensgezind tegen. Dit in ver
band met noodzaak tot pachtontbin-
ding die voor jonge boeren, genood
zaakt tot drastische investering, soms
als aantrekkelijk moet gezien. Finan
ciering van het bedrijf vormt een steeds
groter moeilijkheid. Zijner mogelijkhe
den om deze zorgen te verlichten, werd
gevraagd. Men bleek het er unaniem
over eens dat in dit verband verho
ging der melkprijs van de eerste orde is.
Ve-der besprak men nog die bedrijfsover
name. bedrijfsstructuur en de meest ef
fectieve overheid maatregelen in dezen.
Tenslotte nog iets over de zo geslaagde
ruimtereis. We schreven reeds de vori
ge maal, dat wij er minder wakker van
eerdere maanvluchten.
zo blijkt nu
lagen dan bij
Hierin stonden wij
niet alleen.
Volgens ’n bericht
schatten de drie
televisiemaatschappijen (CBS, ABC,
en NBC) dat 45 miljoen Amerikanen de
maanwandelingen van Shepard en Mat
chen hebben gevolgd. De eerste maan-
wandeling (Apollo 11) trok 100 mil
joen kijkers, de tweede (die door een
storing in de t.v.-camera maar heel even
duurde) 60 miljoen. De belangstelling
neemt dus af ondanks het feit dat
voor de eerste keer de beelden in kleur
werden uitgezonden. Nu is 45 miljoen
kijkers (mondiaal gerekend waren ’t er
naar schatting overigens nog altjjd 600
miljoen) toch nog een respectabel aan
tal, maar als je Ibuter commerciële maat
staven aanlegt (en dat doeh de Ame
rikaanse t.v.-maatschappijen nu een
maal), betekent het wel dat de dicht
heid van ’n programma waarvan je als
t.v.-maatschappij je alles had voorge
steld, na drie uitzendingen met bijna de
helft is teruggelopen. Ook de maan is
dus geen interessant t.v.-object meer,
naar het schijnt.
Overigens moet gezegd worden, dat de
t.v. reportage van de afdeling erg boei
end was. Deze maanvlucht heeft de Ame
rikaanse (en ook wel ruimer genomen,
de westerse) trots gestreeld. Dit was
ook welkom na wat we aan het begin
meedeelden. Een maanlanding schijnt
minder moeilijk dan een vredespolitiek.
Door de Friese Mij. van Landbouw
is deze winter een driedelige publica
tie aan de afdelingen verzonden. Het z.g.
Vraagpunt 1970-’71 en handelt 1. over
het bedrijf, 2. over bedrijf en gezin,
3. over bedrijf, gezin en samenleving.
t)oor afd. Hennaarderadeel en Lollum
werd n.a.v. dit vraagpunt een rapport
samengesteld dat het vraagpunt punctu
eel onder de loupe neemt en van com
mentaar voorziet. Een zevental dames
en heren namen een en ander voor hun
rekening. Mevr. T. Kooistra, Kubaard,
mevr. Velink Oosterend, mevr. P. Noord-
mans, Edens, met de heren F. Gale
rna, Welsrijp, B. Couperus, Lollum, H.
Heeg, Itens, en D. Statema, Rien. Ge
noemd rapport kwam ter tafel op een
aig. ledenvergadering van de afd. on
langs gehouden in hotel Seerden te
Wommels.
Deze verg., geleid door afdelings voorz.
Fr. Hofstra uit Lutkewierum, trok een
goede belangstelling. Ook de dames ble
ken nogal geïnteresseerd. Na een uitste
kend omlijnd inleidend woord van de
heer Hofstra volgde toelichting op het
rapport, door mevr. Velink en de heer
Statema. Het zou teveel plaatsruimte
vergen als wij alle punten die aan de
orde kwamen, apart bespraken. Wij doen
daarom hier en daar een greep, noteer
den <k* hoofdzaken.
Een foto met een diepe symboliek, al
zal dit niet zo bedoeld zijn. U kent nog
wel het gezegde „De kerk in het mid
den”. Dit heeft in deze foto plaats ge
maakt voor een nieuwe slogan: „De fa
brieksschoorsteen in het midden”. De
kerk heeft in veel plaatsen in aanzien
verloren en het is de industrie die ve
ler leven bepaald. Gelukkig heeft op de
ze foto de kerk (hoewel niet in het
midden staand), stoer en sterk als hij
is met de massieve toren, meer inhoud
dan de fabrieksschoorsteen, die er maar
wat schriel en schraal bestaat. Dit komt
natuurlijk door de perspectief. Het zou
heel wel mogelijk zijn een toren dus
danig te fotograferen (nl. van dichtbij)
