de week
De foto
van
Naast lichtvlekken, ook donkere
schaduwen
Gabe SKroar
Més
Zuid-Afrika boos over gift koningin
Het fries voortaan
ook examenvak
Reeds 500 donateurs
Heamiel 1971
Zilveren filmpjes
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Hwat hal
üs hjoed to sizzen
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
1 m
1 wi
WA
I
-
110e JAARGANG No. 14
VRIJDAG 19 FEBRUARI 1971
Wymbritseradeel.
Ontwikkeling West-Irian vertraagd
Op dood spoor
Slavernij ontdekt in Brazilië
Opening van Surakanaal
Opzet
Boos
Verontwaardiging
Souvereiniteitserkenning
Verwondering
havo
Geloei voor Mansholt
v.w.o.
mavo
R. Straatsma
Advertentieprijs: 18 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Het diplomatieke gevecht rondom een vredesregeling in het Midden
oosten is de afgelopen week in een nieuwe fase gekomen. De Zweed
Gunnar Jarring, die in opdracht van de Verenigde Naties als bemid
delaar optreedt, heeft een poging gedaan de echte onderhandelingen
nu eindelijk eens op gang te brengen. De inhoud van zijn suggesties
zijn niet bekend gemaakt. Uit berichten uit niet-officiële bron valt
op te maken, dat hij in eerste instantie streeft naar een regeling tus
sen Egypte en Israël, die tot ontruiming van de door Israël bezette
Egyptische gebieden moet leiden. Egypte heeft te kennen gegeven,
dat het positief zal reageren. De regering van Israël heeft een be
slissing uitgesteld tot donderdag. Waarschijnlijk moet daaruit wor
den afgeleid, dat het met tegenvoorstellen wil komen.
Ruilen: een nieuwe overal en regen
pijpen tegen turf. Brieven onder nr. 41.
VELE MOGELIJKHEDEN, OOK
BIJ VERDERE STUDIE
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
(05157)
Wegens oproeping in militaire dienst
worden geen radioreparaties meer aan
genomen J. de Vries, Radioservice, Burg-
werd.
Textielgoederen voor vrouwen, ook wel
genegen te ruilen tegen luchtbanden.
Te koop een wieg T. Duiven Pater Brug-
manstraat 31 Bolsward.
erop, dat men in Zuid-Afrika niet goed
is voorgelicht.
Voor gymnasium en atheneum zal de
Friese taal en letterkunde vooral van
belang zijn voor de leerlingen die talen
willen studeren, vooral germaanse talen.
Bij de universitaire studie kan Fries
een heel geschikt bijvak (met onderwijs
bevoegdheid) zijn voor het doctoraal
examen, terwijl het als hoofdvak geko
zen kan worden op grond van een kan
didaatsexamen Nederlands, Duits, En
gels of een Scandinavische taal. Aan
zo’n doctoraal examen Fries is een on
derwijsbevoegdheid verbonden voor het
vak van het kandidaatsexamen, mits dit
als bijvak wordt genomen voor het doc
toraal examen.
Er zijn aan de Nederlandse universi-
teiten twee gewone leerstoelen, n.l. in
Groningen en Amsterdam (VU) en drie
bijzondere vanwege de Provinciale Un-
derwysrie fan Fryslan (Utrecht, Am
sterdam (GU) en Leiden). Ook aan een
aantal buitenlandse universiteiten
wordt de Friese taal en letterkunde be
studeert) en gedoceerd.
Een examen in de Friese taal en letter
kunde op gymnasium of atheneum kan
vooral van praktische betekenis zijn voor
allen die deze taal goed willen leren be
heersen, misschien omdat zij na hun
studie als predikant, dokter, jurist of
ten. De zaak werd ontdekt toen er brand
uitbrak, waarop een massale ontsnap
ping volgde. Vluchtelingen, die de be
woonde wereld bereikten, vertelden toen
het hele verhaal.
socioloog in Friesland werkzaam hopen
te zijn.
Greate minske ha faek lytse plannen,
lytse faek greate.
Met verwondering heeft de Nederland
se regering kennis genomen van de kri
tische reacties in Zuid-Afrika, daar de
Wereldraad de verzekering heeft gege
ven dat met middelen van deze actie niet
het gewerld wordt gesteund, dat ver
bonden is aan het verzet tegen onder
drukking.”
In kringen van paleis Soestdijk zei men:
„Op zulke charitatieve giften van de
koningin wordt eigenlijk nooit com
mentaar gegeven, en evenmin wordt be
kendgemaakt hoevéél de koningin heeft
geschonken.
Wel is het een feit, dat de koningin
het werk van de Wereldraad van Ker
ken volgt en dat de Wereldraad de ver
zekering heeft gegeven, dat die giften
alleen* voor niet-gewelddadige doelein
den zullen worden gebruikt. Het lijkt
3e week februari 1946
Voor degenen die willen doorstromen
naar het havo is uiteraard het boven
genoemde ook van toepassing voor het
mavo. Wanneer zij in hun eindexamen
mavo Friese taal hebben gedaan, heb
ben zij een stevige ondergrond voor het
havo-examen Friese taal en letterkun
de.
Daarnaast willen wij voor het mavo al
lereerst noemen de leerlingen die kleu
terleidster hopen te worden. Voor de
taalontwikkeling van de Friese kleuters
is het bijzonder gewenst dat de leid
sters de Friese taal voldoende beheer
sen. Daaraan ontbreekt het thans nog al
te veel. Wanneer in de toekomst na in
voering van de nieuwe Wet op het Ba
sisonderwijs de hoofdleidsters ook be
voegd kunnen worden voor de 2 laag
ste klassen van het basisonderwijs, zul
len zij ook met de problematiek van de
.4'
De Stichting „Aide Fryske Tsjerken”,
die in september 1970 werd opgericht
met het doel om oude Friese kerken,
die geheel of gedeeltelijk hun functie als
kerk dreigen te verliezen en waarvan
de onderhoudslasten voor de betrokken
kerkvoogdijen te bezwaarlijk zijn ge
worden, te behouden, te restaureren en
zo mogelijk ’n nieuwe functie te geven,
heeft haar 500 ste donateur al kunnen
inschrijven. Het is de heer J. Over
dijk, Gymnasiumstraat 34 te Leeu
warden. De stichting gaat de kerken van
Blessum en Augsbuur aankopen en on
derhandelt over nog enkele andere ker
ken. Men kan voor minimaal tien gul
den per jaar donateur van de stichting
worden, waarvan het secretariaat is ge
vestigd Achter de Grote Kerk 17 te
Leeuwarden. De stichting zal ook op de
komende Recreana in Leeuwarden acte
de presence geven.
De Amerikaanse onderhandelaar, on
derminister Alexis Johnson had de Eu
ropese delegatie duidelijk gemaakt dat
de NASA niet kan beloven Europese
communicatiesatellieten te lanceren,
wanneer de Europeanen (de EEG-lan
den en Engeland) dat willen.
De Amerikaanse regering wil rekening
houden met de commerciële belangen
van Amerikaanse firma’s bij de com
municatiesatellieten, welke belangen vei
lig moeten worden gesteld in het inter
nationale Intelsatverdrag.
Egypte heeft voor de eerste keer aan
geboden Israël als onafhankelijke sou-
vereine staat te erkennen op voorwaar
de dat Israël de immigratie van joden
beperkt.
Volgens de ambassadeur was het voor
het eerst sinds 25 jaar dat Cairo zo’n
voorstel deed mits Israël zich niet meer
opwerpt als vertegenwoordiger en te
huis voor de joden in de wereld.
Volgens Mohammed El Zayyat is er wei
nig kans dat dit aanbod voor een twee
de keer zal worden gedaan.
„De beperking van de joodse immigra
tie in Israël is, wat ons betreft, alleen
een probleem van veiligheid dat in een
vredesverdrag moet worden geregeld,”
aldus de ambassadeur. Eerder op de dag
had hij het Egyptische antwoord op een
nieuw vredesinitiatief van UNO-bemid-
delaar Gunnar Jarring aan de diplomaat
overhandigd.
Hij noemde de inroud .historisch’ maar
weigerde, deze te onthullen. Waarnemers
zeggen dat het antwoord van Cairo po-
Te koop gevraagd slachtpaarden. Y. H.
Anema. Heeremastraat 10.
Regering en pers in Zuid-Afrika zijn
boos op Nederland om de gift van ko
ningin Juliana aan de actiegroep Be
taald Antwoord, die geld verschaft aan
de Wereldraad van Kerken ter bestrij
ding van het racisme. In Zuid-Afrika
vindt men, dat Nederland op deze ma
nier steun verleent aan „terreurorgani-
'saties” in Afrika. Er wordt op gewe
zen, dat de Zuidafrikaanse regering nu
wel ’s veel kritischer zou kunnen gaan
kijken naar de offerte van Philips voor
een groot televisie-netwerk in Zuid-Afri
ka. Bij het ministerie van buitelandse
zaken in Den Haag zijn geen officiële
reacties van Zuidafrikaanse zijde bin
nen gekomen.
De jongste prijs- en structuurvoorstel-
len van dr. Mansholt voor de Europe
se landbouw, tien dagen geleden in gro
te lijnen in Brussel bekend gemaakt en
vorige week besproken in het parle
ment te Straatsburg, zijn maandag of
ficieel aan de Europese ministerraad
voorgelegd. Zij werden in de vergader
zaal van de ministers met geloei ont
vangen. Letterlijk.
De Franse minister van landbouw Coin-
tat had juist de vergadering geopend
toen een veertigtal Waalse jonge boe
ren met drie vale, maar goed in ’t vlees
zittende slachtkoeien het congrespaleis
binnendrong en stormenderhand de ver
gaderzaal bezette, na in bliksemtempo
vier trappen van bij elkaar vijftig tre
den te hebben genomen. Niemand had
hun een voet dwars gezet.
Te koop op aankoopvergunning 2 nieu
we hooiwagens. H. J. Schukken, ca-
rosserie en wagenbouw. Bolsward.
Hebt u stof? Wij maken een mooi cor
set. Jan Th. Prins. Is uw mantel ver
schoten? Wij keren hem. Ook ajouren
wij en maken knoopsgaten.
De bevolking van Regglo Calabrië heeft
met hevige gevechten gereageerd op het
besluit Catanzaro tot feitelijke hoofd
stad van het gewest Calabrië te maken
Toen vroeg in de ochtend bekend werd
dat Reggio slechts zetel van het gewes
telijke parlement zou worden, trokken
vooral in de buitenwijken, Sbarre en
Santa Margarita groepen demonstran
ten de straat op om de nog niet op-
geruimte barricades te bezetten.
Gekwetste trots en een gevoel van die
pe vernedering en het gevoel opnieuw
lachtergesteld te zijn bij de rest van
Italië zijn de voornaamste oorzaken, die
tot maandenlange gevechten in Reggio
hebben geleid. Ultra-rechts en ultra-
llinks hebben dit op handige wijze po
litiek uitgebuit omdat zij wisten dat een
deel van de inwoners van Reggio die op
de centrumlinkse partijen stemmen zich
eveneens in hun eer voelden aangetast.
Op scholen voor vwo, havo en mavo
kan in de bovenbouw de Friese taal
(en letterkunde) voortaan worden ge
kozen als examenvak.
Deze keuze-mogelijkheid is bij de leer
lingen nog niet erg bekend, hetgeen
niet verwonderlijk is, aangezien het hier
gaat om een nieuw examenvak, en de
meeste leerlingen in de onderbouw nog
geen Friese lessen hebben gehad.
Zolang de leerlingen niet over informa
tie omtrent deze nieuwe mogelijkheid be
schikken, kan een gemotiveerde keuze
hunnerzijds nauwelijks worden ver
wacht.
Deze informatie is bijzonder belang
rijk, zoals kan worden afgeleid uit de
opgaven voor de volgende kursus havo-
4 aan de pedagogische academies. Daar
bij viel op, dat de leerlingen die belang
stelling toonden voor het examenvak
Fries, meestal van bepaalde mavo-scho-
len kwamen, waar zij kennelijk op de
ze mogelijkheid waren gewezen, terwijl
van andere scholen geen enkele leer
ling belangstelling in deze richting toon
de.
Welke perspectieven biedt dit examen
vak voor de leerlingen van de verschil
lende schooltypen?
Een agrarisch bedrijf in de Braziliaan
se binnenlanden heeft 1200 arbeiders als
slaven behandeld onder omstandigheden
die aan een .concentratiekamp doen den
ken. Dit staat in ’n rapport dat de Bra
ziliaanse politie aan de federale rechter
in Goiania heeft voorgelegd. De arbei
ders werden hoge lonen voorgespiegeld
als zij kwamen werken op Santa Tere-
sina, dat alleen per boot of vliegtuig
bereikbaar is.
Acht opzichters zijn aangeklaagd we
gens mishandelingen van de arbeiders.
Bij de geringste klacht over de werk
omstandigheden werden de arbeiders ge
ranseld, een behandeling waarbij zelfs
enkele doden zouden zijn gevallen. Som
mige arbeiders zijn gevlucht, maar in
het oerwoud gestorven aan malaria; al
dus het politierapport. De eigenaars
van de onderneming, die in Sao Paulo
wonen, hebben verklaard niets van deze
toestanden op Santa Teresina af te we- i
De uitvoering van ontwikkelingsprojec
ten in West-Irian ondergaat vertraging,
heeft de Indonesische directeur-generaal
van de zeeverbindingen, Harjono Nim-
poeno, Antara medegedeeld. Deze ver
traging valt niet alleen bij de zeever
bindingen, maar bij het gehele ontwik
kelingsprogramma te bespeuren.
Volgens de heer Nimpoeno is dit hoofd
zakelijk toe te schrijven aan het ont
breken van geschoolde arbeidskrachten,
onvoldoende uitrusting, onvoldoende
constructiematerialen, het geringe aan
taal bona fide aannemers en de daling
van de koers van de munt van West-
Irian.
Wat de zeeverbindingen betreft deelde
de heer Nimpoeno mede, dat er geen
particuliere ondernemers blijken te zijn,
die bereid zijn de coasters, welke on
langs in Japan zijn besteld, te exploi
teren. De opbrengst van de exploitatie
van de coasters zal, zo heeft men uit
gerekend, nog niet eens voldoende zijn
om de exploitatiekosten te dekken.
Havo-leerlingen die onderwijzer of ta
lenleraar hopen te worden, kan het kie
zen van Friese taal en letterkunde als
eindexamenvak bijzonder worden aan
bevolen.
Voor aanstaande onderwijzers is o.i. het
meest aangewezen vakkenpakket: Ne
derlands, Engels, Duits (of wiskunde),
Fries en twee zaakvakken, bij voorkeur
geschiedenis en aardrijkskunde. Voor ’t
geven van onderwijs in Friesland is ken
nis van de moedertaal van de meeste
leerlingen bijzonder aan te bevelen.
Ook degenen die naar buiten Friesland
vertrekken, zullen wanneer de Friese
studie hun belangstelling voor het streek
eigene heeft bijgebracht, ook in andere
streken zich waarschijnlijk gemakkelij
ker aanpassen.
Nu het Fries meer algemeen zal wor
den ingevoerd op scholen voor voortge
zet onderwijs, ontstaat er behoefte aan
meer hiervoor bevoegde leraren. Op de
lerarenopleiding zal voor de derdegraads
opleiding de combinatie van Fries met
Nederlands, Engels of Duits ongetwij
feld zeer aantrekkelijk zijn.
Voor een groot aantal beroepen zal in
Friesland een behoorlijke kennis van de
Friese taal op prijs worden gesteld:
journalisten, sociale werkers, ambtena
ren, enz.
We hebben nog enkele daarvoor in aan
merking komende „foto’s van de week”
in ons bezit, maar de voorraad is bij
na uitgeput. Een ‘testvraag onlangs ge
daan leverde als reactie op, dat men toch
graag deze rubriek gehandhaaft zou
zien. Vooral oud-Bolswarders (en dit
zijn er honderden) zijn er dol op en
meermalen komt het voor, dat men de
ze stukjes uitknipt en in een plakboek
bewaart we doen dan ook graag een
beroep op onze amateur fotografen in
het komende voorjaar weer markante
plaatjes te schieten.
Vooruitlopend op eventuele onderhande
lingen over het plan-Jarring, heeft de
Egyptische president Sadat in een in
terview met het Amerikaanse blad
„Newsweek” opnieuw een balletje op-
igeworpen over de heropening van het
Suez-kanaal. ijn taktiek lijkt vrij dui
delijk. Het staat wel vast, dat Israël
en de Arabische landen in volkomen
vrije onderhandelingen nooit tot een vre
desakkoord zullen komen. De tegenstel
lingen zijn nu eenmaal te groot en de
haat zit te diep. Een oplossing is al
leen mogelijk als de Grote Vier hun
macht gebruiken om de twistende par
tijen een dwingende regeling op te leg
gen.
sitief is uitgevallen en menen dat Egyp
te een belangrijke concessie heeft ge
daan.
Al enkele malen is er middels ons Bols-
wards Nieuwsblad een poging gedaan uw
aandacht mee te gaan richten op het ko
mende heamielfeest wat deze zomer ge
dacht is te gaan vieren op 23, 24, 25 en
126 juni. Sinds 26 nov. 1970 is ons
komité bezig een programma op te stel
len wat beter moet worden dan dat van
de voorafgaande jaren ën de grote zorg
daarbij is om een begin te krijgen van
eien verantwoorde intocht van de hea-
keninginne die, t.z.t., uit zou moeten
groeien tot een formaat van bijvoor
beeld St. Nicolaasga.
Op dit moment zou men kunnen stellen
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
De plannen voor een Europese deelne
ming aan het resterende Amerikaanse
Apolloruimtevaartprogramma zijn op
een dood spoor geraakt.
De Belgische minister Theo Lefèvre,
voorzitter van de Europese ruimte-
vaartconferentie, is na mislukte onder
handelingen met de Amerikaanse rege
ring teleurgesteld in Brussel terugge
keerd.
Nadat de Belgische minister zondag al
had laten blijken dat de onderhande
lingen in Amerika weinig vooruitgang
boekten, zei hij dinsdag: „De gesprek
ken zijn uitgelopen op een mislukking,
een impasse.”
Te koop 7 prachtige pieken aan de leg
en een zoldertrap, 20 treden, bij H.
Deinum, Witmarsum.
Ditmaal een foto van een wat vreemd
soortig bouwwerk. Het werd enkele ja
ren geleden opgetrokken op de NW punt
van het ijsbaanterrein. Er was altijd
enige geheimzinnigheid rond de wacht
toren die moest dienen om vijandelij
ke vliegtuigen te onderkennen. Het
bouwsel heeft weinig nut gedaan, want
de vliegtuigen werden zo snel, dat ze al
voorbij waren, voordat men de uitkijk
toren had beklommen. Ook in ander op
zicht is de foto wat raadselachtig. Wij
weten n.l. niet wie hem heeft gemaakt.
Wil de fotograaf zich even melden?
tweetaligheid volledig op de hoogte moe
ten zijn.
Verder zullen ook mavo-leerlingen in
het algemeen vooral profijt hebben van
kennis en gebruik van de Friese taal in
de dienstverlenende sector: winkelper
soneel, administratief personeel, verple
gend personeel, enz. Vooral in de dienst
verlenende sector wordt de Friese taal
thans nogal eens op een minder be
schaafd niveau gebruikt. Vooral op het
mavo zal bij Friese taal het accent dan
ook moeten liggen op de verbale ex
pressie.
dat zoiets niet haalbaar is en ik kan
dit met u eens zijn voorzover het dit
moment betreft, maar ik meen ook dat
wanneer Bolsward en dus de bewoners
van Bolsward dit wel zouden willen
bereiken, het ook binnen enkele jaren
te realiseren is.
1971 zou de eerste aanzet hiertoe moe
ten worden en dat kan, mits u allen
mee wilt werken, allereerst met uw
ideeën en dan, vooral, met uw inzet.
Laat het een feest worden van, voor en
door Bolsward, nogmaals het kan mits
wij uw aller medewerking ontvangen.
S. Haarsma, J. J. Boomsma-
laan 6, Bolsward.
Voorz. Heamielcomité
«WkWWWk. 1
