Wereldconflicten slepen zich voort
van
Gahe Skroar
Nieuwe spanningen dreigen tot
catastrofes te worden
a.s.
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Zondag
feestelijke muziek
in de Martinikerk
Museum Hidde Nij
land Stichting weer
open voor publiek
F z i
Hwat hat
i
a?
VRIJDAG 16 APRIL 1971
110e JAARGANG No. 80
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
Egypte
Jeruzalem
Vietnam
Chinese sleun?
Jachthond te koop?
Willy Lages
UNO helpt
Noord-Korea wil praten
Oost-Pafcistan
was
een
het
Foto: L. Spijksma
Op de foto de Hidde Nijland Stichting
in Hindeloopen, die vorige week na een
grondige restauratie weer voor het pu
bliek is opengesteld.
Advertentieprijs: 18 et. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
2e week april 1921
De Paasklokken klonken over de wereld. Stoeten pelgrims trokken
naar de heilige plaatsen. Paasboodschappen werden uitgesproken
voor radio en T.V. In vele kerken kwamen de vromen devoot bijeen.
De aloude Matthaüs Passion werd weer uit volle borst gezongen.
En toen ging het leven weer door. De wapens werden weer ter
hand genomen. De bommenwerpers stegen op. Het spel van de
oorlog beleefde de volgende acte. Er zit iets huiveringwekkends in
te bedenken, dat wij blijkbaar nog zo ver van de ware vrede ver
wijderd zijn, dat ook zelfs de Paasboodschap verstomt.
„O, onverstandigen en tragen van hart
Wie zei dat ook maar weer?
Voor het eerst branden in Bolsward de
electrisch verlichte lantaarns.
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Botermelange vervangt natuurboter.
f 0,25 per half pond.
Bolsward zal ter brandbestrijding een
motorspuit kopen. Standplaats de oude
waag onder de raadzaal.
Riek Beekhuis en M. ten Cate, arts,
geven kennis van hun voorgenomen hu
welijk.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Een andere vuurhaard is nog steeds het
Midden-Oosten. Thans heeft de Ame
rikaanse regering een bericht van The
New York Times bevestigd, dat de Sow-
jet-Unie de laatste weken weer grote
hoeveelheden wapens aan Egypte heeft
geleverd. De woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse zaken, Char
les Bray, verklaarde dat Washington
met het oog hierop de toestand nauw
lettend in het oog houdt, vooral wat
het militaire evenwicht en de gevol
gen van de nieuwe wapenleveranties
voor de wapenstilstand aan het Suez-
kanaal betreft. Rusland zou onder meer
een klein aantal zeer moderne straal
jagers hebben gezonden.
Uit gegevens in het stadsarchief blijkt,
dat op 15 februari 1786 aan de joodse
ingezetene Philips Jacobs werd gelast,
om een „copi-reglement voor eene op te
richten (kerkelijke) gemeente te Bols
ward aan de Raad over te leveren”.
Op 22 maart 1786 werd dit door de
Raad „geadprobeerd, salvo jures revo-
candi”, dit is: rechtens toegestaan, ge
lijktijdig met terugwerkende kracht
(waarschijnlijk tot 1 januari daaraan
Zondag (18 april a.s.), vanouds Belo
ken Pasen genoemd, zal er in de Bols-
warder Martinikerk opnieuw een pro
gramma van kerkmuziek ten gehore
worden gebracht, uiteraard afgestemd
op het paasfeest.
Uitvoerenden zijn de Martini Cantorij
(cantor Ad Houtman), de oudste groep
van de Mini-Cantorij o.l.v. mevr. Veen-
stra), het Fries Kamerorkest (dirigent
Bram Feenstra) en de organisten Ad
Houtman en J. W. Boeijenga.
Voor het eerst zal o.a. een onlangs ont
dekt werk van de componist Michael
Haydn (17371806) worden uitge
voerd, waarvan de oorspronkelijke ti
tel luidt: Sequentia Victimae Paschali
pro festo Resurrectiönis Domini nostri
Jesu Christe. Dit stuk is ontstaan in
april 1784 en geschreven voor de paas-
liturgie ïn de Dom te Salzburg en be
stemd voor gem. koor, twee hobo’s, twee
hoorns, violoncelli, contrabas en orgel.
De tekst van deze paasequentie stamt
uit de 11e eeuw en wordt toegeschre
ven aan de Bourgondische hofkanselier
Wipo die leefde omstreeks 10201060.
Naar deze sequens dichtet Maarten Lu
ther het bekende paaslied „Christ ist er-
standen”.
In het eerste deel van „Victimae
paschali laudes” wordt van de christen
gevraagd, Christus het paaslam, die de
zondige mensheid met de Vader heeft
verzoend en met Zijn verrijzenis uit het
graf de dood heeft overwonnen en als
koning leeft en heerst, lofzangen te wij
den. In het tweede deel vertelt Maria
Magdala wat zij bij haar bezoek aan
het graf geizien en meegemaakt heeft.
Met een bede om erbarmen en een stra
lend Amen Halleluja eindigt dit loflied,
door Haydn op wel zeer indringende wij
ze getoonzet. Voorts vermeldt het pro
gramma het paaslied van Kaspar Stolz-
hagen (15501594): Heut triumphiret
Gottes Sohn” in een prachtige bewer
king van Dietrich Buxtehude (1637
1707), voor koor, orkest en orgel.
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Paus Paulus heeft vrijdag in een toe
spraak de christenen van de gehele we
reld opgeroepen de christengemeen
schap in Jeruzalem zowel morele als
materiële hulp te verlenen. „Vandaag
moeten wij met toegenegen bezorgdheid
denken aan de gemeenschap van chris
tenen in het Heilige Land, die in de
loop der geschiedenis zo zwaar is be
proefd. Deze broeders hebben meer dan
ooit geestelijke, morele en materiële
hulp nodig,” aldus de paus. Hij voeg
de er aan toe, dat deze hulp niet al
leen wordt gebruikt om de kerkelijke
gebouwen te onderhouden, maar ook
voor het doen van kerkelijk en sociaal
werk in de christengemeenschap en het
helpen van de armen. Al eerder schre
ven Vaticaanse bladen, dat er in het
Midden-Oosten geen werkelijke vre
de kan komen als niet de bijzondere sta
tus van Jeruzalem wordt geëerbiedigd.
Ged. Staten vinden de maximum snel
heid van 15 km. te laag. Zij willen graag
dat de raad er 20 km van maakt. De
heer Lunter: Het is gebleken dat de
motorrijders wel langzamer kunnen. De
heer Pannekoek: Het verzoek komt van
de directeur van het electrisch bedrijf
en juist de heren van de PEB staan
bekend als woeste rijders. 15 km is wel
genoeg. De heer Mol: Het is verschrik
kelijk gevaarlijk met al die stegen en
zijstraten. De heer Stockman: In Am
sterdam is de max. snelheid 12 km.
Voorzitter Praamsma: Als de PEB naar
storingen moet zoeken, moet men zich
vlug kunnen verplaatsen (hilariteit). Ik
meen dat het algemeen belang er mee
wordt gediend. Het voorstel wordt ver
worpen met 10 tegen 2 stemmen. Het
blijft dus 15 km.
dit conflict gaan bemoeien of het tot
een even triest soort evenwicht aan bei
de zijden van het „front” komt als in
Vietnam.
Wat de laatste jaren Vietnam is
een 20 jaar geleden het conflict in Ko
rea. Geen voorpagina zonder dit ook
toen uitzichtsloos lijkende conflict. Toch
kwam het tot een wapenstilstand, al
gaat het er de laatste tijd weer wat
rommelen.
N.-Korea heeft thans evenwel offici
eel voorgesteld, dat vertegenwoordigers
van politieke partijen en openbare or
ganisaties in de twee Korea’s bijeenko
men in het „bestandsdorp” Panmoed-
jom of in een derde land ter bespre
king van het Koreaanse vraagstuk. Mi
nister van buitenlandse zaken Ho Tan
heeft een aantal voorwaarden genoemd
voor een dergelijk gesprek. Daarop heb
ben de Verenigde Staten Noord-Korea
verweten oude eisen te herhalen die in
het verleden voor Zuid-Korea onaan
vaardbaar waren. Daartoe behoren het
vertrek van alle Amerikaanse strijd
krachten en opheffing van het Ameri-
kaans-Zuidkoreaanse defensieverdrag.
Wij verkeren altijd nog in de gelukki
ge omstandigheid, dat de conflicten die
zich tussen landen en volken op vaak
bloedige wijze afspelen nog betrekkelijk
ver van ons zijn verwijderd, al zijn
wij er toch meer bij betrokken dan we
ons zelf vaak wel voorhouden. De jon
gere generatie kan het zich maar moei
lijk voorstellen zelf lijfelijk bij zo’n
conflict betrokken te zijn. De ouderen
onder ons weten wel beter. Heel wat
trieste herinneringen welden weer naar
boven bij het doodsbericht van iemand
wiens naam alleen al destijds je de
stuipen op het lijf deed jagen. Inder
daad Willy Lages, oud-chef van de Duit
se Sicherheitsdienst in Amsterdam, is
op 70-jarige leeftijd in Duitsland over
leden. Lages was in 1949 ter dood ver
oordeeld onder meer wegens schuld aan
372 moorden en deportatie van 70.000
Joden. In 1952 werd het doodvonnis ge
wijzigd in levenslange gevangenisstraf.
In 1966 kreeg Lages van de toenmali
ge minister van justitie dr. I. Samkal-
den drie maanden strafopschorting en
werd hij naar een ziekenhuis in het
Westduitse Braunlage gebracht om daar
te sterven. Lages had volgens de artsen
toen kanker. In Braunlage onderging
hij een tweetal operaties, waarna hij
opknapte. Het was niet bekend waar
hij de laatste tijd woonde. Willy Lages
zou zijn overleden op 2 april. Doods
oorzaak was een hersentumor, aldus
„de Volkskrant”.
voorafgaande). Aldus werden „De rege-
lementen aangaande de Joodsche ge
meente der Stad Bolswaard” officieel
bekrachtigd. Hierin is o.a. sprake van
twee regenten, n.l. „een bevelende Pha-
rasijen en een Penningmeester”. In ar
tikel 9 van dit kerkreglement staat, dat
ieder gemeentelid gehouden is om een
zitplaats voor hem en zijn vrouw en
kinderen te huren in de kerk. Die kerk
bevond zich in de Kerkstraat, schuin
tegenover het gebouw waarin nu de mu
ziekschool is gevestigd. Aan of in het
nog steeds bestaande pand, thans als
garage en pakhuis in gebruik, is he
laas nog maar heel weinig zichtbaar ge
bleven van de oorspronkelijke bestem
ming. Dat heel weinige moet men dan
zoeken aan de achterkant van het ge
bouwtje, dat zich achter het postkan
toor bevindt, naast de nieuwe goederen
loods van de fa. Kooistra.
De foto toont u hiervan het dak, met
een deel van de achtermuur. Duide
lijk is nog te zien, dat hier 2 boogven
sters zijn geweest, die men later heeft
dichtgemetseld (waarvan op de foto er
een verscholen tussen de takken). Er
bestaan zeker nog wel afbeeldingen op
foto’s, tekeningen of schilderstukken
van deze Bolswardse synagoge of .sjoel’
(in het joodse spraakgebruik), maar
dan in zijn oorspronkelijke staat. De
vraag is echter wie ze heeft. Nu al weer
jaren geleden was op ’n zomertentoon-
stelling in het stadhuis onder meer een
schilderstukje van dit kerkgebouwtje te
koop van de destijds bekende Friese te
kenaar en schilder Idds Wiersma.
Zo omstreeks 1910 is de joodse gemeen
schap uit Bolsward verdwenen, na hier
meer dan honderd jaar zijn ongetwijfeld
aparte stempel op het leven van alle
dag te hebben gedrukt. Enkele heel ou
de inwoners van onze stad zullen zich
dit misschien nog weten te herinneren.
Onlangs werd ook in de Bolswarder ker
ken met bijzondere diensten het Paas
feest gevierd. Misschien wat. moeilijk,
maar zeker interessant is het zich in
te denken, dat in het gebouwtje op de
foto meer dan 100 keer achtereen ook
in een bijzondere dienst het Paasfeest
moet zijn gevierd, zij het dan ook het
nationaal-joodse, het Pésachfeest, de
viering van de uittocht uit Egypte.
Het was de dichter Bertus Aafjes, die
Bolsward eens „de rommelkamer der
historie” noemde. Nog steeds blijkt er
in deze kamer iets belangrijks te vin
den.
Behalve in deze synagoge blijft de
herinnering te Bolsward aan de joodse
gemeenschap bestaan door ’t intacthou-
den van het joodse (oude) kerkhof in
de glooiing van het Hoog Bolwerk met
daarnaast de Jodenpost over de gracht
tussen Grote Kampen en Martinikerk-
hof. Ook op de algemene begraafplaats
Om met een wat positiever geluid te
eindigen:
Het kindernoodfonds van de UNO,
UNICEF, zal dit jaar aan kinderen in
112 ontwikkelingslanden voor ca. 270
miljoen gulden hulp verlenen, het groot
ste bedrag in het 25-jarige bestaan van
UNICEF.
Bolswards Nieuwsblad
en W ymbritseradeel.
In Londen verwacht men dat de Brit
se regering onmiddellijk na het paas-
reces het Lagerhuis zal voorstellen een
uit vertegenwoordigers van alle politie
ke partijen bestaande commissie te be
noemen om het inkomen van de ko
ninklijke familie te herzien. De com
missie zal waarschijnlijk onder voorzit
terschap staan van Anthony Barber,
minister van financiën. Het is de eerste
keer dat een herziening van het in
komen aan de orde komt tijdens een re
geerperiode van het staatshoofd. Tot
nu toe gebeurde dat alleen bij een
troonsbestijging.
Koningin Elizabeths echtgenoot, prins
Philip liet anderhalf jaar geleden in de
Verenigde Staten een noodkreet horen
over de hachelijke financiële situatie
van de Britse monarchie. Hij zei dat
het koninklijk huishoudboekje tegen 't
einde van 1979 rode cijfers zou verto
nen en dat hij al gedwongen was zijn
jachthond te verkopen.
Traag sleept zich de oorlog b.v. voort
in Vietnam. Er schijnt wel geen eind
aan te komen en het is al lang een even
trieste als uitzichtsloze zaak. Binnen
kort wordt zelfs een nieuw belangrijk
communistisch offensief verwacht on
danks de invallen in Cambodja en Laos
die ten doel hadden de kracht van de
rode tegenstander te verzwakken.
Hoewel Washington en Saigon blijven
volhouden dat de invasies de commu
nisten hebben beroofd van de moge
lijkheid om in de nabije tijd een offen
sief te ontketenen nemen activiteiten
van de Vietkong in Zuid-Vietnam de
laatste tijd hand over hand toe.
In gebieden zoals de Mekong-delta, die
de laatste tijd betrekkelijk veilig waren,
worden weer regelmatig overvallen uit
gevoerd op steden en militaire installa
ties.
Amerikaanse waarnemers te velde vre
zen dat de druk van de communisten de
komende maanden zal toenemen.
Zij verwachten dat de communisten tot
hun beproefde tactiek van snelle over
vallen en onmiddellijke terugtrekking
zullen terugkeren.
Deze kleine maar doeltreffende aanval
len zullen Saigon voor grote militaire
problemen stellen. De Amerikanen trek
ken zich gezien him slinkende man
kracht langzamerhand terug naar de
kustgebieden en Saigon moet langza
merhand alle operaties uitvoeren.
Inmiddels is daar reeds het gerucht
van Chinese inmenging in het conflict.
India hecht weinig geloof aan het Chi
nese dreigement dat het zal optreden
als India de Oostpakistaanse onafhan
kelijkheidsbeweging openlijk gaat steu
nen.
Regeringsfunctionarissen in Nieuw Del
hi beschouwen de boodschap van de Chi
nese premier Tsjoe-En-lai aan West-
Pakistan als een uiting van China’s so
lidariteit met West-Pakistan en niet
als een waarschuwing aan India.
„De boodschap houdt alleen in dat West-
Pakistan kan rekenen op Peking als een
vriend in nood”, aldus een regerings
woordvoerder.
De regering in Nieuw Delhi heeft in
tussen geen bevestiging van berichten
ontvangen dat China troepen samen
trekt aan de grens met India.
Ingeval van een conflict tussen Pe
king en India staan de twee dichtst be
volkte staten ter wereld tegenover el
kaar.
China’s aantal inwoners wordt geschat
op 750 miljoen, terwijl een recente
volkstelling in India een uitkomst gaf
van bijna 550 miljoen inwoners.
Zal het Oost-Pakistaans drama
tweede Vietnam worden?
De verhalen van ooggetuigen die
drama in Oost-Pakistan van nabij heb
ben meegemaakt, maken geen melding
van een burgeroorlog maar van moord
partijen. Het recht van de sterkste
schijnt in te houden, dat een ieder van
wie wordt vermoed dat hij met de op
stand sympathiseert, zonder vorm van
proces mag worden doodgeschoten.
Een burgeroorlog is altijd nog wre
der dan een oorlog tussen landen, om
dat geregelde legers nog min of meer
de hand houden aan de oorlogswetten,
maar dit is stellig niet de enige verkla
ring voor de wreedheden die nu in Oost-
Pakistan en in een nabij verleden in
Afrika worden en zijn begaan.
Het lijkt er op dat men een beslissing
wil forceren, vóórdat anderen zich met
.3
'jSW
As de man gjin sulver yn ’e hüs dul-
det, moat de frou wol sür wurde.
begraafplaats. In ons onlangs historisch
verhaal speelden ook joodse inwoners
uit Bolsward een rol. De foto werd ge
maakt door de heer J. B. Elgersma,
Joh. Prooststraat, alhier.
Onder leiding van Bram Feenstra zal
het Fries Kamerorkest een uitvoering
geven van het Concert in D-majeur voor
trompet en orkest van de befaamde
Hamburger componist Georg Philipp Te
lemann (16811767), met als solist de
heer H. Boschma en een tweetal Sona
te da Chiesa (kerksonates) van Wolf
gang Amadeus Mozart (17561791)
voor orkest en orgel met als solist de
heer Houtman. Aan zuiver instrumen
tale muziek wordt ditmaal dus meer
aandacht geschonken dan gewoonlijk.
Besloten wordt met samenzang van
het lied „Geiobt sei Gott im höchsten
Thron” van Michael Weisze (16e eeuw)
zoals dit voorkomt in de vertaling van
Ad den Besten in de bundel 102 ge-
gezangen. De uitvoering begint zondag
middag om kwart voor drie precies en is
vrij toegankelijk.
