Bolsward genuanceerd
her
over
indeling
de week
De foto
van
Gahe Skroar
o
Vragen over brandkranen rondom
de Barber Yntjesstraat
De hot-pants van Beernink en de
slachtersjonge van Palstra
Pinksterfeest
Gouden filmpjes
H
Hwat nat
r
4
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
JlOe JAARGANG No. 37
VRIJDAG 28 MEI 1971
r
Wymbritseradeel,
RAAD BOLSWARD
Gewestfoarming
Ündersyk
Ze venmij Islaarzen
I^>f
Fraechteken
Missing link
Herindeling
Geen getrappel
üs hjoed to sizzen
Zoethoudertje
Slurf
Eigen stijnpunt
4e week mei 1921
t
Antikiteiten
J.S
Recreatie
To min
De hot-pants
Mars wal
Geen heil in 2e hearing
aan Ox-
vervolg op pagma 2)
Advertentieprijs: 18 et. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Hoewel Bolsward nog niet in het be
zit is van een zweminrichting heeft zich
toch door de heren H. Jorritsma, E.
Statema en F. Boermans een commis
sie gevormd voor het organiseren van
een zwemwedstrijd.
a. Gewestfoarming takeld as de need-
saek der ta bliken docht en as it kin
dan Frysl&n ien gewest (hwat it nou
ek al is).
c. Om üs kin Boalsert bliuwe hwat it
is, eventueel mei hwat lytse korreksjes.
Houen zo
De heer Siegersma: Inderdaad, het voor
beeld van de meren is niet geheel juist.
Deze zijn vanuit Bolsward ook moei
lijk bereikbaar. Ik zou zeggen: Houen
zo, we kunnen er toch weinig of niets
aan veranderen.
De hear Brattinga: It is wol wis, dat
wy der net foar wei kinne, mar wy ha
to min gegevens. Yn elk gefal mei it
net gean to’n koste fan it plattelan.
Lytse douwen bringe soms wichtige tyn-
ge oer.
Pinkster lichtende dageraad
Naar de liefde zonder haat
Tongen van een hoger geest
Brachten u het Pinksterfeest.
’t Werk der geest is niet te keren
De ontering uit hoger sferen
Waard vandaar met stille kracht
’t Mensdom heffend uit de nacht.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
b. Gjin jild en tiidforgriemen troch as
6fliedmanoeuvre in stzdzje op to dragen
oan de For. fan Nederlfinske gemeen
ten.
Bolswards Nieuwsblad
Het leek aanvankelijk, dat de raad met
de bekende zevenmijlslaarzen langs de
agendapunten zou stappen. In een mum
van tijd was de grootste helft van de
agenda afgewerkt. Voordat deze aan de
orde werd gesteld verontschuldigde bur
gemeester J. M. A. Mulder zich hoffe
lijk voor het feit, dat hij het startsein
pas kon geven, toen de zandloper al
twintig minuten leeg was. Hjj deelde
mee dat de heer Rooda wegens keel
ontsteking absent moest zijn. Indien hij
dit verslag mocht lezen, zo wensen wij
hem van harte beterschap.
Uit Amsterdam wordt gemeld, dat C.
de Gelder, meer bekend onder de naam
van Had-je-me-maar zijn benoeming
tot raadslid niet heeft aanvaardt. Een
gelukkig besluit. Zijn zetel in het plant
soen aan het Rembrandplei npast hem
beter dan die op het Prinsenhof. Het
slachtoffer bleek toch nog meer gezond
verstand te bezitten dan de 14000 dwa
zen, die hem kozen.
Clemencean, die een bezoek
ford zal brengen, zal daarna met Clau
de Monet, de 80-jarige schilder een be
zoek aan ons land brengen om er de
doeken van Rembrandt en Frans Hals
te zien.
Moat it dus, dan pleitsje wy mei b.
en w. foar it opnimmen fan plakken as
Wytmarsum en Makkum, om üs ek
Wommels, Easterein, Nijlan. Binammen
hat it syn foardiel, dat siz mar de mars
wal fan it takomstige marreplan, de
natuerlike grins fan Boalsert wurdt mei
oan de sékant süd noch it iepenloft-
museum Piaem en noard it forrin fan
de aide Marne mei Surch dus noch by
Boalsert. Dit hat dan dit foardiel, dat
De voorzitter beantwoordde de sprekers
uitvoerig. Ged. Staten wensen voor 1
juli een voorlopige reactie. In diverse
plaatsen zijn hearingen gehouden. In
Bolsward is deze niet geheel tot zijn
recht gekomen. B. en w, zagen geen
Als rustpunt voor het ziele-leve®
Is de Pinkstergeest gegeven
Niet te koop voor geld of goed
Door geweld of door het bloed.
De heer Van Dalen (pvda) had ver
wacht, dat de goedkeuring inzake de
transactie met de scheepswerf Ypma
inmiddels zou zijn goedgekeurd. Nu dit
nog niet het geval was, vroeg hij zich
(af of de realisering van het uitbrei
dingsplan niet in de knel kwam. De
voorzitter kon hem geruststellen. Er is
nog nader overleg geweest op enkele
punten. Van de zijde van Ged. Staten
werd meegedeeld, dat de goedkeuring
nog deze week zou afkomen.
De voorzitter sprak wel geen geheim
taal, maar het publiek en de pers be
grepen er weinig van toen de voorzit
ter ta aanvulling op de voorstelde deel
neming aan de ruilverkaveling Noord-
Wonseradeel voorstelde het goed te vin
den „dat de onderste slurf groen ge
kleurd werd”. Toen er vraagtekens op
de voorhoofden kwamen haalde hij een
kaart te voorschijn en wees op de land
tong tussen de Marne en de Rijksweg
It binne charmante, soms hast idyllyske
antikiteiten, mar lije oan bloedearmoe-
de. Greatere gemeenten Boalsert stiet
mei syn amperoan 10.000 ynwenners
bislist net ünderoan yn de rige ha
wol mear earmslach. De fraech riist
wol oft, nou’t yn de rin fan de jier-
ren bipaelde taken, dy’t earst gemeent-
lik bihertige waerden al of net via
mienskiplike, yntergemeentlike regelin
gen, stadichoan groeid binne nei foar-
sjenningen op provinsiael niveau of der
op natuerlike wize fierder hinnegroeije
sille (ik neam elektdyske-, wetter-, gas-
forsjinning, milieubihear, óffier reini
ging, sintrale wenweinekampen, idem
autotsjerkhgven, soasicale wurkpleat-
sen, fleiskeuringstsjinsten, mienskipli
ke subsydzjes) it net mooglik wurdt
gemeenten fan by de likernóch 10.000
ynwenners yn aide of hwat oanpaste
foarm bistean to litten om de rest fan
de taken, en eventuele nije seis yn ’e ta-
komst to bihertigjen. Ommers de meas-
te mienskiplike regelingen binne yn ’e
praktyk üntstien en foldogge oer it al-
gemien goed, allinne it wurdt hwat in
tizeboel as men de iene kear de rjoch-
ter buorman oanspant, dan wer yn 'e
kompe docht mei de lofter. Lykwols it
goede, dat wy ha, moatte wy daliks
net forsmite, as wy net wis binne, dat
hwat wy der foar yn it plak krije,
better is.
Omt tige spesialisearre dieltaken fan in
bipaelde regio hjir lang net dy klam
ha as b.g. yn de Rijnmond (op him-
sels ek al net in sukses) sprekt de ge
westfoarming üs net bot oan. De need-
saek sjogge wy der net fan yn, of it soe
al wêze moatte dat it gewest Fryslên
him tonei mar rédde mei de mienskip
like subsydzjes oan gewestlike saken
as Frysk Orkest, Frysk Museum, Kul-
tuerried, Noarder Kompagn., C.B.D.
ensfh. Oars kriget men licht gewesten
yn it gewest en de düdlikheit, dy’t men
neistribje wol, wurdt der dan bislist
net greater op.
In ündersyk fan de For. fan Neder-
lanske gemeenten ha wy net de measte
fordüsje yn en der dus gjin forlet fan.
De konklüzjes sille lytse gemeenten, dy’t
har bidrige fiele it like min mei iens
wêze, as de einkonklüzje yn har nei-
diel ütfalt, as dat hja nou al iggewear-
je tsjin bipaelde suggestjes fan it praet-
plan. De foründerstellinig, dat somlike
gemeenten dit ündersyk oangripe wolle
om in tsjinplan op to stellen, dat har
mear lelt, is uzes ek. De nota fan b.
en w. nopt fierdersoan noch wol fraech-
tekens op. Dy is neffens üs ek to min
origineel fan opset en ynhald. Inkelde
prachtige folsinnen blike by neijer yn-
sjen praktysk sitaten fan oaren to wê-
zen. De ynspraek fan de bifolking klinkt
to min troch. Nou kinne b. en w. wol
krokedilletriennen skrieme, dat de hea
ring to Boalsert doe praktysk mislearre
is, mar tsjin dy proseduere in pra
ten yn ’e romte, sünder dat b. en w.
en/of de rie earst düdlik in stanpunt
ta diskusje steld hiene ha wy doe
al biswier tsjin makke. It wie doe noch
to ier, to ünryp, noch net genöeh yn ’e
publisiteit, it folk wie der noch net ge-
nóch mei konfrontearre, seach doe de
draechwiidte noch net. B. en w. rnoas-
ten nou yn de nota wol op eigen wjok-
ken fleane, mar komme mar amper fan
’e groun. Dêrtroch is har forhael ek
hwat to ünwis, suver tsjinstridich soms.
Hoe’t wy der seis under steane? Bop-
pe ha wy al neamd, dat hoe’t it üs ek
üt histoarysk en folkloaristysk stan
punt muotje moat: stedtsjes as Hyl-
pen, Starum, Sleat binne tofolle Ma-
durodam om der yn alle eamst in eigen
apparaet op nei to haklen. De proble
men binne der al gau: in tegel dy’t
forsakke is en ta pealtsje, dat bryk stiet.
Hoe dan ek, der sil in oplossing foar
komme moatte. Boalsert sjogge wy wol
takomst yn. Der soene om it territoir
öf to rounjen wol hwat pounsmjitten
by kinne, mar dit hoege gjin doarpen
to wurden. Moat dit perfoarst él, mei
alle neden en noeden der oan forboun
b. en w. neamden al it doarpisme
en it liket üs hwat twaslachtich om
de typyske sintrumfunksjebilangen fan
de stêd to tinken en tagelyk om de ty
pyske plattelönsbilangen dan moat
it net wurde in stêd mei in pear üt-
buorrens as Hichtum, Skettens, Longer-
hou en Eksmoarre, mar moat it plat-
telan ek qua ynwennertal en hopelik
dus ek fortsjintwurdige yn"de ried yn
de nije situaesje genöeh tsjinwicht ha
en in hén om in füst meitsje to kinnen.
De heer S. Palsma (kvp)Ook door on
ze fractie is de nota van b. en w. door
genomen. We kunnen er voor een groot
gedeelte in meegaan, al meent onze frac
tie wel dat men met <üt praatplan in
het duister blijft tasten, al zijn ook wij
niet enthousiast over de studie van de
Ver. v. Ned. Gemeenten. Iedere gemeen
te zal zijn eigen voordeel blijven zoe
ken. Is het wel juist, dat men een ge
deelte van het platteland bij de stad
wil voegen. Ook het platteland wil zich
zelf blijven. Als grootste bezwaar is ech
ter, dat onze aandacht door d!it praat
plan van de eigenlijke problemen wordt
afgeleid. We warden er mee zoet gehou
den, maar dit zijn de eigenlijke proble
men van het Noorden niet. We moeten
meer met het westen worden gelijk ge
steld en dit verlangen wil men door
dit praatplan naar de achtergrond druk
ken. We worden tot proeftuin ge
maakt. Overigens kunnen we wel mee
gaan met de suggestie Makkum bij Bols
ward te voegen. Men kan echter alleen
maar een verantwoord besluit nemen
als men dit neemt in overeenstemming
met de bevolking. Als wij willen anex-
eren, moeten we de bevolking eerst ter
dege horen. We moeten geen conclusies
trekken buiten de betrokkenen om.
Tenslotte voerde de heer Palstra een
origineel beeld ten tonele. Hij vergeleek
Friesland met „un hon, dy’t un bonke
fan ’e slachtersjonge krijt, su fan: Dêr
hon, hest un bonke! Dan is ie weer
efkes stil”.
De hear Tilstra (ar): „Ik ha noch wol
in pear fragen. Leit it yn de bidoellng
dat dit rapport nei Deputearre Steaten
giet? Ik kom ta de konklüzje, dat it
noch ien great fraechteken is. Lyk as
de hear De Jong al oanjown hat, sprekt
it rapport himsels ek tsjin. En it eta-
risseltaet is dat b. en w. op neijere
stüdzje oansteane. Wy binne dus noch
like fier.
De heer S. Siegersma (pvda). Als laat-
spreker heb ik het vrij gemakke-
plaats van de laatste vergelijking bleek
de minister te hebben gezegd: „Om er
toe over te gaan” (n.l. tot het dragen
van hotpants en tot gewestvormtag) „is
een behoorlijke brok mentaliteitsveran
dering nodig,” hetgeen toch wel iets an
ders is.
Neen, heel nederig aanvaard
Heeft het uw horizon geklaard
Uw gezichtslljn uitgebreid
Liefde voor uw naaste geven
Egoïsme aan de kant
Rijkt elkaar de broederhand.
d. Moat der sanedich al heryndield wur
de, dan binammen Boalsert net ynslu-
te, mar iepen lizze nei it westen. Rekrea-
tive, yndustriële en havenbilangen
foanhje dan in gaedlike lykwicht tsjin
dy fan de 5.1de stêd.
De heer E. S. de Jong repliceerde door
uit het hoofd minister Beernink te ci
teren: Gewestvormtag en hot-pants heb
ben eigenlijk toch wel iets gemeen. Bei
de zaken zijn nieuw, uiterst actueel en
het heeft weinig om het lijf. Dit laat-
iste vond de voorzitter van Zijne Ex
cellentie nogal vreemd, niet zozeer wat
de hot-pants betreft, maar wel wat be
treft de gewestvormtag, die immers
juist door het ministerie van Binnen
landse Zaken wordt gepropageerd. De
heer De Jong herstelde zijn feut, ta-
Oan de iene kant roppe hja selsbi-
wust: Bolsward staat er niet om te trap
pelen. En letter: Nogmaals, wij zitten
er niet op te wachten. En: Boalsert hat
romte genöeh om op eigen hiem üt to
dijen ta 20.000 ynwenners. Oars sein:
Wy ha gjin forlet fan heryndieltag. Mar
eame oars léze wy: Er is haast gebo
den. Met de herindeling dient ernst te
worden gemaakt en met spoed! Oan de
iene kant dus: it hoecht om üs net, oan
de oare kant: it is needsaek en aven-
searje! Dat liket üs op syn minst hwat
twaslachtich.
it buordtsje Bolsward-Boalsert by Bré-
sündyk set wurde kin en Boalsert dus
de earste Fryske gemeente is, dy’t
men Zt HollAn wei btanenstrüst. Oft de
ófslütdyk dan to forgelykjen is mei de
geweerloop dy’t üt it Heitel&n wei
rjochte is op de kop fan Noard-Hol-
lan of mei ta nawlestrtag, dy’t Fryslan
forbynt mei it waerm klopjende hert
fan de randstad yn it westen, wolle
wy graech yn it midden litte.
Koart sein binne üs konklüzjes dus:
Tegen W. K. te Bolsward, die te Hart-
werd op de hondekar reed, nu f4 of
4 dagen geëist. De verbalisant ver
klaarde het zelf gezien te hebben. W.
K. had verstek laten gaan. De vorige
maal verklaarde hij dat het op een reed
buiten het dorp was geweest.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
stond, ziet men nu de woningen van
de familie Waltaga, mevr. Bosch, Johs.
Couperus en H. Wander. Deze zijn des
tijds gebouwd door Johannes Jorritsma
De Groot vader van de huidige aan
nemer Jetze Jorritsma. Daarnaast Jo
han Bolta ta wat voorheen ta de oud
heid het toenmalige klooster moet zijn
geweest. Later werd het een herberg.
De stads- en dorpskroniek van dr. G.
A. Wumkes vermeldt: Op 15 nov. 1859
verkoop van het sedert meer dan zestig
jaar tot uitspanning veel bezochte kof
fiehuis. Het klein klooster met kolf en
kegelbaan bij de St. Janspoort aan de
stadswal te Bolsward door Gebr. H. en
S. Meijer met de dood ontruimd. Bij
het overgaan in andere handen zal de
naam Klein Klooster, wel veranderd
zijn ta Amicitia bij vele oud-Bolswar-
ders nog wel bekend. Denk maar aan
het feit dat Looiersbuurt bij de oude
ren altijd nog Amacitiathuta wordt ge-
jnoemd.
Toegegeven dat de foto niet al te scherp
is, meenden we hem toch te moeten
plaatsen, temeer nu juist dezer dagen
iemand ons verzocht een foto van Ami
citia op te willen nemen ta het Foto
boek van Bolsward. Dit zal waarschijn
lijk moeilijk gaan, daar de lay-out
hiervan reeds is gemaakt.
heil ta een tweede hearing. De heer E.
S. de Jong lijkt het ta grote lijnen wel
met b. en w. eens. In de gemeenschap
pelijke regelingen zien b. en w. toch
wel bezwaren t.a.v de democratie. Het
maakt het beleid niet doorzichtiger,
vooral als lukraak links en rechts con
tacten worden gezocht Ook zijn deze re
gelingen te vrijblijvend. Dit holt op den
duur de autonomie uit en daarom kle
ven er aan het systeem wel bezwaren.
Inzake zijn gedachten over de gewest
vormtag zijn b. en w. het wel met de
heer De Jong eens. Ook de provincie is
er niet gelukkig mee, maar wordt er nu
eenmaal mee geconfronteerd. Als we
ons er niet op bezinnen, wordt het ons
opgelegd. De tegenstelling die de heer
De Jong meent te ontdekken, evenals de
heer Tilstra, is toch niet aanwezig. Het
gaat ta de nota duidelijk om twee za
ken. De herindeling ta zijn algemeen
heid is urgent. Hiermee dient inder
daad haast gemaakt. Maar wat Bols
ward betreft, die zit niet om vergroting
te springen, al zijn enkele plaatsen
rondom Bolsward duidelijk op de stad
georiënteerd.
Aan de heer Tilstra kan worden geant
woord, dat b. en w. de reactie van de
raad hebben willen afwachten alvorens
de nota aan Ged. Staten te verzenden.
Als de heer Palstra meent, dat het
praatplan een zoethoudertje is, heeft hij
het mis. Het komt niet van Den Haag,
maar van Friesland zelf en wel op ver
zoek van de Prov. Staten. De gewest
vormtag komt wel van de rijksoverheid.
Deze twee zaken moeten elkaar niet
doorkruisen en daarom willen b. en w.
voorrang geven aan de herindeling.
Als de heer Siegersma recreatie aan
het meer of de meren wil hebben, be
denke hij wel dat men dit slechts ta
het Zuidwesten zou kunnen doen en
dan zou men toch een gemeente als
Workum tekort doen. Trouwens het is
geen slechte gedachte de Friese me
ren in de Zuidwesthoek in een belan-
gengemenschap, b.v. de gemeente Sneek
bijeen te brengen.
Hierna kwam de bottle-neck van de
(agenda aan de orde, het rapport van
b. en w. betreffende haar visie op de
gemeentelijke herindeling (zie voor de
tekst het rapport ons hoofdartikel van
j.l. dinsdag). Behalve de heer Borggre-
ve (wd) voerden alle fractievoorzitters
hierover het woord. De spits werd af
gebeten door de heer E. S. de Jong die
zijn zienswijze namens de fractie van
de CHU naar voren bracht en zijn be
toog mede ten behoeve van Ged. Sta
ten en de notulist op schrift had ge
steld. Hij sprak als volgt:
Mei de doelstelling fan de nota (it pe
tear to bihetaen ta de haedsaek, om dan
omtinken to jaen oan de posysje fan
Boalsert en neiste omkriten) binne wy
it wol lens. Dat jildt ek oangeande de
ütgongspunten fan it rapport yn safier
lytse gemeenten fan ünder de tüzen of
fan ta pear tüzen ynwenners yn de
struktuer fan dizze tiid net mear passe.
ste spreker heb ik het vrij gemakke
lijk. Ik kan mij grotendeels bij de an
dere sprekers aansluiten. Bolsward kan
zich niet uitbreiden zonder ook een stuk
recreatieve bestemming te krijgen het
zij IJsselmeerkust of langs de meren.
Had de heer H. H. Brattinga (kvp)
ta een vorige vergadering nogal kritiek
geuit op het beleid van de heren Wees
huisvoogden, voor die van het St. An-
thonygasthuis had hij niets dan lof voor
de wijze, waarop deze wilden meewer
ken aan landruil. „Ik bin bliid myn
weardearring ütsprekke to kinnen.”
De hear E. Tilstra (ar-: Ik
bliid, dat de ruil mei tichte beurzen
barre kin. Ik bin der tige erkentelik
foar.
De voorzitter beaamde dit. Hij deelde
mee, dat het vrij moeilijke onderhande-
lingen waren geweest, maar dat men
na goed overleg tot een bevredigend re
sultaat was gekomen.
Deze foto dateert van omstreeks 1900-
1901. Het stelt de voormalige Baglj-
ne Kapel van het Ursulinen klooster
voor. De Ursulinen werden ook wel de
grauwe bagijnen genoemd. Dit klooster
dat eens stond aan wat nu Het Plant
soen heet, is reeds in 1580 gesloten.
Daarna is dit gebouw voor vele doel
einden gebruikt. In de Franse tijd is de
cavalerie er ta gelegerd geweest.
Dat zal wel de aanleiding geweest zijn,
om het later de Barak te noemen. Ook
de Gebroeders Halbertsma maken in
hun Rimen en Teltsjes gewag van dit
gebouw, n.l. als vergaderplaats voor het
Nut van het Algemeen op de lang
gerekte zolder. Op deze zolder hingen
tot de afbraak ta 1901 of 2 volgens
overlevering de geraamten van een
man èn vrouw, naar het verhaal
wil, valse munters levend ta de kaken
de olie verbrand. Ook heeft men er wel
tentoonstellingen ta gehouden. Maar
meestal werd het gebruikt voor vlas
braken. De heer Johs. Couperus, die ons
deze foto ta handen speelde, is nog ta
het bezit van enkele stukjes zandsteen,
althans een fragment van een gotisch
boogvenster, bij graafwerk gevonden.
Loopt men het plantsoen door dan zal
men van dit allés weinig meer herken
nen. Op de plaats waar eens de Kapel
ter hoogte van de watertoren, welk
gedeelte (slurf) alsnog zal worden op
genomen ta de reeds geplande ruilver
kaveling.
Om de publieke tribune niet nodeloos langer te laten wachten, maan
de burgemeester J. M. A. Mulder de raadsleden dinsdagavond tot
spoed. Zonder deze vergadering op de achtergrond zou een voorbe
spreking zeker langer hebben geduurd. Blijkens de grote schalen
Friese kruidkoek waarmee stadsbode Meinema jongleerde, was er op
een flinke belangstelling van het publiek gerekend. Geen wonder,
een levenskwestie voor Bolsward was aan de orde, het rapport over
het „praatplan” inzake de gemeentelijke herindeling. De publieke
belangstelling stond echter op een laag pitje. Naast één persman
achter de schrijftafel was er slechts één jongeman die belangstellend
was naar het wel en wee. En dit ondanks het feit, dat ons blad
het rapport in de vorm van een hoofdartikel had gepubliceerd.
Vanaf maandag beschikbaar: Karne-
melksepap in flessen.
bta ek
