De zomertentoonstelling
over
Frans Masereel
Gade Skroar
I
I
I
gj
I
I
I
I
i
mijn werken'
„Wenst u mij te kennen, bekijk dan
Minister Bakker
wil één zeewerend
Zilveren filmpjes
Fan de Mar tiny toer
De abonnements
prijzen
waterschap
2
I
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel,
DINSDAG 8 JUNI 1971
110e JAARGANG No. 42
ós h]o«d to sizzen
2e week juni 1946
Zelfportret van Frans Masereel in hout
snede.
Al is net elk skot in einfftgel, dochs
sil de oanhülder net mei in lege tas
nei hös ta gean.
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Speciaal ten behoeve van onderwijzend
personeel dat nog net voor de zomerva-
cantie de unieke gelegenheid te baat wil
nemen deze tentoonstelling te zien, ge
ven we hier alvast wat informatie. Na
tuurlijk is deze ook van belang voor
een ieder die de expositie met interesse
wil bekijken. Het is altijd goed enige
voorstudie te maken. Het hier navolgen
de wil daartoe de bouwstoffen aandra
gen. Grotendeels citeren wij daarbij prof
Dr. Louis Lebeer, vast secretaris van de
Koninklijke Vlaamse academie voor We
tenschappen, letteren en Schone Kun
sten van België. Allereerst een korte le
vensbeschrijving van de kunstenaar.
Frans Masereel werd geboren te Blan
kenbergen (west Vlaanderen) op 31 ju
li 1889. Hij wordt de volgende maand
Prof. dr. Lebeer noemt de betekenis van
Frans Masereel zeer verscheiden, inge
volge de even rijke als gevarieerde as
pecten van zijn persoonlijkheid. Hij was
naast houtsnijder ook schilder, decora
teur, mozaiekwerker, modeleur van hoog
reliefs, hij liet zich tevens in met de
film, creëerde decorontwerpen. Toch
was hij voor alles xylograaf oftewel
houtsnijder, die werkte in wit en zwart
en daar met sociale bewogenheid zijn
gevoelens tot expressie bracht. Prof. Le
beer noemt hem niet slechts een van de
hoogtepunten van de houtsnijkunst, van
onze tijd, maar zelfs van al wat gedu
rende de houtsnijkunst in West-Europa
op het gebied van dit uitdrukkingsmid
del werd voortgebracht, om dan te ver
volgen: Is het waar dat het werk van
Frans Masereel, meer dan men op het
eerste zicht zou denken, artistieke bij
zonderheden eigen aan onze eeuw in zich
draagt, dan is dit evenwel niet de diepe
re bezorgdheid waaraan dit werk zijn
ontstaan en zijn voltooiing heeft te dan
ken. In feite is Masereel, als houtsnijder
onafhankelijk gebleven van elk esthetis-
.ae. Niets is deze meester van het wit -
82 jaar. Hij was leerling van de Acade
mie voor Schone Kunsten te Gent. Hij
heeft (sedert 1909) veel gereisd, en ver
bleef successievelijk in Engeland, Fran
krijk, Tunesië, Duitsland, Zwitserland en
Amerika. Omstreeks 1920 vestigde hij
zich in Parijs. Over verloop van tijd
werd hij leraar in de schilderkunst en
het tekenen aan het instituut voor Sier
kunsten te Saarbrücken. In 1950 ver
wierf hij de grote prijs voor de graveer
kunst op de Biënnale van Venetië in
1950. Zijn werk, vooral zijn houtsneden,
waren op talrijke tentoonstellingen in ’t
buitenland te zien, o.m. in Oost Berlijn
(1957) en zelfs in Peking (1958). De
kunst van het houtsnijden is niet nieuw
Reeds 5 eeuwen geleden en daarvoor
werd deze beoefend. Bekende antieke
houtsnijders waren bv. Albrecht Dürer
en Lucas van Leyden.
en - zwart meer vreemd dan de kunst
om de kunst en heeft hij de houtsnij
kunst aangewend om zijn gevoelens en
gedachten te vertolken, dan is dat zeker
niet geweest met de bedoeling deel te
nemen aan een vernieuwing in de hout
snede, voortvloeiend uit een gerationali
seerde opvatting van haar bijzondere
esthetiek. Neen, Masereel beoefende en
beoefent nog steeds - het moet al meer
dan vijf en vijftig jaar zijn - het hout
snijden omdat dit het meest aangewezen
artistiek middel is om aan zijn mede
mensen - aan al zijn medemensen - de
boodschap te brengen van wat hij ge
meenschappelijk met hen beleeft. Kan er
van .geëngageerde’ kunst gewaagd wor
den, dan is dit van Masereel het zeker;
geëngageerd, niet op het esthetische
maar op het diep en souverein mense
lijk vlak. Masereel ware nooit de kunste
naar geworden die hij is, indien de mens
het in hem niet aldus had bepaald. Als
mens zet de kunstenaar Masereel zich
in voor de mens en verdedigt hem door
het ontmaskeren - zonder daarom zijn
toevlucht te moeten nemen tot de kari
katuur - van de dwaasheden van een
beschaving waarvan hij dreigt het
slachtoffer te worden, en door het ver
heerlijken van de vreugden, de liefden
en dé vaak tragische grootheid van zijn
intens, voor ’t ogenblik zo fel bewogen
leven.
Er zijn beroemde citaten, die men niet
kan aanhalen zonder aan Masereel te
denken, zonder er hem bij te betrekken,
omdat zijn werk er volkomen de zin van
onthult en omdat hijzelf er doorheen
heel zijn leven aan heeft gedacht. Met
recht mag hij antwoorden - hij heeft ’t
trouwens gedaan - aan hen die hem wil
len ondervragen: „Wenst u mij te ken
nen? Bekijk dan mijn werken”. Zijn le
ven is afgestemd op het mooie vers
van Walt Withman „When I give, I gi
ve Myself” (Als ik geeft, geef ik mij
zelf). De herinnering aan Terentius
geeft hem de bekentenis in: „Homo sum
humani nihil a me alienum puto” (Ik
ben een mens, niets wat van de mens is,
is mij vreemd). Dat alles beleeft hij met
zulk een ontroerende intensiteit dat het
hem, dank zij een wonderbaar visueel
geheugen, gegeven is de beangstigde, de
tragische, de heroïsche, de troeblerende
menselijke realiteit te herscheppen in ’n
artistieke realiteit, waarvan een indruk
wekkende en overtuigende mededelings-
kracht uitgaat.
Aangezien hij het in elk van zijn schep
pingen bewijst, zou men niet kunnen na
laten aan Masereel te denken bij het
woord van Blaise Cendrars: „Ik dichter,
ken de zin van de realiteit”.
Naar de stijl en zelfs naar de vorm, sluit
Masereel geenszins aan bij de vroegere
houtsnijders, al heeft men dit bij gele
genheid wel eens willen beweren. Maar
uit het oogpunt van de geest en van de
mogelijkheden der directe mededeelzaam
heid van de door hem artistiek aange
wende taal, behoort Masereel ongetwij
feld tot de moderne xylografen die op de
meest universele wijze de grote traditie
van de houtsnijkunst hebben voortgezet
ook vernieuwd, niet in het minst door
zijn talrijke boeken zonder woorden -
Hwat is der nou krekt bard yn dizze
jierren? Ik haw ris nedgien, hoe’t de
gong yn de bidriuwen west hat. Hjir bin-
ne de feiten:
Bidriuwen fan 1-5 ha. wiene der yn 1950
noch 60.199. Op it heden binne der noch
13.381. Yn 1950 bisloegen dizze bidriuw-
kes noch 177.581 ha nou noch 44.297 ha.
Trije fan de f jouwer binne der net mear.
Bidriuwen fan 5-10 ha. wiene der yn
1950 noch 60.603. Op it heden binne
der noch 31.402. Yn 1950 bisloegen dizze
bidriuwen noch 441.657 ha., nou noch
237.093 ha. De helt fan dizze bidriuwen
bistiet net mear.
It binne dizze beideg roepen, dy’t düdlik
ünder de bisteansbasis lizze, dy’t har tiid
hawn hawwe en hurd dwaende binne üt
de nederlanske lanbou to fordwinen. Yn
de measte fan üs EEG-partners binne
hja noch lang sa fier net mei dizze frjj-
willige sanearing.
Mar dan wize de feiten üt, dat de groep,
dy’t hjir op folget, dy fan 10-15 ha. fol
ie mear wearstan hat.
It wie seis sa, dat oant 1965 ta dizze
groep noch tanaem. Fan 29.813 klommen
hja oant 34.046 yn 1965. Mar de léste
fiif jier bigjint ek hjir it sakjen. Yn ’70
wiene der noch 29.626 oer.
De rentabiliteitsgrins forskout him hoe
langer hoe mear nei boppen en dizze
groep leit nou yn de fjürliny. Lykwols,
ik leau, dat hjir mear en dreger wjerstün
sit en sjoch dizze groep noch lang net
fordwinen.
Wer in stapke fierder komme wy op de
bidriuwen fan 15-20 ha. De boeren mei
werkelijke blokboeken en door zijn over-
talrijke boekillustraties.
Bolsward mag zich gelukkig prjjzen, de
volgende week tot medio augustus, een
GED. STATEN ZéLF NAAK
BELGIë
Ds. J. Vink nam het beroep naar Wie-
ringermeer (Slootdorp) aan.
Een blijde dag te Hieslum. Na afwezig
heid van bijna 7 jaar kwam Auke
Burghgraaf weer thuis. Als stoker bij
de KPM heeft hij gedurende die tijd
vele oorlogsgevaren getrotseerd.
Geslaagd voor het examen vakbekwaam
heid kruidenier de heer F. Bloemhof te
Hartwerd.
met medewerking van het kerkkoor der
Ned. Herv. kerk en een strijkorkest.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uïtg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactle-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157),
MEI DE FUOTTEN OP ’E GROUN
BLIUWE
Nei de earste fiif jier frede, hweryn al
les fan de keale en neakene groun wer
ophoud wurde moast en de hiele omliz-
zende wrald skreaude om iten, sadat el
ke buorkerij syn plak wurdich like to
wezen, waerd it düdlik, dat der in nije en
oare tiid oanbrutsen wie.
Hy men yn earsten jit in aparte tsjinst
foar de lytse boer, de foroare ekonomys-
ke forhüldingen lieten al gau sjen, dat
der foar elk lyts spultsje gjin goede ta-
komst weilein wie. Fan 1950 óf bigjint
dan ek it ynsicht to groeijen, dat de si
de
juli
3%
ver-
O
o
o
o
o
0
25 oant 30 meike-kij. Dizze groep nimt
ta, sawol yn tal as yn aantal ha’s. Yn
1950 wiene der 17.682 en nou 19.440. It
lan, dat hja brüke naem ta fan 304.148
h. oant 333.719 ha. Dit feit lit sjen, dat
dizze groep noch kdns sjooht in reedlik
bistean to hélden.
Wy komme nou by de greatere boeren,
de groep fan 20-30 ha, hwerfan yn üs
omkriten safolle binne. Dizze groep stiich
fan 15.420 oant 17.780 en it l&n, hwat hja
brükten gyng omheech fan 369.848 ha,
oant 426.047 ha. De measte fan dizze bi
driuwen binne iengesinsbidriuwen en hiel
folie ek al ienmansbidriuwen. As greide-
bidriuw fine hja yn it hiele EEG-gebiet
har gelikens net en it sil noch lange jier
ren duorje foar men yn oare gebieten op
dit peil komd is.
Fan 30-50 ha is it tal folie lytser. Yn
1950 wiene der 8.591 en nou 9.187. Har
stiging is minder great as dat fan de
foarige groep. It brükte lén klom fan
319.941 ha oant 341.614 ha. Dizze bidriu
wen binne fierwei meast twamansbidriu-
wen mei alle konsekwinsjes derfan.
De echte greate bidriuwen boppe de 50
oant 100 ha binne ek tanommen nl. fan
1874 oant 2138. Hja nimme nou 134.568
ha yn bislach.
Mar de hiele greate bidriuwen boppe de
50 oant 100 ha. nimme net ta, alteast net
yn opperflakte. Hja fregen yn 1950
48.292 ha en nou noch 47.013 ha.
Sa lizze de feiten yn de boe.rewrê.ld fan
nou en my tinkt de Fryske greidboer yn
dizze hoeke kin yn dizze spegel hielwol
bisjen lije. Tj. de J.
commissies van overleg, die in verband
met de uitvoering van het Statenbesluit
al door Ged. Staten waren ingesteld en
geïnstalleerd om de totstandkoming van
dë vier waterschappen voor te bereiden^
nauwelijks enige voorbereidende werk
zaamheden hebben kunnen verrichten.
Ged. Staten hebben de leden van de over
legcommissie voor de reorganisatie van
het zeewerend beheer thans in kennis ge
steld van de bezwaren van de Minister
en hen medegedeeld, dat G.S. zich in
verband hiermee nader beraden op de
hierdoor ontstane situatie.
G.S. hebben de commissieleden toege
zegd op de zaak terug te komen, zodra
zij zich omtrent een en ander vastere
mening hebben gevormd.
nieke verzameling van Masereel te kun
nen herbergen. U behoeft er niet voor
naar Oost-Berlijn of Peking te reizen,
waar Bolsward zelf u deze expositie
biedt.
Advertentieprijs: 18 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Indien over de wereld - dit mag geens
zins van overdrijving worden verdacht -
Frans Masereel belangstelling, ontroe
ring en bewondering - waarom ook niet
discussie? - opwekt, dan is het nog
steeds volgens Prof. Dr. Louis Lebeer
niet slechts omdat hij zich uitdrukt in
een taal, waarvan de morfologie even
zeer als het vocabularium aan alle ras
sen en aan alle rassen en aan alle kli
maten gemeen zijn, doch veeleer dank
zij de universeel menselijke zucht die
zijn kunst opwekt. Kan men zich voor
een mens een aantrekkelijker waarde in
denken dan zulk een kunstenaar te zijti
Bioscoop De Doele, expl. Joh. Miedema,
Sneek. Wij brengen de schitterende
Franse film: Het dierlijke in de mens.
tuaesje fan de lytse boer yn de feodale
mienskip fan de foaroarlochse tiid yn in
kriste kaem to sitten.
Nou yn 1971, dus tweintich jier letter is
de miening fan it greate publyk sa fier
de oare kant ütrekke, dat hja miene, dat
de boerestan in groep minsken te, dy’t
op fordwinen stiet. Noch inkele jierren,
sa tinkt manniohien, dan bin der gjin
boeren mear yn Nederlén. De realiteit is
lykwols hiel oars. En dat is ek mar ge-
lokkich. In feit te, dat it boerebidriuw yn
Nederlan yn dizze tweintich jier tritich
persint mear produkseart mei, yn pleats
fan 535000 man yn 1950, nou mei 260.000
Dizze stille revolüsje hat de boerestan
net forswakt, mar sterker makke. Hja
binne minmachtiger wurden, mar hja
presteare mear. Hja hawwe de bifolking
fan 10 miljoen oangroeijen sjoen ta 13
miljoen, hja hawwe de easken fan dizze
tanimmende bifolking fan jier ta jier ta-
nimmen sjoen, mar hja koene der skoan
oan foldwaen.
En boppedat leverje hja noch 30% fan
üs almar groeijendé ütfier nei it büten-
lén. Troch dizze beide tsjinsten is de
agrariër noch altyd ien fan de wiehtich-
ste grounslaggen fan üs folksbistean. Hy
is net swakker mar sterker wurden.
Yn ien fan de aide P.E.B.-sintrales wur-
ken sa’n 25 man. Doe’t de nije sintrale
klear kaem, wiene der mar 8 man ne-
dich, mar de produksje wie stikken he-
ger. Soene der doe ek minsken west
hawwe, dy’t seine: It elektrysk bidriuw
giet efterüt, hwant der binne minder
minsken yn dat gebouw
Is de kunst van Frans Masereel synthe
tisch maar prachtig leesbaar, realistisch
maar ongehoord verbeeldingrijk, expres
sionistisch maar even levendig en waar
achtig als de natuur zelf, stevig even
wichtig maar diep geritmeerd, dan nog
had dit niet kunnen volstaan om haar de
universaliteit te verzekeren die zij ook
niet uitsluitend dankt aan de algemeen
humanitaire inspiratiebron waaraan zijn
ontspringt. De diepst menselijke bood
schap behoeft meer dan een ontroerd
hart, meer dan een overtuigde geest en
dan een vurig geloof, meer dan een
steeds actief verstand, om het hart, de
geest en het geloof op te wekken en
mee te voeren van hen tot wie zij ge
richt te. Om te dragen, behoeft zij een
bestendig verrassingsvermogen, een
hernieuwde aanleiding tot bewogen be
wondering, een geheimzinnige macht om
de mens aan zichzelf te openbaren en,
in de kunst vooral, het „genie”, be
kwaam om vormen te bezielen die daar
buiten alleen talent zouden laten blijken
en waarvan de betekenis slechts lokaal
of anecdotisch zon blijven. Om te dra
gen, behoeft zij de macht en de kracht -
het „genie” - bekwaam om het hart, de
geest en het oog van de universele mens
te interesseren en te bekoren; die on
definieerbare en benijdenswaardige ga
ve, die slechts aan weinige uitverkore
nen toelaat universeel te worden ver
staan, bewonderd, bemind - betwijfeld
ook! - omdat de mens overal en altijd er
de schoonheid, waarmede hij verlangt
zich te vereenzelvigen, in zoekt en her
kent.
De bekende houtsnede Piëta, vervaar
digd in 1948.
Ruilen: een oliejas met zuidwester te
gen regenjas. Herv. Pastorie Longer-
houw.
Wegens verhuizing gesloten. J. v. d.
Schaaf, le Hol'landiastr. 2, Bolsward.
De boerderij van wed. W. Bjjtema, be
woond door veehouder D. Gaastra te
Edens geheel uitgebrand.
Ek de l,tse klok to Easterein is wer-
omkommen.
O
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Grasmaaiers en hooiers. Zondag as. in
Ons Gebouw, Hengstepad weer voor u
geopend. Chr. Nat. Werkmansbond.
De Prov. Staten van Friesland namen op
5 november 1969 een principebesluit tot
reorganisatie van het zeewerend beheer
in Friesland, waardoor het aantal zee-
werende waterschappen zou worden te
ruggebracht tot vier, namelijk twee wa
terschappen voor het keren van het zou
te (Wad-)water en twee waterschappen
voor het keren van het zoete (Ussel-
meer-)water. De bij de hoogwaterkerin-
gen belanghebbende eigenaren van het
onroerend goed in het gehele gebied be
neden de 2 meter plus N.A.P.-hoogtelijn
zouden niet alleen meebetalen, maar ook
meeregeren. Door middel van een egali
satiefonds zou de omslag in de vier wa
terschappen op gelijke hoogte worden
gebracht.
De Minister van Verkeer en Waterstaat
blijkt tegen de Friese plannen tot reor
ganisatie van het zeewerend beheer en
kele bezwaren te hebben, met name te
gen de instelling van het egalisatiefonds,
omdat naar zijn oordeel de belangheb
bende eigenaren van onroerende goede
ren in feite omslag betalen ten behoeve
van de gehele Waddenzee- en Usselmeer-
kering, terwijl invloed op de samenstel
ling van het bestuur van ’t dijkbeherend
lichaam hun grotendeels wordt onthou
den.
De Minister stelt dan ook voor het ge
hele gebied in één waterschap onder te
brengen, waardoor een egalisatiefonds
onnodig zou worden.
De afwijkende zienswijze van de Minis
ter heeft tot gevolg gehad dat de vier
De jubileum-zomertentoonstelling in het Bolswardse raadhuis, de
25e in successie na de oorlog, zal gewjjd zjjn aan de houtsneden
van de thans tn Nice (Zuid-Frankrijk) wonende Belgische kunste
naar Frans Masereel. Hoewel de agenda in Dit is Friesland ver
meldt, dat de expositie vanaf maandag 14 juni is te bezichtigen
(misschien is dit met het oog op de scholen op voorhand mogelijk)
Is de officiële openingsdatum 16 juni a.s. Deze opening zal geschie
den door Dr. W. van Couwenberg, buitengewoon en gevolmachtigd
ambassadeur van België in Nederland. De openingsplechtigheid
wordt afgewisseld met muziek van het Leeuwarder blaastrio. Mej.
E. Oowen, attaché van het Belgische departement van Nederlandse
cultuur zal een inleiding houden. Als entourage zal een sportuit-
wisseling met België plaats vinden in de vorm van een jeu de pe-
lotespel. De tentoonstelling is eigenlijk een dubbeljubileum want de-
v» wordt gehouden in het kader van 25 jaar Belgisch Nederlands
Cultureel Verdrag.
Vorig jaar april bracht het provin-
ciaal bestuur van Belgisch Lim-
bung een bezoek aan Friesland. JI
waarbij o.a. een tocht door de
Kleibouwstreek werd gemaakt.
Op uitnodiging van de Bestendige
Deputatie van Belgisch Limburg
gaat het college van Gedeputeer-
Staten van Friesland thans een
tegenbezoek brengen aan deze J
Belgische provincie. Het dagelijks
bestuur van Friesland hoopt op
dinsdag 15 juni ’s middags om o
drie uur in Hasselt te arriveren. J
De volgende dag omstreeks vier
uur eindigt het bezoek. Om deze J
reden kan het college van Ged. St.
te Bolsward niet de opening van
de jubileumtentoonstelling op 16 o
juni a.s. meemaken. M.a.w. ze kun
nen niet België in Bolsward zien, o
omdat ze zelf in België zijn.
1
Hwat hat
Te ruil prima zeis met ijzeren stok,
snijzeis met stok en hekkel met stok
tegen wollen garen.
De abonnementsprijzen van
nieuwsbladen zullen per 1
1971 worden verhoogd met
cent per nummer, welke
hoging is afgestemd op de ver
hoging der abonnementsprijzen
van de dagbladen per genoemde
datum met 20 cent per week.
Het bestuur van de Vereniging
der Nederlandse Nieuwsbladpers
dat deze abonnementsprijsverho
ging dringend noodzakelijk acht,
heeft aan het ministerie van
Ekonomische Zaken ontheffing
gevraagd van de Prijzenbeschik-
king Goederen en Diensten 1970.
e abonnementsprijs van ons
blad wordt per 1 juli a.s. per
kwartaal f 5,80.
Voor onze postabonnees wordt
dat f 11,60 per half jaar.
Bolswards Nieuwsblad
