De Prins die niet kan stilzitten
Gade Skroar
Levensbeschrijving van Z.K.H. de
Prins der Nederlanden
BB
Zilveren filmpjes
Bericht uit Arum
Fan de Martinytoer
en
Jeu de pelote
Frans Masareel
H
11
w
Hwat haf
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, H ernaar der adeél, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
II
4Q
DINSDAG 15 JUNI 1971
1 10e JAARGANG No. 44
ós hjoed to sizzen
3e week juni 1946
Eredoctoraten
Vlieger
Reizen
PÜ
Pr. liernhardfonds
d.
Bilderberg
Sport
Functies
Bevelhebber
Natuurbehoud
Kaden
Bronzen soldaat
DER WIE RIS IN BOEREARBEIDER!
Tj.deJ.
Advertentieprijs: 18 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Leger en in 1939 volgde zijn benoeming
tot adjudant i.b.d. van Hare Majesteit
Koningin Wilhelmina. De Prins werd
ingedeeld bij het Algemeen Hoofdkwar
tier en ter beschikking gesteld van de
Koningin.
Der wie ris in jonge boerearbeider, dy’t
wennne yn it doarp Kruiningen, Sélan.
Hy hjitte fan Kees Meijer. Hy koe - it
wie 1920 - sahwat in ryksdaelder deis
fortsjinje yn ’e simmer en winterdeis, as
der wurk wie, twa goune. Mar hy woe
mear en sa kocht hy fan in boer in heap
jirpels en wist dy mei in pear dübeltsjes
winst to forkeapjen. Dat wie syn earste
stap en it sukses dêrfan moedige him
oan om de tsjinst by syn boer op to
De laatste jaren heeft de Prins zich
in het bijzonder ingezet voor het na
tuurbehoud. Sinds 1961 is hij president
Wetter is de drank fan Huwen en
hynders, seis Simson hat noait oars
preaun.
De PFC zal in de week van 27 sep
tember- een grote jaarmarkt organiseren.
Beroepen bij de Ned. Herv. gemeente te
Kubaard ds. L. Nieuwpoort, voorgan
ger der evangelisatie te Naarden.
De heer F. Osinga te Bolsward slaagde
te Groningen voor zijn doctoraal exa
men medicijnen.
Bewoner van woonark wenst te ruilen
met huurder van een huis. A. Feenstra,
Bolsward.
Luxe autoverhuur thans vrij. W.
Werff, Bolsward.
De famylje N.V. Kees Meijer, ekspor-
tearde yn 1970 nei 38 forskillende lan-
nen. Dizze eksport is in tige riskant bi-
driuw, hwant it iene jier is hjir forlet,
it oare jier yn in oar lan. Sadwaende
hawwe hja al nei 76 forskillende lünnen
jirapels ütfierd. It léste jier birikten hja
in omset fan 22 miljoen goune. In bi-
langryk diel fan de binnenlanske for-
keap giet nei de great-winkelbidriuwen.
Albert Heijn is al jierren har fêste klant
It bidriuw yn Kruiningen is noch grea
ter, wylst hja ek yn Oosterland yn Sé
lan in bidriuw hawwe. Meiinoar wurkje
yn dit bidriuw 117 fêste wurknimmers,
dy’t meiinoar mear as 2 miljoen oan lea-
nen en lésten freegje.
De iepening like wol in nationael barren.
Mear as 1200 minsken wiene nei it öf-
gelegen Swifterband tein om dit mei to
meitsjen, hweründer de direkteur-gene-
rael fan de Lanbou: Ir. Wellen en tsjien-
tallen oare autoriteiten. En der stie dan
to midden fan frou en bern de boere-ar-
beider fan doe, nou in man fan sawn-
tich jier, president-direkteur fan de
N.V. Cornells Meijer, ridder yn de car
der fan Oranje Nassau, eigener fan in
miljoenensaek, bisjürslid fan organi-
saesjes en it bidriuwskip foar de great-
hannel, noch monter en fitael, gol en
freonlik, ienfaldich en ynnimmend. Men
soe it in modern mearke neame kinne:
„Der wie ris in jonge boerearbeider
In Arum zijn we weer aan het bouwen
Ze doen niks anders dan sjouwen.
Er komen ook weer huizen voor be
jaarden,
Die zullen hier vast wel aarden.
Er komt een school voor kleuters
Daar komen allemaal peuters.
B(j de kerk een gebouw voor ’t groene
kruis,
Daar komen wij dan met man en muis
Jeugd
Prins Bernhard bracht zijn jeugd door
op het landgoed „Woynowo” in Bran
denburg, erfgoed van zijn moeder. Zijn
eerste onderwijs kreeg hij thuis. Op zijn
twaalfde jaar ging hij naar het gym
nasium te Züllichau en vervolgens naar
een kostschool in Berlijn. In 1929 be
haalde de Prins zijn einddiploma gym
nasium. Hierna studeerde hij rechten
aan de universiteit van Lausanne, la
ter in München en Berlijn. In 1935 be
ëindigde hij zijn studie als Referendar-
Juris.
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Koninklijke Luchtvaart Maatschap-
NV.
Morgenavond half zeven heeft te Bols
ward de grote Belgisch-Nederlandse
sportuitwisseling plaats, wanneer op het
Plein 1455 het jeu de pelote spel zal
worden gespeeld, waaraan de beste Frie
se en Belgische kaatsers zullen deelne
men. Dezelfde avond wordt op het stad
huis de tentoonstelling van houtsneden
van Frans Masereel gehouden, een ex
positie die in de pers reeds geweldige
aandacht trekt. In ons volgend nummer
hopen we er op terug te komen.
sizzen en him üt to jaen foar kommis
sionair. Hy troude mei 22 jier en weage
de stap nei in stelstannich bistean. Nei
in pear jier as kommissaris wurke to
hawwen, hwertroch hy yn de hannel
thüs rekke, bigoun hy ek foar him seis
to hanneljen. Net allinnich yn jirapels
mar ek yn de doe bikende byprodukten:
sipels en woartels. De earste tweintich
jier bleau syn hannel biskieden, hy hie
in skuorke fan 4 by 6 meter by syn hüs
en dat wie alles. Mar yn de oarloch rek
ke hy troch de ynundaesje twaris alles
kwyt. S.-Bevelan, dêr’t Kruiningen op
leit, waerd earst troch Nederlan en let
ter troch de Dütskers ünder wetter set.
Lykwols eltse kear wist hy wer in nij
bigjin to meitsjen en syn omset groeide
stadichoan fierder. In pear jier nei de
oarloch sette hy al foar in miljoen om
en it like derop, dat hy nou forgoed de
wyn yn ’e seilen hie.
Doe kaem de ü'ngeloksnachit fan de grea-
te stoarmramp op 1 febrewaris 1953,
hwerby alles wer forlern gie, hwat hy
yn 30 jier opboud hie. Dit wie in swiere
slach, maar mei help fan it Borgstel-
lingsfonds foar de Lanbou sette hy in nij
modern bidriuw op, hweryn de jirapels
de hiele winter biwarre wurde koene,
sünder to spruten of to rotsjen. Syn ald-
ste jonge wie by yn ’e saek komd en hja
bigounen har nou ek op de eksport üt to
lizzen, hwat mar skoan slagge. De gong
kaem er nou forgoed y.n Tusken 1950 en
’60 groeide har omset fan 300.000 gou-
Voor de bijzonder waardevolle diensten
het land gedurende de Tweede Wereld
oorlog bewezen, werd de Prins in 1946
onderscheiden met het Commandeur
schap der Militaire Willemsorde; voor
zijn operationele aktiviteiten werd hem
het Vliegerkruis verleend. Van Engelse
zijde werd hij onderscheiden onder meer
met het Grootkruis van de Order of the
Bath en van de Order of the British
Empire.
In 1965 kreeg de Prins, ter gelegenheid
Parijs
Direkt daarna verliet de Prins Duits
land in verband met de politieke ont
wikkeling. Hij aanvaardde een funktie
als direktie-sekretaris bij de Duitse fir
ma I. G. Farben te Parijs tot 1936. het
jaar waarin hij zich verloofde met Prin
ses Juliana der Nederlanden. De Prins
verkreeg in dat jaar ook het Nederlan
derschap. Op 7 januari 1937 werd het
huwelijk tussen Prinses Juliana en
Prins Bernhard gesloten. De Prins kreeg
toen de titel van Prins der Nederlan
den. Ook kreeg hij zitting in de Raad
van State, het hoogste advieskollege van
de Kroon.
Eind de®e maand viert Prins Bernhard zijn 60e verjaardag, voor ons
aanleiding hier iets uit zjjn gevarieerde leven te vertellen. Zijne Ko-
ninkljjke Hoogheid Bernhard Leopold Frederik Everhard Julius
(teert Karei Godfried Pieter, de Prins der Nederlanden, Prins van
iappe-Biesterveld, is op 29 juni 1911 te Jena in Duitsland geboren
als oudste zoon van Zjjne Doorluchtige Hoogheid Bernhard Kasimir
Friedrich Gustav Heinrich Wilhelm Eduard, Prins zur Lippe en
Armgard Kunigunde Alharda Agnes Oda, Barones von Sierstorpff-
('ramm, f1971. Hjj heeft één broer Prins Ernst Aschwin Georg Carl
Heinrich Ignaz zur Uppe-Biesterveld, die op 13 juni 1914 in Jena
geboren werd, Zijn moeder, Prinses Armgard zur Lippe-Biesterveld
woonde sedert 1951 op het kasteel Warmeio te Diepenheim, waar
zij h» dit voorjaar overleed»
Na de Duitse inval op 10 mei 1940
moest de Koninklijke Familie uitwij
ken naar Engeland. Uit veiligheidsover
wegingen werd besloten dat Prinses Ju
liana met de kinderen naar Canada zou
gaan, waar de Prins haar enkele ma
len heeft bezocht. De gehele oorlogspe
riode is de Prins vrijwel steeds bij de
Koningin in Engeland gebleven. Hjj be
haalde daar zijn militair vliegbrevet en
kreeg bij de Royal Air Force de rang
van „Honorary Air Commodore”. Later,
in 1964, werd hij bevorderd tot de
hoogste rang, namelijk die van „Hono
rary Airmarshal”.
Na in augustus 1940 te zijn benoemd
tot kapitein ter zee respektievelijk ko
lonel, werd de Prins in september 1941
hoofd der Koninklijke Nederlandse Mi
litaire Missie in Londen. In 1942 volg
de zijn benoeming tot hoofd „Centraal
orgaan voor de voorbereiding van de te
rugkeer naar Nederland?’; in dat zelf
de jaar werd hij schout-bij-nacht resp.
generaal-majoor en in 1943 vice-admi-
raal respektievelijk luitenant-generaal.
Op 30 maart 1954 volgde zijn benoe
ming tot luitenant-admiraal bij de Ko
ninklijke Marine, generaal bij de Ko
ninklijke Landmacht en generaal-vlie-
ger bij de Koninklijke Luchtmaoht.
Nog enige Malthesen leeuwtjes. Y. O.
Hiemstra, Steenfabriek 3, Bolsward.
van zijn 20-jarig jubileum als Inspec-
teur-generaal der Koninklijke Land
macht, de „Bronzen Soldaat” met bij
behorend Gouden Erekoord, de hoogste
vorm van waardering bij het leger.
Koningin Wilhelmina heeft in 1948 op
de laatste verjaardag van de Prins in
haar regeringsperiode bepaald dat hij
de titel zou krijgen van: „De Prins der
Nederlanden”. Hierbij deed de Konin
gin een beroep op alle landgenoten de
ze betiteling te gebruiken.
De Prins bekleedt zeer veel funkties en
ere-funkties, onder meer die van voorzit
ter van het Nationaal Rampenfonds, lid
van het bestuur van de Nederlandsche
centrale organisatie voor toegepast we
tenschappelijk onderzoek (TNO), voor
zitter van de Stichting „Het Spaans,
Portugees en Ibero-Amerikaans Insti
tuut” en voorzitter van het Institute
de Estudios Hlsp&nicos (1951).
Ook in het bedrijfsleven is de Prins
zeer aktief; zo is hij lid van de Raad
van Bestuur (kommissaris) van:
N.V. Koninklijke Nederlandse Vlieg-
tuigenfabriek Fokker.
N.V. Koninklijke Nederlandsche
Hoogovens en Staalfabrieken.
Koninklijke Nederlandsche Jaar
beurs.
De Prins heeft veel belangstelling voor
de kulturele aspekten van de samenle
ving. Hij is oprichter en regent van het
Prins Bernhard Fonds, een stichting
die voortgekomen is uit de oorlog en
oorspronkelijk de vergroting van het
Nederlandse aandeel in de geallieerde
oorlogsvoering ten doel had. Deze stich
ting kreeg na de oorlog als doelstelling
de Nederlandse kulturele initiatieven te
stimuleren en ondersteunen. In 1950
stelde dit fonds een onderscheiding in,
de Zilveren Anjer, die jaarlijks door de
Prins persoonlijk wordt uitgereikt aan
hen, die in enigerlei vorm van onver
plichte arbeid uitstekende verdiensten
hebben verworven voor de Nederlandse
kuituur.
Voorts is de Prins oprichter en regent
van de Stichting Praemium Erasma-
num, een Nederlandse stichting, die in
een jaarlijkse plechtigheid geldprijzen
verleent aan personen of instellingen
die een belangrijke bijdrage hebben ge
leverd aan de Europese kunst, weten
schap of kuituur in het algemeen. Als
voorzitter van het internationale be
stuur van de Fondation Européenne de
la Culture stimuleert de Prins de be
vordering van kulturele samenwerking
in Europa.
In 1970 heeft de Prins nog het be
schermheerschap aanvaard v. de Stich
ting Behoud Borobudur.
ne nei 11.300.000. Yn Kruiningen boude
hy in great modem bidriuw mei kuol-
roamten sortearynrjuchting, poaterbi-
warboksen, waskromten en kantoaren,
hwertroch hja oan alle easken foldwaen
koene.
De léste tsjien jier is it mei dit bidriuw
jimmer excelsior gien, neist de eksport
leine hja har ek üt op de ymport fan
Malta’s en oare iere rassen, hja bigou
nen seis poaters to bouwen en eigen
rassen yn kultuer to nimmen. De nije
Flevo-polder like harren in ütsocht ge-
biet foar fierdere ekspansy en nou, for-
line wike, waerden wy ütnoege om de
offisiële iepening by to wenjen fan it
hiele nije bidriuw, hwat Kees Meijer;
nou in man fan sawntich jier, mei syn
scannen yn Swifterband stifte hie. Wy
ha üs de eagen üt de holle sjoen. In ge
bouwen kompleks fan mear as trije
pounsmiet great, hweryn 14 opslachsel-
len, elts fan 300.000 kilo, in sintrale op-
slach fan 8.600.000 kilo en noch twa
lytsere fan 150.000 kilo. Hjiryn kinne
hja de jirapels it hiele jier op eltse tem-
peratuer kuolje of forwarmje. Fierder in
rinnende ban fan 100 meter, hwer’t de
konsumpsje-jirapels wasken, sorteard en
yn plastyk-püdtsjes forpakt wurde. Diz
ze ban hat in dei-kapasiteit fan 100.000
kilo. Wy seagen it eigen masinepark
mei frachtauto’s, heftruks, transpor
teurs en oare masines, dy’t yn in eigen
wurkpleats repereard en ünderhalden
wurde.
len fan de aldste ynwenners fan Wom-
mels, de hear Osinga, rom 80 jier, is mei
de KLM nei Amsterdam flein. Ofsprut-
sen wie, dat de piloat leech oer it doarp
fleane soe en dat is ek bard. De hear
Osinga wiuwde mei de greate büsdoek
en in hiele kliber minsken eage it êld-
tsje nei.
Fryske preek yn ’e Griff, tsjerke to
Peinjum op woensdei 3 july, troch ds.
Wagenaar.
Om ons na te laten kijken.
Dat zal dokter Danis wel mooi toe
lijken.
De kerk wordt er niet mooier door,
Dat vinden wij allemaal, hoor!
In de loop der jaren ontving de Prins
de volgende ere-doktoraten:
Rijksuniversiteit Utrecht, rechtsge
leerdheid (1946),
- Technische Hogeschool Delft, tech
nische wetenschappen (1951),
Vrije Universiteit Amsterdam, eko-
nomische wetenschappen (1965),
Universiteit Montreal, rechten
(1958),
Universiteit
rechten (1958),
Universiteit van Michigan, rechts
wetenschappen (1965).
Als curator van het Nederlands Eco
nomisch Instituut en de Nederlandse
Economische Hogeschool te Rotterdam
is de Prins nauw betrokken bij de ont
wikkeling van de ekonomische weten
schappen.
De Prins is lid van de Admiraliteits-
raad, de Legerraad en Luchtmachtraad
en maakt deel uit van de Algemene Ver-
dedigingsraad. Tevens is de Prins voor
zitter van de Nationale Raad Welzijn
Militairen (doelstelling: het bevorderen
van de welzijnsverzorging in de ruimste
zin van de militairen van de krijgs
macht) en regent van de Stichting
Volk en Verdediging (doelstelling: het
verdiepen van het inzicht van het Ne
derlandse volk in de nationale waarden
en de waarde van de vrije wereld, als
mede de bereidheid tot verdediging
daarvan).
Sinds 1954 is de Prins voorzitter van
de Bilderberggroep. Éénmaal per jaar
komen onder zijn leiding een 75 tot 80
vooraanstaande politici, zakenlieden en
prominenten uit de universitaire en
journalistieke wereld uit Westeuropese
landen, de Verenigde Staten en Cana
da bij elkaar om over aktuele buiten
landse politieke, ekonomische en maat
schappelijke problemen te spreken.
weest van aktiviteiten en initiatieven
en mede daardoor heeft het volk van
Nederland deze sympathieke, sportieve,
aktieve en ook moedige Prins vanaf het
begin niet alleen geaccepteerd, maar
ook gewaardeerd.
van het World Wildlife Fund. Dit fonds
heeft ten doel het in stand houden van
de natuur als levensvoorwaarde voor
mens en dier en het beschermen van
diersoorten tegen uitsterven. Bij bezoe
ken aan diverse landen tracht de Prins
door persoonlijke inzet een oplossing
te vinden voor de grote, zeer aktuele
problemen met betrekking tot de na
tuurbescherming.
Dochters
Uit het huwelijk werden vier dochters
geboren:
H.K.H. Prinses Beatrix Wilhelmina
Armgard, 31 januari 1938 te Soest-
dijk,
H.K.H. Prinses Irene Emma Elisabeth,
5 augustus 1939 te Soestdijk,
H.K.H. Prinses Margriet Francisca, 19
januari 1943 te Ottawa,
H.K.H. Prinses Maria Christina, 18 fe
bruari 1947 te Soestdijk.
In 1944 benoemde de Koningin de Prins
tot bevelhebber der Nederlandse Strijd
krachten. Van deze funktie werd hij op
13 september 1945 eervol ontheven, en
met ingang van diezelfde datum be
noemd tot inspecteuf-generaal der Ko
ninklijke Marine en in 1953 van de
Luchtmacht.
Als inspecteur-generaal kan de Prins
zich een oordeel vormen over de orga
nisatie en de geoefendheid van de krijgs
macht en stelt hij zich op de hoogte
van de opleiding der militairen. Deze
funktie brengt veelvuldige bezoeken aan
onderdelen van de krijgsmacht in bin
nen- en buitenland met zich. De inspec
teur-generaal heeft tot taak de minis
ter van Defensie gevraagd en onge
vraagd van advies te dienen over alle
vraagstukken inzake de krijgsmacht.
Met ingang van 1 januari 1970 werden
deze drie funkties gecombineerd tot één,
te weten „Inspecteur-Generaal der
Krijgsmacht”.
De Prins heeft een grote en daadwer
kelijke belangstelling voor de sport in
het algemeen. Zo is hij, na jarenlang
voorzitter van de Fédération Equestre
Internationale, thans nog ere-president
daapzan. Als beschermheer van o.a. de
Nederlandse Sportfederatie, het Neder
land Olympisch Comité, de Neder
landse Lawn Tennis Bond en de Neder
landse Skivereniging stimuleert hij ve
le sportaktiviteiten.
Als liefhebberijen van de Prins kunnen
nog genoemd worden: fotograferen, fil
men, jagen en skiën.
Uit dit alles blijkt, dat onze prins niet
iemand is, die na zijn huwelijk met de
toenmalige prinses Juliana, meende op
zijn lauweren te kunnen rusten. Inte
gendeel, hij is steeds een toonbeeld ge-
Direkt na de Tweede Wereldoorlog
heeft de Prins een werkzaam aandeel
in de ekonomische wederopbouw van
Nederland op zich genomen naast zijn
representatieve werkzaamheden. Ter
bevordering van de handelsbetrekkingen
met Nederland maakte hij een groot
aantal reizen naar Zuid- en Midden-
Amerika, de Verenigde Staten en Ca
nada en naar de jonge Afrikaanse lan
den.
Van 22 februari tot en met 11 april
1970 bezocht de Prins het Verre Oos
ten: Ethiopië, Pakistan. India, Indone
sië en Japan, waar hij het Nederlands
paviljoen op de wereldtentoonstelling
Expo 70 opende.
Tijdens het verblijf in Indonesië van
12 tot en met 29 maart bezocht de
Prins verscheidene plaatsen op Java en
Bali. Met grote geestdrift is hij overal
door het Indonesische volk begroet. Dit
was de eerste reis van een lid van het
Koninklijk Huis na de reis van Prins
Hendrik der Nederlanden naar Neder-
landsch-Indië in 1837.
Militair
Op 23 december 1936 is de Prins be
ëdigd als officier in de rang van luite
nant ter zee der le klasse a Ia suite
bij de Koninklijke Marine; kapitein/rit
meester la suite bij de Koninklijke
Landmacht; kapitein/ritmeester titulair
van het Koninklijk Nederlands Indisch
Ze brengen hier wagens vol met zand,
Het lijkt wel het strand van Ameland.
Arum was eerst een moddergat,
Maar straks wordt het een wereldstad.
Uit „Lopend vuurtje” Lucy Huizenga
Beroepen bij de Ned. Herv. gem. te
Vries (Dr.) als hulpprediker de heer
P. Tietema, evangelist te Zurich.
Bolswards Nieuwsblad
van Brits Columbia,
gék-. '-
