Frans Masereel grootmeester
van
de houtsnede
te hoog
Voor „Traber Truppe”
T-o!
l
Toptentoonstelling in Bolsward
niets
Zilveren filmpjes
Fan de Mar tiny t oer
School wenst natuur
kunde materiaal
bergplaats
bij het gasbedrijf
Bouw van
K'
SA
5^11 "*T 4
DINSDAG 22 JUNI 1971
110e JAARGANG No. 45
■n
OPROEP AAN BOLSWARD
W)
iel
HEAMIELDAGEN
J. s.
4e week juni 1946
en
IN
MOEDICH UNDERNIMMEN!
De
„Frans Masereel, de Belgische houtsnijder, graveert in hout zijn oer-
menseiyke klacht, grandioze tijdsbeelden, menselijker met zijn gete
kende protesten dan alle boeken en prenten”, aldus de Duitse schrij
ver Stefan Zweig die klaar het reactionaire krakter tekent dat aan
alle uitingen van Frans Masereel ten grondslag ligt.
Frans Laurent Wilhelmus Adolf Lodewijk Masereel werd op 31 juli
1889 in Blankenberge in een gezin, dat tot de welgestelde burgeoisie
behoorde, geboren. Zijn vader overleed toen Frans vijf jaar was.
Kort daarop verhuisde het gezin naar Gent en als jongen onder
vond hij veel invloed van de linkse denkbeelden van zijn stiefvader.
Na zijn middelbare studie volgde hij korte tijd de cursussen aan de
Academie voor Schone Kunsten. Spoedig daarop vertrok Frans Ma
sereel naar Parijs.
Advertentieprijs: 18 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.95 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Aangewezen tot loco-burgemeester van
Hennaarderadeel de heer F. Galema, we
houder.
Windhondenrennen op de Hertekamp te
Witmarsum. Zowel races over vlakke
baan als met hindernissen.
Met ingang van 1 juli zal de Heeren-
veense Koerier inplaats van 3x per week
elke dag verschijnen. Abonneert u op
deze huisvriend.
Gepromoveerd „magna cum laude" aan
de Sorbonne tot doctor in de letteren
en wijsbegeerte de heer P. Westra, vroe
ger te Wommels.
Tot Oosterlittens' benoemd tot kloklui
der en uurwerkverzorger de heer Dirk
Jansen. De uit handen van de Nazi’s
geredde klok kan daags weer vier keer
luiden.
Te Oosterlittens een patrijs waargeno
men. Het dier zat in een bed aard
appelen van J. Tolsma op een nest met
10 eieren.
Te Lutkewierum. in het miedland van
veehouder Poelsma het nest van een lea-
pert verstoord en vernield, hetgeen voor
deze uiterst zeldzame vogel erg jammer
is.
De woning van G. Couperus te Tzum
door het hemelvuur getroffen. De schuur
met koestal brandden geheel uit.
treerde o.a. werk van een twintigtal let
terkundigen. Ongelofelijk is bijna deze
produktie van meer dan 1000 stuks.
Het koortsachtig tempo waarmee Mase
reel zijn houtsneden maakte, zijn pro-
duktiedrang is ten koste gegaan van de
vormschoonheid. Deze xylografieën zijn
veelal haastig en direkt, nauwelijks vir
tuoos. De zelfstandige albums zijn ech
ter nooit meer zo menselijk geweest dan
die uit deze periode. Mogen de prenten
niet zo mooi zijn, ze zijn ontroerend door
de smart en de hoop, de essentiële liefde
die eruit spreekt en die ze de syntheti
sche geladenheid geeft.
De eerste beeldroman vertelt in alle een
voud het dramatische leven van een jon
ge proletariër die in een vuil en armoe
dig milieu opgroeit. Door zijn baas vol
ledig verbruikt en misbruikt komt hij
tot het stelen van een brood en be
landt hij in de gevangenis. De opsluiting
loutert hem en als strijder voor de
rechtvaardigheid treedt hij weer de we
reld in, weer door zijn houding het ver
trouwen te winnen van de noodlijdende
arbeiders en geeft hun leiding in de re
volutie. De strijd betekent zijn dood, een
glorieuze dood voor de goede zaak.
Men kan volgens Karstkarel in ’t Fries
Dagblad overeenkomsten zien in de be
doelingen van de houtsnijder en de dich
teres Henriëtte Roland Holst in hun
strijd voor sociale rechtvaardigheid. Ma
sereel is echter sympathieker, hij is geen
dogmaticus en werkt niet vanuit een
vastomlijnd beginsel van rechtvaardig
heid, maar is direkter, lijdt met de men
sen. Hij gaat niet uit van een waarheid,
maar werkt omwille van de werkelijk
heid en weet dit voor de arbeiders te
brengen in eenvoudige maar daverend
snelle plaatjes. Alles beweegt, alles sid
dert van levensdrift. De spanning tussen
wit en zwart zijn snijdend en dynamisch.
Door zijn aktievolle prenten verwezen
lijkt hij zijn hoop en zijn vurig geloof,
dat de mens in al zijn banaliteit en
laagheid waard is het leven te leven.
Dit positieve uitgangspunt heeft zo aan
gesproken dat het Masereel wereld-be-
roemd heeft gemaakt. Hij wilde met de
blokboeken de mensen, en in dit ver
band bedoelde hij de arbeiders,
Was hij schilder en tekenaar, hij koos
vooral voor de houtsnede, omdat deze in
duizenden exemplaren vermenigvuldigd
kon worden. Hij sneed ook in hout, om
dat dit medium geen plaats bood voor
picturale verfijningen, de schoonheid im
mers was weggelegd vpor de gegoede
burgerij. Met de directe expressie zon
der versieringen kon hij eerlijker het
volk dienen in werkelijkheid, schoonheid
verbloemde immers.
Masereel was een van de eerste demo
cratische kunstenaars, zo democratisch
zelfs dat hij nog steeds van het woord
„kunstenaar” ijst.
In „la ville”, het blokboek dat zijn eer
ste glorieuze periode afsluit, brengt hij
flitsgewijs de stad in beeld: in solide
constructies van zwart en wit, die altijd
vol zijn van het ritme van de stad zelf:
fabrieken, stationsemplacementen, kan
toren, kroegen en vooral de straat,
steeds overvol van mensen, die zwoegen
of plezier maken. Hij vergeet daarbij
ook niet de intimiteit van het gezin, de
knagende ziekte, de studie van een vak
idioot, de beklemmende eenzaamheid,
die leidt tot moord of prostitutie en de
innige kus boven het stadsgewoel. Na
deze periode van geëngageerde werken,
die grote bekendheid voor Masereel be
tekende, is hij misschien juist door dit
succes ingekapseld geworden en gaat
hij zich meer toeleggen op de esthetische
vervolmaking van zijn prenten. Ook de
onderwerpen worden steeds beschouwen-
der, minder fel, de revolutionair is ont-
JUBILEUM CULTUREEL
VERDRAG
NEDERLAND-BELGIE
spannen en plaatst zijn geliefde mens
in de natuur in het spel der liefde. Pas
na de oorlog die hij ondergedoken heeft
moeten doorbrengen, en waar hij geëmo
tioneerde tekeningen aan overhoudt die
een felle aanklacht inhouden tegen het
fascisme, weet hij zich weer geroepen
blokboeken samen te gaan stellen. De
jeugd geeft hem moed om de al dertig
jaar geleden ingeslagen weg te vervol-
gen.De belangstelling voor zijn hout
sneden is langzamerhand wat afgeno
men, de jeugd echter gelooft nog in hem
en komt hem nog vaak bezoeken in
Nice, waar hij sinds het bombardement
van z’n huis in Boulogne in ’n klein ap
partement aan de haven woont. Op uit
nodiging van Mao is hij in 1958 naar
is
üt
üt
Een parel op ’t tapijt
de oude Hanze-stad
verweven in het groen,
ligt zij in kleur vervat.
Zij ligt er als een bruid
versluierd in dat schoon.
Te wachten op haar bruidegom
Als ridder van haar troon.
Vererfd zijn al de mensen
van wat omgeving is
Aan oude stadsgebruiken
historie blijft gewis.
Als straks de Heamieldagen
weer aan de orde zijn
Dan blijkt bij ’t mooie weder,
de stad soms haast te klein.
Elk is gebrand
en viert dit mee.
Van ftldfaers erf
in d’oude stee.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
or-
15
O
o
o
o
o
r
C
O
c
c
o
c
c
o
o
o
o
o
r
o
o
o
c
o
o
o
o
o
c
o
o
o
o
o
C'
o
o
o
o
o
o
c:
o
o
o
o
o
China gereisd waar hem tijdens een ten
toonstelling van zijn drukken twee Chi
nese uitgaven van zijn boeken werden
aangeboden. In de zomer van 1969 is er
van zijn werk een ere-tentoonsteling
ingericht in zijn geboortestad Blanken
berge. Hij was als 80-jarige weer terug
in het Vlaamse land. Het Vlaamse land
dat hij tien jaar daarvoor nog in prent
had gebracht.
Respectabel is het aantal boeken en af
zonderlijke prenten dat Frans Masereel
gemaakt heeft. Maar nog belangrijken is
de manier waarmee hij dit gedaan heeft.
De tekeningen en schilderijen uit die tijd
van voor de eerste wereldoorlog ademen
’t Vlaamse’ realisme dat we kennen uit
de verhalen van Streuvels en Timmer
mans. Ook in de jaren ’20 blijkt de
Vlaamse havenstad waar hij geboren is
nog haar invloed te doen gelden en
maakt hij een serie schilderijen met ker
missen en kroegen, kades en schepen
met meiden en matrozen. De zin van de
rauwe, volkse beelden uit de havenkwar
tieren ontgaat hem echter en van wat
hjj in die tijd maakt distancieert hij la
ter dan ook. De eerste wereldoorlog
heeft hem gelouterd. Hij zal met zijn
kunst de nieuwe ideeën van de strijden
de arbeidersklasse vertolken. Als paci
fist wordt hem enige tijd zijn paspoort
afgenomen en hij vertrekt in 1916 naar
Genève, waar hij in het Rode Kruishos
pitaal de schrijver Romain Rolland ont
moet. Overdag vertaalt hij brieven van
soldaten in het Frans, ’s avonds reali
seert hij in tekenigen zijn pacifistische
beginselen en zijn afkeer van de mens
onterende oorlog.
Zijn penseeltekeningen in een blad van
de Europese avant-garde, bezitten de
pamflettaire sfeer die in de vorige eeuw
gevonden werd in de voor die tijd mo
derne karikaturale beelden van Daumier
en zijn opvolger Steinlen. Toch hebben
de tekeningen van Frans Masereel meer.
Masereel heeft dagelijks met een niet
minder indrukwekkende voorstellings
vermogen niet alleen de zedelijke ver
wording en benepen burgerlijkheid aan
de kaak gesteld, maar tegelijkertijd stelt
hij er iets wezenlijks tegenover: zijn
liefde en zijn niet kapot te krijgen ver
trouwen in de mens. In dezelfde periode
van 1917 tot 1920 ontstaan zijn eerste
blokboeken, die hem al vroeg in zijn le
ven beroemd zullen maken. Duizenden
prenten ontstaan in die periode.. Hij was
zo vol van humane ideeën, dat hij geen
rust vond dan in een koortsachtige pro
ductie van geladen prenten. Hij illus-
greate bitsjutting fan it agrarysk
bidriuw foar de ekonomy fan it Ne-
derlanske folk is in wierheit, dy’t jam-
mergenóch lang net algemien ynsjoen
wurdt. Ik lit der nou mar büten, dat
ek soasiael en kultureel it bihald fan
sa’n twahünderttüzen selstannige ün-
dernimmers tige bilangryk is. Witte
jo, achte lêzer, dat it de agrariërs wie-
ne, dy’t yn it ófroune jier 4000 miljoen
as saldo op üs nasjonale balans brocht
hawwe, wylst de yndustry 10.000 mil
joen tokoart hie?
En dochs hawwe folie
Deze week vieren wij weer onze
heamieldagen. Dank zij de goede
zorgen van het heamielcomité is
er voor elk wat wils.
Voor wie is eigenlijk dit feest:
voor de commissieleden, voor de
gemeente of misschien voor ons
allemaal in Bolsward
Natuurlijk dit laatste, dat is dui
delijk. Of Bolsward ’n dood stad
je wordt of een bruisend levende
gemeenschap, dat raakt ons allen.
Daarom durf ik u te vragen in het
belang van onze stad:
1. Ga mee aanzitten aan het hea-
miel op donderdag a.s. Doe mee!
2. Allen de vlag uit a.s. vrijdag
ter verwelkoming aan de bijna 500
oud-stadgenoten, die nog eens de
sfeer van Bolsward willen proe
ven.
3. Bekijkt ook u de unieke foto-
verzameling in de Raadskelder
van ons stadhuis over Bolsward
toen en nu op donderdag t.e.m. za
terdag, maar laat vrijdagmiddag
vrij voor de oud-Bolswarders.
De burgemeester van Bolsward,
J. M. A. Mulder
Woensdagavond krijgt Bolsward bezoek van de Traber Truppe, afkomstig uit
Mannheim. De groep bestaat uit de (stam)vader Alfredo, zijn zoons Charly (27)
en Guste (29), schoondochter Gisela, (getrouwd met Charly) en zoon Henry (32).
Deze laatste is in Bolsward niet van de partij, omdat hij in het ziekenhuis is op
genomen. Hij maakte een aanzienlijke val en brak daarbij een aantal beende
ren. De groep is niet een derderangs koorddansersgroepje, maar behoort tot de
allerbesten op dit gebied. Plakboeken met foto’s uit alle werelddelen tonen dat:
,(le ovarsteek van de Victoria watervallen, een tocht op 3000 m. hoogte tussen
twee bergtoppen in Duitsland, een avontuur boven de Niagara-watervallen in
Amerika. In Nederland denkt men ook zo’n stunt, in door een acrobatiek boven
de Dam. In Bolsward zal ’t optreden van de groep, dat woensdagavond aanvangt
om half acht, niet plaats vinden op het Oordje, zoals aanvankelijk de bedoeling,
maar op het IJsbaanterrein.
De heer P Dijkstra was 25 jaren hls ar
chitect in dienst van de gemeente Hen
naarderadeel. De burgemeester bood
hem een leeslamp aan.
It is makliker twa skoarstiennen to
bouwen as altyd ien rikje to litten.
Het was op 16 mei 1946 dat een
cultureel verdrag tussen België en
Nederland geloten werd. In de 25
jaar dat het verdrag bestaat, zijn
reeds veel tentoonstellingen geor
ganiseerd.
Een van de resultaten van het
overleg en wel speciaal van de
viering van het jubileum is de ten
toonstelling van de houtsneden
van Frans Masereel gedurende de
zomermaanden in het stadhuis te
Bolsward.
In Antwerpen zal een grote beel
dententoonstelling zijn, waar ook
de Friese beeldhouwer Harm Ab-
ma uit Hylaard met een construc
tie aanwezig zal zijn, nl. het mo
nument, dat hij voor Weidum
schiep.
Op het eind van het jaar zal in
het Fries Museum in Leeuwarden
Antwerps Plateel te bewonderen
zijn.
Het artikel op deze pagina ontle
nen we, evenals de gegevens in ’t
kadertje, aan een oriënterende en
zeer gewaardeerde bijdrage in het
Friesch Dagblad van Peter Karst
karel. Het handelt over de groot
ste houtsnijder van de twintigste
eeuw, van wiens produkten een
honderdveertig stuks in Bolsward
te zien zijn.
In verband met de verbetering van het
Laag Bolwerd is het noodzakelijk dat
het thans bestaande bedrijfsgebouw
(garage) van het gasbedrijf aan het
Laag Bolwerk wordt afgebroken.
Tengevolge daarvan zal er dan een
aanzienlijk ruimtetekort ontstaan bij ’t
gasbedrijf. B. en w. zijn van mening dat
de juiste oplossing van dit probleem
kan worden gevonden in het bouwen van
een nieuwe bergplaats in de onmiddel
lijke nabijheid van het kantoorgebouw
van het gasbedrijf. De direkteur van ge
meentewerken heeft daartoe een plan
ontworpen. Tevens is een kostenbegro-
ting gemaakt. In de begroting 1971 van
'het gasbedrijf, is onder de post „kapi-
taalslasten uitbreidingen” reeds reke
ning gehouden met de kosten van de
bouw van de magazijnruimte. In over
leg met de gascommissie hebben b. en
w. een plaatselijke aannemer, de heer
O. D. van der Zee, die ook het aardgas
verdeelstation aan het Laag Bolwerk
he,eft gebouwd, gevraagd om prijsopgaaf
te doen voor de bouw van de bergplaats.
Aangezien b. en w. van mening zijn, dat
met de bouw van de bergplaats zo spoe
dig mogelijk moet worden begonnen
stellen zij voor de daarvoor nodige gel
den beschikbaar te stellen en het werk
te gunnen aan de heer O. D. van der
Zee.
Het bestuur van de Vereniging voor La
ger Onderwijs op Gereformeerde Grond
slag alhier, verzoekt de raad bij brief
d.d. 10 juni 1971, ingekomen 11 juni ’71
om medewerking overeenkomstig arti
kel 72 der Lager Onderwijswet 1920
voor de aanschaffing van natuurkunde-
materiaal.
Als reden van het verzoek voert het be
stuur aan, dat ef geen natuurkunde ma
teriaal aanwezig is en dat aanschaffing
van belang is in verband met het ver
volgonderwijs. Tegen inwilliging van het
verzoek bestaan wettelijk geen bezwa
ren, zodat b. en w. adviseren de ge
vraagde medewerking te verlenen.
idé, dat it mei dat boere- en tünders-
folk in spultsje is fan hingjen en wurg-
jen. De lidende lju yn it agrarysk or-
ganisaesjelibben hawwe har al jierren
drok makke oer dat „imago” en har
birieden, hwat der oan to dwaen. En
hja hawwe it net by wurden litten, mar
in plan ütfierd, dat nou, sünt 1 maeije
foar eltsenien to bisjen is.
Ik doel hjir op de iepening fan de
Flevo-höf yn eastlik Flevolan, tichte
by Elburch. Dêr is in machtich rekre-
aesjepark stifte mei as tite: Flevohöf,
rekreaesjepark „Op het land”, in kom-
pleks fan 150 ha., hweryn alle fasetten
fan it agrarysk bidriuw yn de praktyk
to sjen binne. De gearwurkjende
ganisaesjes hawwe hjir meiinoar
miljoen goune foar op tafel lein, omt
hja biseffe, dat as jo soks dogge, dan
moat it ek op heech niveau dien wur-
de. En sa is yn dy nije polder hwat
üntstien, dat syn geikens yn hiel Je-
rope net fynt.
Fan dizkant üt, komme jo troch de
Noardeastpolder, oer de nije brêge by
Swolsehoek yn Flevolan en dan dwers
troch dizze polder nei it suden by El
burch, dêr’t de Flevohöf leit. Nim de
bem gerêst mei, hwant dêr is alle for-
tier foar. Dêr is in bemedoarp makke,
mei toalf paviljoens, dêr’t hja fan alles
seis dwaen kinne en meije. Beukerlied-
sters hélde taforsjoch, hja kinne skil-
derje, pottebakke kuorkeflechtsje en
koekjebakke, hja kinne fuotbalje, po-
nyride en indiaentsje boatsje. Der is in
echte wigwam en seis kinne hja der in
hut. bouwe en harren optoaije mei in-
dianeklean, dy’t se gratis brüke meije.
In Janplesier mei in trekker derfoar
rydt harren troch de hiele höf en seis
is der foar de hiele lytsen in bernecrè-
che, dêr’t hja de hiele tiid ünder des
kundige lieding bliuwe kinne.
Mar hoe bilangryk ek, it giet fansels
om de greate minsken. Om harren sjen
to litten, hwat dy agrariërs meiinoar
allegear dogge. In komplete buorkerij
mei klj en keallen, mar ek de suvelbi-
rieding mei büter- en tsiismakkerij,
dêr’t de bisikers seis ek oan meidwaen
kinne. In greate hinnebuorkerij mei tü-
zenen hinnen, sa’t dy op it heden hal-
den wurde, in slachterswinkel, dêr’t jo
seis hwat klear meitsje kinne en jo
kinne ek op de T.V. de berte fan de
kealtsjes sjen en as it sa treft yn na
ture.
Yn it paviljoen foar de bouboeren
ek fan alles to sjen. Hoe’t de süker
de biten it moal üt it nót, it bier
koarn en patat en chips üt jirapels
üntstean. Tige ynteressant is ek de
championkwekerij en de kassen mei to
maten, komkommers, roazen en an
jers en potten mei keamerplanten.
Op in echte, lytse foiling wurdt it bi-
skikbere spul feild oande bisikers.
Hiel hwat seach ik rinnen mei in moaije
potplant, in doaze champions of in
boskje roazen. Der is ek in bij es tal,
dêr’t jo meiiens sjen kinne, hoe’t üt
waechs de kearsen makke wurde,
koartom alles hwat yn de ünderskate
agraryske bidriuwen oer it hiele lan
forspraet, dien wurdt, is hjir to sjen.
En ha jo ien kear de entrépriis bitelle,
foar greaten trije goune, foar bern de
helt, dan is fierders alles frij, de hiele
dei. Fuort by de yngong kinne jo aller-
hanne ynformaesjes krije en bigjint de
mage to jokjen, dan gean jo mar earne
yn it gers sitten om jou broadtsjes op
to peuzeljen. Wolle jo it hwat geselli-
ger, dan is der in restaurant foa,r 450
minsken, dêr’t jo neat tokoart komme.
It docht my dan ek neat gjin nij, dat
der sünt 1 maeije al 190.000 bisikers
west hawwe. Dit wurdt, dat mist üs
net, in greate trekplaster foar skoal-
len, klubs, forienings, alden fan dagen
en partikulieren. Hwant it is der altyd
raek. By min waer ha jo ek neat gjin
lest, hwant tusken de paviljoens binne
oerdutsen gongen makke.
In great parkearterrein is oanlein, dêr’t
hünderten auto’s in feilich plak fine.
Koartom in machtich gehiel mids de
wielde fan dizze nije polder. Hwant de
echte praktyk op greate fjilden leit dêr
to glanzjen sa moai en sa rynsk as jo
it hast nearne sjogge.
It kin net misse, dat de Flevohöf in
great sukses wurdt en dat mannich
stêdtsjer him de eagen üt de holle
sjocht by dizze permaninte ütstalling
fan de agraryske wrald. Hja sille dan
better ynsjen, hokfor bitsjutting de
lan- en tünbou foar Nederlan hat en
mear bigryp krije kinne foar har pro
blemen. Hwant dêrfoar hawwe de or
ganisatoren de offers opbrocht om dit
ta stén to bringen. En as dat slagget
is dit moedich ündernimmen in died
fan allure, dy’t great respekt êftwingt.
Tj.deJ.
minsken sa’n
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, W.onseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
o
o
o
o
o
o
o
O
O
o
o
o
o
o
o
U
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
J
