waterschap
Wat
is
een
De fuottenein fan
Hennaerderadiel
dat,
Kritische aantekeningen bij een uit
lating van gedeputeerde Ir. L. Eringa
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
t
W'd
110e JAARGANG No. 79
DINSDAG 19 OKTOBER 1971
Financiën
YNSTJVRD
S. D. Fijnia
Henriette Davids komt naar Bolsward.
In Rienster.
WW
8e week oktober 1946
Advertentieprijs: 18 et. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 5,80 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bij de uitvoering van zijn taken is het
waterschap ten zeerste gebonden aan de
beschikbare geldmiddelen. Voor de nieu
we waterbeheersingswerken wordt sub
sidie verstrekt door het rijk, meestal
door het ministerie van Landbouw en
Visserjj.
Sinds enige tijd krijgen de waterschap
pen ook ’n geringe jaarlijkse tegemoet
koming in de kosten van de gewone
dienst. Onder de kosten van de gewo
ne dienst vallen zoal de salarissen van
het personeel, de renten en aflossin
gen van de geldleningen, de onderhoud
kosten enz. De niet door subsidies ge
dekte kosten worden omgeslagen over
de ingelanden. De belastingen van de
waterschappen worden wel waterschap
omslagen of waterschapslasten ge
noemd. De vraag zou gesteld kunnen
worden: kunnen de ingelanden meehel
pen om de lasten zo laag mogelijk te
houden? Het antwoord hierop is Ja.
Enige voorbeelden die hiervoor als on
dersteuning dienen, zijn:
1. De ingelanden dienen geen afvalstof
fen te deponeren, want hierdoor wordt
de taak van het waterschap extra ver
zwaard. Vooral denk ik hierbij aan de
plastic landbouwzakken, die menigmaal
in de sloten worden aangetroffen.
2. De sloten, die door de ingelanden
moeten worden onderhouden, goed on
derhouden. Hiermede draagt men bij tot
een op hoog peil houden van de wa
terbeheersing eri zijn geen extra voor
zieningen nodig.
Dit was een kleine inleiding, omreden
dat de kleine waterschappen meestal in
een prima conditie verkeren. En nu
moet het anders. Het kleine is niet goed
meer, het moet groter. Is het beter?
Dat moeten we maar afwachten. Ik had
hier niet op willen ingaan, maar de
schrijver van de Martinytoer Tsj. de
trialisaesje stypje woene.
Sa hawwe de initiativen fan Amels yn
Makkum, fan Hollandia en de VLF yn
Boalsert, mei har krêftige stipe, fasili-
teiten krige, dy't allinnich foar de kear-
nen omearre wiene. Nei myn bitinken
alhiel torjuchte.
Hwant hwa nei al dy jierren it eko-
nomysk libben fan Fryslan bisjocht, kin
merkbite, dat de wurkgelegenheit ta-
nomrnen is op allerhanne plakken en
net allinnich yn Ljouwert en Drachten,
sa’t men yn earsten woe. De forbette-
ringen rinne ek net gelyk op mei de
oanwiisde kearnen.
Hja lizze dêr, hwer’t de forbiningen for-
bettere binne. Hja lizze oan de ryks-
wei 43 yn Makkum, Boalsert, Snits, de
Jouwer, it Fean, Drachten en fierder yn
Burgum en Dokkum. Dér leit dan ek
de earste kaei foar de doar nei wol-
feart, de wegen en kanalen, ynklusyf
de havens. Wol men goed wurk öfmeit-
sje, dan sil nei de fjouwerbaens-ófslüt-
dyk hurd wurkje moatte oan it troch-
lüken nei it Fean en Drachten. It tem-
perisearen fan dizze wegen soe de ünt-
jowing fan it Noarden yllusoir meitsje.
Ek rykswei 35 hat in hege urginsje, lyk
as de provinsiale wegen Ljouwert nei
de Südwesthoeke en Drachten-Ljouwert
Ik bin it fierder iens mei ir. Bloemen-
dael, de nije yndustrialisaesje-man foar
it Noarden, dat de wei fan it Fean nei
Meppel tige bilangryk is foar dizze stre
ken, lyk as de wegen yn de kop fan
Noard-Hollan, dy’t Fryslan mei Amster
dam forbine.
Dizze wegen bringe bliuwend forbette-
ringen yn de situaesje en binne fan de
Al twa kear koe men üt de krante fomimme
Dat to Wammels yn ’e feart de bisten it net üthAlde kinne
fanwege de stank en dat yn ’t sintram o, fij
Dêr’t sa folie wenje, hwant der bout men nij
Mar minsken! hakte jim it der aenst ek net mear üt
kom dan mar nei Rien as eintsje beslüt
En freegje jim, hiwat ha jim der dan yn Rien
In ienfaldich folkje oer ’t algemien
Gjin rangen en standen, gjin gas noch neat
allinne üs aide Frjentisjer feart
Dy driuwt noch net fol mei fiske liken
Se gapje hjir net nei de léste siken
Wij lilbje hjir ek sa frij as ’t mar kin
gjin sakeman hoege wy nei de eagen te sjen
Dy lizze hjir allang mei de learzens omheech
in bistean hjir to finen dat waer har to dreech
lenkear wyks de süpermerk yn Snits
der hat men it spul hast gratis foar niks
Hwat fleis fan de slachter, hwat griente en fruit fan de merk
dan fiele jvy us wol foar in wike Wer sterk
Dus kom mar gerêst, allinne de aldtsjes leaver net
hwant bejierre wentsjes wurde yn Rien wier net set
En freegje jo my, hwer leit Rien dan alhiel?
Nou, op ’t fuottenein fan Hennaerderadiel.
richten Waterschap It Marnelan. 9 ge
meenten vallen in de strik. Er zijn ver
gaderingen belegd, maar het baat niets.
Er werd nog genoeirid Wommels. Een
pracht vergadering. Boersma noemde
dat het verzet groot was. Twee van de
commissies waren in twijfel en de an
dere meer dan 100 gingen fel te keer.
De heer Wartena deed erg pessimis
tisch over de kansen op een ruilverka
veling. vooral nu in de regeringsplan-
nen sprake is van bezuiniging. Zolang
er niet meer zekerheid is, wilde hij van
concentratie niets weten. Voor zover
mij bekend zijn de Ruilverkavelingson-
kosten van de Veenpolders 1075 per
ha., eerst werd gezegd 2075 dat is niet
waar. Een gemiddelde rente van 5 pet.
gedurende 30 jaar maakt 54 gulden per
ha. Dit is het juiste bedrag.
Gedeputeerde Eringa antwoordde met
een goedkoop praatje, dat de vergade
ring in Wommels geen officiële hearing
was en dat daarom waarschijnlijk in
het verslag niets over gemeld was. Hij
zal wel gedacht hebben dat moet er
niet bij, dat kan afbreuk doen.
Ik zal eindigen. Maar nog iets: Eringa,
ik verwacht een nadere opheldering. De
kosten berekening deugt niets van. Wat
geschreven wordt moet wel iets van
kloppen. Die gulden per pondemaat. Ik
weet niet welke deskundige u heeft,
maar ik zal met feiten komen. Ik heb
de gegevens in huis van ’n groot Wa
terschap dat zo goed als klaar is. De
aanslagbiljet voor het jaar 1971, is vast-
D. de Wit, Klein Gasthuis 19
Bolsward.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en WymbritseradeeL
Te Bolsward is een Chr. resiteerclub
opgericht. Het bestuur is als volgt sa
mengesteld: F. Swart, P. v. d. Zaïide
en mej. M. Roukema.
Nylonkousen, naar men zegt, het ide
aal van de moderne vrouw zullen wel
licht eerlang ook in Nederland worden
vervaardigd.
Aangezien er voortdurend nieuwe inge
landen komen die een waterschap niet
kennen en velen er geen acht op geven
is dit een belangrijke vraag. Het wa
terschap is een overheidslichaam, dat
overeenkomstig de bepalingen van de
grondwet door Provinciale Staten on
der koninklijke goedkeuring is opge
richt. De basis voor het werk van het
waterschap is het Reglement, dat bij
de oprichting door de Provinciale Sta
ten onder koninklijke goedkeuring is
vastgesteld. Het reglement bevat o.a.
voorschriften over het grondgebied, de
taak, het bestuur, de bevoegdheden en
verdeling en betaling van de lasten.
Indien men binnen de grenzen van het
waterschap onroerend goed bezit is
men ingeland. De uitoefening van de
waterschapstaak is zowel voor de stad
als voor het platteland van belang.
Het is immers de bodem waar alle ak-
tiviteiten op plaats vinden, en die ver
langt een goede waterbeheersing.
De aanleg van woonwijken, industrieën
sportvelden, recreatiecentra, wegen enz
is slechts mogelijk in goed ontwater
de en beschermde gebieden.
DE BOMMENDE NOTA OER
IT NOARDEN
Jong had een zeer goede kijk. Hij zei-
de: Ek dit wurdit faei, dat binne de
swierdere lésten, dy’t op steapel stean,
de hieren en yn dizze omkriten de al-
gemiene kosten fan it nije greate wet-
terskip: It Marnelan. De Steaten haw
we forline wike mei oergreate mear-
derheit der ta bisletten, alhoewol de
boeren hjir hast allegear tsjin wiene.
En nou kin Deputearre Eringa wol siz-
ze, dat it hjir mar giet oer in goune per
pounsmiet, mar dêr jowt hy gjin ga-
ransje op. Hawar, de tiid sil it leare.
Aldus: Tsj. de Jong.
Ik vraag mij af dat dit zomaar gaat.
Ik las: Naarmate die concentratie vor
derde, verminderde de concentratie van
de Statenleden. De frakties laten het
sinds jaar en dag aan hun deskundi
gen over, om over zulke zaken te spre
ken. Dat is zeer gemakkelijk in deze te
zeggen, mij treft geen schuld. Volgens
de berichten hadden ze wel waardering
voor het beleid van gedeputeerde Erin
ga, er werd zelfs ook nog lof toege
zwaaid.
Ik vind het zeer jammer dat Eringa
niet eigendommen in ’t Marnelan heeft
dan had hij zijn geluid anders laten
horen van de toren. Onder de bezwa
ren was het hete hangijzer het op te
gesteld op f57 per ha. En de eigenaar
van burgerwoning met een belastbare
opbrengst gebouwd van 150 en staat op
6 are grond (0,5 -j- 0,06) x f 57 is
f 31,92.
Twee kleine Waterschappen samen ge
voegd van f 16 de ha thans f 28 de ha
gewone ligger buitengewone ligger nog
veel duurder. Ik ben ingelande van heb
Waterschap Waaxens c.a. met een kos
ten cijfers van f 16,per ha. En ook
een Waterschap dat een geweldige be
maling heeft en prima in orde is. Dat
Eringa moet nu maar concurreren met
zijn groot It Marnelan. Maar ik hoop
van harte dat het spreekwoord Beter
ten halve gekeerd dan ten hele ge
dwaald, bij de heer Eringa bewaarheid
wordt.
Bolsward,
Massagraf ontdekt in Gaasterland, n.l.
achter de Hooibergen, dicht bij het IJs-
selmeer. Vier lijken zijn reeds geïdenti
ficeerd.
allerheechste ymportansje foar alle
man, dy’t syn bidriuw hjir driuwt. Fol
ie minder bilangryk binne de forbinin
gen fan Fryslan mei Grinslan en Drin-
te, omt de sintra fan ekonomyske aksje
sa fier ütinoar lizze, dat hja mekoar
dochs net rikke kinne. De agglomeraes-
je: Delfsyl-Iemshaven en de Südeast-
hoeke fan Drinte lizze foar Fryslan
fierst to fier fuort.
Mar neist dizze uterst bilangrike saek
fan wegen, kanalen en havens sil de yn-
dustry yn dizze eksintryske gewesten in
pré ha moatte, hwertroch de handicap
fan de lizzing foar in diel goed makke
wurde kin.
Op hokfoar wize it regear dit dwaen
wol of hja in diel fan de ynkomsten
fan it ierdgas en magnesium derfoar
brüke wol of op oare wize; dat sykje
hja yn den Haech mar üt. As it jild
mar boppe wetter komt. En as dat jild
dan brükt wurdt om de bisteande en de
nije yndustryfêstigingen op alle plak
ken to stibulearen. Hwant de bitsjut-
ting fan in goedwurkjende yndustry is
foar alle plakken in libbensbilang.
Dat is Hollandia, de Molksüker en de
VLF foar Boalsert, dat is Prins foar
Dokkum, Miedema foar Winsum en
Mous foar Bakhuzen minstens like fol
ie as Philips foar Drachten of Douwe
Eiberts foar de Jouwer.
En de jierrenlang bisteande en biwoar-
tele ündemimmingen binne foar de
wurkgelegenheit grif sa bilangryk wol
de nije, hwerfan men net wit of it bliu-
wers binne of trekfügels. Dêrom gjin
diskriminaesje fierder, mar stypje hwat
libje wol en kin. Tj. de J.
Adam Hillebrand te Cubaard ontving
van de minister een boekwerk over In-
dië, als beloning voor het feit, dat hij
van alle candidaten op het midden
standsexamen het hoogste aantal pun
ten behaalde n.l. 54. Het absolute ma
ximum is 55. Hij werd opgeleid door
de heer E. Oldenziel.
It nije regear hat tasein yn koarten
komme to sillen mei in nije nota oer de
efterbliuwende gebieten, bysünder oer
it Noarden fan üs lan. Hwat dat wurde
sil by de bisteande finansiële situaes
je is in binaude fraech en allerhande
ünderstellingen wurde op it heden mak
ke.
Düdlik is foar elk, dy’t kennis hat fan
ienfaldige ekonomyske feiten dat it ek
sintryske noarden net in maklike saek
is. Wol men it meinimme yn it wol-
feartspeil fan Nederlan, dan sil bliu
wend tsjin de stream oproeid wurde
moatte. It is dus gjin kwestje fan hjoed
of moarn mar permanint. Wy foarmje
it leechste stik fan de polder en wol
it hjir droech wurde, dan sil hjir mear
meald wurde moatte as op oare plak
ken.
Dat is nou sa en dat wie altyd al sa,
it hat nea oars west. Wol men in reed-
like tastan birikke, dan is it alderearst
needsaeklik, dat men fan dizze basis
óf bigjint to tinken. Gjin tydlike yn-
passe, mar in permaninte handicap.
Dêrom sil men ek it ekonomysk lib
ben hjirre in stik foar jaen moatte,
oars forliest hja de race altyd. Allin
nich as men (t sa sjocht kin men ek de
middels, dy’t brükt wurde moatte yn it
krekte Ijocht sjen, üs fytsers hawwe it
altyd yn ’e wyn.
Der hat in tiid west en inkele lju rin
ne noch altyd mei dy tinzen om, dat
men allinnich heil seach yn de akku-
mulaesje-theory. Mei stipe fan de oer-
heit soe men yn Grinslan en Fryslan
ien of twa plakken omheech triuwe
moatte en as dy mar sterk waerden,
soene hja de omkriten wol meinimme.
Dat wie de grounslach fan de saneam-
de kearnetheory, dêr’t wy al mear as
tsien jier mei tangele sitte. It Provin-
siael bistjür fan Fryslan hat him hjir
tsjin forset en mei folie muoite dit plan
sa foroare, dat gjin 2 mar tsien kear
nen oanwiisd waerden Hja woene gjin
forskuord Fryslan. „Minsken binne gjin
hea of strie,” sa sei mr. D. Okma, „dy’t
men mar op ien heap goaije kin!” Hja
hawwe ek yn de praktyk hyltyd biwiisd,
dat hja rounom de kansen foar yndus-
Evenals bij de afbraak van de openba
re lagere school, riep foto en beschrij
ving van de oude „bewaarschool” ve
le herinneringen bij me wakker. Wat
men meent vergeten te hebben, blijkt
slechts bedekt met een laagje latere
herinneringen, welke schijnbaar die ou
dere hebben verdrongen. Begraven in ’t
onderbewustzijn, zoals de psycholoog
zich uitdrukt. Wel, bij het zien van die
oude dikke boom midden in onze speel
plaats kwamen dan ook weer tal van
jeugdherinneringen naar boven, welke ik
zal trachten hier weer te geven. Ik ben
overtuigt, dat ik zeer velen van mijn
oude bewaarschool vrienden hiermee
een plezier zal doen.
Laat ik dan beginnen bij mijn naar
school gaan. We woonden, zoals al be
kend is, in een woonschuit, waarmee
heit dikwijls naar zijn werk voer.
Onze ligplaats was in Bolsward zowat
tegenover de houtzaagmolen van Gebr.
Schoonhoff.
Even terwijde het volgende:
Wanneer iemand was overleden en dus
moest worden begraven, dan zagen we
vaak een praam met een kist er op of
in, waarin het lijk was gelegd. Dit
was dan natuurlijk het overschot van
een boer of zo, die buiten had gewoond,
en niet anders kon worden vervoerd dan
over water.
Altijd was het voor ons een sprookjes
achtig iets, dat er zó met een lijk werd
omgesprongen. Als kinderen wou je dat
gewoon niet hebben. Een dode was voor
ons iets mysterieus, iets, wat met pië
teit moest worden behandeld en niet zo
maar in een praam. We realiseerden
ons gewoon niet, dat het niet anders
kon, eenvoudig omdat er geen pad was
voor een wagen of iets van dien aard.
De melk werd ook vervoerd over water,
het veevoer en alles wat met de boer
derij annex was, eveneens. Dus ook het
lijk
Toch was het voor ons een evenement,
ofschoon we niet begrepen.
Maar om op die bewaarschool terug te
komen. Nadat we gewassen (alleen om
het hoofd) waren, en gekleed, togen we
om ongeveer half negen „naar school”
waar we dan eerst nog een poosje rond
hingen, wachtend op de juffrouw.
Negen uur naar binnen gestormd, waar
we werden opgewacht door een juffrou
die ons ontdeed van pet en klompen,
die we in een genummerd bakje plach
ten te zetten. Een jasje hadden we
vaak niet aan, daar we dat toch maar
ergens lieten hangen.
Binnen in ons klasse gingen we op wit
te strepen staan, die waren geverfd
op de vloer van hout. Ieder op zijn ei
gen streep. En dan begon de les. Een
juffrouw zong ons 'n liedje voor, meest
al van vogels of bloemen en wij pro
beerden dat na te doen. Nou, wat me
zelf betreft, ik leerde de liedjes en voor
al de melodie goed. (De hele familie
Dit Wit kon altijd goed zingen). Maar
de woorden werden niet altijd begrepen.
Zo het volgende, we leerden o.a.:
’t Is feest nu vandaag en dat maakt
ons zo blij,
Zo prettig en jolig van zin, enz.
Ik heb tot mijn zestiende jaar steeds
gezongen, inplaats van zin, zee. Toen
pas drong het tot me door, dat er iets
niet klopte met zin en zee
Eens in het jaar, nazomer denk ik, was
er feest in de bewaarschool, we lie
pen dan allemaal in optocht door de
stad met bloemen in hand. Deze wer
den door onze ouders gevraagd bij men
sen die een tuin hadden of soms ook
wel een vorige avond stilletjes geplukt
ergens
Want de meeste ouders van de kinde
ren beschikten niet over een tuin met
bloemen, hoogstens een bleekje dat werd
gebruikt voor de was te blikken. En er
moesten toch bloemen komen, dus
zie boven.
Na de tocht door de stad werden we
onthaald op chocolademelk en een stuk
koek. Dat maakte voor ons het beste uit
van het hele feest.
Een ander evenement was voor ons de
komst van Sint Nicolaas op school. We
zongen natuurlijk vóór de strooiing van
pepernoten en dergelijke onze liede
ren. Flink schreeuwen, opdat de goede
Sint het maar zou horen. En terwijl we
zongen, geheel in blijde verwachting,
was de Sint met Piet al op de zolder
bezig in de turf. Deze werden dan van
de ene plek naar de andere gegooid,
opdat wij in de mening kwamen, dat
zelfs het paard op zolder om draafde.
Plotseling ging dan een luik open, en
een zwarte hand gooide alles wat lek
ker was, naar beneden. Dan kwam de
jeugd pas los. Spanning was geweken
en we krioelden op de vloer om, bege
rig om ons deel van het lekkers te be
machtigen. Het was echter meer om het
krijgen dan het hebben te doen, want
de juffen stonden klaar met een grote
mand, waarin alles werd gedeponeerd.
Wel sloegen we wat in natuurlijk voor
de tijd die na dit kwam, maar daar
werd ook niet acht op geslagen. De juf
fen begrepen het wel
Dus ook dat feest is achter de rug, en
wordt het toch tijd, dat we met mooi
weer naar buiten gingen spelen. Rond
die dikke boom midden in de tuin.
We vlogen naar buiten teneinde een
„krooidsie” (een kruiwagentje) te be
machtigen, want die waren er niet ge
noeg. Wie niet een kroode had, nam
een schepje, om de wagens vol te schep
pen. Een hoop zand werd gemaakt, die
de volgende speeldag weer werd opge
ruimd. Dit voor de jongens natuurlijk.
Waarmee de meisjes zich moesten ver
maken, kan ik me niet herinneren.
Na het speelkwartier werden de werk
tuigen weer netjes ondersteboven tegen
de legendarische dikke boom aan ge
zet, en gingen de lessen weer verder.
In sommige vrije tijden, wanneer we
niet een werk- of speeltuig konden be
machtigen, zaten we met mooie zonnig
weer wel eens tegen de boom aan, om te
filosoferen, zoals nu de jeugd ook nog
wel doet. We lieten onze fantasie dan de
vrije loop, en zouden later van alles
doen. Indachtig aan het liedje:
Jongens, als ik rijk was, ik wist wat
ik dee(d)
Ik bouwde een scheepje en voer naar
de zee.
Ik kocht voor ons allen een lekkere
koek
Niet zó lang, niet zó lang, maar zóóó
lang (bis)
We haalden dan onze armen uit zo ver
we konden, want zo ’n grote koek, nou,
dat zou wat zijn. En we zagen in on
ze verbeelding al ons scheepje varen,
gevuld ftet alle lekkere dingen, waar
aan ’t ons nu dikwijls ontbrak. Droom
wensen
Och, wat zou ik nog veel en veel meer
van die toch heerlijke en onbezorgde
jeugdjaren kunnen vertellen. Laat ik er
echter een punt achter zetten. Het ver
volg van mijn overpeinzingen over de
openbare school wacht ook nog. Hoe
lang nog? Want al zijn we dan AOW-
er, we hebben het nog drukker dan
toen de baas op ons wachtte. Maar,
wat in het vat zit, verzuurt niet. Dus
ook dat komt.
Intussen wil ik eindigen met een zeer
gemeend woord van dank aan de heer
Elzinga e.a., voor hun foto’s van de
week. En natuurlijk de redaktie van de
ze krant voor de plaatsing van één en
ander.
