BabeShroar
gaf sublieme uitvoering
Chr. muziekvereniging „Oranje
Gevarieerd en we [afgewogen pro
gramma met schitterend solistisch werk
Fries molenboek
Fan de Martinytoer
gereed
Zilveren filmpjes
i
n
Illllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
5?
*5
STREEKBLAD VOOR WEST* EN ZUIDWEST FRIESLAND
-
IIle JAARGANG No. 7
DINSDAG 25 JANUARI 1972
Verschijnt m: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Htndeloopen. Wonseradeel, Workum m Wymbritteradeel.
Hwat hat
üs hjoed to sizzen
Tabak blijft nog op de bon.
De winter blijft voortduren.
Stêd
1961
groei
1962
BOALSERT NEI DE 10.000?
Advertentieprijs: 20 et. per aim.
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs 6,40 p. kwaoswai
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
83161
21066
12001
7392
9393
8306
87882
27239
13734
10471
9915
9562
5,67
29,30
14,44
41,65
5,55
15,12
bij voorintekening en 29,50 bij ver
schijning) zeer laag worden gehouden.
Op de omslag van het molenboek prijkt
een Friese Spinnekopmolen.
Tot leden van de permanente feestcom
missie te Bolsward gekozen L. de Vries,
A. H. v. d. Ven, A. v. d. Witte. B, Tuin-
stra, R. Bosch, F. Zwart en D. Gerriit-
sma.
Mej. W. F. Hiemstra te Wommete 25
jaar organiste van de Herv. kerk al
daar.
Van de 320.000 kub. meter puin in den
Haag is thans 226.000 kb. m. opgeruimd
Van de 29 vernielde bruggen zijn 16
weer bruikbaar.
24 weken voor de vermoedelijke datum
van de bevalling hebben aus. moeders
recht op een schoenenbon.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
üitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Te!. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
<05157)
Ljouwert
Snits
Harns
Dokkum
Frjentsjer
Boalsert
i In houn is moediehsi op syn eigen
hiem.
Bolswards Nieuwsblad
met een paso doble, een langzame sta.p-
fean stiet op it 4e plak yn Fiyslan mei
in groei fan 24% yn 10 jier, Haskerlan
(mei De Jouwer) op 16,25%, Lemster-
Boalsert is
(it Hearrenfean,
lytsere gemeenten (under de 6000 ynw.)
kamen yn de rin fan de 10 jier fan
68.188 ynwenners op 69.389, in winst
fan mar 1.76%. Wol siet der lyk as wy
neamden fikse groei yn de wêldgemeen-
ten, by Tietjerksteradiel 28.61%, Acht-
karspelen 18,79%, Opsterlan 7,71%, de
Stellingwerven goed 6%, Kollumerten
8.79%.
Hjir komme noch efkes de greatste stêd-
den op in ryohje
Wegens vrij onverwachts vertrek naar
Suriname neemt zr. Jo Stoffels hartelijk
afscheid van al haar vrienden en beken
den.
Ijsclub Bolsward. Hardrijderij vrou
wen. Prijzen f 40,—, f 20.f 10,en
f 5,—.
zame Spaanse dans in 3/4 maat en tot
besluit een vlammende Flamenco, een
Spaanse dans met een pittig ritme,
waarbij de castagnetten natuurlijk niet
ontbraken.
Het nu volgende nummer „Teil Fanta
sie” is weer een solisten-nummer en wel
speciaal voor de xylofoon geschreven.
De heer v. d. Kolk, slagwerker van het
Frysk Orkest, is geen onbekende, reeds
eerder hebben we van zijn gaven kun
nen genjeten.
Het programma besloot met „Kasbec”.
Na de Engelsen met Resurgam. de ne
gers van Zuid-Amerika met him spiri
tuals. de Jamaicanen op him bananen
eiland en de Spanjaarden met hun fla
menco, kwamen tot slot in Rusland te
recht. Muziek en dans kent geen gren
zen. In dit karakterstukje hoorden we
een Russische compositie, geschreven
op een Georgische melodie door een Ne
derlands componist.
Oranje heeft de muziekliefhebbers een
kostelijke avond bezorgd. Het feestelijke
versierde podium droeg bij tot een pret
tige sfeer. Bovendien het was een se
lect publiek, enkel muziekminnaars. Bij
het na de pauze brengen van een to
neelstuk is dit wel eens anders.
Een aardige geste was dat de heer KI.
Reitsma met nog twee oud-leden uit
pure genegenheid voor Oranje een fors
bedrag aanboden voor het uniformen
fonds, wanneer over enkele jaren Oranje
zijn 40-jarig bestaan zal vjeren, zal het
ni. in nieuwe uniformen worden gesto
ken.
Vermeldenswaard is tenslotte dat voor
het eerst in de geschiedenis de vertegen
woordiger van het gemeentebestuur acte
de presence gaf.
Der binne yn Fryslan 17 gemeenten bop-
pe de 10.000 ynwenners. Boalsert is der
(noch) net by. Boalsert, ienkear de 2e
stêd yn Fryslan is mei syn goed njoggen
en in heal tüzen ynwenners nou de 19e
gemeente hwat de greatte oanbilanget.
Yn de léste 10 jier is it ien trime op ’e
Ijedder omheech klommen. It is de ge
meenten ’t Bildt en Ferwerteradiel
foarbystribbe, mar dy steane dan ek op
in forties fan resp. 6,92 en 5,44%, wylst
Boalsert de léste 10 jier in winst boekte
fan 15,12%. As wy sjogge dat Fryslan
yn syn totaliteit sünt 1961 mei 11%
foarütbuorke is, dan leit Boalsert fier
boppe it gemiddelde. Dat wiist dus wol
goed, al moatte wy hwat de sintrum-
funksje fan de stêd net forjitte, dat it
plattelan der omhinne op forties stiet,
Wymbritseradiel b.g. mei 6.67% en
Wünseradiel mei 7,72%. It tal minsken
dat Boalsert dus „forsoargje” moat, is
navernant itselde bleaun. De greatste
groei siet him yn de ófroune jier binam-
men yn de Fryske walden. Koprinder is
Smellingerlan dat mei Drachten as
Tijdens een bijeenkomst in het provincie
huis te Leeuwarden, zal op woensdag 2
februari, ’s morgens om tien uur, na
mens de Fryske Akedemy en de ver
eniging De Hollandsche Molen het eer
ste exemplaar van het boek „Molens
van Friesland” worden aangeboden aan
de commissaris der koningin in Fries
land, mr. H. Rijpstra.
Het Friese molenboek bevat 150 foto’s
van alle in Friesland nog aanwezige
molens (129 in totaal), die werden ge
fotografeerd door Johan Wïtteveen te
Heerenveen. Er zijn twee kleurenfoto's
langrijkste gegevens vermeld, zoals
standplaats, eigendom, bouwjaar, type,
constructie en kenmerkende bijzonder
heden. Het Friese molenboek bevat
hoofdstukken over de verschillende ty
pen windmolens, de molenmaker^, de
molengeschiedenis van Friesland tot
1900, de Friese watermolens, de molen
namen en namen met „molen”, de volks
kunde van de molen en het Friese mo
lenbestand in de twintigste eeuw.
De redactiecommissie die het molen
boek samenstelde bestond uit de heren
A. Bokma, K. J. H. Doude van Troost
wijk, A. J. de Koning, S. J. van der
Molen, ir. K. A. Rienks, P. Wiersma en
M. Zijlstra.
Met de samenstelling van het Friese
molenboek werd ongeveer vijf jaar ge
leden een begin gemaakt.
Dankzij financiële steun van vele kan
ten kon de prijs van het boek (ƒ24,50
Getracht het kerkelijk gesprek te Bois-
ward tussen de Herv. Evangelisatie en
de Herv. kerkeraad weer op gang te
brengen. De leiding berustte bdj ds. Win-
terwerp. Een samengaan enkel op grond
van een gesloten overeenkomst keurde
hij af. Samen zich buigen voor Christus
is de weg die dient te worden ingeste
gen.
4e week jan. 1947
Op 1 jan. 1946 bedroeg het aantal inwo
ners van Bolsward 7221. op 1 jan. 1947
was dit 7302, waarvan RK 37%, Herv.
29%, Gereformeerd 15%. Doopsgezind
2% en tot geen kerkgenootschap behooi -
den 17%.
mei 10 a 12 bem wiene bislist gjin seld-
sumheit. Tinne de hüsltelding hwat üt
meidat de aldste bern trouden of de
daar ütgyngen, dan wie it foarhinne
hiel gewoan dat pake of beppe by de
bem ynkamen, soms beide yn in apart
keammerke. Dat ailegearre is sterk
foroare. Ek allinnesteanden as studinten.
(suvels), leararessen (hüshaldskoalle),
forpleechsters (sikeforsoarchsters wiene
der doe noch net yn Boalsert) giene as
regel by in oar yn de kost en forsterken
sadwaende it gemiddeld tal ynwenners
per wente. En hjir is in greate omme-
kear kommen. It op jinsels wen jen fan
1 of 2 oars allinnesteanden is suver in
gewoane saek wurden. Neam nou it
Boudewijnflat mei syn 56 wenten. By in
bisetting fan trochelikoar 6 a. 7 man soe
dat gebou plak jaen oan lyts 400 mins
ken (mear as mannich lyts plakje büten
Boalsert). Mar nei Skatting wen je der
gjin 200 minsken yn.
It is in teken fan in sekere wolstan as
wy üs safolle romte en komfort, safoite
earmslach en geriif permitearje kinne.
mar it makket wol, dat by aBe stêds-
ütwreiding de stêd net oanwint yn cal
ynwenners as men forwachtsje soe. Nou
al in pear jier is der hope op de 10.000
ynwenners, mar as it net hurder giet,
sil men noch in pear jier tiid dwaen
moatte.
Net dat der forlet fan is, dal Boalsert
dalik in wra.ldstèd wurde soe, mar foar
bipaelde foarsjenningen te dochs in yn-
wennertal fan in 10.000 wol it minimum.
Nou moat Boalsert al op ’e teanneu
stean om lêsseal, swimbad, sportfjilden
ensfh. yn stan to halden. As it in moder
ne gehoarseal en sporthal ha sil, sille
der ek minsken wêze moatte om har der
yn to rekrearjen en yn to sporten. Mar
der binne ek wol dingen dy ’t de goede
leant ütwize. De tiid, dat har hjir alhnne
mar rentenieren nei wen jen setten liket
aerdich yn it foarbygean. Der komme
langer hiel hwat jonge hüslialdingen er.
dan is 1 plus 1 al gau 3. Ek sil it óf-
nimrnen fan de gesinssterkte haat wol
syn pin foun ha/wwe. En yn fierder pers-
pektyf leit it feit, dat Boalsert nou gau
oan in knooppunt fan goede wegen leit.
Der wolle de lju ornaris wol hinne.
bij, namelijk ven de molens in Dokkum
en die te Menaldum.
Het Friese molenboek bevat verder bij
dragen van verschillende deskundigen
over de windmolens in het algemeen en
de Friese molens (van vroeger en nu)
in hef bijzonder. Het boek gteeft interes
sante informatie over alle nog in Fries
land aanwezige molens naar het mo-
lenbestand op 1 juli 1968) en de acti
viteiten tot behoud daarvan. De pro
vinciale waterstaat stelde ten behoeve
van het molenboek een complete inven
tarisatie samen met bijbehorende kaar
ten.
Deze inventarisatie is daarna aan de
hand van archiefstukken, in het bezit
van de heer W.O. Bakker te Harkste
de (Gr.) en, waar nodig, na plaatselijke
opneming, nog aangevuld en gesynchro
niseerd door de heer J. J. Buys. Van el
ke Friese molen zijn in het boek de be-
dus de 6e stêd yn Frysten
Drachten en Wolve-
gea binne greater, mar dit binne gjin
stêdden) en is de 9e yn groei.
Fansels binne wy bliid mei dizze ünt-
jowing, ail hie mannichien forwachte dat
der noch hwat mear faesje yn Kitte soe.
Ommers yn de léste 10 jier is plan
noard II folboud (mei 4 flats en in
Heechhout, is it hiele Parkplan I en II
üntstien (ek mei 2 flats), is in earste
oanset makke mei Eekwert, is Blom-
kamp der kommen, de greatere suvel-
skoalle, de VLF, en Koopmans NV, is
it Yndustrypark folboud en gean sa
mar troch. Der binne hast mear huzen
byboud as der mear minsken kommen
binne. Der is wolris in saek sluten of in
yndustry opdükt, mar spektakulair wie
dat net. Der binne wol hwat krotten op-
romme of tichtspikere, mar it greate
sloopwurk (op ’e Kampen en sa) da-
tearre al fan earder.
Bliuwt de fraeeh, hoe ’t it dan komt
dat Boalsert net noch mear groeid is,
mei oare wurden: Hoe komt it dat der
by safolle mear wenten dochs net mear
Eenmaal per jaar is het bij de Ned. Fe- lijke liederen”) verwerkt,
deratie van Chr. Muziekverenigingen
gebruikelijk om een topconcours te or
ganiseren van de hoogst geplaatste
corpsen van elke provinciale Bond. In
november van het vorige jaar viel Oran
je de eer te beurt om daar op te treden.
Van elke provincie was de hoogst ge
plaatste vereniging uitgenodigd om in
Groningen een klein programma van 4
nummers te spelen, dat ook weer door
een deskundige jury werd beoordeeld.
Oranje werd daar alls hoogste corps ge
waardeerd. Een prestatie om echt wel
trots op te zijn. Een der nummers en wel
Resurgam konden wij zaterdagavond be
luisteren. Het is een zeer moeilijk num
mer, waarin elke partij een belangrijke
rol heeft te vervullen, er is met zorg op
gestudeerd en we mogen wel een com
pliment aan de heer Heeringa geven
voor de moeite die hij zich heeft ge
troost om dit werk te realiseren.
Het aanvangsmotief waarmee de tuba’s
beginnen en waarmee het werk ook ein
digt, loopt door het gehele werk heen.
Ook het slagwerk vervult een belang
rijke rol. Het heeft zeer sterke contras
ten in uiterst zachte en sterke gedeelten
en langzame en snelle passages volgen
elkaar op de voet.
Een overbekend spreekwoord is: „Wie
de jeugd heeft, heeft de toekomst.” Dat
kan men ook zien bij het optreden van
het jeugdcorps van Oranje. Ook deze
vereniging heeft veel te danken aan de
plaatselijke muziekschool, waar in de
eerste plaats de vorming van de jeug
dige muzikanten tot stand komt.
De theorie wordt hier eerst geleerd en
na een jaar van muziektheorie, wordt
er een instrument gezocht voor de be
treffende leerling geschikt is.
Door de papier-actie van Oranje kan
men instrumenten aanschaffen voor het
grote corps en de vrijkomende instru
menten komen dan weer beschikbaar
voor de leerlingen. Dat dit een mooie
steun is voor de vereniging valt te be
grijpen aan de waarde aan instrumen
ten bij Oranje zo’n 60.000,- gulden be
draagt.
Om de tussen-voeging bij het grote
corps wat te vergemakkelijken is er
dus een jeugdcorps, waar het samen
spel en klank en zuiverheid moet wor
den ontwikkeld. Gelukkig is men in het
bezit van een actief voorzitter, de heer
Dijkstra, die wekelijks dit onderdeel
leidt en vormt.
Mej. Conradi meende er de ouders op te
moeten attenderen dat geregelde studie
en trouw repetitie-bezoek belangrijke
voorwaarden zijn om hiermee te sla
gen, en ze vroeg dan ook met klem hier
bij te helpen.
De nummers zijn eenvoudig van opzet,
maar de jeugdige dilletanten hebben
hun beste beentje voor gezet en vorder
den een dankbaar applaus.
Over de nu volgende Negro-Spirituals is
veel te vertellen. De negers, oorspron
kelijk als slaven uit Afrika gehaald, zijn
van nature een muzikaal volk, zij im
proviseren veel in hun muziek en oor
spronkelijk had het rhytmisch element
de overhand in hun muziek. Door aan
raking met de cultuur der blanken in
Amerika hebben ze echter ook meer me
lodie en harmonie In hun kunst ge-
Jarenlang, tot de opheffing der slaver-:
nij in 1863, zijn ze verdrukt geweest en
werden ze uitgebuit. Die verdrukking, en
ballingschap heeft veel aanknopingspun
ten met het Joodse volk, en daar zij ook
Godsdienstig van inslag waren, hadden
de bijbelse verhalen uit oude en nieuwe
Testament hun veel te zeggen. Zij zingen
dan in hun Spirituals veel van de God.
die Mazes over de Egyptenaren deed
zegevieren, die David macht gaf over
de reus Goliath, die Sadrach en zijn
makkers bewaarde in de vlammende
oven, enz.
Bij de vertolking van al die verhalen
maken zij veelvuldig gebruik van wissel
zang, bijv. 1 solist die door een koor
wordt beantwoord, of twee koren tegen
elkaar.
Na de opheffing der slavernij hebben
belangrijke solisten en ensembles deze
kunst door geheel Amerika vertolkt en
uitgedragen. Namen als John Niles, Ed
na Thomas, Marion Anderson en Paul
Robeson zijn heel bekend geworden.
De volgende nummers warden gezongen
door de bekende solist A. Kuiper (bas-
bariton-zanger), terwijl het Largo van
Handel als rustpauze voor de solist is
tussengevoegd.
De heer Kuiper, ook bekend door de
Matthëus-uitvoeringen te Bolsward heeft
een zeer geschoolde stem, die de laatste
jaren nog aan diepte heeft gewonnen.
Met no. 10 van het programma, de Ja
maican Folk Suite (het eerste nummer
na de pauze) bleven we in de buurt van
Zuid-Amerika en wel op het grote ei
land Jamaica, de Parel der Antillen. De
oorspronkelijke bewoners hebben ook
een eigen traditioneel repertoire en dit
is door de Amerikaanse componist Ha
rold Walters gebruikt om, met liedjes
en dansvormen uit West-Indië een Con
cert-suite te schrijven, die deze elemen
ten bevat.
De Suite opent met het rustige ritme
van de Mentos waarin na 6 maten een
bekende song n.l. „.Destiny” is ver
werkt, dan volgt: „Day Daylight” een
zgn. „worksong” met het contrast tus
sen een langzaam rubato-Iied en een rit
misch refrein, gezongen door de man die
de bananenstengels telt.
Het tweede deel, „Promenade” geheten,
vervolgt met een origineel wandel-thema
afgewisseld met een inlands liedje en
later met de song Linstead Market, dat
naar het slot toe door elkaar gestren
geld wordt gespeeld.
Het derde deel, de „Jump Up”, stelt een
inheemsche feestviering voor, bestaande
uit eten en drinken, het zingen van
volksliedjes en dansen. Naar het slot
worden er nog eens twee liederen bjj ge
voegd en de fragmenten van vorige the
ma’s er in gelast en dit eindigd in een
dolle climax.
Het volgende nummer „Paso Flamenco’
was een goed teken, dat ook jonge he
dendaagse componisten speciaal voor de
Fanfare-orkesten beginnen te schrijven.
Gerard Boedljn, v. Mever, v. Lijnscho
ten en Meindert Boekel deden dit al eni
ge jaren, en nu is weer een jonge musi
cus, Kees Vlak, er mee begonnen, en
deze heeft ook dit nummer geschreven,
weer een driedelige Suite welke begint haedplak kaem fan 26 op 41 tüzen ynwen- ten (mei De Lemmer) op 15,23% (dus
ners, in groei fan mear as 54%. Twadde noch krekt efkes mear as Boalsert),
'wacht, en die in hun Spirituals („geeste- I mars gevolgd door een Bolero, een lang-] (en tagelyk de hurdstgroeiende stêd yn I en Idaerderadiel (Grou) op 11,49%. De
Een dikke mist, glad wordende wegen. Langzaam naderden we Bols
ward. Passeren was levensgevaarlijk. We voelden het aankomen, we
halen het niet meer, de opening van de uitvoering van Oranje. Flit
send passeren al die associaties de revue, die opdoemen bij het noe
men van die naam. Die prille begindagen, het eerste schuchtere
proberen, nu ai weer 35 jaar geleden, toen bjj de verloving van de
toenmalige prinses Juliana schrijnend het gemis werd gevoeld, een
eigen corps te hebben, dat vooral op nationale hoogtijdagen kon
worden ingezet, de opkomst, de bloei, de ups en downs van het
corps, de wisseling van dirigenten, de eoncourssutcessen, de muziek
feesten in het Julianapark, de papieractie, het vaak ontroerend op
treden in de vroege kerstmorgen, de talrjjke evenementen.... Het is
een goed en actief corps dat van Oranje en we gunnen het graag
een goede uitvoering. Dan... er staan weinig auto’s op de Nieuw-
markt, we kunnen zo voor de Doele parkeren. Er is geen kjp op
straat. We vrezen het ergste. Maar dan... koraalklanken galmen
naar buiten. De zaal is vol, het publiek luistert intens. Als er wordt
gemusiceerd onder de bezielende leiding van dir. G. Heeringa, als
de speaker mej. A. Conradi gewaardeerde toelichting geeft. Na de
opening met koraal werken van Ruh, Alford en Ball. Subljem, al
missen we node een allround concertpodium. De felle neonbuizen,
hoe lichtgevend ook voor de muzikanten, vermoeien bv. het oog.
Frysten) is Dokkum mei net minder
as 41,65%. Dokkum is ek de ienichste
gemeente, yn Fryslan, dy ’t Boalsert
der öfriden hat. Yn ein 1961 hie Dok
kum 7392 ynwenners en Boalsert 8306.
Nou binne dy sifers reap. 10.520 en 9562.
Wy sille hjir mar net wiidweidich nei-
gean hwer ’t him dit yn sit, al leit it
foar de hén dat de spektakulaire yn-
dustrialisaesje fan Dokkum (mei ek al
lerhande kunstmjittige ynjeksjes) in
greate rol spile hat. Der komt ek by dat
Dokkum strategysk folie gunstiger leit
as forsoargingssintrum. Boalsert leit
rüchwei op in kilometer as 1012 fan
Snits, Warkum, Makkum, Harns, Frjen
tsjer. Op ’e helte tusken' Boalsert en dy
plakken (bg Nijlan, Parregea, Wüns,
Wytmarsum, Tsjom) hat men de kar
tusken twa (of soms noch mear) sin-
t>a. Yn Dokkum is dat oars. Skiermuont-
seach, East en West Dongeradiel kin
ne oars neame hinne, de Dokkumer wal
den ha fanalds in sterke bining mei de
stêd. Bislacht Boalsert in forsoargings-
gebiet fan in 5 a 6 km yn de rounte,
foar inkelde saken fan in 8 a 10 km
(fansels mei ütrinders troch klantebi-
ning en sa) foar Dokkum is dit min
stens in 20 km en dan yn (binammen
hwat de Dokkumer wilden oanbilanget)
in folie folkriker gebiet. Dit ferget
foarsjenningen as sikenhüs, pedagogys-
ke akademy, havo ansfh. Der komt by,
dat Dokkum yn de persoan fan boarge-
master Van Tuinen ek in krêftige ma
nager hawn hat.
Ek al moatte wy Dokkum de earepalm
jaen, Boalsert hat it mei syn 15,12%
winst net sa min dien. Nei Dokkum
(41,65) en Snits (29,30) is der gjin stêd
fan dizze greatte yn Frysten dy ’t der
oan ta komt. Sa woun Ljouwert mar
5,67% en siet qua winst dêrmei op it
17e plak (Boalsert op it 9e).
Harns krige der 14.44% by en Frjen
tsjer mar 5.55%. Wol hiene in fikse
groei de plakken of gemeenten, dy *t
ekstra faciliteiten krigen. It Hearren- minsken kommen binne? Der is winli-
ken mar ien antwurd op to jaen, in a.nt-
wurd dat neffens üs sa net alles, dan
dochs in bulte forklearret: de bisetting
per wente is folie lytser wurden. Boal-
sert wie by aids in stêd mei navenant
noch al greate gesinnen. Hüs.tel dingen
