Bijbels gewild
artikel
de
op
Gabe Stow
zwarte markt
Au
Ml
JB' r
De mens kan bij brood
alleen niet
leven
9
salaris
of
pensioen
Fan stêd en lan
Zilveren filmpjes
bondsspaarbank
bolsward
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Oplichtende horizon
25 jaar in
gemeentelijke dienst
J
lp,
B *A
gezinsbank zonder winstdoel
-
W
DINSDAG 9 MEI 1972
111e JAARGANG No. 35
üs hjoed to sizzen
Met bijbels hoef je niet te leuren. De
Legale wegen
Steun nodig
Als die bijbel er niet was.
Bijbel als bestseller
Zwarte inarkt
J.S.
Bevoorrecht mens
Oost-Europa
TOLVE MAEIJE
Hwat hat
Advertentieprijs: 20 ct. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Thommy de Boer uit Harlingen wint de
Friese elfstedenrijwieltocht. Hij wordt
door burgemeester Bruinsma omkranst.
De hear E. S. de Jong hAldt in radio
rede oer Folk en Bibel.
Absoluut waterdicht is dit kleuter jack je van met rubber behandelde
katoen. De zakken ook op de mouw - sluiten met ritsen. Het is een
ontwerp van Barbara Farber (met BF-embleem) en het is in de
kleuren geel en beige verkrijgbaar in de maten 92-110.
Atxmnementsprfls 6,40 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
De Jongeheer, een kostbare hengst van
f 30.000,die per aanhangwagen werd
vervoerd is bij Rode Haan levend ver
brand, daar het stro vlam vatte.
Proefvaart „Stad Bolsward”, de tot ple
zierboot ingerichte stoomboot van de
Combinatie Bolsward.
De heer U. v. d. Zee 25 jaar in gemeen
tedienst.
Naar Indië? Vergeet niet een zonnebril
mee te nemen. Compleet voor f 3.95.
Kramer, waar de Blauwe bril uithangt.
Aanzienlijke heidebrand op de Hoge Ve-
luwe.
Tweede lustrum Chr. Muziekverenigin-
Oranje.
2e week mei 1947
In Rusland bestaat een bloeiende zwar
te markt, waarop zeer hoge prijzen wor
den betaald voor bijbels. Meer dan een
generatie na de communistische revo
lutie, terwijl met alle kracht geprobeerd
is iedere vorm van relegie uit te ban
nen, blijft die bijbel van belang.
Het is natuurlijk waar dat er een gewel
dig teort aan bijbels is, omdat in vele
niet alle communistische landen de bij
belgenootschappen werden opgeheven en
het ónmogelijk was bijbels te laten druk
ken. Tussen 1948 en 1968 werd geen
enkele bijbel gedrukt in Roemenië, nau
welijks meer dan 20.000 in Tsjechoslo-
wakije. Maar dat verklaart nog niet he
lemaal de geweldige vraag naar de bij*
fel
de
Het Nederlandsch Bijbelgenootschap kan
haar taak slechts vervullen met de steun
van velen uit vrijwel alle kerken en ge
loofsgemeenschappen in Nederland.
Het spreekt vanzelf, dat het N.B.G. dit
wereldwijde werk alleen kan blijven
doen, als steeds opnieuw mensen bereid
worden gevonden een financieel steentje
bij te dragen in de steeds stijgende kos
ten van vertaling, productie en verzen
ding door Jaarlijks enkele guldens hier
voor af te staan.
In verband met de a.s.
Hemelvaartsdag
moeten advertenties en copie een
dag eerder worden ingeleverd dan
normaal.
Administratie en Redactie
Bolswards Nieuwsblad
Het antwoord komt
in waterfestijn
dat zal de
horizon wel zijn!
Er is een Afrikaans mopje - let wel
geen Europees - waaruit hetzelfde blijkt.
Een modern zakenman leed schipbreuk
en spoelde aan op een klein eiland. Er
stonden hutten van inboorlingen. Hij
ging naar het grootste huis, waar ken
nelijk het opperhoofd woonde. De man
zat in de hut in een grote pot te roeren
met zijn rechterhand en in zijn linker
hand hield hij een boek waarin hij ijve
rig las. De Europeaan vroeg hem wat
dat voor een boek was. „De Bijbel”.
„Maar die is onbelangrijk voor ons mo
derne mensen”. „Nee, de bijbel is heel
belangrijk”. „Voor u misschien”. „Nee,
voor u is hij ook belangrijk. Als die bij
bel er niet was, zou u nu in die pot zit
ten”.
De vertaaldeskundige, dr. J. Voorhoeve,
verdedigt de stelling die op het eerste
gezicht ook een mopje lijkt. Hij zegt:
Het is onmogelijk om een tractor te be
sturen, zonder de bijbel te kennen. In
de meest eenvoudige termen wordt hier
een bijzonder diepgravende filosofie an
der woorden gebracht. Het kenmerkende
van vrijwel alle religies in de Derde We
reld is de onderworpenheid van de mens
aan de machten in de natuur.
Op de eerste bladzijde van de bijbel
wordt al aangetoond dat de mens macht
moet hebben over de natuur. Het is
doorwerkende invloed van de bijbel op
het westers denken waarvoor het westen
in staat was de natuur te onderwerpen.
De techniek is - zo gezien - een vrucht
van bijbels denken. Overdreven? Mis
schien. Maar wie zich intens bezig houdt
met bijbelverspreiding komt spoedig tot
de ontdekking dat niet wij in het westen
de bijbel opdringen aan de Derde We
reld, maar dat die Derde Wereld er zelf
steeds harder op aandringt die bijbel in
eigen taal te ontvangen.
Men moat wolris in tjiliing fleane litte
om in einfügel to fangen.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderaded, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel,
schijnselen van Oost Europa is de ge
weldige vraag naar bijbels in communis
tische landen. Overal waar internatio
nale conferenties worden gehouden waar
ook Russen komen moeten de bijbelge-
nootschapdepots snel hun voorraad Rus
sische bijbels vergroten, anders zitten
ze in een mum van tijd zander. In lan
den waar veel Russische technici wor
den ingezet is steeds weer een opmer
kelijk grote vraag naar bijbels. De men
sen in het bijbeldepot van Algiers is op
gevallen dat Russen altijd twee bijbels
tegelijk kopen.
De horizon
der meeste vragen
ziet u aan ’t eind
van alle dagen.
Bolsward wil een nieuw gereformeerd
rusthuis, waarin ruimte voor 40 a 50
personen.
mensen vragen zelf om de
by bel; in Nigeria, in Rusland, in Engeland, in Frankrijk.
In noodsituaties is brood belangryker dan de bijbel. Zo wordt het
wel niet gezegd, maar dat is wel de korte samenvatting van wat
velen denken. Telkens weer horen medewerkers van de bijbelge
nootschappen in het westen: waarom dringen jullie de mensen van
de derde wereld die by bel toch op? Help eerst hun levensstandaard
te verheffen. Help eerst het economische onrecht uit te wissen.
Help eerst de kindersterfte te bestrijden. Help eerst de honger weg
te nemen. Stuur ook bybels. De Ibo’s van het voormalige Biafra
gaven tydens de ergste hongerperiode hun antwoord. Aan de pilo
ten van de voedselvliegtuigen gaven zij het verzoek mee om er bij
de bijbelgenootschappen op aan te dringen ook bijbels te sturen. De
eerste reactie was om dat niet te doen. Het voedsel was te schaars.
De nood was te groot. Mensen van de bijbelgenootschappen konden
het niet over het hart verkrygen om de schaarse ruimte in de vlieg
tuigen te vullen met bybels. Weer kwam echter het verzoek; stuur
ook bijbels. De aandrang werd zo sterk dat inderdaad vanuit Neder
land een kubieke meter bijbels een plaats kreeg in één van de voed
selvliegtuigen. En de Ibo’s waren byzonder dankbaar. Voor hen
was het zelfs in die moeilijke dagen geen vraag wat belangryker
was: brood of de bijbel.
De westerse wereld blijft niet achter
bij de communistische en bij de Derde
Wereld. Na zes jaar constant te zijn ge
weest, namen de verkoopcijfers vorig
jaar ineens toe met ruim dertig procent.
De cijfers over de eerste helft van 1970
tonen aan dat deze groei nog steeds
doorgaat.
In onkerkelyk Engeland werd de nieuwe
vertaling, De New English Bible, de
grootste bestseller van alle tijden. Op
de dag van publicatie vlogen er een mil
joen de deur uit.
Binnen een week bleek dat de meest op
timistische verwachtingen overtroffen
waren. Er moest een nieuwe druk ko
men. Pas een half jaar na verschijning
konden de Britse uitgevers orders gaan
uitvoeren voor het buitenland. De mo
derne Amerikaanse uitgave van het
Nieuwe Testament e Today’s English
Version, hedendaags Engels dus, over
treft echter nog de Britse vertaling. In
ruim drie jaar tijd werden van de popu
laire vertaling meer dan 25 miljoen
exemplaren verkocht.
bel. Er is namelyk ook een vernieuwde
belangstelling te bespeuren voor de bij
bel. De Oosterse Orthodoxe kerken za
gen voor de oorlog de bijbel als een boek
van de kerk en van de priesters. Ze
verschilden in wezen nauwelijks van de
Rooms-Kathblieke kerk die de bijbel
aanvankelijk ook niet wilde leggen in
handen van de gewone parochieleden.
De patriarch van Moskou ageerde even
tegen de bijbelgenootschappen als
paus in vorige eeuwen.
U kunt elke dag, of zo vaak u wilt in
uw bijbel lezen, in het Nederlands, in
het Fries. Vele miljoenen mensen in de
wereld benijden u daarom. Zij zouden
ook graag elke dag in hun bijbel lezen.
Zij kunnen dit echter niet, of omdat er
in hun taal geen bijbel beschikbaar is,
(van de meer dan 2500 talen die op de
Een vraag des ’s morgens
vaak dan nog duister
ontleendt het daglicht
soms met luister.
wereld gesproken worden) bedraagt het
aantal vertalingen: de gehele bijbel in
244 talen; het Nieuwe Testament in 324
talen; afzonderiyke bijbelgedeelten in
845 talen); of omdat zij de kostprijs niet
kunnen betalen; of omdat er in hun land
of streek geen distributienet is.
Taken
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 ot 2335
f05157)
opleiding. In biropsoplieding foar frou-
Iju wie doe noch hwat nljs. Doe’t hja
weromkaem üt de Krimoarloch en it
Ingelske folk har jild skonk, rjochtte
hja in forpleechstersskoalle op, dy’t On
der brocht waerd yn it St. Thomashos-
pitael to Londen. Hja stelde oan de for
pleechsters hege easken. Hja gyng der
fan üt, dat de forpleechsters de mei-
wurksters fan de dokter wêze soene. Al
hie hja seis wol jild (hja wie fan goede
komöf), dochs achte hja it needsaek-
lik, dat de forpleechsters goed fortsjin-
nen. Oant nou ta waerd it forplegen
meastal dien üt tiidfordriuw of leaf-
hawwerij, mar hja makke der in serieus
birop fan. In tsjinstelling tusken „birop”
en „ropping” woe se neat fan witte.
Florence Nightengale, dy’t freed wol yn
Bloemkamp bitocht wurde sil, wie in
aparte persoanlikheit. Hja koe omraek
organisearje, hie in helder forstün, in
izeren wil en in geweldich üthAldings-
formogen. Mei har gearwurkje wie in
hiele opjefte, hwant hja easke fan in
oar, hwat hja seis opbrocht. Hja waerd,
sa’t wy al meidielden, 90 jier aid en
mocht it meimeitsje, dat har ideën roun-
om yngong founen. Yn üs lan foun hja
in neifolchster yn Anna Reynvaan
(1844-1920). As ien fan de earste diplo-
mearre forpleechsters yn üs lün waerd
hja direktrise fan it al neamde Binnen-
gasthüs. It soe noch oant nei de oar-
loch ta duorje, dat ek yn üs ISn it sala
ris fan in forpleechster en sikenfor-
soarchster op peil kaem. Forplegen
waerd in moai en tankber birop
foar selsstannige jonge minsken, in bi
rop mei in weardefolle opleiding en in
goed salaris, in birop, hwerfan de for-
pleechkundige teehnyk en de wurksi-
tuaesje hieltyd wer oanpast wurde oan
de easken fan de tiid. Hoe wichtich dit
ek is, it béste kin Florence freed eare
wurde troch de ynstelling jin graech yn-
sette to wollen foar de meiminske. Dat
is de grounslach foar elke goede for
pleging. In forpleechfabryk mei rinnen-
debdnwurk is neat wurdich.
uitgevers
als een
van de
kwam op
het idee de bijbel uit te gaan geven als
„part-work” in wekelijkse afleveringen.
Iets dergelijks is mogelijk met maar
een tiental onderwerpen. In Nederland
1 werd op die manier „Bericht van de
T.veede Wereldoorlog” een succes. In
1 geseculariseerd Frankrijk abonneerden
zich 150.000 mensen op deze weekbij-
1 bel, die thans ook in Nederland op de
markt is. Er kan met recht geklaagd
worden over de achteruitgang van het
kerkelijk leven. Maar de bijbel is „in”.
Dat vertellen de statistieken.
Tolve maeije yn Fryslan, dat wie by
aids in bysündere dei. De forhüsweinen
óf en oan, yn it wetterlan wie it faken-
faek letterlik in „forfarren”, nammers
mei de pream. Toalve maeije. De flagge
op mannich naelsein, de dei fan in nij
bigjin. Soms ek de dei fan de ein mei as
foarütsjoch in wente yn ’e Skrans of in
hüske yn ’e buorren mei in massale
steech, al nei’t der buorke wie. Wy sizze
mei opset sin „by aids”, hwant hjoed-
dedei trout en docht it it hiele jier troch
en it fan ’e pleats moatten is der net
mear by, noch it Fryslan op en del
reizgjen fan boere-arbeiders, dy’t it dan
wer ris yn ’e greidhoeke bisoehten, dan
wer op 'e hege klaei, om in oar jier wer
nei de walden to gean mei syn smük
skaedzjend beamtegrien, omdat de frou
der wei kaem en op de iepene romte
mar net wenne koe. Mar hjoed hjir fier-
dersoan net mear oer. Wol oer in by
sündere frou, dy’t op 12 maeije 1820
beme waerd en forstoar op 13 augustus
1910, goed njoggentich jier letter dus.
Hja wurdt noch alle jierren weroan bi
tocht: Florence Nightingale. Hja is wol
de meast fomeamde forpleechster fan
de wrald neamd en har krewearjen yn
de Krimoarloch (1854-’56), doe’t hja in
hospitaeltsjinst wist op to bouwen is
faker as ienris biskreaun en seis for-
filme. Hja wie de earste, dy’t it forple
gen ta in birop makke. De „Oppassers”
fan foarhinne krigen wol in lytse for-
goeding, mar gjin inkelde opleiding. It
wiene faek lju fan de selskant fan de
maetskippij, dy’t har derfoar lienden.
Yn de midsieuwen wie it krekt oarsom:
De kleasterbruorren krigen wol in ien-
faldige opleiding ta sikenforsoarging,
mar hja namen hjir gjin jild foar. It
forplegen wie ek foar har gjin birop
mar wurk fan barmhertigens. It ideael
fan Florence om it forplegen to meitsjen
ta in birop foar goed ünderleine froulju
fan goede komóf wie destiids revolusjo-
nair.
Yn de bloeitiid fan de Grykske biska-
ving hie de forpleechkunde op foar dy
tiid heech peil stien, mar de „sanatoria”
(d.i. „huzen om soun to warden”) wie
ne dochs gjin folkssaek, mar yn de
praktyk allinne ornearre foar de riken.
Ek wiene der gjin forpleechsters, de
froulju sochten doe noch gjin wurk bü-
tendoar. It Kristendom brocht hjir for-
oaring: man en frou waerden lyk steld.
Yn de praktijk wiene it almeast de wid-
douwen en de aldfammen, dy't de siken-
soarch diene. Hja waerden wol diako-
nessen neamd.
Hja kin men sjen as de earste wykfor-
pleechsters en hja wurken ek wol yn
gasthuzen. Yn de midsieuwen wiene de
kleasters fan greate bitsjutting. Dochs
wiene it gjin sikenhuzen yn de bitsjut
ting fan hjoed de dei. Mear as to bi-
sykjen de sike to genêzen, waerd bisocht
it lijen to forsêftsjen. Yn de rin fan de
tiid waerd de sikesoarch oernommen
troch leken, ornaris yn it forban fan
oarders buten it kleaster om, bg de
Oarder fan St. Jan, dy’t op it eilan
Malta in hospitael stifte. Nei forrin fan
tiid rekke it forpleechwurk tige yn it
neigean. Guon bisoehten der wol hwat
oan to dwaen, bg, de pryster Vincent de
Zelfs keiharde commerciële
hebben de bijbel ontdekt
mogelijk winstobject. Een
grootste uitgevers van Parijs
Paul, dy’t alle war die de binearjende
tastan fan it earmensikenhüs fan Parys
(Hotel Dieu, d.i. Godshüs) to forbetter-
jen. Dit wie der ek wol slim oan ta. Der
leine soms wol fiif pasjinten meielkoar
op ien great béd en de susters diene de
wask yn de rivier, dy by it sdkenhüs
lans streamde, de Seine. De kreamseal
lei njonken de rüchskeme. Togearre mei
mefrou Legras is Vincent, doe’t de her-
foarming fan it Hotel Dieu mislearre in
opleidingsskoalle foar wykforpleech-
sters bigoun. De kandidaten moasten
léze en skriuwe kinne. Dat wie al hiel
hwat yn in tiid, dat 90% yn Frankryk
noch analfabeet wie. De famkes, dy’t
klear wiene kamen faek yn in siken-
hüs oan it haed fan de forpleging. Me
frou Legras liet har net gean, foardat
in soarte fan arbeidscontract tekene wie.
Hja wie har tiid dêryn fier foarüt, mar
spitigemöch foun har stribjen suver
gjin neifolging. Yn it algemien gyng it
mei de forpleging hu rd efterüt. Der wie
amper sanitair en yn de forpleechhuzen
hearske in greate stank. Om wille fan
’e hygiëne waerd suver neat dien. Slim
mer wie noch de selsfoldlenens. Ek yn
üs lan koene de tastannen gjin bis jen
lije. Yn it Amsterdamske Binnengast-
hüs waerden de pasjinten oprearre op
’e sikeseal en oare pasjinten holpen dêr-
by. In oppasser forkoft it iten oan de
pasjinten. It fleis by opbod. Pas yn de
foargeande ieu giet de medyske witten-
skip mei sprongen foarüt. De forpleging
kaem lykwols slim efteroan. Waerd der
a.l hwat oan dien, dan wie dit kristlike
neistenleafde, mear as dat men yn it
generael der de needsaek fan «each, al
moatte wy net forjitte, dat de r.k. for-
pleechsteroarders wer opkamen en bg
yn it Dütske Kaiserswerth dümny Flied-
ner en syn frou prachtich wurk diene.
Mar it wie wer op basis fan barmher-
tichheit en dus sünder salaris. It wie ek
alles to insidinteel. Florence Nighten
gale wie in foarstandster fan frouwen-
ernansipaesje, in „dolle Mina” foar har
dagen, mar dan net in ropper en in ra
zen mar ien, dy’t der foar stie en har
sels net sparre. Hja tei alle klam op de
De orthodoxe christenen hebben nu ook
de bijbel ontdekt als een boek voor het
persoonlijk leven. Er is ’n enorme vraag
naar. En ineens zijn in de afgelopen
maanden legale wegen opengegaan. Vo
rig jaar konden met westers papier en
dank zij westerse deviezen in Roeme
nië 100.000 bijbels gedrukt worden. En
er is al een vergunning om volgend
jaar 40.000 bijbels te drukken, terwijl
alle plannen rond zijn voor een uitgave
van een nieuwe vertaling van het Nieu
we Testament in een oplage van 50.000
exemplaren.
In Tsjechoslowakije was het voor het
eerst sedert 1948 mogelijk om 40.000
bijbels te importeren. Het alleropmerke
lijkste was wel dat de kerken oorspron
kelijk om een importvergunning ge
vraagd hadden voor 30.000 bijbels. De
communistische regering deed er uit
zichzelf 10.000 bij.
De heer H. Hateboer voorheen te Bols
ward, thans te Harlingen was maandag
1 mei 25 jaar in gemeentelijke dienst.
Dit heuglijke feit wend in intieme huise
lijke sfeer gevierd. Het college van b. en
w., hoofden van dienst en natuurlijk fa
milie, vrienden en kennissen kwamen op
bezoek, aldus vernemen we uit de Har-
linger Courant. Er waren cadeaus, bloe
men en de bekende envelop met inhoud.
De heer Hateboer, die zeer gezien is en
van vele clubs bestuurslid of voorzitter
is, werd op 7 juli 1923 in Stadskanaal
geboren. Hij haalde het Mulo-A en het
Mulo-B diploma en studeerde vervolgens
aan de MTS voor werktuigkunde. Hij
kreeg z’n opleiding voor de gemeenterei-
niging bij de dienst van gemeentewerken
te Groningen, waar hij op 1 mei 1947 in
dienst trad en bleef daar tot 1951 als
opzichter. Toen werd hij opzichter van
de gemeentereiniiging in Bolsward, waar
hij tot 1 december 1959 is gebleven.
Sinds die datum beijvert hij zich met z’n
medewerkers als direkteur van de Har-
linger gemeentereiniging om Harlingen
zo schoon magelijk te houden. Hij ergert
zich er vaak aan, dat velen zo veel rom
mel laten slingeren en dat kinderen de
vuilniszakken kapot trappen en men zo
veel in sloten en grachten gooit. Maar
nu moest hij natuurlijk wel even feeste
lijk kijken. Heer Hateboer proficiat met
uw 25-jarig jubileum!
Een van de alleropmerkelijkste ver-
Het Nederlandsch Bijbelgenootschap
heeft zich tot taak gesteld:
a. de vertaling van de bijbel in zoveel
mogelijk talen
b. het opzetten van distributie-netten
voor de verspreiding van bijbels
c. de verschaffing van bijbels aan blin
den, slechtzienden of geestelijk ge
handicapten
d. de bijbelvoorzlening in de Antillen en
Suriname, Indonesië, Afrika en de
landen achter het ijzeren gordijn
(De vraag naar goede en goedkope bij
bels komt juist uit de landen, waar jaar
lijks miljoenen bewoners leren lezen en
de leeshonger adembenemend groot is
waar de levensstandaard nog zo laag is,
dat bijbels alleen ver beneden de kost
prijs verschaft kunnen worden).
l
