Stichting „Aide Fryske Tsjerken
actief
zeer
en
deposito’s
Frans Ter steeg (Bolsward) in de
orgelcommissie
Zomerexursie naar Longerhouw -
Tjerkwerd - Exmorra - Workum
Sluiting op
Pinkstermaandag
termijn*
sparen
Nixon
Zilveren filmpjes
Fan stêd en lan
Uit het
poëzie-album
woensdag 23 mei uit
bondsspaarbank
bolsward
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
M
KR
111e JAARGANG No. 37
DINSDAG 16 MEI 1972
Wymbritseradeel.
Kerk te Augsbuurt
Overige objecten
IS olJong
Onderzoek klokkestoelen en torens
Orgelcommissie
Publicatie
Uurwerkcommissie
3e week mei 1947
De Ned. Kaatsbond in het goud.
BARGEPRAET
Au-kje FxMuin
Advertentieprijs: 20 ct. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs 6,40 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Administratie
Bolswards Nieuwsblad
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
TeL 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Het koor in de gerestaureerde kerk te
Exmorra.
Het bestuur heeft verder een commissie
ingesteld die zal adviseren inzake be
heer en herstel van torenuurwerken.
Hierin zijn benoemd O. H. van den Berg
te Jukwerd, J. Bos te Noordhom en B.
Raangs te Obergum. Mochten er onder
de donateurs meer uurwerkdeskundigen
zijn die hieraan willen meewerken, dan
zou men dat graag vernemen. Ook deze
commissie is bereid te adviseren omtrent
Het bestuur heeft een commissie inge-
steld die zal adviseren inzake beheer en
herstel van orgels. In deze commissie
zijn benoemd: J. W. Boeijenga te Sneek,
mr. A. Bouman te Paterswolde, F. Hout
koop te Dokkum, W. de Ruiter te Joure
en F. Tersteeg te Bolsward. De commis
sie is bereid ook te adviseren omtrent
orgels die geen eigendom van de stich
ting zijn.
De onderhandelingen over de kerken te
Genurn en Lichtaard zijn afgerond en
het contract ligt nu bij de notaris, zo
dat de overdracht waarschijnlijk binnen
enkele weken zak kunnen plaatsvinden.
Het is te verwachten dat de overdracht
van de kerken te Bomwird en Blessum
binnen enkele maanden zijn beslag zal
krijgen. Met verschillende andere kerk
voogdijen worden de onderhandelingen
voortgezet. Intussen heeft de stichting
bij enkele van deze kerken noodherstel
laten uitvoeren om verder verval tegen
te gaan, zo lezen we in het mededelings-
blad van de stichting.
wikselfailige saek is. Hiel oars, mar net
minder opmerklik is it byld by de mes-
terij. De earste trije jier fan it ündersyk
wiene de arbeidsynkomsten foar elke
mestbaerch (d.i. it forskil tusken de op-
bringst en de kosten sünder arbeid)
goed f 17,—, doe goed f 15,en yn 1968
-'69 ynienen f 37,90, doe f 32,20 en dêr-
nei in fal oant f 7,60. Dit léste jier stie-
ne de risseltaten sterk ünder de druk
fan de sakke opbringstprizen en de slim
hege Onkosten. Dat men it by de fokke
rij net yn it lyts dwaen moat, docht wol
bliiken üt it feit, dat de kostprijs foar in
bigge fan in 40 poun by in bidriuw fan
15 sügen f 89.70 is, by 35 sügen f 78.40
en by 75 sügen f 74.80. Ek by de mes-
terij jildt datselde. De kostprijs foar it
slachte gewicht is by 75 bargen f 3.11,
by 175 f 2.98 en by 500 f 2,93. Dit sit
him fanseis foar in great part yn it by
in greater tal minder wurk per baerch
mooglik ek yn foardieliger oankeap fan
moal by greatere kwantums tagelyk.
De opbringst skommelt hwat yn forbdn
mei de wikseljende fraech en oanbod yn
de hiele EEG. SOnt 1967 binne de grin-
zen fan de lidsteaten iepen, ütsein de
mooglikheit, dat in grins op veterinaire
grounen slüt. Ek kinne wizigingen op
monitair gebiet fan ynfloed wêze op de
opbringst. Dizze faktoren binne binam-
men foar üs lan fan bilang, omdat wy
de helte fan de produksje eksportearje.
Fan elke twa bargen giet der ten oer
de grins. In lytse treast oan de ein: Dit
jier wurdt der yn de EEG in produksje-
tokoart forwachte. Yngefal har gjin by-
sünderheden foardogge, mei dêrom foar
de neiste takomst forwachte wurde, dat
it bargebuorkjen wol ütkinne sil.
Soene de biggen oan de man brocht wur
de foar f 95,dan soe de boer mei 15
sügen fortsjinne ha 15 x f 5.30 f 79.50
syn buorman mei 35 sügen 35 x f 16.60
f 581,en de trêdde mei 75 sügen
75 x f 20.20 f 1515,Jo sjogge dus
hoe’t soks dêr yn rint.
De donateurs van de stichting ontvingen
deze keer een artikel over twee afzonder
lijke kerken, nl. die te Genum en Licht
aard, welke beide binnenkort eigendom
van de stichting zullen zijn. Het artikel
werd geschreven door mej. drs. H. M.
van den Berg, verbanden aan de Rijks-
dienst voor de Monumentenzorg. In no
vember zal de tweede helft van het ar
tikel van Halbertsma over de opgravin
gen verschijnen. Daarna zal waarschijn
lijk het artikel van Dolk over de graf
zerken in Friesland volgen.
uurwerken die eigendom van kerkvoog
dijen zijn.
Vanwegen in sinnestek leine to Blauhüs
3 aldere bollen dea oan it tsjoar.
Grapje dat dezer dagen veel opgeld doet
Ja, Pietje, jij hebt de Indonesische kers
afgeplukt, houd je maar niet Indonesisch
doof.
Iets nieuws: met een regenkanon hoopt
men in Twente de droogte te kunnen be
strijden.
Anderhalf miljoen brieven gaan er iede
re week naar Oost-Indië. Dit is ander
half maal zoveel als er terugkomen.
Die hangt boven Vietnam
Waar de wind weer ging draaien
Het steeds feller oplaaien
Van een brede oorlogsvlam
Nixon begrijpt zeer wel
Door deze ontwikkelingen.
Begint de nood te dringen
Staat mijn prestige op 't spel
*k Zet alles op één kaart
’t Gaat er op af er ander
Voor de november -ronde
Is ’t persoonlijk iets waard
Een hachelijk avontuur
Nu geen woorden maar daden
En elk krijgt in de gaten
Dit is spelen met vuur
De lucht leek opgeklaard
Een uitstapje naar Peking
Gespannen sfeer, verbreking,
’t Is politiek iets waard
Tevreden knikte 't volk
Tot plots het getij keerde.
Verontrust observeerde
Men een dreigende wolk.
Onder leiding van prof. dr. R. Post hield
Frisia Catholica de 8e pinksterbijeen-
komst (tevens 16e alg. vergadering) in
De Wijnberg. In het voorwoord werd de
oprichter pater Titus Brandsma her
dacht.
Maandag 22 mei is onze
drukkerij GESLOTEN
en komt het Bolswards
Nieuwsblad die week
inplaats van dinsdag op
De groei van de zeer actieve stichting „Aide Fryske Tsjerken” is de
afgelopen maanden gestaag doorgegaan en waarschijnlijk kan men
in de loop van dit jaar de 3000ste donateur welkom heten. De stand
bedroeg per 1 april: 2485. Aanmeldingen komen bij lezingen over
het werk van de stichting, naar aanleiding van berichten over de
stichting in de pers en vooral door persoonlijke contacten. De ring
band met publicaties heeft een grote aantrekkingskracht en de acti
viteiten spreken velen wel aan.
Hoofddoel is het conserveren van door de plaatselijke gemeenten
moeilijk te onderhouden oude kerkgebouwen.
Medewerkers gevraagd
De stichting heeft behoefte aan mensen
die willen helpen bij tentoonstellingen,
excursies, administratief werk e.d. Wie
van tijd tot tijd hiervoor enige tijd kan
ei^ wil vrijmaken geve zijn of haar
naam aan het adres: „Achter de grote
kerk 17 te Leeuwarden.
Wegens papierschaarste worden de dag
bladen weer kleiner van formaat of
moeten zich tevreden stellen met een
krantloze dag per week.
Net dat der safolle mear bargespek iten
wurdt, mar de bifolking nimt ek ta, dat
sadwaende. Mei België hat Nederlan in
düdlik produksje-oerskot, wylst dé oare
partners in tokoart hawwe. Wy kinne
dus misse, hwer’t in oar forlet fan hat.
En dat lycht der net om. Allinne al yn
1970 wie de eksport oan nederlanske
produkten, dy’t fan de baerch kamen yn
jifld ütdrukt f 1.460 miljoen, hwerfan
foar f 970 miljoen nei de EEG-lannen.
Dêrmei is daliks al sein, dat diizze sek-
tor ien fan de wichtichste is op it agra-
rysk mêd.
Nou forndmme wy dêr yn de klaei hoeke
net it aldermeaste fan, al bigjint it ek
hjirre wol to kommen, omt de barge-
hêlderij him yn üs lan almeast konsin-
trearret op de sangrounien, dêr’t hjoed-
dedei 80% fan alle bargen halden wurde,
dit is dus op elke baerch hjirre op ’e
klaei fjouwer dórre. Typysk, dat de
greidegebieten yn Drinte it tsjin de for-
wachting yn hwat sitte litte oangeande
de bangehêlderij.
Hwa’t der mear fan witte wol, kinne wy
oanriede de publikaesje (to bistellen by
it LEI, giro 412235, priis f 6.50, bistel-
nümer 3.32) seis to bistudearjen.
It giet oer it forskil yn risseltaet tusken
de fokkerij en de mesterij, de forskilien
tusken east en west, de winstforskillen
ek yn produksje-omfang.
Sa wiene de arbeidsynkomsten yn gou-
nen per jier wakker üngelyk. Dit komt
net troch de kosten, dy rinne stadichoan
omheech, fan f 517 oant f 644,foar
elk nést biggen fan 1964 oant 1970. It
sit him earder yn de opbringsten, dy’t
noch al hwat fariaesje fortoane. It leech.
ste wiene dy yn '64 (f 686) en it heech-
ste yn ’69-’7O (f 997). It oare jier wie
der in tobekfal oant f 784. Omt de kos
ten dus oproun wiene wie it arbeidsyn-
kommen doe mar f 140 tsjin f 169 yn
’64-’65. It djiptepunt wie it jiers dêroan
mei f 124, it gunstichste jier wie fierwei
'69-’7O mei f 387. Hjir docht skoan bli-
ken üt, dat it mei de fokkerij noch al in
De te bezoeken kerken
Longerhouw heeft een in 1757 herbouw
de kerk met zadeldaktoren uit de 16e
eeuw. In de kerk bevindt zich een niet
onverdienstelijk gesneden preekstoel uit
1757.
Tjerkwerd heeft een geheel ommetselde
kerk met een toren uit 1888 en een 18e
eeuws interieur, waarvan de preekstoel
is verrijkt met Bijbelse panelen. Ook de
overhuifde familiebank en graftombe
met portretbusten zijn bezienswaardig.
Exmorra kan bogen op een eenvoudig
romaans bakstenen kerkje, gerestau
reerd in de jaren 1963-1965. In de nissen
hebben Heiligen-figuren afgebeeld ge
staan. Restanten hiervan zijn nog aan
wezig.
Workum is bekend om zijn St. Gertrui-
dus, een ruim opgezette kruiskerk. De
oude protestantse opstelling van het in
terieur is na de laatste restauratie ge
wijzigd. De fraaie preekstoel van G. van
Haven is uit 1718, het doophek werd
vervaardigd door Claes Thjebbes in 1569.
Aan de wand pronken twee rouwborden.
Het orgel is van Jan Harmens en stamt
uit 1697.
De Maetsuiker op thuisreis met 300 mi
litairen uit Indië w.o. de heren J. M.
Praamsma, Turf kade Bolsward en H. v.
Dijk te Workum.
Als gij in later dagen
Uw album eens doorbladerd
En dan de rij vriendinnen
Opmerkzaam gadeslaat
Als dan uw oog in’t ronde ziet
Wie van hen rust in ’t graf
Vergeet dan ook u vriendin niet
Die u dit versje gaf
Cubaard, 27 mei 1906
Zo werd de kerk van Augsbuurt reeds
overgedragen aan onze stichting. De
kerkvoogdij heeft daarbij tevens haar
andere bezittingen aan de stichting over
gedragen ten behoeve van onderhoud en
restauratie van de kerk.
Deze bezittingen bestonden enerzijds uit
contant geld en spaartegoeden ter waar
de van 10.000,-, anderzijds uit enige
percelen land ter waarde van ongeveer
12.000,-. In overleg met Gemeentewer
ken van Kollumerland wordt gewerkt
aan een restauratieplan. De toren is nl.
eigendom van de burgerlijke gemeente.
De kerk bezit een belangrijke inventaris:
een eiken preekstoel met o.a. het allian-
tiewapen van de ook hier zo bekende
familie Aylva.
Door de stichting wordt momenteel een
onderzoek ingesteld naar de toestand
van de klokkestoelen in onze provincie
De resultaten zullen in een rapport wor
den verwerkt. Aan enkele eigenaars van
klokkestoelen werd advies gegeven om
trent mogelijke restauratie (Doner-
broek, Nijeholtwolde en Greanterp).
Ben tweede onderzoek van de stichting
heeft betrekking op de eigendomssituatie
van de torens in Friesland. Deze zijn
deels eigendom van de kerkvoogdij, deels
van de burgelijke gemeente, maar het
algemene beeld is tamelijk onduidelijk.
Ook van dit onderzoek zullen de resul
taten tot een rapport worden verwerkt.
Excursie
Onze voorjaarsexcursie zal dit jaar
worden gehouden op 10 juni naar de
kerken van Longerhouw, Exmorra,
Tjerkwerd en Workum. In de kerken
wordt uitleg gegeven en er liggen sten
cils met een beschrijving. Contactadres
voor de excursies: L. v. d. Ven, Hijlaard
57c, post Mantgum, tel. 05106 - 454. Op
gaven bij de VVV.
Over deze excursie nog het volgende:
(Stationsplein te Leeuwarden) U kunt
daar even binnen lopen. U kunt echter
ook telefonisch opgeven. Het telefoon
nummer is 05100 32224. Mocht u de
voorkeur geven aan girale betaling, het
geen dan tevens als aanmelding kan
fungeren, doet u dat dan op postreke
ning 837388 onder vermelding „Kerken-
tocht”.
De inschrijfgelden voor deze tocht zijn
indien u gebruik maakt van een bus
7,50 en wanneer u met eigen vervoer
gaat 4,-.
Alle bussen vertrekken om 12.00 uur
vanaf het Stationsplein te Leeuwarden.
De reisleiders in de bussen zijn in het
bezit van een rijschema, dit zal n.l. niet
voor alle bussen gelijk zijn.
Zij die met eigen vervoer gaan worden
aangeraden hun route in Workum aan
te vangen. Hier krijgt men de gelegen
heid de stad in te gaan. Nadere bijzon
derheden hierover geeft u de reisleider
ter plaatse.
De inschrijving sluit op vrijdag 2 juni
a.s.
Hoe rolt de dobbelsteen?
Valt het doel te bereiken?
’t Gaat over hopen lijken
Dat weten wij alleen
Nixon deed een kwade keiis.
Door een „vriend” uit te dagen
Hosanna of aan ’t kruis
De last wordt zwaar te dragen
Wie bewust ’t labirint ingaat
Zoekt vergeefs naar Ariadne’s draad.
P-
Bolswards Nieuwsblad
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
tyk is nou forgoed foarby, nou’t fleis
en spek net mear fan ’e kou en ’e baerch
komme, mar üt de djipfrieskast fan de
slachters of fan de supermerk. Ek it seis
fangen fan bichjes rekket yn it neigean.
It is langer iten fan beiden, of gjin bar
gen mear, of in komplete mesterij. Dat
de baerch al fanalds hüsriem west hat
op it boerehiem, biwiist wol de Fryske
tael, dêr’t mannich sizwize en sprekwurd
oan de baerch en syn eigenskippen ünt-
liend is. Hwa’t de baerch skeart, docht
b,g. ünnedich wurk, dy’t de baerch ring-
je wol, moat him it gülen mar treaste,
immen, dy’t gjin baerch keare kin, hat
„o-benen”, of sa’t de fries seit, is tsjal-
skonkich. Hwa’t smodzet, is in baerch,
hwa’t in suffert is, in süch en hwa’t de
bokkeprük op hat, hat omaris in sin as
in baerch.
Lang hat it sechje west: Smoarge bar
gen groeije it bést. It wurdt wol sein
fan bern, dy’t graech büten omgrieme
meije. Hwat de hannen net foar iten
gear docht, giet mei de bargen oan de
tróge, dy’t fan twa wallen ite wol, for-
nimt al gau, dat er fan ien baerch gjin
twa régen snije kin. Hwa’t de snoadste
net is, is sa dom as it efterein fan in
baerch, mar dy’t der net om hinne hellet,
is sa rjochtüt as in bargesnüt. Bek-
fjochtsjen wurdt al gau bargebiten.
Allegearre sizwizen, dy’t üs samar yn it
sin sjitte. Genóch hjiroer, mar noch wol
yn alle eamst noch hwat oer de barge
halderij as sadanich.
Ien fan de léste publikaesjes fan it Lan-
bou-Bkonimysk Ynstitüt (it LEI) oer
de bidriuwsekonomyske aspekten fan de
bargehalderij leart üs, dat yn de jierren
1960-’70 de bargehalderij yn üs lan sterk
tanommen is, mei mear as 8% yn it jier.
Nou wie de produksjetaname der ek wol
yn de hiele EEG (3%% yn it jier), mar
üs lan roun der dochs wol fier üt fan
datoangeande. Yn de EEG lannen yn
har totaliteit wie de taname fan de
produksje trochinoar sahwat lykop mei
de groei fan de konsumpsje.
gezinsbank zonder winstdoel
Komselden seagen wy sokke grouwe
bargen as langlêsten op in fytstochtsje
by in spultsje oan de Mearnedyk by
Boalsert, wol in stik as fiif en it wiene
aldfaders, dat siz ik jimme! It brocht üs
efkes üs jeugd yn it sin. Foar eigen ge-
brük waerd meastal in baerch op it hok
lein en hwat wie it in feest as dy slach
te wurde moast, net allinne it ritueel fan
nt slachtsjen seis, dêr’t de hiele hüshal-
ding oan mei die en hwerby üs mem b.g.
hjit wetter meitsje moast foar it skrab-
jen.
It feest bigoun pas, as de hiele baerch
birêdden wie en üs heit üs der op üt-
stjürde om ünderskate minsken hwat
bargespek to bringen, in poatsje, in hea-
le kop of in stik bargejaer. Sa gyng dat
by êlds. En dan dat heimsinnich spek-
hokje op ’e souder, dêr’t de siden yn
rikke waerden en de woarst droege. En
hwat wie it in pré as de earste farsk
seane skinke op bólle kaem. Dy roman-
