In Frankrijk verbroedering tussen
socialist en communist
de regering
Knelpunten
in
voor
het geding
I
i .if
«•I
II
Australische regering vol vertrouwen
in economie
Hoe met collegegeld, steun aan pers,
defensietop en abortus
JL
3DD
Gouden filmpjes
Foto van de week
3E
RZNTEBEWUST
WEEST
NOG STEEDS 7% BIJ 1 JAAR VAST
4% DAGELIJKS OPVRAAGBAAR
HYPOTHEEKGELDEN BESCHIKBAAR
NOORDERHAVEN 114 HARLINGEN
TELEFOON 05178—2475 GIRO 822009
STICHTING
SPAARBANK
-
o
o
o
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
„HARLINGEN”
I
a
IB
111e JAARGANG No. 50
VRIJDAG 30 JUNI 1972
Wymbritseradeel.
Australië
Monsterverbond
Atoomproeven
Snoepje van de week
Brandt
Defensie
Pers
Abortus
IgJ
Advertentieprijs: 20 et. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Het aantal gasstraatlantaams werd met
6 uitgebreid en bedraagt taans te Bols-
ward 165 stuks, waarvan 8 met twee
branders.
Je staat wel even te kijken. Is het een
pot nat of is hier sprake van een mon
sterverbond? Tot voor kort was er im
mers tussen deze twee linkse partijen
nog een duidelijk onderscheid. Op presi
dents Georges Pompidous referendum
over de toetreding van Engeland tot de
Euromarkt antwoordden de communis
ten enige tijd geleden b.v. ronduit „nee”,
terwijl de socialisten zich van stemming
onthielden. Thans verklaren de twee
partijen broederlijk, dat zij zullen mee
werken aan de verdere opbouw van de
Euromarkt, hetgeen voor dè communis
ten een rechtstreekse gehoorzaamheid
ten opzicnte van Moskou inhoudt.
Ook op andere punten hebben de com
munisten zoveel water in de wijn ge
daan, dat men zich afvraagt of zij op
de duur niet in de grootste moeilijkhe
den zullen komen met de door de Sov-
jet-Unie bepaalde internationale partij
en. Zonder blikken of blozen hebben de
communisten er namelijk in toegestemd
als regeringspartij „te zullen afzien van
de macht”, wanneer men de verkiezin
gen zou verliezen. Ook hadden de volge
lingen van partijleider Georges Mar-
chais er geen bezwaar tegen dat Fran
krijk Md zou blijven van het Atlantisch
Pact, al werd misschien wel wat
overbodig in het document vastge
steld, dat de Fransen niet opnieuw tot
de NATO zouden toetreden.
le week juli 1922
Een ander plan, dat deze week aan de
orde moest komen, is de extra steunver
lening aan de dag- en nieuwsbladen.
raken. De conferentie betekent meer
dan een flirt tussen de beide grote blok
ken”, aldus de Duitse kanselier, die de
afwijzing van geweld, niet inmenging in
eikaars zaken en het recht op zelfbe
schikking als de drie grondpijlers ziet
voor de veiligheid in Europa.
Minister Engels (CRM) wil over twee
jaar dertig miljoen gulden beschikbaar
stellen, vooruitlopend op de instelling
van een bedrijfsfonds voor de pers. Er
was begin deze week enige twijfel of de
Niet alleen uit Australië goed nieuws,
al speurend kom je ook nog wel eens
zijn minister van Defensie, Michel De-
bré, zich langzamerhand toch iets aan
te trekken van de felle protesten in vrij
wel alle landen ter wereld tegen de
Franse atoomproeven. Of er zijn gewoon
wat technische problemen en dan kan de
klap ieder ogenblik vallen, is die mis
schien al gevallen als u dit leest.
Abonnementsprijs f 7,15 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v, Bolsward
Administratie- en Redactie-adrest
Marktstraat 18 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
O
o
o
'J'
o
o
Bolswards Nieuwsblad
Een economisch bericht ditmaal uit het
verre en daardoor misschien wel wat in
ons nieuwsoverzicht verwaarloosde Au
stralië, een hoopvol bericht bovendien.
De Australische premier William McMa
hon heeft namelijk verklaard dat de
overheidspolitiek tot stimulering van de
economie zijn vruchten begint af te wer
pen. De eerste minister wees in dit ver
band op het toenemende vertrouwen van
het buitenland in Australië, terwijl ook
de verbetering van de werkgelgenheid
een aanwijzing vormt. Vice-premier
Douglas Anthony ondersteunde deze me
ning door te betogen dat het land zich
snel herstelt van de lichte recessie van
het afgelopen jaar en dat de elementai
re gezondheid van de nationale econo
mie door geen enkel ander land ter we
reld wordt geëvenaard. Mr. Anthony
wees er in dit verband onder meer op
dat de export in het afgelopen kwartaal
met meer dan 17 procent is gestegen,
dat de betalingsbalans er beter uitziet
dan ooit tevoren en dat de kapitaalstoe-
vloed ook een ongekende noogte heeft
bereikt. De werkgelegenheid verbetert
bovendien met de dag, hetgeen vice-
premier Anthony versterkt in zijn me
ning dat de economie zich binnen enkele
maanden weer op een gezond en stabiel
niveau zal bevinden. Minister Anthony
liet overigens niet na te wijzen op de
gevaren, die deze prognose kunnen be
dreigen. Daarover zei hij: „We zullen
waakzaam blijven op het gebied van fu
sies, monopolies en collectieve prijsover-
eenkomsten”.
Ondertussen is dit „huwelijk” niet de
enige manier, waarop Frankrijk ditmaal
menige voorpagina haalde. Ook het plan
de gewraakte atoomproeven in de Stille
Oceaan toch te laten doorgaan, blijft de
gemoederen bezighouden. Ondanks pre
sident Georges Pompidou’s weigering de
atoomproeven af te gelasten, begint
men zich in Frankrijk ondertussen met
steeds grotere nieuwsgierigheid en ver
wondering af te vragen wanneer ze nu
eigenlijk zullen beginnen. De eerste ex
plosie zou nl. al meer dan een week ge
leden plaatsvinden en nog steeds is er
tot op het moment dat we dit senrijven
(woensdagmorgen) volgens de registre
rende stations in Japan, Peru en andere
aan de Stille Zuidzee grenzende landen
niets gebeurd. In Parijs geeft men twee
verklaringen voor dit merkwaardige uit
stel: mogelijk beginnen Pompidou en
De Tweede Kamer moest deze week, vlak voor het zomerreces, nog
oen aantal moeilijke politieke problemen zien op te lossen. Het voor
stel van minister De Brauw (Wetenschappen) om het inschrijfgeld
en het collegegeld voor de universiteiten te verhogen tot tweehon
derd en duizend gulden is in het parlement zeker niet geestdriftig
ontvangen. Toch is er goede kans van een meerderheid in de Twee
de Kamer. De fracties van de regeringspartijen bleken namelijk tij
dens het debat van dinsdagmiddag in grote lijnen positief over de
voorstellen van de minister te denken. Toch werd ook door de re
geringspartijen op een aantal concessies aangedrongen. Zo ver
zocht de VVD-er Van Dijk minister De Brauw de positie van de
werkstudente nog eens te bekijken. Ook drs. G. van Leijenhorst
van de CHU bepleitte namens de drie confessionele partijen een
zodanige behandeling van de werkstudenten, dat niemand van hen
door de verhoging zijn studie behoeft te staken.
De electrificatie van Bolsward waartoe
besloten op 5 augustus 1920 kwam in de
loop van het verslagjaar 1921 tot stand.
Het aantal aansluitingen bedraagt reeds
88 voor licht, 13 voor licht en kracht,
5 voor kracht en 1 hoogspanningsaan-
sluiting.
Hoofdmotief van de optocht te Bolsward
in de komende feestweek: de intocht van
stadhouder Dyderick van Bronkhorst te
Bolsward op 26 aug. 1572.
Niet iedereen is intussen even blij met
de verzoeningspoging. Vooral voor ie
mand die in de frontlinie staat tegen ’t
communisme en ook als socialist steeds
op de bres stond de democratische vrij
heden tegen het rode gevaar te bescher
men is een dergelijke fusie moeilijk te
verteren Slecnts enkele uren, nadat in
Parijs tussen de Franse socialisten en
communisten overeenstemming was be
reikt over een gemeenschappelijk ver
kiezingsprogramma, rekende de West-
duitse kanselier Willy Brandt b.v. in een
rede voor het congres van de Socialis
tische Internationale in Wenen fel af
met alle toenaderingspogingen tussen
socialisten en communisten: Het demo
cratische socialisme mag ook in de toe
komst in de strijd tegen het communis
me geen stap terugdoen; nog minder
dient het zich tegenover het communis
me te schamen”. Brandt ging diep in op
de Europese Veiligheidsconferentie, wel
ke volgens hem nog voor de zomer van
1973 zal kunnen plaatsvinden: „De be
langen van de blokvrije en neutrale lan
den mogen daarbij niet in het gedrang
Minister De Koster (Defensie) heeft ont
kend dat er in de legertop verschillen
van mening bestaan. Hij vertelde dit de
Tweede Kamer bij een interpellatie door
de heer Stemerding (PvdA). Aanleiding
waren de overplaatsingen van een aan
tal „kritische officieren” vanuit Den
Haag naar plaatsen in het land. Deze
officieren voelden zich weggepromo
veerd (of gedegradeerd) omdat zij het
openlijk niet eens zijn met generaal Van
IJsselstein, de chef van de generale
staf. De officieren, die zich gesteund we
ten door de commandant van het eerste
(en enige) legerkorps, menen dat de
defensiegelden omlaag kunnen door een
betere organisatie. Daarbij zou de slag
kracht van het leger volgens hen niet
in gevaar komen. Eén van de officieren
de heer Volten, is overgeplaatst. Naar
hij zelf meent uit wraak. De minister
vertelde dat met de heer Volten over
leg is gepleegd over de overplaatsing.
De heer Volten - in het parlement aan
wezig - ontkende dit in de wandelgan
gen.
Tijdens een tv-gesprek moest de minis
ter later toegeven dat wel een jaar ge
leden de mogelijkheden van een over
plaatsing zijn besproken, maar dat het
Tweede Kamer wel mee zou gaan met
de verdeelsleutel, zoals de minister die
heeft voorgesteld (50 procent op basis
van advertentieverlies, vijftig procent
op basis van het aantal redactiepagi
na’s). De confessionele partijen hebben
voorgesteld hier 4060 van te maken.
Een groep van achthonderd journalisten
wilde deze week een petitie aan de Twee
de Kamer aanbieden, waarin wordt ge
vraagd redacties medezeggenschap te
geven over het voortbestaan van hun
kranten. De journalisten wijzen op de
gevaren van een subsidieverlening, die
alleen gebaseerd is op basis van renta
biliteit. De ideëele kant moet minstens
even zwaar wegen als de commerciële,
vinden zij.
betrokken besluit niet met de officier
is doorgenomen. De minister zei overi
gens dat het een teken van democra
tie is als in een leger andere meningen
worden geurt.
heer Evert Hugo Wijbinga, die overi
gens sedent 1 oktober daaraan vooraf
gaande in het bedrijf was.
De geschiedenis van het gebouw als
sociëteit, ten dienste van een „vereni
ging voor gezellig verkeer”, is helaas en
dan ook maar ten dele, na te gaan van
af 23 juli 1900. In het ledenregister
prijkt op genoemde datum als eerste Jo
han Bötger, electro-ingenieur, woon
plaats Hannover, geïntroduceerd door
G. C. Eisma. De dan tot 13 oktober 1902
volgende namen van leden en introducé’#
zijn voor het grootste deel afkomstig
van personen die buiten Bolsward
woonachtig waren. Bolswarder ingeze
tenen die in ’t register voorkomen zijn:
J. W. Harkema, S. J. T. Plantinga, D.
Banning, W. de Graaf (gymnastiekle
raar), B. L. de Glopper (kantoorbedien
de), W. E. Duyn (ontvanger registra
tie), A. A. J. Korteweg, J. Bölger (inge
nieur, waarschijnlijk dezelfde als eerst
genoemde), J. Faber, H. Donker (com
missionair), K. Terhenne (slager). Van
de na 19 juni 1902 ingeschreven leden
valt zelf niet eens meer hun woonplaats
na te gaan, want opeens zijn er 5 blad
zijden uit het register gescheurd (ten
dele wellicht in verband met de oorlogs
jaren 1940-1945). Wel vinden we nog
een „losse”, ongedateerde ledenlijst,
waarvan enkele namen vooral de wat
oudere lezers van dit blad nog wel zul
len aanspreken: H. Beekhuis, H. Eisma,
K. Falkena, C. M. de Haas, J. H. King-
ma, H. R. Kingma, K. Plantinga, G. H.
Plantinga, S. J. T. Plantinga, K. van
Ringh, Jul. Stockmann, L. J. Timmer.
Het register op zich vervolgt pas op 28
april 1961 en de laatste naam is inge
schreven op 7 mei 1971 De sociëteit als
gezelligheidsvereniging van uitsluitend
mannen telt thans plm. 40 leden, waar
van slechts 1 van buiten Bolsward, die
in Heerenveen woont. Lid kan men uit
sluitend worden door introductie. Iedere
vrijdagavond komt men bijeen om te
biljarten en te bridgen. En uiteraard
ook om te praten.
Af gezien van de sociëteitsleden: wie uit
Bolsward of wijde omgeving zou „De
Doele” niet kennen of destijds gekend
hebben. Velerlei is er in de loop der ja*
ren „te doen” geweest. Toneel- en ver-
enigingsuitvoeringen, Floraliafeesten,
balavonden, filmvoorstellingen, tum-
kampioenschappen en tentoonstellingen.
Misschien weten sommige lezers zich
nog te herinneren, dat in de vooroorlog
se jaren de toenmalige exploitant de
heer Klaas Galama een blaadje uitgaf
dat „Nieuws van De Doele” heette en ’n
„Orgaan voor amusement voor Bols
ward en omstreken” was. Het eerste
(en enige bewaard gebleven) nummer
van juni 1936 geeft een ware bloemle
zing van de ondernemingsgeest van de
heer Galama. Niet alleen vindt men ’n
opsomming van alle verenigingen en ge-
zelscnappen die in De Doele optraden.
Ook de plannen van de exploitant zelf
worden ontvouwd. En deze zijn niet mis.
De firma Welte worden de bioscoop
voorstellingen voor het a.s. seizoen toe
vertrouwd, er is reeds oen afspraak met
de directeur van de Henriëtte Davids
Revue over de nieuwe revue „Daar knap
je van op” en voor de a.s. kermis is
offerte gemaakt door de impressario
van de beroemde Fritsch Hirsch Ope
rette. Dan komt er overigens minstens
een of twee dagen toneel, operette of
variété, de andere dagen cabaret of bal.
Voor het a.s. seizoen wordt ook met in
ternationale gezelschappen onderhan
deld. Genoemd wordt het Amerikaans
ensemble „The Broadway Parade”, een
origineel Zuid-Amerikaans-Cubaanse
troep met zangers, dansers, danseressen,
banjo-players en Cuban hot boys. Geën
gageerd zijn nu reeds Henriëtte Davids
Revue, Verenigde Schouwspelers, prof.
Melanchini and miss Eli Fé, A. M. de
Vries conférencier, De Harlingers, dans-
orkest, Tom Cedor en zijn Band, Broad
way Parade, The Travellers, stemmings-
orkëst, Wim Grundler, attractieorkest,
prof, de Vreede, goochelaar en schaduw
beelden. Men ziet het, ook ip dit terrein
zat er destijds „vaart” in De Doele.
We schrijven thans anno 1972. In 1964
heeft de familie Wijbinga de accommo
datie uitgebreid met een bijzaai naast ’t
eigenlijke gebouw. Sindsdien hebben
reeds velen daar him eerste of zoveelste
huwelijksfeest gevierd. En laat het al
lemaal verder niet meer zo spectaculair
zijn als weleer, De Doele is het trefpunt
voor velen gebleven. Voor wekelijkse re
petities van zang- en muziekverenigin
gen, voor uitvoeringen en incidentele bij
eenkomsten van allerlei plaatselijke en
niet-plaatselijke verenigingen en gezel
schappen en niet te vergeten voor de
agrarische bevolking van Bolsward en
omstreken in „de beurs” op donderdag
morgen.
Het aanzien van het gebouw is nog uit
stekend, zoals de foto duidelijk Iaat zien.
De exploitatie is bij de familie Wijbinga
in goede en vertrouwde handen. De Doe
le is uit het Bolswardse stadsbeeld ei
genlijk niet weg te denken. Moge het zo
blijven tot in lengte van jaren.
De foto werd genomen door de heer Joh.
Elzinga, Joh. Prooststr., die ook ditmaal
weer zelf zorgde voor het commentaar.
Het gaat in onze tijd naar steeds groter eenheden. Zelfs in de po
litiek moeten de kleine één-partij winkeltjes plaats ruimen voor de
door fusies ontstane supermarkten. Wij zien dit in ons eigen land
(PAK, samenwerken christelijke partijen), we zien dat ook in het
buitenland. Zo zijn voor het eerst in de geschiedenis de Franse so
cialisten en communisten het eens geworden over een tot in details
vastgelegd gemeenschappelijk regeringsprogramma. Na een mara-
thonoverleg dat de hele nacht voortduurde, hebben de secretarissen-
generaal der beide partjjen dinsdagmorgen vroeg hun handtekening
gezet onder het voor de Franse politiek bijzonder belangrijke docu
ment. Kort daarna troostten de twee leiders met champagne op de
gemeenschappelijke toekomst van hun partijen. Zowel socialisten als
communisten nopen dat dit diepgaande akkoord een groot aantal,
thans nog tussen de linkse gaullisten, de uiterst linkse P.S.U. of de
radicalen zwevende stemmen naar hun splinternieuwe Volksfront
zal trekken.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
De regering heeft eind vorige week een
nieuw wetsvoorstel over de abortus in
gediend. Het voorstel is een poging een
compromis te vinden tussen de verschil
lende standpunten binnen de regerings
partijen. De VVD wil met oppositiepar
tij PvdA een z.o groot mogelijke vrij
heid, de confessionele partijen zo veel
mogelijk beperking. De regering zegt
nu dat een arts die een abortus over
weegt één andere arts en minstens één
deskundige moet raadplegen. Hij be
hoeft hun advies echter niet op te vol
gen, hij moet als enige beslissen. Bij
vorige formulieren was de arts wel ge
bonden het advies op te volgen. De nieu
we regel is een duidelijke tegemoetko
ming aan de VVD, die had laten weten
tegen te stemmen als ’t zgn. multidis
ciplinaire team te veel te zeggen zou
krijgen.
Gerekend naar het opschrift op de ge
vel, is het gebouw op de foto neden ten
dage 105 jaar oud. In feite moet het
oorspronkelijke veel ouder iijn, want
naar de tegenwoordige exploitant ver
telde was er plm. 1820 reeds een socië
teit in gevestigd. In 1867 zou het echter
na een brand in de tegenwoordige stijl
zijn herbouwd.
Hoe dan ook, blijkens gegevens in een
koopakte van 22 maart 1900 kwam
toendertijd Harke Wiersma, sociëteit-
houder te Sneek voor de somma van
f 3425,ten kantore van notaris M.
Schotman Mz. in het bezit van „een huis
aan de Koe- of Nieuwmarkt te Bolsward
met stalling schuur en erf, strekkende
tot aan de Gasthuishaven”. Merkwaar
dig mag heten, dat in deze koopakte,
hoe uitvoerig dan ook opgesteld, niets
is vermeld omtrent de bestemming die
het gebouw destijds had of van nu af
aan zou krijgen.
De heer Harke Wiersma is ook de eer
ste naam die we tegen komen bij het
raadplegen van de lijst van de achter
eenvolgende exploitanten van „De Doe
le” en ook officieel houders van een
vergunning „tot verkoop van sterke
drank in het klein”, ingevolge de Drank
wet.
Deze werd volgens bewaard gebleven
gegevens uitgereikt op 2 april 1900,
maar op 30 juli 1921 overgedragen aan
de heer Johannes Cornelius Stoop. In
gaande 1 mei 1933 kwam de vergunning
in handen van de heer Leo Bernard de
Vries. Op 20 april 1935 werd de vergun
ning overgesenreven ten name van
Klaas Galama, op 13 april 1938 werd dit
Ijsbrand Galama. Op 20 april 1945
kwam Hugo Holke Galama, op 16 sep
tember 1946 de heer Tjalling Weldring.
Na zijn overlijden heeft diens echtgenote
op 26 januari 1961 de vergunning over
genomen en op 4 januari 1962 overge
dragen aan de huidige exploitant de
Op 5 juli zal voor de eerste maal in de
geschiedenis een volksvertegenwoordi
ging worden gehouden door mannen en
vrouwen.
pees geld” uitgekeerd. De Europese
Commissie heeft dit bedrag ter beschik
king gesteld voor elf Nederlandse pro
jecten op het gebied van landbouwstruc
tuur en afzet en verwerking van land-
bouwprodukten.
Het leeuwedeel, ruim f 4 miljoen, gaat
naar de ruilverkaveling Nieuw Scheem-
da (Groningen). De ruilverkaveling in
Friesland krijgt ruim f 2 miljoen.
Zo zijn we na een rondblik over net we
reldgebeuren - waarbij we aan veel stil-
een meevallertje tegen. Zo krijgt de Ne- I zwijgend voorbijgingen - weer thuis,
derlandse landbouw f 18 miljoën „Euro-1 want ook wij horen tot die grote wereld.
11
