Me. Govern reële kans
op
presidentsschap
van
Gabe SKroar
bs
Rusland maakt zich sterk
Vrede in Vietnam misschien toch
naderbij
Boekbespreking
De Tour
kunstschilder
Jan Zwart-herdenking
Martinikerk te
Bolsward
Gouden filmpjes
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiii
g
Cor Reisma,
3E
WEEST
RENTEBEWUST
NOG STEEDS 7% BIJ 1 JAAR VAST
HYPOTHEEKGELDEN BESCHIKBAAR
JE
3E
k
NOORDERHAVEN 114 HARLINGEN
TELEFOON 05178—2475 GIRO 822009
STICHTING
SPAARBANK
‘J j i i i
8
„HARLINGEN’’
llle JAARGANG No. 54
VRIJDAG 14 JULI 1972
Naar Burgeroorlog?
Tenslotte
een broer van
Beloften
Geheim overleg
Zelfbeschikking
zal
,IR A-moordenaars
Vietnam
Zorgen
Engeland
p.
Slagkracht neemt toe
4i/2 DAGELIJKS OPVRAAGBAAR
üs hjoed to sizzen
China’s vrees
v. d. w.
*i
Advertentieprijs: 20 et. per mm.
Ingez, mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 7,15 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Buitenlandse zaken der tien besproken
zullen worden.
de grote overzichtstentoonstelling
Cor Reisma’s werk in het stadhuis
Voor de betrekking van klerk Jjaarsala-
ris f 1200,nebben zich 39 sollicitan
ten gemeld.
Zoals te doen gebruikelijk begon Mc
Govern meteen al met een schone be
lofte. Het eerste wat hij zou doen was de
nutteloze en absurde oorlog in Vietnam
stoppen, het tweede: de troepen terug
trekken. Dit zijn klanken die we ons
herinneren bij de verkiezing van Nixon...
Overigens McGovern moet nog wel enige
hindernissen nemen en ook een dollar-
dubbeltje kan in de politiek raar rol
len. De nieuwe candidaat zou goeddeels
slagen als het hem zou gelukken als
kandidaat voor het vice-presidentschap
een Democratische politicus aan te trek
ken die èn tot de verbeelding van velen
zou spreken èn een brug naar zijn tegen
standers binnen de partij zou kunnen
slaan. Zo een politicus is er in de per
soon van Ted Kennedy, de jongste broer
van wijlen president John F. Kennedy
en diens eveneens vermoorde broer Ro
bert Kennedy. Ted Kennedy is beslist
de zwakste van de drie broers, maar is
eerzuchtig en voert de naam Kennedy.
De burgemeester van Weesp bood de le
dame die kwam stemmen een bos thee
rozen aan.
De samenstelling van de 2e Kamer is
als volgt: R. Katholieken 32, Sociaal de-
democraten 20, Anti Revolutionairen 16,
Christelijke Historischen 11, Vrijheids
bond 10, Vrijz. dem. 5, Plattelandersbond
2, Communisten 2, Partij van Houten 1,
GHP 1. Samen 100.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactle-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157),
Terwijl de strijdkrachten in West-Euro-
pa gestaag worden ingekrompen neemt
de slagkracht van het Warèchaupact-
troepen in een verblufend tempo toe, al
dus een hoge Westduitse officier.
Niet alleen de omvang, maar in het bij
zonder de kwaliteit van de strijdkrach
ten van het Oostblok neemt zienderogen
toe. Zo is, in tegenstelling tot de NATO-
eenheden, waar men b.v. zelfs nog niet
eens beschikt over standaardmunitie,
de uitwisselbaarheid van onderdelen en
munitie over de hele linie bijna voor 100
procent doorgevoerd.
zware offers aan mensen en materieel
vergeefs gebracht zijn, maar daarenbo
ven dat de offers voortduren, omdat
zware bombardementen op Noord-Viet-
nam zijn uitgelokt en de belangrijkste
aanvoerhaven is geblokkeerd. Het is bij
na ondenkbaar dat door deze ontwikke
ling geen interne spanningen in Noord-
Vietnam zijn ontstaan.
Naast de zorg over Ierland wordt Enge
land geteisterd door stakingen. Tenslot
te „zit” het land ook altijd nog wat
moeilijk met de EEG. Men is van Britse
zijde echter vastbesloten de Europese
topconferentie, die in oktober gehouden
zou worden te redden. In een vertrou
welijk document, dat in Brussel arri
veerde, maakt premier Edward Heath
duidelijk dat hij van plan is zich aan de
afspraak te houden en dat hij zijn plan
nen klaar heeft om van de „top” on
danks het scepticisme van president
Pompidou een succes te maken. Vol
gens hem kan de conferentie alleen uit
gesteld worden, indien er zich een crisis
zal ontwikkelen in een van de zes EEG-
landen of bij een der vier kandidaten.
Het Britse document is slechts een van
de tien, die gisteren Brussel bereikten
en die op 19 juli door de ministers van
De Franske Tour,
stiet wer sintrael
men praet der oer
yn elke tael
folget optein
it peleton
hwa wint oan ein
de gouden rom?
En om tenslotte te trachten toch enigs
zins positief te eindigen: Voor de eerste
maal sinds elf jaar geleden de diploma
tieke betrekkingen tussen de Verenigde
Staten en Cuba werden verbroken heeft
vorige maand een Amerikaanse rege
ringsdelegatie een bezoek aan Cuba ge
bracht. Volgens het ministerie van bui
tenlandse zaken in Washington moet
men dat niet zien als een ommekeer in
de politieke gedragslijn van Washington
tegenover het bewind van Fidel Castro.
De zaak is politiek gezien totaal onbe
langrijk, aldus een woordvoerder. Her
haaldelijk zijn in het verleden Cubanen
naar Washington gekomen voor confe
renties over gezondheids- en visserij-
vraagstukken. De grieven van de Ame
rikaanse regering tegen het bewind-
Castro bestaan nog steeds. Zij hebben
betrekking op de nauwe militaire banden
van Cuba met de Sovjet-Unie en Cas
tro’s aanmoedigingsbeleid van revolu
tionaire bewegingen in Latijns-Ameri-
ka, aldus dezelfde woordvoerder.
De Franske Tour,
krijt gans krityk,
mar de rinners stoer
bliuwe fan’t publyk
lykwols ’t ydoal
de greate died
In aureoal
in huldeliet.
zich thans af-
zestiger jaren
2e week juli 1922
In lek skip en in kwea wiif binne twa
minne dingen foar in skipper.
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
O
O
-
Hwat hat
kaanse militaire macht zwakker zou
kunnen worden dan die van de Sovjet-
Unie.
Twee fractieleiders in het Huis van Af
gevaardigden, de Republikein Gerald
Ford en de Democraat Hale Boggs, sig
naleerden deze vrees bij de Chinezen tij
dens een tiendaags bezoek aan China,
waar zij onder meer een onderhoud had
den met de Chinese premier Tsjoe En-
lai.
Peking is vooral bevreesd dat de Rus
sische bewapening door zal gaan terwijl
de Amerikanen hun strijdmachten zullen
verzwakken, waardoor het machtseven
wicht ernstig in gevaar zou komen. Pe
king vreest ook dat de V.S. terug zullen
keren naar een politiek van isolatie,
vooral in ZuidOost-Azië.
De aandacht werd de afgelopen dagen vooral getrokken door de
verkiezingsstrijd in de States, waarbij men al goed ingewijd moet
zijn om precies te weten wat er aan het gebeuren is. Een ding bij dat
alles is echter nu wel duideljjk.
Senator George McGovern is als enige Democratische presidents
kandidaat overgebleven, nadat zijn beide rivalen, Hubert Humphrey
en Edmund Muskie zich woensdag uit de verkiezingsstrijd terug
trokken. Humphrey en Muskie namen hun dramatische beslissing
nadat McGovern met een meerderheid van 200 stemmen de strjjd
won over de 151 delegatieleden uit Californië die hem eerst waren
ontnomen.
McGovern, die zich vóór het begin van de Democratische conventie
al zo zeker van zijn zaak toonde, dat hij een bemiddelingsvoorstel
van Muskie van de hand wees, werd door deze stemming de onbe
twistbare favoriet op de Conventie. Humphrey trok als eerste de
consequentie uit deze overwinning door zichtbaar ontroerd te ver
klaren dat hij zich zou terugtrekken uit de verkiezingsstrijd en dat
h-jj zijn 400 kiesmannen verder vry zou laten in hun keuze.
Ook de Chinese leiders vrezen dat de
Amerikaanse strijdmacht als gevolg van
het pas gesloten SALT-accoord moge
lijk zal inkrimpen, waardoor de Ameri-
Dichter bij huis voert het conflict in Ier
land naar de climax. Wellicht een trieste
climax in de vorm van een burgeroorlog.
Het besluit van de IRA om de wapen
stilstand in Ulster op te zeggen kwam
niet onverwacht. Hoewel de Ierse ter
roristen pas zondagavond om halftien
aahkondigden, dat zij hun activiteiten
zouden hervatten, hadden zij hun be
slissing reeds twee dagen eerder geno
men nadat geheime besprekingen met
de Britse minister voor Ulster, William
Whitelaw, in een impasse waren ge
raakt.
De IRA stelde zulke hoge eisen, zo ont
hulde Whitelaw in het Lagerhuis, dat
hij deze niet had kunnen inwilligen.
Tijdens een onderhoud eiste de IRA dat
de Britse regering bij wijze van „belo
ning” voor de wapenstilstand moest be
loven voor 1 januari 1975, haar laatste
soldaten uit Ulster terug te trekken.
Det Franske Tour
bliuwt populair
sinsaesje, foer
ja elk jier wer
hoe rint de rit
hwa nümer ien
aenst yn ’t besit
fan giel en grien?
De Franske Tour
in sportfestyn?
Och, op den dür
sjocht elk wol yn
o né, der is
gjin sprake fan
it jild, jawis
Op ’t heechste plan.
Ogenschijnlijk een foto van „twaalf in
een dozijn”, pretentieloos, niets of wei
nig zeggend. Een onbewoonbaar ver
klaarde woning, die echter nog lange
tijd onverklaarbaar bewoond is geweest.
Ook dat komt meer voor en is op zich
zelf nog geen bijzonderheid.
Als we u echter gaan vertellen, dat dit
huis (nog) aan het Franeker-end staat,
in de volksmond nog altijd „ut Loo”,
vlak bij de „lange brêge” bij het begin
van het trekpad naar Burgwerd langs
de Bolswarder of Leeuwarder trekvaart
en destijds bekend stond als „ut meense-
pakhuus”, dan zal er menigeen, in Bols
ward geboren en/of getogen, een licht
opgaan. Och heden ja, ut meensepak-
huus, wie woonden daar ook al weer.
Dat zijn er nogal wat geweest in de
loop der jaren, waarin dit huis steeds
meer dan één gezin tegelijk onderdak
verschafte. Maar laatstelijk waren dat
de families Catrinus Klom en Pier de
Haan. Feitelijk was het huis in drieën
Uitslag stemming 2e kamer te Bolsward
Aantal uitgebrachte stemmen 3447,
waarvan o.a. op RK staatspartij 1112,
Anti Rev. Partij 478, Chr. Hist. Unie
452, SDAP 607, Vrijheidsbond 496, Vrijz.
Dem. Bond, 32, Rapaille partij 124, Chr.
Soc. partij 53.
Wat Vietnam betreft, misschien wordt
de belofte van Nixon destijds aan het
eind van zijn rit toch nog ingewilligd.
Het Noordelijk offensief, dat zuid Viet
nam onlangs leek te zullen overspoelen,
is kennelijk stukgelopen. Er wordt zelfs
gefluisterd dat Noord Vietnam zelfs ge
brek aan raketten krijgt en bijna aan
de rand is van zijn latijn. Dit zou guns
tig zijn voor de onderhandelingen, die
gisteren te Parijs werden hervat.
Hoewel tot dusver 149 bijeenkomsten
geen enkel resultaat hebben opgeleverd,
zijn de verwachtingen ditmaal hoger ge
spannen. De New Yorkse effectenbeurs
is met een koersstijging op de komende
besprekingen vooruitgelopen, hetgeen
dus wil zeggen dat Amerikaanse beleg
gers zoveel hoop hebben op enige voor
uitgang, dat zij ook bereid zijn er een
zeker financieel risico voor te lopen.
De mislukking van het Noord-Vietname-
se offensief betekent niet alleen dat zeer
o
bewoond, want in een afzonderlijk ver
trek woonde nog Jouke,
Pier de Haan.
Met verbazing kan men
vragen, hoe tot aan de
hier zoveel mensen hebben geleefd en
zijn groot gebracht. Maar het is hoe
dan ook gebeurd en achteraf moet men
toch wel bewondering hebben met name
voor de achtereenvolgende „vrouwen des
huizes”, die er van gemaakt hebben wat
er van te maken was.
Catrinus Klom en Pier en Jouke de
Haan, drie figuren van nogal uiteenlo
pende aard, maar die in hun eigen we
reld opvallende stadstypen zijn geweest.
Pier en Catrinus verdienden de kost als
losse werklieden en dan voornamelijk
als transportarbeider in de wagons en
schepen, die de Bolswarder bedrijven op
gezette tijden van steenkolen, bouwmate
rialen, meel en kunstmest voorzagen en
ze waren destijds voor de stad feitelijk
onmisbare arbeidskrachten. Pier de
Haan was ook een van de Bolswarder
„broodjagers”, die men in het seizoen
er geregeld met zijn dubbelloops op uit
kon zien trekken. Zijn broer Jouke, vrij
gezel, was opperman, met een vaste
baas.
Voor de echte, onvervalste Bolswarder
humor kon men bij de de Haan’s altijd
goed terecht. Zowel bij de familie Klom
als de Haan was de saamhorigheid een
vanzelfsprekende zaak.
De oude generatie van beide families is
niet meer, dë jonge is echter voor een
groot deel in Bolsward blijven wonen.
Dit was eens hun ouderlijk huis, een
stukje Bolsward zoals velen dit vroeger
goed gekend zullen hebben, op de ge
voelige plaat vastgelegd door de heer
Johs. Elzinga, Joh. Prooststraat, Alhier.
Nu
van
hangt, en we ons een beeld kunnen pro
beren te vormen van de persoon Reisma
door goed te kijken naar datgene waar
hij een leven lang mee bezig geweest
is, komt de.juni-aflevering van It Bea-
ken wel als een heel goede aanvulling.
G. Struiksma (t) was de auteur van
het nummer, dat geheel aan Reisma ge
wijd is. Al veel eerder had hij een studie
over het leven en het werk van de
schilder gereed en aan de Fryske Aka-
demy aangeboden (1963), maar de fi
nanciële middelen lieten een goed opge
zette uitgave niet toe. In It Beaken Is
de originele tekst tenslotte toch (be
knopt) gepubliceerd, geïllustreerd met
een groot aantal foto's die de geva
rieerdheid van Reisma, onderwerpen
(portret, landschap, stilleven) waarmee
hij steeds bezig bleef, en van de tech
nieken die hij zich in de loop van de tijd
eigen maakte.
Het artikel van Struiksma is een gede
gen overzicht van de ontwikkelingsgang
van Reisma, uit zijn nauwkeurige ob
servatie van de schilder en zijn werk
spreekt overal een liefdevolle benade
ring.
Het artikel wordt afgesloten met een
chronologisch gerangschikte lijst van
werken. Documentair waardevolle.
Het was, eveneens vanwege de docu
mentaire waarde, goed geweest als ook
een lijst van tentoonstellingen, waar
werk van Reisma te zien is, samenge
steld was - de auteur had er ongetwij
feld het materiaal voor. Jh de tekst wor
den wel verschillende tentoonstellingen
genoemd, maar of alle genoemd zijn,
wordt niet duidelijk gemaakt. Uit de
aard der zaak ontbreekt in It Beaken
elke verwijzing naar de tentoonstelling
in Bolsward, die toch echt wel van be
lang is. Dit om eenvoudige reden, dat
Struiksma deze tentoonstelling niet
meer mocht beleven, noch de voorbe
reidingen daartoe. Maar dit gemis heeft
met de kwaliteit van het artikel als zo
danig natuurlijk niets te maken. Het
maakt It Beaken aantrekkelijk genoeg
om het aan te schaffen 5,-, bij boek
handel verkrijgbaar).
President Nixon heeft bezoeken ge
bracht aan Peking en Moskou, waarbij
de oorlog in Vietnam natuurlijk ter
sprake is gebracht. Noch China noch de
Sovjet-Unie heeft er in het openbaar
blijk van gegeven ook maar de geringste
druk op Noord-Vietnam te willen uitoe
fenen. Maar inmiddels heeft Rusland
met Amerika een accoord gesloten over
de levering van graan ter waarde van
750 miljoen dollar en heeft de Ameri
kaanse regering een exportvergunning
af gegeven voor de levering van 10 Boei-
ing straalvliegtuigen aan China. Het is
waarschijnlijk dat er strikt binnenska
mers doop Moskou en Peking wel dege
lijk enige druk op Noord-Vietnam is uit-
geoefénd, te meer daar de harde feiten
hebben aangetoond, dat, hoezeer Ame
rika bereid is zich uit Vietnam terug te
trekken, het deze terugtrekking in geen
geval tot elke prijs wil aanvaarden.
In Den Haag heeft 102-jarige dame nog
de gelegenheid te baat genomen te
stemmen.
Onder auspiciën van de Stichting Orgel-
centrum wordt op dinsdag 18 juli in de
Martinikerk te Bolsward een orgelcon
cert gegeven door Feike Asma. Het
programma van deze avond is gewijd
pragramma van deze avond is gewijd
aan Asma’s leermeester Jan Zwart.
Het vermeldt achtereenvolgens: „Wat
God doet dat is welgdaan”, Johann G.
Walther; Fantasie en Fuga in c, J. S.
Bach; Koraalvoorspel „Alle mensen
moeten sterven”, J. S. Bach; Doden
mars en Engelenzang, Alex Guilmant.
Van Jan Zwart: Fantasie over Ps. 24;
drie geestelijke liederen: „Neem Heer,
mijn beide handen; Ga niet alleen
door ’t leven” en „Scheepje onder Jezus
hoede”; Orgelkoraal ps. 91 en Fantasie
over het lutherlied met samenzang.
Aanlang 20.00 uur.
Mag de jongste ontwikeling inzake Viet
nam hoopvol stemmen, intussen zijn er
al weer nieuwe zorgen aan de interna
tionale politieke hemel:
De landen van het Warschau-pact, de
Oosteuropese tegenhanger van de NA
TO, moderniseren in versneld tempo
hun lucht-, land- en zeestrijdkrachten.
Onder grote geheimhouding zijn bij de
ongeveer 100 parate tankdivisies en ge
mechaniseerde infanteriedivisies ver
sneld de tanks van het type T-54 en T-
55 reeds grotendeels vervangen door
Ruslands modernste middelzware tank,
de T-62, die is uitgerust met hypermo
dern infrarood-apparatuur en een 115
mm.-kanon. Deze tank heeft een actie
radius van 400 km.
In Oost-Duitsland, Polen, Tjechoslowa-
kije, Hongarije en Bulgarije staan vol
gens de westelijke inlichtingendienst al
meer T-62’s dan de NATO-strijdkrach-
ten in totaal aan tanks kan inzetten
(rond 5.500).
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel,
Ook eiste men van Landen de toezeg
ging dat Noord-Ierland het recht tot
zelfbeschikking zou krijgen en dat een
algemene amnestie afgekondigd
worden.
De onthulling van Whitelaw dat hij
had ontmoet, leid
de tot felle protesten van conservatieve
zijde, maar hij kreeg de steun van op
positieleider Harold Wilson.
De minister zelf verklaarde.
„Iedere actie, die ik heb ondernomen, is
bedoeld om levens te redden”. Hij wei
gerde zich voor zijn contact met de IRA
te excuseren en weigerde eveneens stren
gere maatregelen tegen de IRA te ne
men.
„Als ik geweld met geweld ga bestrijden
zal een totale ramp onvermijdelijk zijn,
aldus Whitelaw, wiens enige hoop erop
is gevestigd „dat de bevolking van
Noord-Ierland redelijk zal blijven. An
ders zal het burgeroorlog worden”, een
burgeroorlog, die volgens sommige
waarnemers reeds is begonnen.
