Van Cor Reisma meer genoten
dan
Rembrandt
van
Premie
sparen
te
f»
lammeren, krabben en vogels
Stadhuis: Arke Noachs vol kalveren,
Fan stêd
bondsspaarbank
bolsward
en lan
O: I
z 1
11
O
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
•o"
-
Hl
11 le JAARGANG No. 55
DINSDAG 18 JULI 1972
Wymbritseradeek
Burgemeesterskamer
Advies
Entree
Gang
Vierschaar
Z.'Z
B en W-kamer
Ramen
Christuskop
Grote commissiekamer
(vervolg op pagina 2)
Advertentieprijs: 20 ct. per mm.
Ingez, mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs 7,15 p. kwartaal
(b(j vooruitbetaling)
Giro 887926
Voorliefde
AI spoedig ontdekt men bij deze he
laas zo vroeg gestorven Friese schilder
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Hwat langer hwat mear minsken geane
mei fakansje nei it lan Israël. Fansels
wurde se dan sleept nei allerhande folk-
loristyske, noch mear nei histoaryske
attraksjes. Hwa’t nei it fan aids Hilllge
lan giet mei de hoop dêrre rêstich me-
ditearje to kinnen oer hwat de Bibel
forhellet, komt faeljekant üt. De kom-
mersje en de soeveniryndiustry hat him
master makke fan de histoaryske plak
ken. It is dêrre in drok fakansjegedoch
en de rêst, dy’t ütstrielet fan de printen
üt de bemebibels is fier to sykjen. Dêr
komt noch by, dat der fakentiids gjin
gelegenheit is yn de kunde tot kommen
mei it libben op it plattelan. Hwa’t him
losmeitsje doar fan de keppel, dy’t
slaefsk de reisleider efterneïbokself en
op eigen manneboet op ündersyk üt giet,
kriget wol in hiel eigenaerdige erfaring.
Israël is fan aids in agrarysk lên, al
moatte wy dêrby daliks net tinke oan
üs jimmergriene greiden en üs blier
laitsjend boulan. It rint noch al hwat
üt elkaar, yn de iene kontrei is it mear
bou, de oare greide, wer op in oar plak
is de groun gaedliker foar tünbou of
wurde sinaasappels en sitrusfruchten
forboud, mar dat moat üs gjin nij dwaen
dat is ornmers by üs ek al sa. leuwen
oanien hat de bouhoeke bouhoeke west,
de greidhoeke greidhoeke en bosk bosk,
al binne der fansels wol lytse foroarin-
gen. Sa hat bg yn de Fryske Südwest-
hoeke alearen mear bosk west en binam-
men by de sükust lê.ns wie der alearen
ek mear bou (Gaest, Piaem). Yn Is
raël sal dat ek wol sa wêze, al moatte
wy net forjitte, dat troch moderne irri-
gaesjewurken hiele lansdouwen foroa-
re binne. De aide profesije: De woaste-
nije sil bloeije as in roas, is hjoed de dei
al neikommen. Fanaids wie de ekono-
my ek mear rjochte op eigen ünder-
hald, net sasear op ütifier lyk as nou.
Meidat molke en fleis njonken it deis-
tige brea it haedmiel foarmen, kin men
fan tinken wol ha, dat fanaids de klam
lein hat op de féhalderij. Fierders wie-
ne der de wynbergen en de nêtfjilden.
Hiel hwat produkten, dy’t nou boppe
oan steane op de list fan eksportpro-
dukten, wiene doe noch net bikend. len-
ris teach Abraham it 18n yn mei hwat
kamielen en hwat fé. Letter, wie it syn
pakesizzer Jacob (eardere namme foar
Israël) neidat er in foech 20 jier tsjinne
hie by syn omke Laban (op de flecht
foar syn broer Ezau) dy’t werom kaem
mei al „gêns fé”. Doe’t hünderten jierren
letter it folk fan Israël opteach üt Egyp-
We hebben herhaaldelijk geprobeerd
mevrouw Reisma nader telefonisch te
informeren over dat schilderij Christus
kop, dat nog op een ezel staat. Eerlijk
gezegd weten we er niet goed weg mee.
Bolswards Nieuwsblad
Cor Reisma was ook glazenier, zoals
ook wandschilderaar, mozaiekwerker en
wat niet al. Van die veelal wat afme
ting betreft reusachtige werkstukken,
zoals b.v. in de raadszaal van Wym-
britseradeel te Sneek, ziet u uit de aard
der zaak te Bolsward weinig, maar toch
wel iets, n.I. de glas in lood ramen in
de trappenhal1. Het zou jammer zijn er
aan voorbij te gaan. Reisma stond hier
voor een moeilijke opgave, n.I. in vijf
lange smalle ramen fragmentarisch de
geschiedenis van Bolsward te verbeel-
A
Ook in de B en W-kamer valt veel te
genieten. Het valt ons op, hoe kleurrijk
enerzijds het werk van Reisma is, an
derzijds, hoe ingehouden, bijna ingeto
gen soms ook. Dit laatste vooral in de
portretten, het eerste in de bloemstuk
ken, een genre, dat graag door de schil
der wordt beoefend, zoals hij ook met
een zeker welbehagen zijn eigen palet
schildert, b.v. met zijn hoed, die ook
Vaker voorkomt op zijn doeken. Hij
klampte zich blijkbaar graag vast aan
iets eigens. Het jongensportret Joris
lijkt ons onvoltooid te zijn.
Wij herinneren ons een bezoek aan de Rembrandttentoonstelling
in het Rijksmuseum te Amsterdam, nu al weer enige jaren geleden
Wij hadden ons er veel van voorgesteld, we hadden boog gespannen
verwachtingen, temeer daar we niet anders lazen dan hooggestem
de recenties. We hadden ons terdege voorbereid en veel over de
grootste aller kunstenaars gelezen, er zelfs boeken voor aangeschaft.
Het werd één grote teleurstelling. Bijna een uur moesten we in de
rij staan en dat terwijl er geen beschutting was en het pijpestelen
goot. Bij mondjesmaat naar binnen gelaten, vonden de fans van
Rembrandt het museum zo overvol, dat de suppoosten met argusogen
stuk voor stuk hun miljoenen guldens waard zijnde stukken bijeen
gebracht uit binnen- en buitenland bewaakten. Tijd om ergens voor
een schilderij te toeven was er niet. Je werd voortgestuwd door de
stroom. Pas toen we weer op straat stonden, blij dat wij elkaar
in deze mensenmassa niet waren kwijtgeraakt, konden we pas weer
ademhalen. Rembrandts hadden we nauwelijks gezien..,.
den. Het is een prachtig werkstuk ge-1 mer. Dit is dan normaal de Kleine com-
worden, een dankbaar object om er toe- missiezaal. De Grote commissiekamer
risten of bezoekers, eregasten, die als ze
het stadhuis aandoen, van te vertellen,
n.I vanaf 1455, toen Boteward „by raede
ende concente des eerbaren vaders Jo
hannes Brugman” het stadsrecht liet
codificeren tot het laatste raam, dat
Bolsward de opdracht meegeeft „Hoed
ster fan Kunst en kulituer” te zijn.
De Grote commissiekamer is de in het
stadhuis gangbare naam voor de verste
tentoonstellingszaal. Het allerverste is
tijdeiliijk ingericht als burgemeesterska-
Om een beetje climax in de tentoon
stelling te brengen kunt u na boven
aan die trap geconfronteerd te zijn met
twéé levensgrote portretten van resp.
Pim Regnerij (als visser) en zijn vrouw
(gedurfd met groen in haar gezicht)
het beste eerst de gang bekijken. Dit is
niet de meest ideale tentoonstellings
ruimte. Men kan gewoon geen afstand
nemen. Dat is jamer, want de gouaches
met hun felle kleuren vragen er wel
om. Maar dat zouden de schilderijen ook
doen. Het is dus een compromis. Bols
ward kan men het niet verwijten: Het
stadhuis is niet primair als tentoonstel
lingsruimte gebouwd en wij vinden het
al héél wat, als jaar op jaar het nor
male gebruik van al deze ruimten wordt
opgeofferd. Maar voorbij lopen moet u
dit beslist niet: Er hangen ook prachti
ge krijttekeningen van Bolsward, Wor-
kum enz. en tere kinderkopjes.
te, fier den se greate keppels fé mei. In
agrarysk folk bleau it altyd. De image,
dy’t wy fan de lettere joad hawwe, dy
fan de gewykste hannelsman, datearret
dnidlik fan lettere tiid. Mar dat nimt
net wei, dat ek hjoed noch op it platte
lan de sfear field wurdt fan it lanne-
like, fan it boerebistean. Allinne wy
moatte dan fansels net mear tinke oan
oksen, ezels en kamielen, ek al komme
dy noch wol foar. As men yn it hjoed-
deiske Israël bisiket it lan te forkennen,
öfsjoen fan de Hillige plakken en de
histoaryske stêdden, fait foaral in twa-
tal dingen op. Alderearst: As men net
tafallïeh yn de buert fan in militair
fleanfjild tahaldt, fomimt men amper,
dat dit folk yn steat fan oarloch for-
keart en dêr noch altyd de driging hin-
get fan in ynfal fan Egypte of Syrië.
It folk is seis blykber sa oertsjüge fan
syn wil as folk to bdstean, dat it dêr
gewoan fan üt giet. As men ek mar
heal tocht, dat it in tydlike oangelegen-
heit, wêze soe, hoe soe in folk as ditte
him dan mei safolle energy stoarte kin-
ne op de üntjowing fan it eigen agra
rysk bistean, hoe soe it dafolle dwaen
kinne oan research, oan expearimentear-
jen, oan modernisearjen, it ornmers al
tyd sok tiidfergjend kweken fan nije
rassen, it plannen op de takomst en
gean sa mar troch. As dit folk tinke
soe, dat it aenst wer ram baen meitsje
moast foar de arabier, dan soe it om-
mers folie earder rófbou plege en hel je
der mar üt, hwat der ynsit en doch net
sokke djüre ynvestearingen. Dat is dus
it iene dat opfalt, hoe’t dit folk him
gedraecht as in folk dat yn frede dit
lan ta üntjowing bringt, hoewol wy wol
witte, en it folk seis ek wol fansels,
hoe’t it ek yn militair opsicht wach wê
ze moat en haldt in modern leger op
peil halden, dat it paraet wêze moat fan
ure ta üre. It twadde dat jin opfalt is,
hoe modem de saken hjirre oanpakt
wurde. Sitte wy yn it aide lan noch sa
faek oan tradysjes fêst en hat it gene-
raesjes duorre foardat in koumelker oer-
stapte op hinnehalderij of bargemesterij
yn it great, yn Israël is dit allegeare fol
ie flexibeler, al wurdt hjir en dêr noch
wol oan it kibboetsidé fêsthêlden. It
mei ek gjin wünder hjitte: de immigran
ten komme noch alle dagen fan alle
kantreljen üt wei it lan yn. Dêr binne
hiel hwat net-agrariërs by, mar ek fan
har binne der, dy’t dochs omskeakelje
moatte, en wend oan planning, kompu-
ters, moderne technyk ensfh. hat men
net dy bining oan bipaelde systemen,
lyk as wy fakentiids mei üs erflik: „It
hat altyd sa west”. En fansels by sa’n
heterogene bifolking (rounom wei, mar
yn wêzen dochs ien) is der ek in yn-
bring oan ideën, know-how, erfaringen
üt alle lannen. Leau mar net, dat in
Joadske ünderdükeir, dy’t in lyts tritich
jier lyn de fryske boer holp to masine-
melken, doe’t hy nei de twadde wrald-
kriich nei syn heitelan emigrearre en
seis fé oantügde it ideael foun om mei
de han to melken. Né, it is nou al sa,
dat yn mear as ien opsicht de Joad ek
as agrariër üs op ’e side komt of seis
foarbystribbet. Net allinne slacht er
foar master op yn de toelt fan produk
ten, dy’t om klimatologyske omstannich-
heden hjir net dlje wolle, lyk as de si
naasappels en de sitrusfruchten, ek as
it giet oer de mear gewoane tünbou, bg
komkommerteelt, de molkwinnerij en de
plümféhalderij. Nei dizze faeks wol hwat
lange ynlieding dêr de folgjende kear
mear oer.
Wilt u deze tentoonstelling optimaal ge
nieten, zo kunnen wij u adviseren eerst
een catalogus te kopen en/of het Bea-
kennummer over Cor Reisma, belde aan
de kassa te verkrijgen. Als u deze rijk-
geïlilustreerde boekwerkjes leest, raakt
u al spoedig in de ban van dit schilders-
bestaan, dat zeker niet gemakkelijk is
geweest, krijgt u ook inzicht in de ont
wikkeling van zijn kunst en zijn de
schilderijen bij het bekijken reeds uw
vrienden, in elk geval uw bekenden ge
worden. Wat hieronder volgt kan de ca
talogus niet vervangen, het zijn maar
wat aanduidingen om u wegwijs te ma
ken.
Rust
Hoe rustig kan men daarentegen ge
nieten van de Cor Reisma tentoonstel
ling in het Bolswardse raadhuis, slechts
nog enkele weken. Hier geen gedrang,
geen suppoosten, die zich angstvallig
tussen het schilderij en de toeschouwer
plaatsen, hier wel de ruimte en de rust
allies ongehaast te bekijken en er van
te genieten. Het is een kleurrijke ex
positie, waarop men niet spoedig raakt
uitgekeken. Waarschijnlijk waren er
nog nimmer zoveel Relsma’s bijeen,
meer dan 100 stuks. Nog nooit ook zo
veel variatie: Schilderijen, gouaches, te
keningen (dn pastel, in krijt, in potlood,
in inkt) glas in lood, enz.
een bepaalde voorliefde voor dieren,
met name kalveren, lammeren, vogels,
zelfs krabben. Dat er zoveel portretten
hangen zal wel komen wegens de vele
opdrachten, die de schilder in de loop
der jaren kreeg, maar het portret had
toch ook wel zijn voorliefde, vooral dat
van het kind. Anders zou hij niet zo
vaak dochtertje Wytske hebben geschil
derd, zijn vrouw en zijn vrienden als
Pim Regnerij, de kunstverzamelende
hospes van de Kroon, diens vrouw en
zijn vrienden, de cellist Klaas Kueter en
de journalist Goffe Struiksma. Een be
paalde voorliefde hadden ook de land
schappen en de bloemstukken. Reisma
moet wel dicht bij de natuur hebben ge
leefd. Zelf geplaagd door een slepende
ziekte is de tentoonstelling ook vol van
ingehouden emoties op het gebied van
dood en leven. Hoe teer tekent hij het
bereikt u door de (openstaande) deur
rechts. Hier krijgt u reeds een goed
overzicht van de verschillende motie
ven, die de schilder doorgaans bezig
houden. Vooral de portretten vallen op,
zoals het hier afgebeelde zelfportret,
dat wij reeds ruim een dertig jaar ge
leden bewonderden op een tentoonstel
ling te Leeuwarden en waarvan we ons
nu nog een zin herinneren uit een des
tijds geschreven recensie (van zijn
vriend en bewonderaar G. Struiksma?)
n.l. de woorden: „...en hoe mooi is dat
kraagje gelegd1”. Als piepjong kunst-
waardeerder vonden we dit destijds in
drukwekkend, dat een schilder blijkbaar
een kraagje kon „leggen” zoals hij dat
wilde. Geen wonder dat we even in ge
peins voor dit zelfportret blijven stil
staan. Zo zag dus toen de schilder zich
zelf: jong, enthousiast en nog vol moge
lijkheden. Wij begrijpen nu ook, waarom
we destijds zo’n maiskolfpijpje kochten..
Op de „overloop” in de Vierschaar
hangt een magnifiek (en ook prachtig
belicht) bloemstuk. Aan de andere kant
de deur een zeer voornaam en ingetogen
portret van zijn vrouw. In de Vier
schaar weer een prachtige verbeelding
van het Holstmeer en de welhaast be
roemde bok, een toonbeeld van kracht,
waarvan de schilderswijze aan Caghall
doet denken. Er hangen hier meer be
roemde stukken, zoals de Kalfdrager,
ons tijdelijk in bruikleen gegeven door
het Rijk. Weinig minder mooi is de
lamsdrager tegen dezelfde wand, n.l. als
tegenhanger aan de andere zijde van
de dode haan. Ook hangt hier een zeer
sereen werkstuk: een naaktstudie in
potlood.-
gezinsbank zonder winstdoel
Voor wie het niet wist: U behoeft niet
de hoge stoep te beklimmen om aan de
grote deur te rammelen, zoals nog elke
dag gebeurt. De ingang is dezelfde als
naar de secretarie. In de hal ontmoet
u al spoedig een paar dames, die u een
kaartje verkopen (wat een luttel be
drag!) en u vriendelijk de weg wijzen.
Vermoedelijk bestijgt u meteen de trap,
maar als u waar voor uw geld wilt
hebben en geen schilderij wilt missen,
dan moet u eigenlijk al meteen begin
nen. Er hangt beneden reeds een fors
bloemstuk en een kleurrijk schilderij
van een oude boerderij, waarvan u
waarschijnlijk een soort voorstudie aan
treft in de Vierschaar. Bij de trapop-
gang ziet u dan al meteen een schilde
rij met krabben en een stilleven, die
een goede inleiding vormen tot alles
wat u nog meer zult tegenkomen.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Een voorbeeld van zo’n mooi bloemstuk
vinden wij in de burgemeesterskamer,
direct links om de hoek, n.l. boven een
tafeltje, waarop een paar mooie teke
ningen o.a. van Hogebelntum (Reisma
tekende graag oude kerkjes). Voor de
„bedstede” (de kast links van de
schoorsteen) vinden we een prachtig
kalf, een dier dat Reisma bijzonder
moet hebben aangesproken. De afstand
van voorhoofd tot oren en ook de lengte
van de nek lijken ons iets te lang, maar
juist daardoor wordt de expressiviteit
versterkt. Van het Holstmeer (waar is
dat?) zien we een prachtige studie, die
later nog eens wat sfeer en kwaliteit
betreft wordt benaderd, zo niet geëve
naard in de Vierschaar. Reisma schil
derde graag de natuur in al zijn schoon
heid, zoals ook b.v. winterlandschappen.
De Friese boerderijtypes boeiden hem
trouwens in elk jaargetijde. Op de ta
fel vinden we hier het contrast tussen
het zieke (stervende?) vrouwtje en de
baby Wytske, het kind, dat we bijna in
elke levensfase zien uitgebeeld.
L. K. Mo!
Zoals we feeds emisdag j.l. meldden was de 1000ste bezoeker bij
de tentoonstelling „Werken van Cor Reisma” de heer C. P. A. van
Loon, politie ambtenaar en wanende te Boxtel. Onze fotograaf kon
nog net even een plaatje van hem maken tezamen met zijn vrouw,
voor een van de schilderijen welke de heer van Loon zelf mocht
uitzoeken, waarmee hij op de foto mocht. (Holstmeer in Vierschaar)
De heer Van Loon kreeg uit handen van de burgemeester het foto
boek van Bolsward „Boalsert bisjoen en bisongen”, dat erg werd
gewaardeerd.
De familie Van Loon is een week op vacaritie in BolsWkrd en lo
geert in „De Groene Weide”. Dit is de eerste keer, zo vertelde de
heer Van Loon dat we in Friesland op vacantie zijn. In februari
zijn we op verkenning geweest en toen viel het oog op Bolsward.
Hij hoopt met zijn vrouw en twee kinderen de volgende jaren ook
weer op vacantie naar Friesland te komen. Het is hier prachtig,
aldus de politie ambtenaar.
De tentoonstelling duurt nog tot en met .19 augustus.
jonge nieuwe leven, hoe scherp ook de
naderende dood (twee tekeningen op de
tafel in de Burgemeesterskamer). Hoe
veelzeggend zijn zijn dode vogels. Zelfs
hangt er in dezelfde burgemeesterska
mer, helaas wat achteraf, zodat een
vluchtige bezoeker er aan voorbij zou
kunnen lopen, een schilderij met doods
hoofd, dat ons doet denken aan de z.g.
vanitasschilderijen uit de gouden eeuw
Ook de Christuskop op de ezel in de
Vierschaar, waarop we straks terug ho
pen te komen, is in dit verband veelzeg
gend.
IT ALDE LAN YN IN NIJE
SITEWAESJE I.
A
'i
