Bolsward centraal
in
Gate Skroar
„Het geluid
der stilte”
«K®
il--
Wopke Bosch (Witmarsum
Sa mal as de Dütskers it destiids
dien ha, sil hy it wol net dwaen
Fan stêd en lan
Horror atleten
succesvol
Zilveren filmpjes
Ünwaer
bondsspaarbank
bolsward
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiii
5$
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
r-
Hwat hat
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Worium en Wymbritseradeel,
«r 1
i.
-
DINSDAG 1 AUGUSTUS 1972
111e JAARGANG No. 59
9>
Schooltje
en omgeving van een
Koren
Verhaal
üs hjoed to sizzen
Kwaliteit
Radio Oranje
Feestvreugde
Niet tevreden
Fotoboek
WURK OAN DE WINKEL
Effecten
Advertentieprijs: 20 ct. per mm.
Ingez, mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
De totale verliezen in Indonesië zijn
74 gesneuveld, 16 vermist, 178 gewond.
Abonnementsprijs 7,15 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Volgens een onder de thans afgezwaai
de Amerikaanse soldaten gehouden en-
quete is de Nederlandse vrouw huise
lijk, proper, gezond,ijverig en verdraag
zaam. Geen sleoh getuigenis.
De heer G. van der Zee 45 jaar in het
drukkersvak. Hij bleef steeds werkzaam
in hetzelfde bedrijf, dat van P. de Jong,
later overgenomen door A. J. Osinga.
Precies 2 weken nadat het politioneel
optreden in Indonesië was afgekondigd
is dit gestaakt.
Paarden tuigden langs de Marktstraat.
Ie prijs Fries ras, Umoza van J. Bo-
dema te Gensloot. 6e Beatrix II van J.
Gietema te Exmorra.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adress
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
le week augustus 1947
Dit wordt de eerste grote productie van
de E.O. met een regionaal karakter.
Geen wonder dat men streeft naar kwa
liteit! Naast de opname van de koor
zang (reeds gereed) wordt gedacht (als
alles vlot loopt en het weer geen spel
breker wordt) aan twee weken opname
en drie weken montage. De Sim wordt
opgenomen op 35 mm band, bioscoop-
formaat, hetgeen een mooier beeldkwa
liteit garandeert en bevorderlijk is voor
de kleurweergave en vastheid van beeld.
Vermoedelijk wordt de film, die samen
een vpl uur duurt en waarin o.a. ook
de declamatie te beluisteren valt van
de gedichten „Ik haw gjin hege kathe
dralen” en „Jodenpost” (dus Fries zo
wel als Hollands) en een uitleg wordt
gegeven van de „hongerramen” in het
stadhuis, uitgezonden in oktober a.s.
De Evangelische Omroep, die ook in
Friesland en met name ook in Bolsward
veel aanhang en sympathie ondervindt,
zou volgens ons best kunnen trachten
de film te verkopen naar het buiten
land, b.v. naar Suriname of Amerika.
Nauwelijks nodig te zeggen dat de ca
meraploeg het zal waarderen rustig en
ongehinderd te kunnen filmen, evenmin
dat men graag aller medewerking heeft.
In deze film kan ook aï is dit niet de
directe opzet van de E.O. geweest - een
geweldig stuk „reclame” schuilen voor
Bolsward.
It himmelfjür
Dat spjalt de left
De tonger folget
Nei in skoft.
Elts is beducht
Foair dit gefaer
It hyt dérom
Torjucht swier waer.
De eleminten
Lizze bleat
In natürkreft
Slacht op read.
Wolken wurde
Swier oerladen
Foarmje dan har
Springstof haden.
It ünwaer komt
En ünwaer giet
Sa lang üs aide
Wrald bistiet.
gézinsbank zonder winstdoel
It greatste forlies foar in minske is
dat er himsels forliest.
Het hoofd der school van Kubaard, de
heer K. Meinema vertrekt naar Celebes.
het zingen in de kerk. Na enige aarze
ling besluit hij binnen te treden. Als
het ware daar overrompeld doof de
mssale koorzang wordt onze hoofdper-
soon een ander mens. Hij ondergaat de
zang en de gezangen woorden krijgen
voor de kijker een extra demensie, als
ze telkens heenwijzen naar of als het
ware het antwoord zijn op bepaalde
jeugdherinneringen.
Op de geitenkeuring te Zaandam werd
een melkgevende bok aangevoerd. Hot
dier kreeg zelfs de kampioenstitel 1947.
sfeer, rust en leefbaarheid vn Bolsward
kreeg zijn plan al spoedig vorm.
In het fotoboek ontroerde hem o.a. het
gedicht van Johannes Couperus over de
„Jodenpost,” herinnerend ook aan het
oorlogsleed. Naast de gejaagdheid, de
rust, was hier ineens het derde element:
de oorlogsherinnering.
Een andere scene, b.v.- te spelen in de
woonkamer van het schooltje (of in de
Izeren Kou)een echtpaar luisterend
naar Radio Oranje. Bandopname met
geluid zijn reeds voor handen. Er zijn
reeds besprekingen met de Skotsploech
om deze scene te spelen, vermoedelijk
in Fries costuum, maar zonder een trek
je aan de lange Goudse: immers in de
oorlog was de tabak schaars.
yn it N.W. <hel fan de Fryske klaei-
boustreek, ensfh.
De oanfrage foar
tsjinne wurde by
Direkteur (H.I.D.)
De E.O., die toen reeds een aanvrag
had ingediend om C-omroep te worden,
wilde echter niet op deze lauweren bij
voorbaat rusten. Men ging er gewoon
van uit, dat het verzoek door de mi
nister zou worden ingewilligd. Dit be
tekende dat men zich toen reeds ging
bezinnen op méér. Immers als de er
kenning afkwam (en dit is inmiddels
gebeurd) zou de omroep ook andere,
b.v. documentaire en verstrooiende pro
gramma’s moeten brengen. Zo kreeg
televisie-regisseur Franz Arnold van
Soest, nauwelijks thuis van zijn huwe
lijksreis, de opdracht van het samen-
zangprogramma in Bolsward „iets te
maken.”
De cameraploeg van de E.O. in actie
op de Appelmarkt. Aan de camera de
cineast Guido Paulusse, naast hem re
gisseur Franz Arnolds, geheel links
scriptgirl Hannie Rittersma en geheel
rechts Henk Top, die te Witmarsum de
Duitser speelde.
In deze film spelen zowel „de koren”
als „het koren” een rol. Om met de
koren te starten: Reeds in februari j.l.
werd door de E.O. (Evangelische Om
roep) een samenzangprogramma van
ongeveer 20 minuten opgenomen in de
Martinikerk. Hier zongen de verenigde
Friese koren onder leiding van Cor Bos
ma met aan het orgel Teun Plomp.
Een 300 zangers namen aan deze mas
sale zang deel en het was toch wel een
unieke prestatie dat zij dat stuit voor
stuk deden in Fries costuum. Wel zel
den zal er in de laatste jaren zoveel
aan Friese klederdracht bijeen zijn ge
weest. De productie met faciliteiten van
de NOS opgenomen is op de ampex
vastgelegd.
De Evangelische Omroep, die steeds
veel waardering krijgt van de kijkers
en luisteraars voor haar koorzangpro-
gramma’s, kon haar succes met deze
opname verzekerd achten. In zijn geheel
of in gedeelten uitgezonden zou het
geen hier gebracht werd zeker indruk
wekkend zijn.
Om zich alvast enigermate te oriënteren
kocht hij het bekende fotoboek „Boal-
sert bisjoen en bisongen” en werd on
middellijk getroffen door de rijkdom
aan gedichten en foto’s. Hier waren
materialen en, mogelijkheden genoeg.
Kortom, de- heer Arnold nam de uit
daging aan. Geconfronteerd met het
nerveuze, jagende en jachtende leven
in het westen enerzijds en daartegen
over aangenaam getroffen door de
Wy krigen fan de „Stichting ontwikke-
lings. en saneringsfonds voor de land
bouw,” koartwei meastal „O- en S.-,
fonds” neamd in parsbirjocht oer de ek-
stra wurkgelegenheit troch it subsidi-
earjen fan de forbou fan agraryske bi-
driuwsgebouwen. Yn it Skriuwen fan
de minister van Sosiale Saken oan de
Twadde Keamer fan de Steaten Gene-
rael oer it twadde wurkgelegenheits-
programma is meidield dat it Regear
in bidrach fan 12 miljoen omearre hat
foar subsydzje oan de forbou fan bi-
driuwsgebouwen yn de agraryske sektor
(dit is yn de praktyk aimeast oan de
pleatsen) en dat it bistjüi fan de .Stich
ting Ontwikkelings- en Saneringsfonds’
frege wurde soe inselde bidrach foar
dit doel óf to sünderjen. Nou is f 12
miljoen in moai dofke, mar ek al net
mear as in goune de man. Hawar, it
bistjür fan it O. en S.-füns hat bislet-
ten gjin né to forkeapjen yn dit stik fan
meitsje, in hampelman to stypjen soe
lyk stean mei goed jild nei kwea jild
to smiten.
In bitingst, dêr’t wy wol yrikomme kin-
ne, allinne liket it üs ta, dat it net mak
lik wêze sil hjir oan to jaen hwa ’t it
nou krekt ütmeitsje sil, hokker boer
kapabel is en hokker net. Wy hoopje
alteast, dat men net allinne ofgcan sil
op bihelle diploma’s. De iene kin mear
mei de pange as de oare mei it jild en
dat is hjir ek fan tapassing.
Mei alle weardearring foar it lünbou-
ünderwüs is it ommers sa: de iene kin
mear sünder in diploma as de oare mei
ien. Nou hinget it ek wer net allinne
fan de boer, de ündemimmer óf, it bi-
driuw dêr ’t it jild ynstutsen wurdt
moat ek perspektyf ha. Dat yn de foar-
nommen ynfestearing net subsydearre
wurdte mei troch oare ynstansjes as it
regear en it O. en S.-füns liket üs in
ridlike eask. Ommers it soe net earlik
wêze de iene fan twa wéllen ite to lat
ten en de oare op in houtsje bite to
litten.
Is de bydrageregeling oan de iene kant
dus biheind, oan de oare kant wurdt ek
de romte jown. Praetten wy nils fan
„de boer,” dit bigryp moat rom nom-
men wurde. Ek in agrarysk leanb’driuw
kin fan de regeling profitearje en ek
ünderlinge helpforliening en gearwurk-
jende forbannen ta eksploitaesje fan
lanbouivurktugen.
Om it hwat yngewikkeld to meitsjen:
de regeling jildt ek foar it fomijen en/
of forbouwen fan hokken of skuorren
foar mestkeallen, mest- en fokbargen,
pikemesterijen, kalkoenefarms en hin-
nehokken (foar hinnehAlderijen en brie-
derijen) mar allinne yn gefal dy for-
bouwingen ensfh. net in greater flier-
oerflakte fan gefolgen ha.
Hwat foar üs hoeke fan bilang is: de
foarwearde is forfallen, dat de bydrage
oan ündemimmers yn de glêskultuer
yn de tünbou yn it noarden allinne jown
wurdt as it oanbilangjende bidriuw leit
yn ien fan de gl&stünbou-konsintraesjes
Zaterdag j.l. hebben atleten van A.V.-
Horror deelgenomen aan een interna
tionale marathon in Oss, n.l. Chris Boes
uit de Kuinre en Bennie de Vries uit
Workum. Voor hen waren de 42 km.
en 195 m. geen onoverkomelijk bezwaar.
Wat het wel voor vele andere atleten
was. 44 moesten de strijd voortijdig be
ëindigen, hoewel zij allen toch getrain
de atleten waren. Onder de uitvallers
was ook Nederlands kampioen Geert
Jansen.
Chris Boes evenwel liep een prima race
in een nieuw persoonlijk record van 2
uur en 55 min. en kwam als 21e binnen.
Bennie de Vries kwam als 36e binnen
in de tijd van 3 uur en 14 min. Winnaar
werd een Fransman, 2e Theo v. d. Rak
uit Oss. Er kwamen ruim honderd at
leten aan de start.
Als contrast met een toch wel trieste
herinnering verschijnt dan ineens feest
vreugde in beeld. Hiervoor is medewer
king gevraagd van ’t gemeentebestuur
uitsteken vlag, carillanspel, afzetting)
en de Skotsploech (dansen voor het
stadhuis). Bij goed weer, zal getracht
worden a.s. donderdagmorgen deze sce
ne op te nemen. In dat geval wordt er
niet gedanst op het podium, maar vóór
het stadhuis. Ook „Omke Romke” zal
worden gevraagd medewerking te ge
ven. Het zou fantastisch zijn als de
„overburen” van het stadhuis vanaf
minstens 11 uur eveneens de Friese of
Nederlandse vlag zouden willen uitste
ken. In dit geval niet de Bolswardse.
Deze lijkt qua kleur (en adelaar!) bij
Vluchtig kijken wat veel op de Duitse
en dit zou voor kijkers elders in ons
land en daarbuiten misverstanden kun
nen wekken.
Als vanzelf werd nu het „verhaal” ge
boren. Een druk-drukdoende zakenman
speelt in de gedramatiseerde documen
taire (de heer Arnold spreekt zelf be
scheiden van impressie) de man die
meer wordt geleefd, dan dat hij leeft.
Deze rol wordt niet gespeeld door een
beroepsartiest, maar door een natuur
talent, n.l. de heer J. D. E. Spiering van
zakenman, n.l. de heer Spiering van
Soest, directeur van een bekend gOlf-
kartonfabriek.
In het begin racet de man met een rot
gang, de E.O. als zodanig onwaardig,
door de Flevopolder. Zijn auto flitst als
een schim voorbij. Plotseling een klap
tegen de voorruit. Volgt close-up van
een doodgereden vogel. Het had ook ’n
mens kunnen zijn. Dit stemt onze haas
tige reiziger tot nadenken. Hij doet het
wat kalmer aan i en als hij niet lang
daarna Friesland binnenrijdt, ervaart
hij het landschap en het natuurschoon
als bijzonder positief.
Niet minder is dat het geval als hij
(door een wegomlegging) in Bolsward
terecht komt, het vriendelijke stadje,
dat hem, de man die zich zelf en de
auto over de toeren placht te jagen in
het gevecht tegen de klok, in een wel
dadige rust de gelegenheid geeft zich
zelf weer te ontdekken. Hij denkt aan
zijn jeugd, aan de oorlog, aan
Bitter
Een bittere oorlogsherinnering is wel
het moment dat een Duitser en Cana
dees ineens oog in oog staan en er
schoten vallen. Deze scene zou j.l. vrij
dagmiddag worden gespeeld in het ko
renveld aan het weggetje naar het
Menno Simonsmonument te Witmarsum.
Naast „de koren,” doos ook „het koren.”
Donderdagavond werd dit plekje ont
dekt. „Dit is het!” aldus regisseur Ar
nold. „Uniek” vulde script-girl regis-
seuze Hannie Rittersma (gezien de
naam van Friese komaf met ook Hes-
linga’s in de familie) ogenblikkelijk aan.
Henk Top speelt in deze scene in origi-
de bevrijding Dan hoort hij zacht i neel uniform de ,mof” vandaar de helm.
Het zijn deze flash backs, die momen
teel als stukjes (veelal door amateurs
en figuranten gespeelde) speelfilm
worden opgenomen.
Als we dit schrijven (donderdagavond)
heeft cameraman Guido Paulussen van
de N.V. Cinecentrum te Hilversum, voor
dit doel speciaal aangetrokken, al heel
wat meters film verschoten. Maar er
volgt nog meer. Zo is Aldfeers Erf ge
vraagd te mogen filmen in het antieke
schooltje te Exmorra. Onze zakenman
waant zich weer even een kind in de
tijd van Aap-noot-mies. Het zou leuk
zijn als er kinderen mee zouden willen
spelen. Meisjes met vlechten en strik
jes in het haar, jongens (niet met lang
haar anno 1972!) in blauw geruite kiel
of in elk geval kleren als uit grootmoe
ders tijd en er een „echte” meester voor
de klas zou staan. Als zodanig zou de
heer IJ. Schakel zelf geen slecht figuur
slaan. (Heeft intussen zijn medewerking
als zodanig toegezegd. Red.).
Bolswards Nieuwsblad
in bydrage kin yn-
de Haed Ingenieur
fan de bidriuwsünt-
wikkeling yn it amtsgebiet, dêr’t it bi
driuw, dêr ’t de oanfrage foar ornearre
is, yn leit. By de oanfrage moat oer-
lein wurde:
a. Bistek en tekeningen fan de foar-
nommen ynfestearing en in spesifi-
searre opjefte fan de kosten;
b. De gegevens, dy’t nedich binne om
ynsjoch to krijen yn de hjoeddeistige
en takomstige ekonomyske posysje
fan it bidriuw.
Is men oansletten by in sintrale boek-
halding of hat men in goede akkoun-
tanttsjinst efter de han, dan sil dit
léste gjin swierrichheit jaen, mar it li
ket üs noch net sa ienfaldich oan dit
léste punt op eigen houtsje to foldwaen.
Wy moatte der wol efkes op wize dat
it bistjür fan it füns op elk stuit, dat
har der gaedlik ta foarkomt, de oan-
fragemooglikheit ynlüke kin. It. aide
sprekwurd: „Hwa ’t earst komt earst
mealt,” is hjir fan tapassing. Hwa’t
dus fan de regeling profitearje wol,
moat dat net to lang yn him omgean
litte, dan rint er it risiko om efter it
net to fiskjen.
Op ien aspekt wolle wy noch wize. It
O. en S.-füns stelt it Steatsboskbihear
op ’e hichte fan de adressen fan har
dy ’t fanwegen it füns in bydrage krijs
foar de bou of forbettering fan de bi-
driuwsgebouwen. De direkteur fan it
Steatsboskbihear hat it foech foar de
oanklaeijng, it wer opknappen en/of it
forbetterjen fan it lanskip bydragen ta
to kennen yn de kosten fan de hiem-
biplanting en hwat de walden oanbi-
langet foar de byplanting fan de beam-
wallen, dy’t tsjinje ta óffreedzjen fan
de kavel. Dizze bydragen hingje óf fan
de houtopstand, hwermei de byplanting
ütfierd wurdt. Omaris leit de bydrage
tusken de 30 en de 50% fan de kosten.
saken, dat it giet dus nou dübeld op.
Nou moat men ek wer net miene, dat
it nou daliks fetpot is, hwant de wur-
kingssfear fan de oant nou ta allinne
foar it noarden omearre bydragerege
ling ta forbetterjen fan de agraryske
bidriuwsgebouwen is, mei it each op de
takenning fan it subsydzje ütwreide
ta de provinsjes Oerisel, Gelderlên, Sé-
lên, Noard-Braban, Limboarch en de
Iselmarpolders. Dat is foar dy nije mei-
tingers fansels wol in- moai stik büter
yn ’e brij, mar om’t it himd nou ienris
neijer is as de rók, moatte wy wol hwat
spitich feststelle, dat in bulte bargen
noch altyd de drank tin meitsje. En sa
is it hjirre dan ek.
Hwat oan de iene kant as in ekstra
dofke taskikt wurdt, wurdt oan de oare
kant ütsmard oer in gans greater tal
gadingmakkers.
Om ta de saek to kommen: Mei elkoar
is foar de ütfiering fan dit bislüt dus
f 24 miljoen biskikber. De bydrage, dy’t
men yn it kader fan dizzé regeling
krije kin, birint 30% fan de goedkarde
foamommen ynfestearingen foar for-
betteringen. Sa’n bydrage kin maksi-
mael f 8.000.- wêze, dat is wol de hals.
Hwat wurdt nou krekt ünder forbette
ring fan agraryske bidriuws gebouwen
forstien? Koart sein elke forbouwing
of nijbou, dy ’t der ta tsjinje kin, dat
it komt ta mear efficiënt, dus foardie-
liger buorkjen. Sa kin der bygelyks ek
it forhurdzjen fan it hiem ta rekkene
wurde en fierder alles hwat tsjinje kin
ta mear rasjonele wurkmethoaden.
Net elk en ek net yn elke sitewaesje
kin men in birop dwaen op de regeling.
In mannich fan de spulregels wolle wy
hjir wol neame:
Yn it foarste plak heart de ündemim
mer in goed sifer to hawwen. Wy bi-
doele dat er fakbikwaem wêze moat en
genóch ündemimmerskapasiteiten ha
moat om redelikerwize forwachtsje to
kinnen, dat de forbettering ta syn
rjocht komt en fortuten docht. Mei
oare wurden: de boer moat in man üt-
Dina Meek en haar vriendin keken donderdagavond maar wat
vreemd op toen ze ineens een man op het Marktplein zagen met
een Duitse oorlogshelm op en anderen met hen. Die man was echter
heel gewoon Henk Top van het Centraal Productiebureau van de
E.O. Hij moest heel wat spullen uit de auto naar De Wynberg
dragen, w.o. deze helm en voor het gemak zette hij die maar even
op. Zodoende. Ja, Bolsward staat een paar weken lang in de ban
van <ie film, ook al merkt u dit zo dagelijks niet. Een cameraploeg
is n.L druk bezig binnen- en buitenopnamen te maken in Bolsward
zo geen speelse- dan toch een gespeelde
semi-docinnentaire. Maar laten we bij het begin beginnen.
Het korenveld bleek te zijn van de heer
Wopke Bosch van de Aid Ryd 25 dlie
desgevraagd anmiddelüjk bereid was
medewerking te verlenen.
,Sa mêl as de Dütskers it destiids dien
ha, sil hy it wol net dwaen!” aldus de
heer Bosch, die blijkbaar in de Cana
dees anno 1972 alle vertrouwen hdd.
Ook elders is de medewerking alom en
enorm. De Rijkspolitie te Bolsward was
b.v. bereid de filmploeg te escorteren
en een heuse karabijn in bruikleen te
geven.
Toen dit op het laatste moment moest
worden afgelast nam de Rijkspolitie te
Witmarsum spontaan deze taak over
(zie elders in dit blad).
i
