Wel samenspel
met behoud
maar
eigen autonomie
Gabe Shroar
Al
Uw
geldzaken
De plaats aan Bolsward toebedacht
Hichtum
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Zilveren filmpjes
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiii
r-
bondsspaarbank
bolsward
I BM
Fan stêd en lan
I
7
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat hat
DINSDAG 8 AUGUSTUS 1972
111e JAARGANG No. 61
1
V
RAAD GAAT ZICH BUIGEN OVER DE STRUKTUURSCHETS
VOOR DE BESTUURLIJKE INDELING
Rekonstrukfie
Financiën
Verdeelsleutel
Gevolgen
orgaan
Voorgeschiedenis
J. S.
Status-quo
ne-
Nota
Bestuurslaag
Grondgedachte
Uitbreiding
(vervolg op pagina 2)
Provincie moet blijven
f
Advertentieprijs: 20 et. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Soms fordrinkt in keal noch as de saed
al tichtsmiten ia.
Abonnementsprijs 7,15 p. kwartaal
(bjj vooruitbetaling)
Giro 887926
De Chr. school te Lollum groeit der
mate, dat er een vierde leerkracht moet
komen.
De prijs van kinderwagens wordt in
gaande september 6l/2 procent verlaagd.
De prijs van de borrel gaat omhoog.
Kamerlid Van Dis heeft in de Kamer
vragen gesteld over het laten rijden
van autobussen op zondag. Hij hoopt,
dat de zondagsdiensten zo spoedig mo
gelijk worden gestaakt.
Nadat door de gemeente Bolsward èn
de nota en de notulen aan Gedeputeerde
Staten waren toegezonden, zijn diverse
gemeenten afgevallen als deelnemer aan
het voorgenomen onderzoek zoals in
punt d bedoeld.
Gedeputeerde Staten hebben daarna be
sloten zelf een wetenschappelijk onder
zoek te doen instellen en onlangs ver
klaarde Gedeputeerde Renkema te ho
pen binnen 2 jaar met een afgerond
plan te kunnen komen, waarna een in
spraak procedure op gang zal worden
gebracht. Ook in een vergadering van
de Provinciale Staten verklaarden Ge
deputeerde Staten, dat naar hun me
ning herziening der gemeentegrenzen
vooraf diende te gaan aan gewestvor-
ming.
Hoe men ook discussieert over het be
grip gewest, wij kunnen niet ontkomen
aan een vierde bestuurslaag. Dit blijkt
ook duidelijk uit ervaringen van elders,
zie Rijnmond, Eindhoven e.d.
In Friesland met zijn 500.000 inwoners
is hieraan geen behoefte. De gedachte
dat Friesland één gewest zou kunnen
zijn, maakt de plaats van het provin
ciaal bestuur tot een farce, of zou uit
holling van provinciale en gemeentelijke
taken tot gevolg hebben.
Het geheel zou de ondoorzichtigheid van
de bevolking doen toenemen en daar
mee de ongeïnteresseerdheid.
behoefte bestaat aan een nauwere sa
menwerking tussen de gemeenten. Ook
bij de discussie in de raad is duidelijk
tot uiting gekomen, dat de wirwar van
gemeenschappelijke regelingen onover
zichtelijk is voor de raden, Iaat staan
voor de bevolking.
laag vormen, met uitholling van ge
meentelijke en wellicht provinciale ta
ken, met eigen middelen en ambtelijk
apparaat en mogelijke doublures in pro
cedure vormen.
De toer en ’e tsjerke
mei ald-fryske stien
Sjogg’ jierren tobek
nei hwat dér is gien.
De feart rint lAns side
nei Hams om ’e bocht
en hat mei syn kronkels
Lyts Hichtum bitocht.
It wetter dat rint
lans ’t grien fan ’e wél
suver in mearke
fan aid fryske stél.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uiig. A. 3. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactle-adress
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
2e week augustus 1947
Feestelijke opening sportterrein Mak-
kum.
Beamguod dat Ifüstert
weagjend op ’e wyn.
In aide histoarje
fan ieuwen al lyn.
sa-
en
Bolswards Nieuwsblad
Wymbritseradeek
üs hjoed to sizzen
De tekorten op deze regelingen zouden
via een verdeelsleutel aan de onder
scheidende gemeenten moeten worden
toegerekend. Deze posten vormen een
dermate belangrijk onderdeel van het
gemeentelijk budget, dat het regio-be-
stuur moet bestaan uit vertegenwoordi
gers van de gemeenten uit die regio.
Ook als de gemeenschappelijke rege
lingen z.g. harde regelingen zouden zijn
en ze dit zouden moeten zijn om een
krachtig regio-bestuur te kunnen vor
men d.w.z. dat een begroting van b.v.
een vleeskeuringsdienst bij meerderheid
van stemmen in het regio-bestuur is
vastgesteld, gehoord de gemeenteraden,
deze bindend is en dus een verplichte
uitgave vormt voor alle gemeenten, dan
nog is dat volgens b. en w. een meer
aanvaardbare vorm van een gewest.
Nu er van de zijde van het Ministerie
getracht wordt de gewestvorming door
te zetten en er een ontwerp-gewestwet
bij de Staten Generaal is ingediend,
kunnen ook Gedeputeerde Staten er niet
aan ontkomen, om de voorbereidende
maatregelen te treffen t.b.v. een even
tuele gewestvorming in Friesland.
Hoewel de Gewestwet nog geen feit is,
verzoeken Gedeputeerde Staten aan de
Gemeentebesturen en o.a. aan het sa
menwerkingsorgaan Zuidwest-Friesland
om him zienswijze over de struktuur-
schets voor Friesland te geven.
Op donderdag 24 augustus a.s. komt ’t
algemeen bestuur van Zuidwest Fries
land bijeen om zich te beraden over de
zienswijze van dit orgaan.
De plaatselijke vertegenwoordigers in
dit orgaan, de heren Mulder en Sieger-
sma zullen zich daar kunnen oriënteren
omtrent de standpunten van andere ge
meenten in de Zuidwesthoek.
Daarnaast lijkt het b. en w. gewenst het
standpunt van de gemeenteraad van
Bolsward ook tijdig aan Gedeputeerde
Staten kenbaar te maken. Als leidraad
voor de discussie bieden zij een nota van
burgemeester en wethouders aan met
de beantwoording van de gestelde vra
gen en enkele bespiegelingen rondom
een bestuurlijke organisatie in Fries
land, speciaal op Bolsward toegespitst.
Zij stellen voor deze nota als antwoord
op de brief van 13 april 1972 ter ken
nis van Gedeputeerde Staten te brengen.
Uit deze nota over gewestvorming in
Friesland, die dus vanavond aan de or
de komt, citeren wij het volgende:
Bij de beantwoording van de eerste
vraag, of er in onze omgeving behoefte
is aan een gewest, menen wij negatief
te moeten antwoorden. In de nota over
herindeling van gemeenten is door ons
duidelijk gesteld, dat er in onze regio
Gevolg daarvan is ondoorzichtigheid bij
raden en bevolking en uitholling van
gemeentelijke autonomie. Bij regiobe
sturen komen de taken vanuit de ge
meenten, evenals de verantwoordelijke
bestuurders. Men zou zich kunnen voor
stellen, dat elke gemeenteraad enkelen
uit zijn midden aanwijst als regiobe
stuurders, die zich daarin specialiseren,
daardoor inzicht krijgen in de diverse
gemeenschappelijke regelingen, terwijl
de andere leden van het gemeentebe
stuur de eigen gemeentelijke taken als
commissie openbare werken, culturele
commissie e.d. voor hun rekening
men.
Wegens het noodzakelijke, nauwe
menspel tussen gemeentebesturen
regiobestuur zou de zittingsperiode van
het regiobestuur duidelijk moeten sa
menvallen met de zittingsperiode van
de raad. De regiobestuur staak is dus
zuiver afgeleid van de gemeentelijke
bestuursfunktie en als zodanig ook van
beneden naar boven opgebouwd.. Naar
onze mening is dit een eerste eis van
democratie. In deze filosofie zit beslo
ten de motivering van het negatieve
antwoord op vraag 1 van Gedeputeerde
Staten met ons alternatief daarop en
de beantwoording van de vragen 2 en 3,
aldus de nota.
Indien de grondgedachte van deze nota
bij de raad weerklank zou vinden zou
dit als de mening van de gemeente Bols
ward aan Gedeputeerde Staten kunnen
worden meegedeeld. Natuurlijk zouden
bij een verwezenlijking van deze grond-
Naar onze mening zou een rekonstruk-
tie van gemeentegrenzen een eerste ver
eiste zijn en daarna zou vanuit een be
perkter aantal bestuurs'krachtige ge
meenten ’t samenwerkingsorgaan Zuid-
West-Friesland moeten uitgroeien tot
een regio-bestuur, dat zoveel mogelijk
de taken moet behartigen die door meer
dan één gemeente samen moeten wor
den verricht, aldus nog steeds b. en w.
Primair zou een regio-bestuur de struk-
tuur van het hele gebied als geheel
moeten trachten te verbeteren. Hieruit
vloeit voort: ruimtelijke ordening, bo-
ven-gemeentelijke planologie, industria
lisatie, recreatie, woongebied, algemene
voorzieningen-planning e.d. Daarnaast
de uitvoering van bestaande en nog te
creëren gemeenschappelijke regelingen,
zoals b.v. schoolartsendienst, school-
tandverzorging, sociale werkverbanden,
muziekschool, vleeskeuringsdienst, ram
penbestrijding, brandpreventie e.d.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
F^,.. i
gezinsbank zonder winstdoel
oalje oan de bisten om to sykjen nei in
methoade om foar to kommen, dat it
oaljehaldende foer yn de mage fan de
proefdieren hydrogenisearre en dus
„hurd” waerd. Hja founen üt, dat dit
mooglik wie, as druppels M.O.-oalje
„omhuld” waerden mei in mingsel fan
lynsiedoalje, natrium-caseïnenaet en
formaline. Bütendat die bliken, dat de
kij 24 ure nei dit spesiale diëet molke
joegen mei M.O.-fetsüren, in effekt, dat
by it fleis nei in foech fjirtjin dagen
birikt waerd. Yn it bigjin fan dit jier
is bigoun mei it ündersyk nei de minsk-
like reaksje op dit fleis en dizze molke
mei M.O. Nei in moanne wie by elke
proefpersoan it cholesterolgehalte yn it
bloed al mei 10% sakke.
Mear as trijekwart fan it troch minsk-
lik licheim opnommen fet is dierlik,
nammers by in normale konsumpsje
fan 40% fleis- en molkeprodukten. De
proefpersoanen krigen lykwols 10%
mear fleis en molkeprodukten yn har
diëet. Nettsjinsteande dat sakke dus it
cholesterolgehalte yn har bloed. As de
fortuten fan de noch dit jier to halden
wiidweidiger proeven inselde byld jowe,
is de wei iepene nei in produksje op
greate skael fan fleis- en molkeproduk
ten mei M.O.-fetsüren.
De Ontdekking kin bysünder wichtich
wêze foar miljoenen hertpasjinten. Al
linne yn it oars dochs net sa ticht bi-
folke Australië, dêr’t de Ontdekking
dien is, stjerre der uk jier sa’n 50.000
minsken oan in hertynfarkt, dat is in
tal biwenners fan fiif sokke stêdden
as Boalsert, stik foar stik.
Mar net allinne de pasjinten binne der
mei holpen, ek de miljoenen minsken,
dy’t diëet halde om foar to kommen,
dat se hertpasjint wurde, binne üt ’e
In antwoord op vraag 4 zouden naast
de huidige 13 gemeenten van de Zuid-
westhoek-regeling, tevens Hennaarde
radeel en Rauwerderhem in deze regio
op dit mêd al hwat oan de han. Tank
sij de Ontdekkingen fan twa ündersikers
fan de Australyske TNO organisaesje
CSIRO sille hertpasjinten har yn de
net mear sa fiere takomst allicht net
mear hoege to halden oan tige strange
diëten, lyk as dit nou fakentiids it ge-
fal is, wolle hja in ridlike kans fan lib-
jen hawwe en halde. De twa gelearden,
allebeide dokters, ha nammers in me
thoade üntwikkele om it gehalte oan
M.O. fetsüren yn fleis en suvelproduk-
ten to forgreatsjen. Har Ontdekking,
dien nei it fuorjen fan skiep en kij mei
spesiael foar dit doel bihannele oalje,
sil, sa wurdt algemien. forwachte, noch
al it ien en oar fan gefolgen ha foar
de spiisoalje-, fleis- en suvelyndustry.
Mei de CSIRO—eksperiminten socht
men nei in oplossing foar it probleem,
dat hoewol it wichtichste fetsür yn gers
en planten wol M.O. is, de lichemsfet-
ten fan kij en skiep (bilangryk foar
Australië) krekt oarsom just „hurd”
en „verzadigd” binne.
Proeven ha ütwizing dien, dat by de
minske in diëet fan fleis en suveipro-
dukten mei M.O. fetsüren net allinne
it sa biruchte cholesterolgehalte yn it
bloed forleget, mar der foar soarget,
dat de cholesterol alhielendal üt it li-
chem fordwynt.
Under lieding fan de artsen Trevor Scott
en Leonard Cook (har nammen meije
wol mei eare neamd wurde) is yn in
laboratorium yn Sydney jierrenlang
oan dit projekt arbeide. Dr. Scott, dy’t
oan it haed stiet fan de ófdieling dier-
fysiologysk ündersyk fan de CSIRO,
bigoun tsien jier lyn al mei dit wurk,
ek Dr. Cook is der al wer trije jier mei
dwaende.
Hja bigounen mei it fuorjen fan plante-
De le Gysbert Japikspriis sil ütrikt
wurde oan Dr. O. Postma.
25-jarig bestaan gebouw CVO-school.
Op de dag der eerste steenlegging
striemde de hagel, op de dag der ope
ning daalde regen van de hemel. De of-
ciële opening werd verricht door de heer
v. d. Ploeg.
Het belangrijkste punt in de raadsvergadering van hedenavond is
wel de structuurschets voor de bestuurlijke indeling. Reeds verleden
jaar in de raadsvergadering van 25 mei is een nota over het praat-
plan tot gemeentelijke herindeling in Friesland behandeld. Zowel
uit de nota als uit de behandeling in de raad zijn enkele punten
duidelijk naar voren gekomen. Kort samengevat waren dat deze:
a. Herziening der gemeentegrenzen moet duidelijk voorrang hebben
boven gewestvorming.
b. Voordat concrete voorstellen over deze herziening worden ge
daan, zal meer studie en ook inspraak van de bevolking nodig zijn.
e. Wat Bolsward betreft, mag herziening der gemeentegrenzen niet
leiden tot tegenstelling stad-platteland, want beiden hebben el
kaar nodig.
d. Een onderzoek van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
is niet gewenst.
Bovendien blijkt uit geen enkel stuk de
financiële regeling van het gewest- Wor
den de gelden voor de taken, die nu
door provincie of gemeente worden ver
vuld aan deze bestuursorganen onttrok
ken en wordt het gewest een ook in
financieel opzicht zelfstandig
dat gevoed wordt uit een rijksfonds
voor gewesten?
In dat geval gaat het gewest een zelf
standig leven leiden met eigen midde
len, eigen taken, eigen ambtelijik appa
raat en wordt dus duidelijk een nieuw
bestuursorgaan.
De afstand bestuurde-bestuurder wordt
dan vergroot, in plaats van verkleind.
Daarom kan het antwoord slechts ont
kennend zijn, aldus nog steeds b. en w.
FLEIS EN MOLKE NOU EK M.O.
Dat M.O. is de Ofkoarting fan „meer
voudig onverzadigd”, een skiekundige
oantsjuttmg, dy’t him net maklik yn
it Frysk oersette lit. Dy’t it wit mei it
sizze. Inlkelde suveldeskundigen koene
üs hjir ek net yn helpe en seis de Frys
ke Akademy, dy’t wy dér nei fregen,
wie der mei oan. Slimmer noch, it is
foar dyjinge, dy’t gjin skiekunde as
learfak hawn hat, net iens ienfaldich
üt to lizzen, hwat it bigryp ynhaldt.
Dat it mei sounens to meitsjen hat, sa-
folle mooglik M.O. prokukten to brüken,
wit elk dy’t de TV reklame folget. Dochs
wolle wy it hjir efkes oer dy M.O. ha,
hwant as wy de birjochten leauwe meije
(en dy komme fan offisiële side, dat
hwerom soene wy dat net?) dan is der
Moet dan de huidige status-quo ge
handhaafd blijven? Ook dit is de bedoe
ling niet en daarom werd het begrip
„regio-bestuur” geïntroduceerd. Naar
de opvattingen van b. en w. zou een
regio-bestuur voor Zuidwest Friesland
een verlengstuk moeten zijn van de ge
meenten.
Het bestuur wordt gevormd door leden
van de onderscheidende gemeente be
sturen en zijn dus verantwoording ver
schuldigd aan de gemeenten en hun be
volking (raadsverkiezingen).
Alle gemeenschappelijke regelingen
zouden binnen de eigen regio moeten
worden geregeld en de bestuurlijke taak
zou opgedragen kunnen worden aan het
regiobestuur. Indien Frieslnd in ©en
aantal regio’s zou, worden opgedêeldl,
zouden enkele (of alle) regio’s samen
die zaken kunnen behartigen, waarvoor
de eigen regio nog te klein blijkt te
zijn. Als essentieel verschil tussen ge
west en regiobestuur zien b. en w„ dat
de gewesten dreigen een eigen leven te
Op 10 december 1971 richtte de Minis
ter van Binnenlandse Zaken een brief
aan alle Provinciale besturen met het
verzoek om met in achtneming van een
aantal uitgangspunten en richtlijnen een
(of meer alternatieve) ontwerp-struk-
tiuurschetsen voor de vorming van ge
westen aan hem voor te leggen.
Op 13 april 1972 ontving ook Bolsward
van Gedeputeerde Staten een brief met
het verzoek haar zienswijze te geven
op een ontwerp-struktuurschets voor
Friesland en tevens een antwoord te
geven op de volgende vragen:
1. Is er in uw omgeving behoefte aan
een gewest?
2. Welke taken en bevoegdheden dienen
naar uw oordeel aan een eventueel
in te stellen gewest toegekend be
worden?
3. Hoe denkt u zich de financiële rege
ling van een gewest?
4. Welke gemeenten dienen naar uw
mening in een eventueel in uw om
geving in te stellen gewest te wor
den betrokken?
5. Welke „omvang” dient een gewest
te hebben?
In deze brief van Gedeputeerde Staten
komt duidelijk tot uiting, dat zij ge
meentelijke herindeling van primair be
lang achten en de provincie als be
stuursorgaan gehandhaafd te zien.
passen, alsmede Noordelijk Wonsera
deel (zij het dan na rekonstrukfie van
al deze gemeenten). Het is duidelijk,
dat ook de met name genoemde ge
meenten méér op Sneek-Bolsward ge
oriënteerd zijn, dan op een regio Leeu
warden. De in vraag 5 gevraagde om
vang van een te creëren regio Zuidwest
Friesland met plm. 100.000 inwoners
voldoet aan de door de Minister gesteld
minimum eis en is bestuurlijk gezien
een qua bevolking en qua gebied een
bij elkaar passend geheel en zou niet
groter moeten zijn, om het voor de ra
den en de bevolking overzichtelijk te
houden.
De vlag op de toren van Baard Pake
Lucas werd 97 jaar.
niten, as hja wer gewoan fleis. en su-
velprodukten ite kinne sünder it risiko
fan in forhege cholesterolgehalte yn it
bloed to krijen. Der is by it ündersyk
ek tige omtinken jown oan de by-effek-
ten. It hat bliken dien, dat - as dy der
binne - dizze earder gunstich binne as
üngunstich. Wurdt wol sein dat M.O.-
fetsüren in „levertraensmaekje” ha soe
ne, dat fait hjir ta.
Sterker, de smaek fan skiep- en lams-
fleis wurdt troch it diëetfoer foar de
bisten forbettere! Dr. Scott leaut oan
de mooglikheit de bisten sa to fuorjen,
dat it fleis in hiel nije smaek jown
wurde kin. Dit is foar de fleisforwurk-
jende yndustry in wichtich aspekt,
hwant it kin in alhiel nije merk iepenje
yn dy lannen, dêr’t de lju oant nou ta
de rook of de smaek fan bipaelde fleis-
soarten bg. skiepfleis, net sa tige wear-
dearren. Dêr heart ek üs lan wol hwat
ta, hwant hjir wurdt net heal safolle
skiepfleis iten as bg. yn Ingelan, dêr’t
it suver in nasjonael gerjocht is.
Büter mei M.O.-fetsüren wol better
smarre as gewoane büter. Dit soe foar
de büter wolris in sterk pluspunt wêze
kinne yn de konkurrinsjestriid tsjin de
margarine. Ek hwat de prils oanbilan-
get hat it CSIRO-team alle fortrouwen
yn de produksje- en ófsetmooglikheden.
De skatting is, dat büter, dy’t neffens
de hjirboppe bisprutsen methoade „for-
oare” is yn büter mei M.O.-fetsüren,
net mear as fjouwer sinten It pakje
djürder wurde sil as de hjoeddeiske pro-
dukten mei M.O.-fetsüren.
Der wurdt al socht nei in fabrikant, dy’t
de produksje fan dit spesiale diëetfied-
sel, dêr’t ündersikers en kardiologen
oer de hiele wrald fan sprekke, oan-
doart.
gaan leiden, dus een vierde bestuurs-
