Nationaal Bureau
reclasse
voor
beter dan
ring: VoorKOMEN
is
VOORkomen
1
Gabe Sbroar
Hypotheek
en
persoonlijke
leningen
w
s
Oorzaak jeugddelinquentie ligt dicht
bij (of in) eigen huis
bondsspaarbank
bolsward
A
Fan stêd en lan
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Zilveren filmpjes
IS
DINSDAG 12 SEPTEMBER 1972
111e JAARGANG No. 71
u h.:
-
Hwat hat
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
i i i
Alleen....
Enkele reis
Uitgestoten
Wel rot
Daar zit je dan
Maar.
Verband
Hellend vlak
üs hjoed to sizzen
Een voorbeeld
Geluk gehad?
Minister Gieten op bezoek in Bolsward.
Uitweg
Abonnementsprijs f 7,15 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Dei' komt in Gysbert Japtexütstalling in
it bertehüs fan de dichter.
Beppe Atsje (wed. A. Bakke r-Tilma)
de oud-concierge van de Wiewerder
grafkelder is 98 jaar geworden.
Op 10 oktober sil der yn Boialsert in
Fryske boekewike iepene wurde.
Bij J. Hettinga te Burgwerd werd nog
een lammetje geboren.
Verschflnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
De verloren zoon was terug. Vader be
dacht allerlei plannen voor de toekomst.
Maar de zoon hoefde geen wereldreizen
meer te maken om de vader te ont
vluchten. Ook in Nederland vond hij de
bevrijdende drugs die hem ontspannings
mogelijkheden boden die hem verder
weg voerden dan welke vrachtauto ook.
Hij zocht een vaste handelaar die hem
na de ziekenhuisperiode toen hij thuis
op krachten moest komen, van „shit”
voorzag. Al z'n ruime zakgeld ging er
aan. Hij werd apatisch, zat maar vooi’
Flip mocht mee, dacht nog even aan z’n
moeder die wel ongerust zou zijn en zou
huilen, maar dat was alles. Hij nam zich
voor een briefkaart naar huis te sturen
als hij een flink eind weg zat.
En dat deed hij - na drie maanden -
toen hij, na veel ontberingen in Tur
kije aangekomen, op een politiebureau
in Istanboel zat en rillend van de ty
phus informeerde naar het adres van de
Nederlandse ambassade. Hij was te ziek
om er zelf heen te gaan. Er werden te-
legramen gewisseld met z’n ouders en
binnen twee dagen lag hij in een bed in
een Nederlands ziekenhuis en de brief
kaart arriveerde een week later.
GJIN MANKREFT MEAR, MAR
KAPTAEL
In boerepraetsje dlitkear, Skearwinkei-
praet soene wy hast sizze, mar sünt wy
it apparaet yn it stopkontakt stekke, is
ek de geselligens fan de skearwinkel
fan Joutebaes, dêr’t de Rimen en Telt-
sjes sa smout fan forhelje, fuort.
Boerepraet is waerpraet aimeast. Ha-
war, de fjildfruchten stiene dér to’nears-
ten net sa min foar, it foarjier liet him
goed oansjen, mar al gau sloech it waer
om. De kalde maeije- en junydagen sitte
by maimichien noch farsk yn it ünt-
hAld. Wol allegearre gers, mar ünge-
taidzje like it net op. De kuilbulten riis-
den as poddestuollen üt ’e groun, kon-
stant hong der in wite plom boppe de
gersdroegerijen, mar de measte stator
ren bleauwen hol en leech. Hwat oer-
halden hea wie ynienen wolkom. De
greidboeren krije in hiele toer om it
fé hwat oan de praet to halden, hiel
hwat hea, dat withoelang omtoarke hie,
waerd op it lést mar de bran yn stutsen.
De moaije hjerst keart it noch hwat op,
Z’n volgende gang was naar een hande
laar die hem 't spul leverde. Het kost
te hem tien zilveren guldens. Terug in
de kelder trof hij de andere bewoners
thuis. De „shit” was in een paar minu
ten verdeeld. Toen ’t was uitgewerkt
moest er weer nieuw komen. Flip heeft
geld, wist iedereen. Het zou ongehoord
zijn als hij het niet zou delen met z’n
vrienden in nood. Hij werd er dus weer
op uitgestuurd. Sloom ging hij op pad.
Later kon hij zich niet meer herinneren
De guldens rinkelden los in zijn zak. Hij
holde naar ’t Centraal Station, smeet
voor ’t loket een handvol guldens neer
en vroeg een enkele reis naar z’n woon
plaats. In de trein viel hij in slaap. De
controleur wekte hem en van dat ogen
blik af zat 'hij nietsziende naar buiten
te staren.
Thuis tirof hij niemand aan. Via de tuin
kwam hij de keuken binnen. Hij smeet
het restant guldens op de keukentafel
en ging naar bed. Wat niemand eerder
was gelukt, gebeurde de volgende dag:
Flip ging vrijwillig naar een psychiater
Hij onderging een ontwenningskuur in
een kliniek en hij heeft werk gevonden
dat hij met plezier doet. Hij woont niet
meer thuis en vader komt hem nu en
dan op zijn kamer opzoeken - als belang
stellend vriend en desgevraagd om ad
vies te geven.
Doorslaggevend
Het is helaas maar al te waar dat slech
te verhoudingen in het gezin, een jaren
lang verblijf in kindertehuizen (tenge
volge van welke omstandigheden ook),
slechte woontoestanden of werkeloos
heid in het leven van veel reclassenten
een doorslaggevend ongunstige rol heb
ben gespeeld.
Dikwijls voelen de bewoners van tehui
zen zich in een buurt apart gezet. Ze
hebben het gevoel er niet bij te horen
De amateur kunstschilder Jaap Halma
uit de Pater Brugmanstraat, hier met
zijn vrouw in zijn huiskamer, waar alle
wanden vol hangen met de door hem
gemaakte werkstukken. Nog deze week
wordt, zoals reeds meegedeeld de col
lectie overgebracht naar ,,De Wielewaal”
te Burgwerd, voor ’n anderhalve maand
durende expositie in het cultureel Cen
trum aldaar. De tentoonstelling wordt
donderdagavond geopend door burge
meester P. Tjeerdsma van Wonseradeel.
üïtg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
TeL 3044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Zijn eerste gang was naar het station in
zijn woonplaats. Aan het loket vroeg hij
een kaartje enkele reis Amsterdam en
betaalde met de zilveren guldens die
zijn moeder had gespaard voor de va
kantie. „Wel rot”, dacht hij.
In Amsterdam ging hij naar een paar
vrienden die een kelder in de binnenstad
bewoonden. De deur was nooit op slot
dus hij kon zo naar binnen. Er was nie
mand thuis. Op de tafel vond hij wat
etenswaren. Veel was ’t niet: een paar
harde boterhammen en een stukje zwe
tende kaas. Flip had er geen belang
stelling voor. Hij verlangde maar één
ding: „shit”.
gezinsbank zonder winstdoel
Aid hea en aide turf is aid jilld.
op-
ge-
lijdensweg
Een nieuwe lijdensweg voor ouders en
kind begon. De huisarts verwees naar
de psychiater, maar Flip weigerde er
heen te gaan. Hij wilde maar één ding:
met rust gelaten worden en wegzeilen
in een oneindig gevoel van welbehagen.
Dat werd moeilijk omdat vader hem al
leen nog zakgeld gaf voor shag. Maar
Flip kon niet meer zonder z’n „shit” en
begon waardevolle voorwerpen te bele
nen. Eerst z’n horloge, toen z’n pick-up
en zo ging ’t door. Thuis had hij geen
spuit meer maar hij vond een andere
druggebruiker wiens spuit hij mocht ge
bruiken. Toen Flip’s mogelijkheden om
aan heroïne te komen waren uitgeput,
leegde hij de spaarpot van z’n moeder
en liep weer weg van huis.
zich uit te staren, voelde zich opper
best, verrichtte in gedachten grootse da
den en werd steeds magerder want han
ger had hij practisch niet. Vader en moe
der dachten dat het allemaal nog was
toe te schrijven aan de gevolgen van
zijn ziekte. Tot moeder diep weggemof
feld in een kast, op Flip’s kamer een
spuit vond en begreep wat er aan de
hand was.
Er is dikwijls verband tussen drugver
slaving en crimineel gedrag. De ver
slaafde kan niet meer zonder verdovende
middelen en aarzelt niet zich onrecht
matig geld toe te eigenen om ze te ko
pen of in apotheken in te breken en ze
daar weg te halen. Het kwaad is dan al
geschied maar misschien had de ver
slaving voorKOMEN kunnen worden
wanneer in de geestelijke nood die er
meestal aan ten grondslag ligt, tijdig
hulp was geboden.
In verband met de Reclasseringscollecte van a.s. week het volgen
de: We zijn een democratisch volkje in Nederland.
Niet alleen geven we wie dat maar wil inspraak in de wijze waarop
we bestuurd worden, maar we gaan ®elfs zover dat we de taboe’s
die we ais kind voorgehouden kregen niet meer aan onze eigen
nakomelingen willen opleggen: weg met Piet de Smeerpoets en weg
met het jongetje, dat zijn aardappelen en groente niet wil opeten en
dan wel van honger zal omkomen. Nee, we zjjn het tijdperk ingetre
den van Pippie Langkous, die „lekker haar eigen zin doet”.
Want we hebben een hekel aan het wijzen op gevolgen van daden
als die op overtrokken wjjze worden voorgesteld. Daar gaat geen
opvoedkundige waarde van uit, vinden we.
Brand op het Tranendal in de stal van
de heer Van Foeken.
wat nu de aanleiding was geweest van
zijn plotseling opkomende woede-aan-
val. Hardop scheldend op de hele we
reld, inclusief zichzelf, rende hij op het
Rotan tussen de menigte door. De men
sen keken hem na en tikten tegen hun
voorhoofd. Stikken jullie allemaal.
„Barst!” „Naar de verdommenis met de
hele rotzooi!”
en soms zelfs argwanend bekeken te
warden. Dat kan verbittering teweeg
brengen of het verlangen oproepen te
bewijzen dat zij er wel bijhoren. Dat is
dan bijv, mogelijk door agressief
treden en vandaar naar crimineel
drag is maar een stap.
Niet goed te praten, maar wel te
grijpen én.
KOMEN zijn geweest.
Maar wa vergeten dat deze mensen die
geen perspectieven hebben, onze maat
schappij veel te ingewikkeld vinden en
een ingewortelde angst en wantrouwen
hebben tegen de wetenschap en wat die
allemaal uitdoktert. Diezelfde mensen
laten zich afpoeieren bij een loket als
ze iets komen vragen waar ze recht op
hebben. Zij zijn de zwakkeren die het
mar der kin skielik wolris aerdich fé
oan de merk kome en dat de dochs al
tige hege prizen, aenst in knoei krije,
soe sa’n wünder net wêze. Wol kaem
Jdlêrre yn de rim fan de simmer nei de
wiette in koarte hitegolf, mar it sdnne
skyn waer wie in koarte freugde. Op it
t.v.skerm kamen printsjes fan wynhoa-
zen en wolkbreuken, foar safier men dy
seis net meimakke, hwant nuver, wylst
op it iene plak de froulju yn de steds-
tüntsjes leine to sinnebaeijen,, rieden in
stêd fierder de auto’s oant de assen sa
troch it wetter, dat de rioleaningen sa
gau net fbrarbeldzje koene. Op it iene
plak waerd der mei de moed fan de wan
hoop üngetide, op it oare plak sloech de
hagel de striefruchten plat. If wie los
waer en de hounsdagen liigden der net
om. By ien kategory is de tiid fan de
rispinge pas oanbrutsen, by de fruit
telers en ek hjirre hat de ien gans mear
to lijen hawn fan de hagel as de oare.
Hoe dan ek, oan alles is wol düdlik, dat
net allinne de deirekreaesje oan it stran
öfhinklik blykt to wêzen fan waer en
wyn, ek de boer is dat. Dér kin gjin me-
chanisaesje en rasjonalisaesje it measte
oan dwaen. In goed gewier stiet of fait
mei gunstich of Ongunstig waer. Mar
dochs is it oan de oare kant sa, dat tank
sei de moderne bidriuwsfiering mei it
ynskeakeljen fan leaobidriuwen yn in
pear gunstige dagen hiel hwat dien wur
de kin. De tiid dat de üngetiid, it ierap-
pelsykjen en it koalsiedterskjen wurk
en brea joegen oan tal fan losse arbei
ders, soms withwerwei rekrutearre en
ynhierd, leit al lang yn it forline. In
foech 20 jier lyn kamen hjir yn de Boal-
serter omkriten noch de üngetiders üt
de feankoloanjes üt Grins'lan. Kloften
fan dizze „gastarbeiders” (dat wurd wie
doe noch net ütfoun) kamen sneinto-
middeis by elkoar yn „Ons Gebou” to
Boalsert om dér hwat to kaertsjen, brie
ven to skriuwen of de kranten to lézen,
dy’t dêrta apart üt dy kontrei oerstjürd
waerden. Dat is nou forgoed üt. Tiden
hawwe tiden. De offisiele sifers wize
In het algemeen gesproken kan de ene
mens de andere, de ene groep de andere
tot crimineel gedrag drijven door de be
trokkene (n) het gevoel te geven er niet
bij te horen. De vrouw van een gedeti
neerde kan zich door haar buurt of fa
milie uitgestoten voelen. Hetzelfde kan
gelden voor oudere kinderen van gede
tineerden of ex-gedetineerden.
Jeugdige ex-gedetineerden die op grond
van hun verleden bij sollicitaties telkens
hun hoofd stoten, worden ontmoedigd,
later verbitterd, in een nog later sta
dium agressief en vervallen dientenge
volge licht tot recidive.
Ook zij gaan zich uitgestoten voelen. In
veel gevallen had dit kunnen worden
voorKOMEN,
2e week september 1947
be-
het zou wellicht te voor-
har der oan weage üt to rekkenjen, hoe’t
oer inkelde jierren de forhêlding lizze
sil tusken de arbeid, dy’t in minimael en
in maksimael mechanisearre bidriuw
produsearje moatte.
De skattingen rinne noch al üt inoar. De
ien seit 8 kear safolle, de oar seit 15
kear safolle. Dit hinget fansels ek wak
ker óf fan de aerd fan it wurk, by tersk-
jen sil it mear sprekke as by mechanysk
mjuksjen om mar in foarbyld to neamen,
mar ien ding is wol düdlik, de fraech
nei mankrêft giet noch stadichoan ef-
terüt. De forwachtings binne dat yn
1980 sünt siz mar de oarloch by de boa
fan striefruchten en sükerbiten it for-
let oan arbeidskrêften werombracht is
oant 60%, by de ierdappelteelt oant 50
en yn de féhalderij oant in 75%. Ear-
lik sein hiene wy dat léste sifer leger
forwachte. Nou is it net allegearre goud
hwat der blinkt. De boer hat him wol
allerhande machines oanskaft, mar al-
linnich üt needsaek. Hy komt der faek
mei yn de reade sifers to sitten en dat
is nou ienris net sa’n noflik gefoel. Al
linne yn de léste 10 jier is de jierlikse
ynvestearring yn lanboumachines om-
heechroun fan 270 miljoen oant 389
miljoen. As men foar it gemak rekket
op in fiifdeiske wurkwike (foar de fé-
hülderij kin dat al net) dan is dat deis
foar de boer( of leaver foar de boeren
meielkoar) oerdel miljoen goune. Dé to
tale ynvestearringen yn lanbouwwurk-
tugen, yn 1970 noch 4,3 miljoen, sille
nei alle gedachten yn 1980 oproun wêze
oant 5,4 miljoen. Ien hat it sa sein: „De
mechanisaesje liket wol in tyran, dy’t
de boer hieltyd mei greatere en djürde-
re machines opskipet” It öffloeijen fan
arbeid en de bidriuwsforgreating geane
noch to stadich, dêrtroch ek de folslei-
ne tapassing fan de technyk. Ek de ar
beidsproductiviteit wurdt dêrtroch öf-
rimme. Mar in forgeliking mei de yn-
dustry giet nou ienris net op. Dêr’t hin
get de boer, lyk as wy yn it oanbigjin al
sjoen ha, tofolle óf fan waer en wyn.
Alleen voor hen dóe met justitie in aan
raking komen, blijven die oude stelre
gels wel gehandhaafd. Dan zijn we op
eens veel minder liberaal en minder ge
neigd toegeeflijk te zijn. Dan moeten
banbliksems en zware straffen ervoor
zorgen dat die wetsovertreders afge-
Höhrikt worden van herhaling van hun
daden.
Want, als we heel goed kijken, is er niet
zo heel veel veranderd in onze maat
schappij. Wij laten de dikke onderlaag
van die maatschappij nog steeds het een
tonige werk doen. Creativiteit is de luxe
van de bovenlaag, die het meer afwisse
lende werk wel zal verrichten. „Wij dra
gen immers de verantwoordelijkheid,
daarom moeten wij een beter salaris
hebben,” zeggen we dan en daarmee
reageren we onze schuldgevoelens af.
Advertentieprijs: 20 ct. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
dat ek wol üt. Sa’n foech fjirtich jier
lyn bisloech de biropsbifolking fan üs
lan goed twa miljoen man. It fjirdepart
dêrfan foun wurk yn de lanbou, in hwat
lytser part yn de sektor fan hannel en
forkear en sa’n fjirtich persint arbeide
yn de yndustry. Yn de tweintiger jierren
hie üs lan likemoch 360.000 lanboubi-
driuwen, fakentiids lytse bidoeninkjes/
hwant 140.000 hiene net iens in hectare
kultuergoun ta har foldwaen. Sünt is
der gans foroare. De lytse bidriuwkes
binne weisaneare, de losse arbeiders
hawwe almeast oar en fêster wurk
foun, de agraryske biropsbifolking is
aerdich üttinne. Yn 1970 wiene der fan
de hiel miljoen agrariërs noch 187.000
oer en neffens de prognoses binne dat
aenst yn 1980 noch mar sa’n foege
120.000. It tal bidriuwen is ekhurd to-
bekroun en sil oer in jier of tsien al
aerdich under de 100.000 lizze. Ien ding
is tanommen en sil dat noch mear
dwaen, de bidriuwsgreatte leit aenst om
de 20 ha hinne.
De technyk hat ek op spektakulaire wi
ze de lanbou yn syn greep krige. Arbeid
makke plak foar kaptael. De stream fan
teehnyske mooglikheden dy’t it boere-
bidriuw oerspielde hat noch lang de ein
net foun. It wie nou al sa, dat op de ie
pen dei by de izeren kou goun wakker
niget hiene oan seineharjen, skieppe-
tsiizjen, weinmeitsjen, hynderbislaen, ja
seis oan it hanmelken en mean en (mei
de seine dan), allegearre dingen dy’t
üngemurken üt ’e tiid rekke binne en
foar in nije generaesje suver sensatio
neel binne. Neffens it Mechanisaesjesin-
trum yn Wageningen, it Mekka fan de
boer, sil de mechanisaesje noch wol fier
der oanhalde. It tal terskmasinen is yn
de léste 20 jier opklommen fan 1200
oant 7500. Noch sterker wie de groei
fan it tal molkmasinen, dat oanwoun fan
lyts 4000 oant mear as 85.000. De ier-
appeldolders formannichfaldigen har fan
goed 2000 oant goed 10.000, it tal bite-
dolders fan sa’n 250 oant 3600. It giet
hurd mei de mechanisaesje. Guon ha
Ook het verband tussen een slechte be
huizing en crimineel gedrag is dikwijls
duidelijk aantoonbaar. In een gezin met
opgroeiende kinderen, ondergebracht in
drie kamers, liggen de aanleidingen voor
crimineel gedrag voor het grijpen. De
oorzaak ligt meestal niet alleen bij de
mensen maar zeker niet minder bij het
gebrek aan leefruimte en dat zou mis
schien te voorKOMEN zijn geweest bij
een beter huisvestingsbeleid.
Het bovenstaande bevat niet meer dan
enkele voorbeelden uit een reeks van
vele. Wanneer ieder attent zou zijn op
wat zich in zijn naaste omgeving af
speelt, dreigende gevaren zou signaleren
en de vraag „ben ik mijns broeders hoe
der?” bevestigend zou beantwoorden,
zou ongetwijfeld veel leed kunnen wor
den voorKOMEN.
Hij was de middelste van vijf kinderen.
Zijn vader wist wat goed voor hem was
en hij alleen. Goedbedoeld en denkend
dat de kinderen het zelf toch niet kon
den, regelde vader alles voor ze. De
twee oudsten gingen varen, de twee
jangaten vonden het wel gemakkelijk
dat vader hen alles uit handen nam.
Flip, de middelste was de enige die re
belleerde. Hij ging de vader die alles
voor hem besliste, haten en op een dag
ging hij ervandoor. Na schooltijd liep hij
de stad uit, vond bij een benzinestation
’n Franse vrachtauto op weg naar Mar
seille.
Stel u eens voor: daar zit je dan, afge
zonderd van je gezin en als je eruit
komt, de weg langs allerlei instanties
die een taal spreken die je niets zegt.
De overheid die je geen enkele mogelijk
heid geeft ooit nog een baantje te krij
gen in haar dienst. Deze overheid doet
dat „namens u en mij”. Zo reageren we
dus ons schuldgevoelens af op hen die
het niet konden redden, op hen die zien
niet staande wisten te houden....
Het zal voor een belangrijk deel van on
ze - uw en mijn - houding afhangen,
hoe het de mensen, die een veroordeling
achter de rug hebben, verder vergaat.
Als we hen afwijzen, (maar 10% van het
totaal aantal delinquenten heeft echt
„gezeten”, 90% is voorwaard, veroor
deeld!) straffen we nóg een keer, hoe
wel de rechter dat al namens ons heeft
gedaan. Durft u dat aan? Als u ze nü
laat zitten, zitten ze straks weer. Met
dat probleem zitten wij, met zijn allen.
Wat vindt u ervan? Maar ook zonder
dat er sprake is van een door de rechter
opgelegde straf kan het komen tot con
flicten en leedi, die een appèl doen op
ons meeleven.
moeten ontgelden en die wij - wanneer
zij bovendien door verwaarlozing van
hun gevoelens in hun jeugd de regels
overtreden of in opstand komen tegen
„de gevestigde orde” - uitstoten omdat
zij door de rechter zijn veroordeeld. Dat
in dan onze reactie op hun gedrag.
Okke Zijsling, de foarsitter fan de Frys
ke Krite to Boalsert hommels for-
stoarn.
De hear Geart Jonkman ernstig ge
wond bij een motorongeval op de rijks
weg tussen Bolsward en de Afsluitdijk.
Bolswards Nieuwsblad
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
