Gahe Skroar
i
bondsspaarbank
bolsward
Bolswardse
spinnekopmolen
Zilveren filmpjes
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllü
Hwat hat
iii
iBilliff
Fan stêd en
in gevaar
VEEL OM DANKBAAR VOOR TE ZIJN
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeed, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
'1:
'lliffiiii
111e JAARGANG No. 73
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1972
Wymbritseradeel.
s
DE TROONREDE
Onderwijsbeleid
üs hjoed to sizzen
Foto J. B. Elzinga
Beperkte duur
Minderheidsgroepen
Geldontwaarding
Volkshuisvesting
(vervolg elders in dit blad!)
Fiscale maatregelen
DE STEDMAN VN IT BUTHUS
Noorden des lands
uit de particuliere sector voor een „wis
sel op de toekomst”. Want het zou jam
mer zijn, dat dit nog enig in zijn soort
overgebleven molentje voor onze stad
verloren zou gaan voordat men „offi
cieel” tot restauratie zou kunnen beslui
ten. En dat gevaar lijkt ons niet denk
beeldig.
Advertentieprijs: 20 ct. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
3e WEEK SEPT 1947
Abonnementsprijs f 7,15 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adrest
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
De zorg voor de buitenlandse werkne
mers en andere minderheidsgroepen in
onze samenleving zal worden uitgebreid.
De regering zal er het hare toe bijdra
gen dat verdraagzaamheid en gastvrij
heid als deugden van ons volk te boek
blijven staan.
Zij streeft naar verdere verbetering van
de rechtsbescherming. Dezer dagen kunt
u een nota van wijzigingen verwachten
op het aanhangige wetsontwerp tot na
dere regeling van de voorlopige hechte
nis.
Daarbij wordt mede voorzien in een wet
telijke grondslag voor de rechtsbijstand
aan verdachten die in verzekerde be
ken, in pleats oan de kym, omkranse
fan jong maitiidsigrien. „Luik” jowt in
hiel oar byld. It is in ympresje fan de
bikende treppestrjitte, dy’t laet nei it
monumint op de top fan de hiichte yn
dizze Belgyske stêd. Halma en de skriu-
wer fan dit artikel ha him beide biklom-
men, hiene beide de ein yn ’e bek, allin-
ne Halma makke der in skilderij fan,
wy hiene de puf net mear, mar binne op
it lést ek sawn jier alder. De „Bibel mei
faes” is suver Rembrandtyk fan kleur
en biljochting, in klassyk stillibben, sün-
der wryt of skyt, dêr’t men daliks net
op ütsjoen is. It sniewite san fan „Fly-
lön” leit to bleakerjen yn de hjitte mid-
deissinne. It .Limboairchs hüske’ mei syn
fekwurk yn de muorren, is grif in jeugd-
oantinken. Foar hwa’t der bilang by
hat: Dit hüske stiet op de monuminte-
list en sil dus wol earne to finen wêze.
De moune „De Noordster” hat it echt-
pear Halma, binammen mefrou Halma,
dierbre oantiinkens oan; it plak, dêr’t
hja as famke boarte, in moai stikje
Fryslan üt it hege noarden, har berte-
plak. Mei it „ald hüske to Skraeyd” kom-
me wy tichter by hüs. it datearret üt
de peariode, dat de skilder noch al wiis
wie mei felle kleurkontrasten. It is in
stikje Wünzeradiel yn oaljeferve, lyk as
ek it „doarpsgesicht op Skettens”. Mei
„de poartebuorkerij” sjogge wy wer in
stikje Limboarch, de lansdouwe, dy’t
by de Limboarger Fries Halma altyd in
waerm plakje yn syn hert balden hat.
De „twa krukjes” foarmje yn al har
ienfald in goed slagge skoalfoarbyld
fan in stillibben: strak fan foarm, yn-
bannich fan kleur. It „greate stillibben
mei krüken en griente” is mear troch-
wurke, ek hwat de eftergroun oanbi-
langet. Bysünder wiis binne wy mei it
ympressionistyske, suver yntime „Haven
by nacht”. Hwat in sfear yn lyts bi-
stek, hwat in rêst yn de komposysje,
hoe suggestyf fan kleur. Fan in hiel
oar soarte en kaliber, sawol qua ünder-
werp, yntinsje as formaet, is in ekspres-
syf skilderij fan Ahasverus, de „wannel-
In de omgeving van Bolsward worden
koeien in het weiland bijgevoerd met
appels.
Het laatste stuk beton gestort in de
Rijksweg 43. Sedert het begin der stor
ting op 28 mei is niet minder dan
6500.000 m3 gestort.
De Gereformeerde school te Workum 25
jaar.
Grote Friese landbouwtentoonstelling te
Leeuwarden belooft succes te worden.
Het besluit waarbij de ontbinding van
de Tweede Kamer wordt geregeld, zal
dezer dagen in het Staatsblad verschij
nen.
De heden door mij te openen zitting van
de Staten-Generaal kan dus slechts van
beperkte duur zijn.
Van u wordt gevraagd mede te werken
aan het tot stand komen van die beslis
singen die geen uitstel gedogen.
Dy’t in oar mei drek smyt, bliuwt seis
net skjm!
De miljoenennota wijst een tekort aan
van 1560 miljoen gulden. Het vorig jaar
was dit 2149 miljoen.
De volgende fiscale maatregelen worden
voor,gesteld: een beperking van de in
flatiecorrectie in de loon- en inkomsten
belasting, een verdere verhoging van
deze belastingen en verhogingen van de
vennootschapsbelasting, de vermogens
belasting, de omzetbelasting en de bij
zondere verbruiksbelasting op personen
auto’s. Deze maatrgelen brengen geen
Ook bij het onderwijs maken de hoge
kosten het stellen van prioriteiten voor
de verdere ontwikkeling bijzonder nood-
zakelijk.
Deze afweging beoogt ruimte te schep
pen voor een aantal zeer urgente maat
regelen zonder op andere punten wezen
lijke belangen te schaden. Een nota over
het onderwijsbeleid wordt heden aan de
Tweede Kamer aangeboden.
Binnen het kader van de onderwijskunde
experimenten ten behoeve van de wer
kende jongeren zullen initiatieven die ge
richt zijn op het ontwikkelen van pro
gramma’s voor meer dan één dag per
week, zoveel mogelijk worden gesteund.
Voorts zal de regering u een wetsont
werp voorleggen dat ten doel heeft door
middel van kinderbijslageen financiële
tegemoetkoming te verlenen aan de ou
ders van werkende jongeren die onder
de partiële leerplicht vallen. Het beleid
ten aanzien van het wetenschappelijk
onderwijs blijft gericht op structurele
hervormingen. Daarbij behoort ook een
beter gecoördineerd beleid op het ter
rein van het universitair onderzoek.
De regering streeft naar een samen
hangend welzijnsbeleid. Zij heeft beslo
ten tot de instelling van een bureau dat
op maatschappelijk en cultureel terrein
zal moeten bijdragen tot een coördine
rend beleid dat ook op lange termijn ver
antwoord is.
Mei de Bolletongersdei - de boer hei de
stêd - wurdt altyd wakker de ban tus-
ken stêd en lan bisongen. Oarsom kin
it fansels ek, de stedman nei it büthüs
bringe. Lit üs earlik wêze, sünt de oar-
lochstiid, dat de stedman mei syn fles
sen en buskes it büthüs wol wist to fi-
•;en, komt er der net sa faek mear. Mar
yn Burchwert is it forline tongersdei
dan docks mar realiteit wurden, al praet
de stedman Jaep Halma it Frysk like-
goed, faeks noch wol better as de boe-
rinne en is it büthüs ien mei de groppe
ticht en nylon pluche as flierbidekking.
Wy bidoele de eksposysje fan de Boat
serter amateur yn „De Wielewael”, sün-
der mis in meeting, dy’t yn dizze ru-
bryk de oandacht fortsjinnet.
In koarte omskriuwing fan de ütstalde
wurken lit al gau sjen, dat hjirre sprake
is fan in ryk forskaet oan ünderwerp
en genre. Yn it „Frysk lanskip”, nü 1
fan de katelogus, treffe wy in tear jeugd
wurkje oan. Hiel simpel: in hikkedaem,
mei derefter in stik greide fol süre sur-
fens hwat oars wol foar in goed skilderij
delteld wurdt, lyk as ek it foargeande,
fiersto goedkeap is, sa as dat ek it ge-
fal is mei it romantyske „lanskip by
Appelskea”, in genre, dat dochs wol in
bipaelde foarleafde fan de skilder hat.
ynsafier men by in allround en follesi-
dich kunstlier as Halma tominsten fan
foarleafde sprekke kin. Allround en fol-
lesidich dat biwiist ek it folslein oare, su
ver tsjinoerstelde fan dit romantyske
byld (foHgjen.de nümer) dat er spontaen
makke neidat in oarlochsdokumentaire
foar de TV oer de slach by Monte Ca
sino yn 1944” him sa oangrepen hie.
dat it him net losliet, foardat hy dizze
demoanyske forskrikking fêstlein hie yn
foarm en kleur. Skildere Halma, oant
nou ta, bihalven de legendaryske Joad
en it frommeske yn de Wythehrenstrjiit-
te, gjin minsken, hjir lizze luguber de
deade soldaten her en der. Oft it nou
kaem fan de stoarméftige troudei, hwer-
op syn houlikboat yn sé gyng, wylst dé
Onheilspellende baren oer de eangstich
biwekke sédyk sloegen, yn elk gefal giet
it der mei „de sétsjalk” heil om seil om
weiAs ienfald it markteken is fan
it wiere, as net de wichtigens fan it ün
derwerp de wearde fan in skilderij üt-
makket, mar de wize hwerop it pensiele
is, dan is it léste wurkstikje grif net it
minste: Pake’s krantebakje oan de sé
dyk, raek yn it flak set mei in goede
kleurkar, in skilderij, dat gans mear
wurdich is as it bakje seis.
Yn de Wielewael ditkear dus gjin réis-
ympresjes as fan in pastoar Janning
gjin nayf-religieuze kunst fan in mefr.
Bruinsma, mar in ryk forskaet oan oal-
jeferven, ds twadde wrald fan in net ün-
fortsjinstlik amateur, de delslach fan in
wrakseling mei materiael en mooglik-
heden, yn mannich stik in feest fan
kleur, in earlik bisykjen fan in handi-
capte it maksimale to birikken, in moed-
jaend risseltaet mei alle mooglikheden
yn him, in posityf stik frijetiidsbisteging
yn in tiid, dat in negatyf ófreagearjen
fan ünbihagen wakker yn de moade is.
De voortgaan.de inflatie en geldontwaar
ding hebben de werkgelegenheid en de
bestaanszekerheid van velen aangetast
en de overheidshuiishouding in ernstige
moeilijkheden gebracht. Om tot verbete
ring te komen is het noodzakelijk dat
matiging wordt bereikt van de huidige
prijs- en inkomensstijgingen.
Het uiterste zal moeten worden gedaan
om tijdig te komen tot een sociaal con
tract voor 1973. Overeenkomstig de
reeds eerder bekendgemaakte beleidslijn
acht de regering het noodzakelijk de re
ële groei van het nationale inkomen in
1973 vrijwel geheel te reserveren voor
de overheid en de sociale verzekering.
Dit houdt dus in dat de welvaartsgroei
het komende jaar voor het overgrote
deel wordt bestemd voor het in stand
houden en waar mogelijk uitbreiden van
gemeenschapsvoorzieningen.
Dit zal geen aantasting behoeven te be
tekenen van de koopkracht in de indi
viduele sfeer. Het dieptepunt van de
conjuncturele inzinking lijkt in* 1972 te
zijn bereikt. Deze verwachtig is gewet
tigd gezien de ontwikkeling van de wer-
reldhandel, de opleving van investerin
gen en de invloed van de werkgelegen
heidsprogramma’s.
jende Joad” in spitigernöch altyd ak-
tueel gegeven, dat düdlik sjen lit, dat dit
„wanneljen” hwat oars is as in kuijerke
meitsje: It is it jin opjage witten, it
neame rêst fine kinnen, in stik fol ym
presje. It stik lit düdlik sjen, dat Hal
ma ek emoasjes wit üt to byldzjen. Ek
aktueel, mar dan yn hiel oare sin is it
flot pensiele paniel fan de „dyksforhe-
ging yn Wünzeradiel”, in stikje dat yn
’t gritenijhüs to Wytmarsum net mis-
stean sil en oer forritn fan tiid’ grif his-
toaryske wearde krije kin. In folslein
oare technyk fölget de skilder yn syn
„great heidelanskip” mei de hast sy-
preseftige jeneverbeibeam, oankocht
troch it Weeshüs to Boalsert. De waer-
me trilling fan de brodziige simmerdei as
alles tilt oer it fjild, is suver taestber
oanjown. It „romantysk lanskip” mei
in aide ruine is wer in hiel oar gefal, in
skilderij, dêr’t de de hear Halma echt
mei wraksele hat. By üs frij geregel
de bisiken oan de Pater Brugmanstrjit-
te wie elke kear de left wer oars, wie de
ruïne dan wer to robüst dan wer to leaf-
lik, oant it romantyske it woun, it mear-
ke-eftige, dat hwat sweemt nei it sur-
realistyske. Ien fan de topstikken fan
de ütstalling is wol in flotpensiele, da
liks rake oaljeferveskets „Gaesterlan”,
eame oan it Mardumer Klif, modern
fan kleur, mei in gloede en oertsjüging,
in sirene rêst ek, dy’t jin by bliuwt. Hjir
hie de amateur birqps wêze kinnen en
ek dan hied er in heech sifer helle. Dat
Halma net oan ien genre boun is, bi
wiist to mear syn „Séstik”, mei raek
suggerearre skomkoppige baren, foar
mannich skilder in testcase. Ien fan de
beste stiken, neffens guon, dy’t alles
forgeliken it béste, is moai’grif in ym
presje fan de „Wythearenstrjitte to
Boalsert”, it ienniehst skilderij op dizze
eksposysje, dat ynspirearre is op syn
wenplak, ynmiddels oankocht troch de
stêd Boalsert. Tige sterk fan ekspresje,
krêftich fan kleur, boeijend fan foarm,
is it brok natür, dat yn dn stobbe fan de
„aide din” fêstlein is, in stik, d!at, nef-
Het grote belang dat de regering toe
kent aan de volkshuisvesting komt tot
uitdrukking in het bouwprogramma
voor 1973. Dit is erop gericht dat om
streeks 134.000 woningen in aanbouw
genomen kunnen worden. Voor stads
vernieuwing is een nadere wettellijke re
geling in voorbereiding.
De integratie van het verkeer»- en ver
voersbeleid wordt voortgezet.
De budgettaire situatie maakt het on
vermijdelijk de rijksbijdrage aan het
Rijkswegenfonds te beperken. In ver
band hiermede stelt de regering voor de
opcenten qp de motorrijtuigenbelasting
verder te verhogen.
De toenemende intensiteit van het ver
keer op de wegen dwingt tot verscherp
te aandacht, zowel van de overheid als
van de weggebruikers. Voor het rij-on-
derricht en de verplichte periodieke keu
ring van motorijtuigen worden wettelij
ke regelingen voorbereid.
Er wordt een aanvulling gemaakt op de
Tweede nota over de ruimtelijke orde
ning in Nederland. Heden wordt u een
nota aangeboden over de openbaarheid
bij de voorbereiding van het ruimtelijk
beleid. Binnenkort volgt een nota over
de Haagse agglomeratie en de afrem
ming daarin van de groei van de kanto
rensector.
Vlieland heeft zich uitgesproken voor
handhaving van de aansluiting bij Fries
land, waaraan het in de oorlog werd
toe gevoegd.
Bezitters van het fotoboek „Bolsward be
zien en bezongen” zal dit zeer onlangs
vastgelegde plekje van Eolswards grond
gebied bekend voorkomen. Ze zullen
echter bij vergelijking van de in het ge
noemde boek geplaatste en deze foto di
rect een opmerkelijk verschil ontdekken.
Was of leek dit molentje toendertijd
(zo'n 5 A 6 jaar geleden) nog gaaf en
ongeschonden, het staat er nu deerlijk
verminkt bij. Uiteraard kan het zo niet
draaien, alhoewel de bemalingsinstalla-
tie wel functioneert. De tegenwoordige
eigenaar, de veehouder A. Bos, vertelde
dat hij als aandTijfkracht hiervoor een
landbouwtrekker gebnrkt. Zowel het
een als het ander is echter een zeer on
gezonde situatie. Wat zijn echter de fei
ten. Het molentje staat op de monumen
tenlijst, maar een subsidieaanvraag
voor de noodzakelijke restauratie blijkt
niet eerder ingediend te kunnen worden
dan na een ruilverkavelingsbesluit,
waarbij de zgn. Weeshuispolder, op
welks gebied het zich bevindt, voortaan
van een groter polderliohaam deel zal
gaan uitmaken. Het staat echter nu al
vast, dat in deze nieuwe polder een gro
ter gemaal op een andere plaats de (be
scheiden) taak van deze spinnekop zal
gaan overnemen. Deze zal dus in elk
geval zijn eigenlijke functie verliezen en
alleen eventueel als monument van het
verleden, als bezienswaardigheid nog
bestaansrecht houden. Maar ook dat al
leen rechtvaardigt al naar onze beschei-
Bolswards Nieuwsblad
De regering zal u dezer dagen de nota
Noorden des Lands 1972 en de nota
Herstructurering Zuid-Limbung 1972
aanbieden. Ook zal zij bevorderen dat
spoedig een wetsontwerp over de invoe
ring van een selectieve investeringsre
geling zal worden ingediend.
In aansluiting op de u onlangs aange
boden Urgentienota milieuhygiëne wor
den verdere wettelijke voorzieningen
voorbereid met betrekking tot afvalstof
fen, bodemverontreiniging en geluids
hinder.
De bestrijding van de waterverontreini
ging zal worden versterkt. Voor het
Rijnmondgebied wordt het eerste ge
deelte van het saneringsplan uitgewerkt.
De regering wijst met voldoening op ’t
tot stand komen van de verdragen Van
den mening het noodzakelijke herstel.
Maar dan zal de weg erheen, met name
voor toeristen, ook beter gemarkeerd
dienen te worden. De vaart waaraan het
molentje ligt is momenteel in verband
met de voorbereidingen van de aanleg
van de nieuwe verkeersweg naar Leeu
warden voor de boerderij in de buurt
afgesloten, maar dit 1» maar van tijde
lijke aard. Er zal op de kruising weg en
water een brug worden gelegd, zodat de
ze vaart als vaarwater gewaarborgd
blijft. Met name voor het watertoeris
me (en ook de elfstedentocht) is dit
een belangrijke zaak.
Zoals gezegd en gezien staat dit molen
tje er zeer slecht bij, terwijl de restau-
ratieweg een lange blijkt met veel voet
angels en klemmen. Een herstelbedrag
hebben we nog niet horen noemen, maar
zal dunkt ons toch niet onoverkome
lijk hoeven te blijken voor een initiatief
Niet ver van de in volle glorie herrezen
Lonjéstermolen aan rijksweg naar Har
lingen treft men (nog) deze „spinnekop”
aan, gelegen aan de vaart naar Witmar-
sum en bereikbaar via het „sinteldykje”
dat u naast de watertoren landinwaarts
voert.
MOEILIJKE TIJD: INFLATIE EN WERKLOOSHEID DIEPTEPUNT
BEREIKT VERHOGING A.O.W. EN A.W.W. BETAALBARE WO
NINGEN r- 134.000 NIEUWE WONINGEN NOTA NOORDEN DES
LANDS ONDERWIJSHERVORMING ZORG VOOR MINDERHEIDS
GROEPEN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING UITBREIDING
E.E.G.
- Y
gezinsbank zonder winstdoel
wijziging in de bestaande verhouding
tussen directe en indirecte belastingen.
Van hen die rechtstreeks voordeel ge
nieten van bepaalde voorzieningen, zul
len hogere bijdragen moeten worden ge
vraagd.
Bij haar beleid wil de regering de kwets
bare groepen in onze samenleving zo
veel mogelijk ontzien. Zij stelt voor de
A.O.W.- en A.W.W.-pensioenen per 1
januari 1973 met 4% extra te verho
gen. Zij beraadt zich over de mogelijk
heid tezelfder tijd het minimumloon
eveneens structureel te verhogen.
Voorts vormt de reeds voorgestelde wij
ziging van de belastingvrije grens in de
loon, en inkomstenbelasting een belang
rijke verlichting voor de laagste inko
mens.
De regering wenst tevens een begin te
maken met verbetering van de pensioen
voorziening voor werknemers. Door be
vriezing van de kinderbijslag voor het
eerste kind komen hiervoor middelen
vrij. Deze zullen voorhand» worden be
legd in de bouw van extra woningen.
Door verstrekking van subsidies wil de
regering de huren van deze woningen
betaalbaar maken voor mensen met la
gere inkomens. Zij wil hetzelfde doen
voor een gelijk aantal woningen uit het
bestaande programma.
Er zal enige verschuiving van lasten
moeten plaatsvinden van de schatkist
naar sociale verzekeringsfondsen. Over
de programmering van de sociale ver
zekering wordt u heden een nota aan
geboden. Om een te grote stijging van
de premiedruk te vermijden acht de re
gering het nodig ook voor het tweede
kind de kinderbijslag niet verder te ver
hogen en in de ziekenfondsverzekering
een beperkt eigen risico in te voeren.
Verbetering van de bestaansmogelijkhe
den en versterking van de maatschappe
lijke positie van de zelfstandige onder
nemers in het midden- en kleinbedrijf,
de landbouw en de visserij, acht de re
gering van groot belang. Daartoe is het
dringend gewenst dat de fiscale oude-
dagsreserve voor zelfstandigen spoedig
tot stand komt. Ter begeleiding van de
huidige structurele veranderingen in de
agrarische sector zullen in verband met
besluiten die door de E.E.G. zijn geno
men, op selectieve wijze rentesubsidies
worden toegepast.
Oslo en de eerste milieuconferentie van
de Verenigde Naties, te Stockholm. Zij
stuurt aan op verdere afspraken en
overeenkomsten met de ons omringende
landen.
De ontwikkelingen in de medische we
tenschap en techniek maken het moge-
Mjik voor de volksgezondheid gebruik te
maken van tal van nieuwe en veelal
zeer kostbare voorzieningen. Mede daar
om moeten maatregelen worden geno
men om de uitgavenstijging binnen
verantwoorde perken te houden.
Zojuist heeft H.M. Koningin Juliana de
volgende Troonrede uitgesproken:
LEDEN
VAN DE STATEN-GENERAAL,
Ons land maakt een moeilijke tijd door.
In staatkundig opzicht belemmeren ver
deeldheid en onzekerheid de vorming
van stabiele meerderheden.
Onze nationale economie heeft te lijden
van een hardnekkige inflatie en een te
grote werkloosheid.
Om de sociaal-economiische en financiële
problemen tot een oplossing te brengen
heeft de regering zich in de afgelopen
maanden moeten beraden op ingrijpende-
maatregelen. Daarbij is het gekomen tot
een breuk in het kabinet, waaraan sinds
dien de steun van een vaste parlemen
taire meerderheid is ontvallen. Dit heeft
het wenselijk gemaakt te besluiten tot
vervroegde verkiezingen voor de Twee
de Kamer.
Door de wijziging van de Kieswet zijn
ongeveer een miljoen jonge mensen aan
het kiezerscorps toegevoegd. De rege
ring hoopt dat zowel deze als alle an
dere kiesgerechtigden op 29 november
metterdaad van hun recht gebruik zul
len maken.
