Op de bres
de volksgezond-
voor
heid
Gabe Skroar
T
van
De Nederlandse Vereniging
Suikerziekten doet nuttig en nood
zakelijk werk
fel
Bommen
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Fan stêd en lan
Zilveren filmpjes
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Hwat haf
J-'
DINSDAG 24 OKTOBER 19TB
111e JAARGANG No. 83
Identiteitskaart je
Suikerzieken in de maatschappij
Stichting Kinderuitzendingfonds
Wat is suikerziekte T
cte mineraal-stofwisseling.
Voorlichting
Glucose-verwerking
om
üs hjoed to sizzen
Garantiezegel
Regeling van de kinderuitzending
Ieder suikerziek kind in Nederland komt
J. S.
Behandeling van suikerziekte
Friesland
IT STIKJE FAN DE KOU
Advertentieprijs: 20 et. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Is de loft alihiel skjin dan reint it bin
nen trije dagen.
Aid Boalserter Mr. Dr. K. de Vries
winsket de hear Oepke Santema en frou
lok mei it biheljen fan de Dr. Joast
Halbertsmapriis.
Stille Bouke zal in boekvorm verschij
nen.
Abonnementsprijs 7,15 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uit persverslagen rond de le Gysbert
Japiksprijsuitreiking: Eerst wapperde
het rood, wit en blauw van het stadhuis
Later werd dit dundoek vlug verwisseld
voor de pompebledden.
De oprichting van een dag-ambachts-
school te Bolsward bepleit.
Er zal een Frysk Krystboek verschij
nen, samengesteld door mevr. L. Post-
Beuckens en E. S. de Jong. Kunstschilder
Post maakt de zwartwittekeningen.
In de vacature L. Zittema (chu) is voor
zien door de benoeming van de heer R.
Bosch.
Bij suikerziekte komt steeds een insuli-
ne-tekort voor. Het is echter de vraag
of dit insulinc-tekort aansprakelijk kan
worden gesteld voor alle symptomen en
afwijkingen die bij diabetes worden ge
vonden. Met name is het de vraag of
de vaatafwijkingen, die bij diabetes kun
nen optreden, het gevolg zijn van het
insuline-tekort. Het insuline-tekort doet
zijn invloed gelden op praktisch alle ge
bieden van de stofwisseling, niet alleen
op de koolhydraat (suiker)-stofwisse
ling, doch evenzeer op de eiwit- en vet-
Btofwisseling, de water-huishouding en
Het RK Liefdesgesticht herdacht het
100-jarig bestaan van de congregatie
Geldinzameling voor plaatsing gedenk
ramen in de Martinikerk.
Prinses Juliana wordt regentes. Zij zal
haar hoge taak voorlopig waarnemen
tot 1 dec. a.s.
4e week oktober 1947
Essentieel voor de behandeling van sui
kerziekte is het volgen van bepaalde
leefregels en het nauwkeurig houden
van het door de behandelende arts voor
geschreven dieet. In ongeveer 70% van
de gevallen kan echter niet met een dieet
worden volstaan en moeten tevens ta
bletten of insuline worden voorgeschre
ven.
Er zijn in Nederland naar schatting
250.000 suikerzieken, waarvan er onge
veer 125.000 onder doktersbehandeling
zijn (ca. 1% van de bevolking). Vol
gens publicaties uit de laatste jaren lijdt
in Verenigde Staten 1 a 2% van de be
volking aan suikerziekte. Het percenta
ge is plaatselijk verschillend en is bij
voorbeeld in de grote steden doorgaans
hoger dan op het platteland.
Voor suikerzieken worden verscheidene
zgn. suikervrije artikelen in de handel
gebracht. De NVS heeft voor deze ar
tikelen een garantiezegel ingesteld. Bij
de keuring van de artikelen wordt nauw
samengewenkt met het Ministerie van
Volksgezondheid en Milieuhygiëne en het
Voorlichtingsbureau voor de Voeding.
Dit betekent echter niet dat suikervrije
artikelen onbeperkt kunnen worden ge
bruikt.
Voor de uitzending van suikerzieke kin
deren is de stichting Kinderuitzending
fonds NVS in het leven geroepen. In
1958 heeft deze stichting in de gemeen
te Zeist het kindertehuis Bos en Duin in
gebruik genomen, dat plaats biedt aan
24 kinderen. Aan het tehuis is in 1967
een nieuw paviljoen toegevoegd, waarin
10 kinderen gedurende langere tijd in
een de gezinssfeer nabijkomend milieu
kunnen verblijven. Het kindertehuis is
om verscheidene redenen van bijzonder
belang.
Ten eerste kunnen diabetische kinderen
doorgaans moeilijk van huis omdat hun
moeder voor dieet en injecties moet zor
gen; logeerpartijtjes of vakanties in ge
wone vakantiehuizen zijn daardoor ón
mogelijk.
Ten tweede voelen suikerzieke kinderen
zich gauw buitenbeentjes als zij tussen
niet-suikerzieke kinderen verkeren, zo
wel door hun dieet - zij mogen natuurlijk
niet snoepen - als door het feit dat zij
insuline injecties nodig hebben.
Het samenzijn met andere kinderen die
ook diabetes hebben, maakt meestal een
eind aan het gevoel een uitzonderings
positie in te nemen, terwijl zij in een
dergelijk milieu sneller zichzelf leren in
te spuiten. Bovendien wordt begrip ge
kweekt voor de maatregelen die moeten
worden genomen in verband met hun
ziekte.
Voor de ouders, en speciaal de moeder,
van een suikerziek kind biedt een verblijf
van het kind in Bos en Duin de gelegen
heid om zelf op adem te komen.
keur gereserveerd voor kinderen die
voortgezet onderwijs ontvangen; buiten
de schoolvakanties kunnen de kinderen,
taken van school meebrengen, waarbij
dan geholpen worden door een gediplo
meerde onderwijzeres. Een verblijf in
„Bos en Duin” behoeft dus geen onder
breking van het onderwijs te beteken.
Bommen geplaatst
en op tijd gezet
daar werd ons land
nu mee besmet.
Daden van terreur
haast iedere dag
niet openlijk
maar met omfloerste vlag.
Dat is niet eerlijk
zou Calimero wel zeggen
om zo'n ei
bij de deur neer te leggen.
Het moreel zakt steeds meer
moord en bedrog
het beest in de mens
laat men steeds weer los.
Wees liever redelijk
ons menselijk bestaan
kan door geweld
naar de ondergang gaan.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uïtg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
In Friesland bedroeg het aantal beken
de diabetici in de jaren vijftig 0,44% van
de totale bevolking, maar op grond van
een bevolkingsonderzoek in een deel van
deze provincie werd het werkelijke aan
tal thans op meer dan 2% geschat. Vol
gens cijfers van de Wereld Gezondheid
Organisatie uit 1955 ligt het aantal
thans op meer dan 2% geschat. Volgens
cijfers van de Wereld Gezondheid Orga
nisatie uit 1955 ligt het aantal sterfte-
gevallen ten gevolge van diabetes melli-
tus in de meeste landen tussen de 2 en
30 per 100.000 inwoners per jaar.
Verwacht moet worden dat het aantal
diabetici in de komende jaren eender zal
toenemen dan afnemen. Door de voor
uitgang van de medische wetenschap zul
len degenen voor wie de diagnose „dia
betes meilitus” vroeger een doodvonnis
zou hebben betekend, thans echter in
staat zijn een gezin te vormen, waarbij
de erfelijke factoren die medebepalend
zijn voor het manifest worden van sui
kerziekte, op de kinderen kunnen over
gaan.
De NVS vervult haar voorlichtende taak
op vérschilende manieren. De vereniging
geeft het tijdschrift „diabc” uit, dat elf
maal per jaar verschijnt en aan leden
en donateurs wordt toegezonden.
In dit tijdschrift wordt o.m. informatie
gegeven over sociale wetten, verzeke-
rings- en belastingproblemen, tewerk
stellingen medische vraagstukken. Het
blad bevat tevens recepten voor suiker
zieken, raadgevingen voor patiënten en
ouders van patiënten, leefregels, vereni-
gingsnieuws, enz.
Voorts geeft de NVS brochures uit zo
als „Wenken voor Suikerzieken.”
Mondelinge voorlichting geeft de vere
niging op de bijeenkomsten van de af
delingen waar medische en sociale
vraagstukken worden behandeld.
Yn üs lantsje stappe mear as fjouwer
miljoen koubisten om, trije miljoen
reade. Yn oare rpovinsjes is de kou hwat
minder rom sjidde as by uzes. Yn Frys-
l&n üntrinne fjou werf jotters en de twa-
fuotters elkoar net malle folie. Hwa’t
kou seit, tinkt by üs aldenearst oan it
molke en fet, büter en tsiis.
Yn oare lannen tinike se alderearst oan
it flespantsje. Dér sit mear oan fêst as
men daliks tinike soe, hwant dy oare
lannen binne fakentiids üs EEG-part-
ners en it giet noch net altiten like
soepel. In ytgewoante kin daliks ekono-
myske konsekwinsjes ha. De Fransen en
Italianen meije graech in lekker stikje
fleis en bitelje dêrre goed foar, wy bin
ne ornaris sa sinnich net. It moat bi-
nammen net to djür wurde. It is mar
krekt, hoe’t men it jild ütjaen wol, foar
in blom yn it finsterbank of foar in fleis-
panne op it fjür. En dochs, om it hwat
Het Fries volkslied, soms te pas en te
onpas aangeheven, heeft deze dag niet
geklonken.
Raadgevingen in een economisch rap
port over Bolsward.
Bij suikerziekte is het vermogen
glucose en de andere voedingsstoffen
op de normale wijze te verwerken, ge
stoord. Dit kan een gevolg zijn van een
te geringe productie van insuline, doen
bij een aantal suikerzieken blijkt insuli
ne juist in overmaat aanwezig te zijn.
Men neemt aan dat in dit laatste geval
het insuline wordt geremd door anti-
lichamen, of in een niet-actieve verbin
ding aanwezig is, waardoor in wezen
een relatief insuline-tekort ontstaat. Men
ziet dan ook bij suikerziekte het bloed
suikergehalte te hoog warden, waardoor
glucose via de nieren in de urine wordt
uitgescheiden. Het gevolg is dat te
vens veel vocht met de urine verloren
gaat. De nietbehandelde suikerziekte
heeft dan ook veelal klachten over dorst
overmatige urineproductie en vermage
ring. Een vierde belangrijk symptoom
is het optreden van jeuk.
Voorts wordt door de stijging van de
welvaart vooral op oudere leeftijd de
vetzucht bevorderd, die leidt tot ver
mindering van de hoeveelheid koolhy
draten die het lichaam kan opnemen
voordat er suiker in de urine verschijnt.
Doordat diabetes meilitus een ziekte is
die gedurende het hele leven bepaalde
eisen blijft stellen, verkeren de suiker
zieken in sommige opzichten in een bij
zondere positie.
Beroepen waarbij het optreden van een
hypoglycaemie gevaar kan opleveren -
werk op steigers en ladders, aan snel-
draaiiende machines en hoogspannings
kabels, soms in het verkeer - zijn onge
schikt voor insuline-gcbruikende sui
kerzieken. Voor beroepen waarin een
hypoglycaemie niet gevaarlijk maar al
leen lastig, is, zijn suikerzieken die in
suline gebruiken en vanzelfsprekend zij
die géén insuline gebruiken, wèl ge
schikt.
In het algemeen blijkt, dat geestelijke
arbeid met regelmatige werktijden vaak
beter voldoet dan zware lichamelijke ar
beid met onregelmatige werktijden Stu
dieresultaten van suikerzieken doen
doorgaans niet onder voor dit van ande
ren en zijn zelfs in veel gevallen beter,
doordat de aard van de ziekte dwingt
tot een regelmatige levenswijze.
In het bedrijfsleven en de verzekerings
wereld wordt tegenwoordig geaccepteerd
dat suikersiekte geen verhoogd risico
behoeft te betekenen. Suikerzieken kun
nen thans dan ook vaak zonder premie
verhoging in vele pensioenfondsen wor
den opgeomen.
forkoft wurde nei it bütenlan foar fyn-
priuwers. De fékeaplju en eksporteurs
sjogge hjir in Ijochtpuntjse en dat is har
goed rjocht. It opskoarten fan de yn-
foerrjochten set ek net folie seadden
oan 'e dyk, hwant de Fransman haldt
it mei syn goed stikje fleis en sil der
foar bitelje moatte. De frije ynfier sün-
der ynfo&rrjochten üt de „tredde lannen”
wei bringt yn üs lan lykwols noch mear
fleis fan twadde- en treddehans kwali
teit. De skiednis hat dit wol biwiisd yn
de moannen juny en july, neidat op 5
juny de ynfoarrjochten opskoarte waar
den. De konsumpsjepriis sakke yn
Frankryk amper, wylst de slachtféprizen
hjirre omraek kelderen.
Alle biskuldigingen oangeande neder-
lanske manipulaesjes mei lege merkno-
tearringen op de slachtfémerk binne yn
feite werom to bringen ta twa forskyn-
sels. Yn it foarste plak ite wy ornaris in
oar soarte fleis (oare kwaliteit). Net
allinne wy, mar it folie greatere Frank
ryk sil syn yt-gewoanten oanpasse moa-
te, hwant in kou hat nou ienris gjin
fjouwer efterpoaten. Yn it twadde plak
siket Frankryk yn syn striid tsjin de
ynflaesje in sündebok. Koartsein: alle
geharrewar oer produksje, konsumpsje
en prizen fan kouwefleis yn de EEG
leit in sluijer oer de werklike bitsjutting
fan de féhalderij yn de miensikip. Earst
hat de kou al sjen moatten hoe’t syn
baes by heige büterbergen opklimme
moast. Nou liket dyselde kou wer in
poilityk ynstremin-t to wêzen om it yn-
kommen fan de boer op de slachtbank to
lizzen. Gjin wunder dat de boer hjirre
der net it measte foar fielt om de Syts-
kes, de Jetskes, de Minkes en de Maei-
kes foar it Franse ynflaesjekarke to
spannen. De oarsaek fan de misére leit
net yn ’e Parregeaster mar, it Mearne-
lên en oan de Syswerterreed, mar by de
konsumint yn it suden, dy’t in fyn felts-
je oer de tenge hat.
Stichten constructiewerplaats, inrich
ting moffel- en autospuitbedrijf, idem
chemisch reinigingsbedrijf, de drie sme
derijen (eenmansbedrijven) samensmel
ten, stichten betonwarenbedrijf, het gla-
zenwasserspersoneel, dat ’s winters wer
keloos is, zou als seizoenopvulling het
mattenvlechten kunnen leren.
Wanneer te veel insuline wordt gebruikt
of door andere omstandigheden het sui
kergehalte van het bloed te veel daalt
(bijvoorbeeld door ongewone lichamelijke
inspanning), kan een gevoel van honger
ontstaan en kan de patiënt beverig wor
den en sterk gaan zweten.
Wordt niet ingegrepen, dlan zial de pa
tiënt op den duur in de war geraken.
Deze toestand, die men „hypoglycaemie”
noemt, kan worden bestreden door het
eten van suiker. Diabetici die insuline
(of tabletten) gebruiken, moeten dan
ook altijd suikerklontjes bij zich hebben
om die te kunnen gebruiken bij de ge
ringste aanwijzing dat het bloedsuiker
gehalte te laag wordt.
Aan suikerpatiënten verstrekt de NVS
een identiteitskaartje. Het kan namelijk
gebeuren dat een suikerzieke door een
hypoglycaemie bewusteloos raakt of
zich abnormaal gaat gedragen. Het
kaartje geeft inlichtingen over de oor
zaak van deze verschijnselen en aanwij
zingen voor de behandeling van de pa
tiënt.
fan de dielnimmers oan de mienskiplike
merk is oarsaek fan in polityk poker-
spul yn de EEG, dat ütfochten wurdt
oer de rêch fan üs earme koubisten hin-
ne. En fan üs koumekkers uteraerd, om
fan de fetweiders mar net to praten.
It ekonomysk blok fan de seis lannen
fan de mienskip is sünt 1958 aerdich yn
’e broek kommen en sil noch mear yn
’e mojke to krommeljen krije nou’t In-
gelan, lerlan, Denemarken en hwa wit
op ’en dür ek wol Noarwein, nochris yn
de boat stappe. Dizze westeuropeeske
uny wol ünder mear in maksimael wol-
feartsstribjen en in frij forkear fan per-
soanen, guod en tsjinsten. Neffens diz
ze mienskipsfilosofy moatte greate priis-
forskillen op ’en dür weirane. De prak-
tyk pakt lykwols soms oars üt en dan
is de boat foargoed oan. De kij jowe it
foarbyld. Binnen it ramt fan de EEG
wol men de produksje fan kouwefleis
stipelearje, omdat de fraech folie grea
ter is as it oanbod. De féboeren moatte
dêrta ridlike kansen krije. It mienskip-
liik lanboubilied komt de boer dan ek
yn ’e mjitte mei in kunstich prijsmecha
nisme. Datselde billed stribbet nei in
onbrinigstpriis foar kouwefleis, dat de
boer in ridlik ynkammen jowt. De
„Oriëntaesjepriis” (djür wurd foar
„streef- of richtprijs”) is op it heden
steld op 1,41 it poun, smoarch, d.i. lib-
ben gewicht. Om dizze priis to birik-
ken op de meirk, wurde oan de büten-
grins heffingen oplein om üs féhalders
to biskermjen tsjin de ynfier fan (to)
goedkeap fleis üt de „tredde lannen”.
As it gemiddelde priisniveau lykwols
heger komt as in bipaelde grins, kinne
de ynfierrjochten foar in part of hielen
dal ynlutsen wurde. De EEG-lünboumi
nisters ha dizze opskoarting fan heffin
gen oan twa foarwearden keppele: de
gemiddelde EEG-priis foar kouwefleis
moat heger wéze as 113% fan de ariëa-
deftiger to sizzen, iit konsumpsjepatroan tiaesjepriis én yn elk lan apart moat de
nasjonale gemiddelde priis boppe de
109% fan dyselde oriëntaesjepriis lizze.
Foar de boer liket dizze priispolityk in
goede stipe yn ’e rêch om binammen de
fleisproduksje op to fleren. Der is om-
mers in to min oan koufleis. Mar nou lit
it konsumpsjepatroan in hwat nuver-
aerich byld sjen. Yn üs lan hat men lea
ver it goedkeapere (yn kwaliteit minde
re) fleis. It giet by üs aimeast om kou
fleis, dat der frijkomt as produksjekij
öfset wurde. Us kwaliteitsfleis (de ef-
terbout) giet nei it bütenlan, wylst wy
al lang bliid binne mei de foarbout. Yn
Frankryk en Italië hat men lykwols wol
hwat mear oer foar in goed stikje yn
it pantsje. En dêrmei bigjint dan alle
ellinde: hege fleisnotearingen yn Frank
ryk en Italië, wylst it fleis yn üs lan
gans goedkeaper is. De Fransen spylje
de situasje op de fleismerk goed üt yn
har striid tsjin de ynflaesje. len fan de
greate ynflaesjemakkens is neffens har
de boer, dy’t de fleispriis fierste heech
opjaget. Hjirta drage dan ek noch de
hege ynfierrjochten by. Dy heffingen
meije nammers net weinommen wurde
omdat it priïspeil yn üs lan ünder de
109% noarm leit (Yn sept. wie dat b.g.
105% fan de oriëntsesjepriis). It Frans-
ke ófwargeskut is nou rjochte op de ne-
derlanske féhalderij. Hjir soe manipu-
learre wurde mei slachtfénotearingen,
hwertroch it priispeil kunstmjittich
drukt wurdt. De ynfierrjochten bliuwe
sadwaende fan krêft. Sadwaende is yn
Franske eagen üs féhalderij forantwur-
delik foar de hege fleisprizen yn de
EEG. Sjoen troch de politike bril binne
wy yn Franske eagen dus de ynflaesje-
makkers yn Frankryk. Yn wêzen is it
fansels folsleón oars. Us nasjonale fleis
merk is yn feite oarenien as dy yn Ita
lië, Frankryk of iennich oar EEG-lan.
De kij meije by üs de foarste poaten yn
daslachterij sette, wylst de efterbouten
Koster de Way deelde mee: Ik hé Gys
bert fanmorgen eerst goed ofjiommen
met eekwater.
Afgeluisterd: Wie was die Gysbert.
Och, kien, weest dat niet, die het ut
Fries uutfonnen.
in aanmerking voor een verblijf in het
kinderhuis „Bos en Duin”. Normaal
duurt een verblijf zes aaneensluitende
weken; de indicatie kan echter een ver
blijf van langere duur voorschrijven.
Voor de kasten van verblijf kan een be
roep worden gedaan ap de Algemene
Wet Bijzondere Ziektekosten, daar het
kinderhuis „Bos en Duin” als medisch
kinderhuis ingevolge deze wet is erkend.
De geneeskundige leiding van „Bos en
Duin” berust bij een daartoe door het
stichtingsbestuur op voordracht van de
NVS benoemde internist. Ook een huis
arts is aan „Bos en Duin” verbonden.
Voor daarvoor in aanmerking komende
gevallen wordt de hulp van een kinder
psychiater ingeroepen.
Tijdens het verblijf in het ziekenhuis
wordt in het algemeen de behandeling
voortgezet, die door de eigen arts van
het kind is opgesteld.
Na het verblijf zendtde internist van
het tehuis een rapport over het kind aan
de huisarts en de behandelend specialist,
terwijl ook de ouders door hem omtrent
het gebruikte dieet en de insuline-dose-
ring worden ingelicht.
De vakantiemaanden worden bij voor-
De Nederlandse Vereniging van Suikerziekten (NVS) is opgericht
op 25 augustus 1945. Het aantal leden bedraagt bijna 30.000. Het
doel van de vereniging is de behartiging van de algemene en
individuele belangen van de suikerziekten, en het bevorderen van
het onderzoek op het gebied der suikerziekte. Zij houdt zich daar
om onder meer bezig met de bevordering van het inzicht in de
behandeling van suikerziekte, het geven van voorlichting, het
stichten van tehuizen en het bestrijden van de kwakzalverij.
in verband met het a.s. bevolkingsonderzoek, ditmaal niet alleen
op t.b.c., maar ook wat de urine betreft als indicatie voor suiker
ziekte hier iets meer over deze organisatie.
Lid van de vereniging kunnen o.a. zijn: suikerzieken van 18 jaar
en ouden, alsmede ouders of voogden van suikerzieken onder de
18 jaav.
De vereniging, die haar kantoor in Bosch en Duin (Duinweg 35,
post Bilthoven) heeft, telt 71 plaatseHjke afdelingen. Het hoofd
bestuur en het dagelijks bestuur worden bijgestaan door een me
dische adviescommissie en een medisch adviseur.
Voor haar financiële middelen is de NVS afhankelijk van contri
buties, donaties, giften e.d., aangezien zij geen subsidie ontvangt.
De vereniging is aangesloten by de „International Diabetes Fede
ration” die zich tot taak heeft gesteld informatie omtrent suiker
ziekte te verzamelen en te verspreiden en zowel de lichamelijke
als de sociaal-economische belangen van suikerzieken te bevor
deren.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel,
