Grandioze intocht
van
goedheiligman
Joanna Appel: Relaties
kleur
in
Gabe Skroar
Ei
■Bi
fct.4.
Honderden kinderen verdringen zich
achter de dranghekken
Galerie Hoard (Workum) toont
gouaches van 73-jarige dame
jjjf
Mj
liS!
HM
I zz I
7/
f J
F
Protestdemonstratie
Jorwerd
Fan stêd en lan
HM
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
llllllllllllll!lllllll|||||||l!IIIIIIIIIIIHIIIIIIII
-
Hwat hat
W
IWB
f Wil
v
i
wi
DINSDAG 21 NOVEMBER 1972
111e JAARGANG No. 91
Red.
üs hjoed (o sizzen
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
bert glad te strijken (het kledingstuk
bleef even achter het zadel haken) ging
alles verder zonder moeilijkheden en be
gon voor de Sint de jaarlijkse verken
ningstocht door de straten van Bols-
ward. Hierna ging hij rusten. Intussen
hebben veel Bolswarder kindertjes zijn
aanwezigheid in onze goede stad en die
van de (ook letterlijk) rondborstige zwar
te Pieten gemerkt. Naar wij uit het
hoofdkwartier van de Sint vernamen,
zullen de activiteiten van dit Spaanse
goodwill-team worden voortgezet op 5
dec. Er staan nog heel wat hoogtepunten
op verschillende scholen, bij bejaarden
enz. op het programma. En daartussen
door moet het dagelijkse (misschien be
ter gezegd nachtelijke) werk gewoon
doorgaan. Een drukke tijd wacht de Sint
en al zijn helpers.
driemaal een werk van haar aan. Joan
na Appel werd, hoewel ze niet acade
misch is gevormd, opgenomen in de 20%
regeling, hetgeen wil zeggen, dat als u
voor f 100,koopt, u slechts f 80,
rechtstreeks behoeft te betalen, de an
dere f 20,betalen wij allemaal samen
via onze belastingen. Redenen genoeg
voor de Workumers om belangstellend
te zijn en eens even binnen te wippen in
Marijtje’s Galerie. Toch blijken de eigen
stadgenoten nog wat drempelvrees te
hebben. Misschien meent men dat men
fatsoenshalve iets moet kopen, aarde
werk of zo, dat de galerie ook als, maat
dan als driedimentiale kunstnijverheid in
de handel brengt. Niets is minder waar.
De galerie is blij met iedere belangstel
ling, immers: Regelmatie exposities zien
leert de kunst ontdekkken en ontdekken
is al spoedig waarderen. In Leeuwarden
en ook in Bolsward worden veelal plaat
selijke schoolhoofden bij bepaalde ten
toonstellingen b.v. bij de opening uitge
nodigd en deskundig geïnstrueerd en
daarna met de klas onder leiding van de
leerkracht tijdens de tekenles eens een
daartoe geschikte expositie te bezoeken.
Misschien is dit ook in Workum nog
eens te realiseren. Is de bescheiden gale
rie Noard eventueel niet een lesuur vul
lend, dan ware (uit de aard der zaak met
In lek skip en in lilk wiif binne foar in
skipper twa kweade dingen.
Vitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Bolswanls Nieuwsblai
Wymbritseradeel.
Door overmacht is het helaas noodzake
lijk een aantal belangrijke artikelen en
ingezonden stukken te laten overstaan
tot het volgend nummer. Dit moet jam-
mergenoeg ook gelden voor ons artikel
over de protestdemonstratie van de Jor-
werders te Mantgum.
hjirboppe stiet: It feest to Peinjum.
It docht al gau bliken, dat dermei gjin
doarpsfeest bidoeld wurdt, mar it muzyk-
feest, dat it boun fan Harmony- en fan
farekorpsen yn Peinjum haldde op snein
27 july 1919, ta eare fan it doedestiids
25 jierrich bistean fan it boun. Oan
Peinjum kaem dy eare ta, omdat dêr
mannen wennen, dy’t neffens it forslach
„al lange jierren oanien, mei blide krêft
fochten hawwe foar it omheechbringen
fan de muzykkunst yn it aide Heitelan”.
De skriuwer neamt Peinjum „in gasthear
sa as der net folie binne!” Alles wie
foar elkoar en mei elkoar. Allinne it
waer hiene ek de Peinjumers net yn ’e
han. Mar al reinde is dy deis dat it easde
de dei hat moai west, tige moai, sa is de
konklüzje. De moarns om alve ure ie-
pene de foarsitter fan de feestkommisje
de hear L. S. Hilarides de bounsdei mei
in krêftich, feardich wurd. De forslach-
jower, dy’t him v. d. M(ei?) neamt stelt
wol efkes de fraech, hwerom de bikende
foaroanman by dy gelegenheit net de
tael fan it heitelan spriek, mar hawar.
Wylst de earewyn roungyng spriek de
foarsitter fan it boun, de hear Rook, in
koart wurd. Hy koe better maetslaen as
prate, neffens it forslach. Soks wie nam-
mers tige ynoarder, lyk as bliken die by
it spy Ij en fan in pear nümers troch al
le korpsen. Binammen it Chant Religeu-
se klonk stimmingsfol. It iene korps nei
it oare kaem doe op ’e tinte en Peinjum
seis, under lieding fan de hear Rook, set-
te syn béste foet foar en naem de earste
Ja, de huidige exposante in Marytje Greüdanus’ galerie Noard te Workum stamt
al uit de vorige eeuw, al zou men dit haar niet aanzien, het noch aan haar
werk. AI blijft de waarheid onverkort geleden, dat de appel niet ver van de (ap
pelboom valt, voor alle zekerheid en om alle misverstand te voorkomen (de vraag
leeft toch bjj u!) op voorhand gezegd, dat Joanna noch de moeder, noch de tante,
noch de grootmoeder van ons aller Karei Appel is. Ze is zelfs geen familie van dit
schildersfenomeen. Inderdaad, de appel valt niet ver van de boom, maar er zijn nu
eenmaal méér bomen, zodoende!
Om tot de zaak te komen: Joanna Appel
is eén laatbloeier. Op 60-jarige leeftijd
begon ze pretentieloos te schilderen. Nu
- dertien jaar later - werd zij gevraagd
te willen exposeren in Parijs en Geneve,
iets wat zij overigens heeft afgeslagen
wegens haar „gevorderde leeftijd”. Een
dergelijk succes is moedgevend voor vele
ouderen, die met het maken van de le
vensavond naar penseel en verf grijpen
om hun toenemende vrije tijd zinvol te
vullen.
Maar vergist u zich niet. Generaliseer in
geen geval, want er zijn honderden, die
van hun vrijetijdshobby dromen, dat de
ze nog eens zal uitgroeien tot erkende
kunst. Het is wel romantisch te denken
aan grootmeesters als Van Gogh en an
deren, die tijdens hun leven niet of nau
welijks werden erkend, zelfs gesmaad,
maar na hun dood beroemd werden. Wel
romantisch, maar niet reëel. Zoiets ge
beurt namelijk hoogst zelden en is aller
minst regel. Joanna Appel heeft echter
de erkenning reeds bij haar leven gekre
gen. Zij kreeg deze op exposities te
Santpoort, Broek in Waterland, Haarlem,
Amsterdam en Amstelveen, zelfs in het
(overigens nabije) buitenland, nl. in
Brussel. Haar werk werd bovenden be
sproken voor radio en T.V., ook voor die
van België. De stad Amsterdam kocht al
het ontvangstcomité was begroet, zijn
ros besteeg. Temidden van de joelende
menigte schreed hij eerst naar de andere
kant van het plein. Oranje had zich in
tussen niet onbetuigd gelaten en stelde
zich nu op aan het hoofd van de stoet
die stadwaarts marcheerde, terwijl de
hoog ter paard gezeten Sint minzaam in
alle richtingen knikte en menig kinder
hart sneller deed kloppen, door een
vriendelijke hoofdknik of door het wui
ven met zijn witgehandschoende hand.
Voor het stadhuis waren dranghekken
geplaatst en dat bleek een uitstekend
idee geweest te zijn. Het corps had nu
de ruimte om zich op te stellen, maar
wat meer was, de Sint kon zo in de ge
legenheid worden gesteld de erehaag van
kinderen te inspecteren en vele handjes
te schudden en bangerds bemoedigend
toe te spreken. Zijn schimmel stond in
tussen goedmoedig te wachten en liet
al de overvloedige klanken van drum
mers en muziek ongestoord over zich
komen, Nederlands meest bekende vier
voeter voelde zich bij dit alles volkomen
in zijn element.
Tenslotte werd de kindervriend in zijn
rode tabbert door Bolswards eerste bur
ger naar het bordes geleid en volgden
als steeds de toespraken. Burgemeester
J. M. A. Mulder betoogde hoe welkom
de èint in Bolsward was en de Sint zelf
was blij er weer te zijn. Hij sprak vele
vriendelijke woorden, die (althans voor
degenen die zich op het bordes bevon
den) verloren gingen in het enthousias
me. Sint kwam niet met lege handen.
Zowel de burgemeester als stadhuisbode
Meinema kregen een geschenk. Onder
tussen vermaakten een Pieter (zwart als
nikkers) de honderden en nog eens hon
derden aanwezigen. Kinderen genoten
met volle teugen. Ouderen waanden zich
weer jong. Sint ging nog éven door met
het uitreiken van cadeaus. Een ervan
werd zelfs uitgepakt: een fraai ingelijste
pasteltekening, een wel heel bijzondere
geste, waarover u elders in „Het sprook
je dat echt gebeurde” meer leest. Nadat
de Sint nog was toegezongen schreed hij
weer naar zijn ros. Hoewel nog jong van
hart, beginnen bij de goedheiligman toch
kennelijk de jaren te tellen. Naar het
uiterlijk monter en opgewekt, gaf hij -
wat na een verre eis uit Spanje, stor
men en orkanen trotserend, geen wonder
mag heten -toch wel een vermoeide in
druk. Het meest bleek dat nog toen het
bestijgen van zijn schimmel minder vlot
ging, dan in vroeger jaren. Echter toen
de heer Terpstra van het comité ener
zijds en burgemeester Mulder ander
zijds assisteerde, de plooien van de tab-
IT FEEST TO PEINJUM
In krante is in nuver ding. Hwat nijer
in krante is, hwat hurder der nei grypt
wurdt. Sjoch mar hoe ’t treinreizigers in
run dogge op de moarnsblêdden! In
krante fan in deimannich aid hat oars
gjin wearde as dy fan aid papier en is
letterlik ta weismiten keard. Mar as in
tige aide kranten foun wurdt, dan is dy
ienienen wer nijsgjirrich om der yn om
to blëdzjen. Sa krigen wy in „Sljucht en
Rjucht” yn hannen fan augustus 1919,
goed fyftich jier lyn dus en deryn foel
us each op in artikel under de kop dy’t
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
muzyk: hup-süpen-groatten-brij!
„Om soks foarelkoar to bringen, dan
moat der wêze wilskrêft, dan moat der
wêze ienriedigens en feestwille” konklu-
dearret it forslach, mar dat wie hjir wol
ynoarder: Peinjum hat feest fierd, under
it Ijocht fan bengaelsk en elektrysk
fjür, under it knetterjen fan fjürpylkcn
en it rüken nei oaljekoeken. L. S. Hilari
des en syn stêf fan helpers koene tofre-
den wêze! De natür wie tsjin, mar oars
hawwe al dy minsken, dy’t der sitten
hawwe (de hiele nacht yn ’e rein!) sjen
litten, dat se bliid wiene mei dizze dei.
Is it net krekt as hat men der seis by
west, as men dit lést? Lykwols in kri-
tysk lud untbrekt net en de warskögjen-
de (liberale) finger komt efkes omheech:
„It sil jimme léste sneonsfeest wol west
hawwe tink, hwant nije hearen, nije wet-
ten. Jimme (nije) boargemaster hat it
ommers al fiele litten yn ’e tie: Meitsje
de wetten en ik fier se üt! Wolnou, Pein
jumers, lit dy lytse potentaetsjes wrotte
en wrame en tink jimmer oan dizze dei!”
Hawar, dat ha wy dan rom in heale ieu
letter nochris dien. Us fraech: binne der
noch Peinjumers (of oaren) dy’t fan dit
feest witte, dy’t faeks wol yn wite of
Fryske klean as bern mei dounse en son-
gen hawwe? Soks soene wy nou graech
ris witte wolle, hwant fan feesten yn
ienridigens opset en fierd, hat men or-
naris trijeris wille: by de tarieding, op it
feest seis en letter by it oantinken! En
mei dy „potentaetsjes” yn Wytmarsum
is it wol hwat tafallen, tocht üs sa.
priis wei foar syn gasten. „Dat wie
fuort öfpraet” seit de forslachjower, in
opmerking, dêr’t men fansels twa kanten
mei üt kin. Mar der wiene meat goede
korpsen. Hwat klonk de Harmony fan
’e Lemmer ek moai. It wie deastil op it
terrein en nettsjinsteande de rein stie
elk ,yn rêstige oantins” to harkjen. Hja
krigen de earepriis biskikber steld troch
Md boargemaster Piccard. De jouns nei
öfrin fan de wedstriid hat der grif in
gymnastykdemonstraesje west, hwant
neffens it forslach „kamen der lju oan
de rekstok to bingel jen” en ek is der
sprake fan „kopketommeljen”. Der is
seis in ütspraek fan in Peinjumer oer
forivige hwant wy léze: „Ik wol dêr net
nei sjen, sei in wyfke nést üs, hè, hwat
giet it mal net?” Sa gyng de joun sta-
dich oan foarby. Heech oan de peallen
bingele it elektrysk Ijocht. En doe
der ynienen kamen famkes yn wite klean
it lan yn stappen en efter har de kening-
inne fan de muzyk, ta eare fan dizze dei.
Letter kamen noch acht nymfen. Men
waerd der stil fan, sa op ’e mjitte en mei
graesje waerd der dounse. Efkes letter
kamen de ald-Hollanske famkes, ek hiel
moai dounsjend. Mar it heechste fan
dizze joun dat wie it dounsjen fan de
skotse trije, dounse troch jonges en
famkes fan 7, 8 en 9 jier, allegearre yn
aid Fryske klaeijing. Wylst it bengaelske
fjüd baernde en read Ijochte dounsen
hja mei djippe earnst dizze aide douns.
En yn de tribune gyngen de hollen fan
heit en mem mei op de mjitte fan de
Sint is onder vrijwel alle omstandighe
den wel in Bolsward gearriveerd, ook
met vrijwel alle vervoermiddelen, uit
gezonderd tot op heden de helicopter.
Hij kwam bij mist, bij regen, in schemer
donker, vaak bij kou. Zaterdagmiddag
was het welhaast een ideale intocht.
Nauwelijks was hij per t.v.-scherm in
Nederland aan wal of ook te Bolsward
arriveerde de goedheiligman. Ook per
„stoomboot”, al was het dan wegens ons
toch wel wat smallere binnenwaters een
verkleinde uitvoering van de boot die
op het scherm was te zien. Dat de boot
ook een opgedoekt zeil aan boord had
was een voorzorgsmaatregel, voor het
geval de stoom-motor zou uitvallen. Sint
had gehoord hoe het hier gestormd had
en had verwacht, dat de wind nog niet
geheel geluwd was. Gelukkig was dit
wel het geval. Hoewel het gevorderde
jaargetijde zich uit de aard der zaak liet
gelden, was het toch welhaast ideaal
weer. De reis verliep dan ook buitenge
woon vlot, zo vlot dat men zelfs vóór
raakte op het schema. Burgemeester
Mulder, die de Sint zou verwelkomen en
op wekelijkse trim-fietstocht was moest
trappen van je welste om de race met
de tijd te winnen, teneinde op tijd aan
wezig te zijn. Zodra de met veel vlag
getjes opgetuigde mast opdook aan de
kim, steeg aan de Stoombootkade (reeds
vanouds naar de Stoomboot van Sinter
klaas genoemd) de spanning ten top en
toen de boot sierlijk in het water weer
spiegeld het Kruiswater kliefde, was er
geen houden meer aan. Het Chr. Muziek
corps Oranje zette een gepast welkom in
en marcheerde langs de walkant met de
boot mee. Het werd een ware triomf
tocht langs de Kade, Blauwpoortsbrug
en Laag Bolwerk naar het Plein 1455.
Enkele pessimisten vroegen zich ondanks
alle grappen en grollen van de talrijke
Pikkie’s al verbijsterd af, of de Sint in
zijn haast wellicht zijn schimmel had
vergeten, maar niets was minder waar.
Integendeel, de trouwe viervoeter bleek
begeleid door een stalknecht reeds voor
uitgezonden en stond op het plein reeds
hinnikend zijn baas reeds af te wachten.
Heel de jeugd van Bolsward stroomde
hier samen en nauwelijks zette de kin
dervriend een voet aan wal, of hij werd
omstuwd door een enthousiaste menigte.
Gelukkig was zijn trouwe schimmel een
dergelijke belangstelling wel gewend, ’t
goede dier bleef kalm en trok zich wei
nig van al deze drukte aan. Om goed te
kunnen zien werden tal van kinderen op
de schouders gehesen, maar het duurde
nog al geruime tijd voordat Sint, die op
de walkant door vertegenwoordigers van
aan ieder mens
heeft.
Nr. 2 „Carnaval”, is sfeervol van kleur
en compositie, als we het ons goed her
inneren geen zuivere gouache, maar een
dubbel-techniek: tekening met verf ge
vuld. Een dubbele signering (in potlood
links, in verf rechts) wijst ook in die
richting.
Nr. 3 is getiteld „De jongen”, alweer in
een dubbeltechniek, nu o.a. met gebruik
making van vette(?) pastelkrijt.
Nr. 4: „Kijkplaatje” neigt naar het ab
stracte, maar we ontwaren toch een
boom en een menselijke figuur. Merk
waardig is hier de signatuur in wit,
weliswaar noodzakelijk geworden door
de erg donkere achtergrond, maar toch
ongebruikelijk.
MS
In nr. 5 „Straattafereel” zien we het al
oude gegeven van de .zoekende toenade
ring tussen beiderlei kunne, de groeien
de relatie tussen jongens en meisjes, in
elk geval zo kwam de suggestie op ons
over. Het volgende nummer is alweer
geinspireerd op pril geluk.
In „samen” zien we twee jongelui aan ’n
heining ergens aan zee, de jongen de
arm beschermend om de heupen van ’t
meisje, een toonbeeld van romantische
menselijkheid en menselijke romantiek.
Ook nr. 7 „Ontmoeting” (de titel zegt het
al, heeft weer iets, zo niet, alles te ma
ken met relatie, het telkens terugkerend
thema.
Het laatste nr. „Bomen” lijkt ons het
meest moderne van allemaal.
Of de volgorde chronologisch is, is ons
niet bekend, is dit het geval dan’ heeft
de bejaarde maar met jeugdig enthousi-
astme tekenende, schilderende en ro
mantisch dromende vermoedelijk haar
eindpunt (voorlopig?) bereikt.
diens toestemming en na overleg nog
een rondgang te maken langs de vrijwel
permanente rij schilderijen in de hal,
gangen, studeer-, werk- en vergaderka
mer van pastoor Janning, slechts enkele
meters verder in de r.k. pastorie.
Nu nog iets over het werk van Joanna
Appel. Het is uit het naïve ontsproten,
maar gerijpt. Abstract als haar naamge
noot is ze niet, daartoe is het te mense
lijk, te veel zoekend naar het uitbeel
den van relaties, en al mag men dat op
deze leeftijd van een schilderes toch niet
meer verwachten, toch ook wel wat
erotisch, zo niet geladen, dan toch in ie
der geval getint. Althans dit is onze eer
ste indruk, een indruk, die niet meer
kan zijn, dan een vluchtige, omdat wij
niet weten of het te Workum geëxpo
seerde (8 gouaches in totaal) wel voldoen
de representatief is voor deze kunstena
res, die ook internationaal reeds de aan
dacht trok. Gezien het feit, dat haar
werk „einmalig” is (van een ets, litho,
gravure of zeefdruk kan men meer
exemplaren „trekken”) is het werk van
Joanna Appel betaalbaar. Met f 100,
kunt u reeds terecht.
Nr. 1 „Geborgenheid” is als een pro
gram. Twee gezichten, wang aan wang,
een tere genegenheid Uitbeeldend, waar
op zijn tijd behoefte
Advertentieprijs: 20 ct. per mm.
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 7,15 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
