Stijlvolle Matthaus Passion
Bolswarder Martinikerk
6abe Skroar
s
in
Dirigent Ad Houtman
bondsspaarbank
bolsward
IN VERBAND MET
DE PAASDAGEN EN
KONINGINNEDAG
Promotie
Ir. A. Breeuwsma
Raadsvergadering
Bolsward
Zilveren filmpjes
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
woensdag 25 april
en 2 mei
zal ons blad niet
op dinsdag maar
op woensdag
verschijnen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
z
De Kinderdagtocht
van de Doka
IH
K
Sfe> i
112e <JAAR<1AN<1 No. 31
DINSDAG 17 APRIL 1973
Wymbritseradeel.
DE VERSCHIJNDAGEN
ZIJN:
Adm. Bolswards Nieuwsblad
Korte inhoud van het proefschrift:
Levensloop promovendus:
3E WEEK APRIL 1942
Tredde Lustrum R. K. lanbouskoalle.
HWAT LJIPPE-PRAET
Hwat hat
üs hjoed to sizzen
Advertentieprijs: 21 et. per mm.
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
It meilijen komt wol gauris pas
as it forhelpen al to let is.
Palmpasen in Arum. Zondag j.I. was het
weer zover waar de kinderen van de
zondagsschool uit Arum al een heel jaar
naar verlangd hadden. Ze gingen in op
tocht door het dorp terwijl het beken
de palmpasenlied werd gezongen.
Plechtige overdracht van „Het zilveren
stadhuis”. Door het wegnemen van de
Friese vlag werd het kunstwerk ont
huld door C. Kramer. De zilveren ma
quette van het stadhuis is vervaardigd
door de 63-jarige zilversmid S. de Graaf
uit Voorschoten. Hij heeft er 2’/z jaar aan
gewerkt. Karei Lotsy, de voorz. KNVB
wraakte in zijn toespraak het voornemen
van de regering 35% vermakelijkheids
belasting op de sport te heffen.
Het is natuurlijk onmogelijk om in dit
bestek al die elementen na te gaan. Bij
iedere uitvoering vallen de toehoorder
weer andere dingen op. Het aantal uit
voeringen van de Matthaus Passion is in
Friesland iets minder geworden. Geluk
kig kan men toch ieder jaar nog één of
meer beluisteren die op een hoog peil
staan. Dat was ook woensdagavond in de
grote Sint Maartenskerk (Ned. Herv.) het
geval. Uiteraard blijft er in iedere be
schrijving van zo’n uitvoering een sub
jectief element. De algemene indruk mag
zeker een heel goede genoemd worden.
Er waren helaas twee coupures, iets dat
tegenwoordig niet zoveel meer voorkomt,
maar dat wel in verband zal hebben ge-
Wegens te klein geworden aangeboden
een PAK voor jongen van 1617 jaar,
zonder textielpunten J. R. Yntema, Wor-
kumer Trekweg 8, Bolsward.
Ljibkje Ijip sprekt: „Kiwyt! Wy meije
oars graech yn Fryslan forkeare, ek al
roppe wy üs namme ornaris yn it Ne-
derlansk! Dat Fryslan in apart Ijippe-
lantjse is, docht wol bliken üt it feit,
dat hjirre langer om üs aikes socht wur-
de mei as earne oars yn Nederlan. Mar
och, dêrre mei it sykjen ek gjin namme
ha. Sportyf sykje, lyk as hjirre, meije
wy üs soarte wol oer. Hwant ek wy fan
üs kant meitsje der in sport fan de aei-
sikers to forrifeljen. Mei great-jonges
en de gelegenheitsaeisikers slagget dat
meastal aerdich. Mienens wurdt it krekt,
as der aide bitüfte aeisikers yn it fjild
komme, sokken, dy’t gjin fjirrekiker fan
neden ha en üs earst nei in skoft üt in
auto wei sitte to bistrunen. Mar sokken
de praktijk blijft het moeilijk om dat dui
delijk uit te laten komen. Gisteravond
was het orkest dubbel, alleen de solo-
violiste trad bij beide op. Het koor werd
doorgaans als een geheel genomen, uit
gezonderd daar waar van vraag en ant
woord of echo-effect sprake is. De heer
J. W. Boeijenga bespeelde het orgel, Jan
Veninga het clavecimbel (dat bij deze
koor- en orkestbezetting soms wat zwak
blééf). De uitvoering als geheel was heel
aanvaardbaar en de kerk was ook uit
stekend bezet.
Ter verkrijging van de graad van doc
tor in de landbouwwetenschappen heeft
de heer ir. A. Breeuwsma een proef
schrift met stellingen voorbereid dat hij
woensdag 18 april 1973 te 16.00 uur in
de Aula van de Landbouwhogeschool zal
verdedigen tegen de bedenkingen van een
daartoe door het College van Dekanen
benoemde commissie.
Het proefschrift is getiteld: „Adsorption
of Ions on Hematite (a -Fe203), a Col
loid-Chemical Study”.
Als promotor zal optreden prof. dr. J.
Lyklema, hoogleraar in de fysische en
kolloïdehemie.
De heer Breeuwsma woont te Ede, Veld-
huizerweg 22.
De raad van de gemeente Bolsward ver
gadert op dinsdag 17 april 1973, ’s avonds
om 7.00 uur ten stadhuize.
Abonnementsprijs f 7,50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uiig. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactle-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 Na 18.30 uur 2660 at 2335
(05157),
gezinsbank zonder winstdoel
Bolswards Nieuwsblad
binne der al net folie mear. Us pake en
beppe wisten üs der noch fan to fortel-
jen en yn guon Fryske boeken moat men
der noch wol fan léze kinne. Dy sneins-
sikers ha wy it net rjocht op stean. Lés
ten deis kaem der seis ien yn it fjild mei
sa’n lyts kastke yn ’e han, dêr’t muzyk
üt kaem. Foar fordivedaesje! Nou, as de
fügellüden sokke net genóch binne, kin
ne se der om üs wol bliuwe! Ek sa’n for-
toaning as lêstendeis op de Makkumer-
waerd mei dy boargemastersfroulju fine
wy, Ijippen, ek mar in nuvere biweging!
Né, jow üs dan de echte aeisikers mar!
Fan harren binne wy wis, dat as aenst
it sykjen forbean is, hja foar üs yn it
spier binne en dat is ek wol nedich.
Langlêsten waeide der in stik fan in
krante it lan oer. It trof alhiel, hwant der
stie in hiel stik yn oer üs Ijippen, in foto
der by. Huib Goudriaan skreau, dat er
syn moed wol hie, hwant neffens him ka
men der hwat langer hwat mear Ijippen,
tank sij in bettere seadde yn de greide en
it troch üs nijen fan de Franske „fügel-
hel”. De biolooch prof. dr. D. M. de Vries
mient seis dat de fügelstan der wol by
fart, dat de minsken it hwat langer
hwat better krije. Dy soene folie mear
iten fuortsmite as foarhinne en dat soe
üs to’n goede komme. Nou, hwat de einen
de mosken en protters oanbilanget en de
séfügels (dat suver al lanfügels wurden
binne) mei dat dan wier wêze, wy binne
nou ienris gjin böllekoarste-iters. Der
forsint de heechlearde professor him yn,
wy moatte it mear ha fan wjirmkeguod.
It hwat ünsljochte sompige ünlan is üs
dan wol sa leaf as dy rjochte en sljochte
moai greppele en ófwetterjende greide,
lyk as men dat yn de moderne ruilforka-
velingen fynt. Hwat dat oanbilanget sjoch
ik foar üs yn dizze kontreijen net folie
forbettering. Dat se nou alderearst de
pleats „Kiwytshoarne” delhelje moasten,
seit himsels. En nou wolle se ek noch
moai sompich rnarlan under wetter set
tel Foar de reidhinnen en markols om
jin om de müle to slikjen, mar wy, Ijip
pen, binne der net botte wys mei. Nou
hat de professor wol in Fryske namme,
mar hy is gjin Fries, foar safier as wy
witte. As hy it al is, docht dat nearne
bliken üt! Hy komt ek ta syn miening
nei oanlieding fan tellingen yn it binnen-
fjild by Wageningen. Der bretten yn de
fyftiger jierren trochinoar in 27 Ijipkes,
yn de sechstiger jierren wiene dat 32 en
nou yn de sawn tiger al mear as 45. Nou
is Wageningen gjin Fryslan, mar it docht
üs dochs wol deugd. It tal fügels, dat hjir
hingjen bliuwt yn de sêfte winters soe
ek tanimme. Yn de neamde pearioaden
wiene dat resp. sa’n 1400, 2500 en 5600
yn itselde telgebiet. Mar ik tink dat dit
fügels wiene üt noardliker kontreijen,
hwant wy hjir üt Fryslan wei geane
winterdei meastal folie mear nei it sü-
den, soms wol oan Marokko ta. Dit jier
troffen wy dêrre in pear jonges üt Boal-
sert. It kin al nuver, hwant se reizgen
suver mei üs del. Yn Gibraltar seagen
wy se wer en letter yn de Pyrenéën. Se
wiene doe grif al wer op thüsreize. Efkes
ha wy se in dei as hwat kwyt west, mar
doe fortelden üs maten, dy’t oer Sicilië
en Italië kommen wiene üs letter, dat dy
se sjoen hiene tusken Rome en Bologne.
Yn Frankryk troffen wy nar wer. Wy
koene se der daliks üt. Letter yn België
en yn it süden fan Nederlan ha wy de
twa Boalserters nochris sjoen. Doe rek
ken har kwyt. En lit nou ien fan har
krekt myn aike fine! Ek al tafallich! Nou
it wie dochs ien fan de earsten, neat net
slim, hear! Mar dit wie efkes in ütstapke.
Mei de professor bin ik it wol iens, dat
de sêfte winters üs gjin skea dien ha, ek
al sitte wy sokke tiden ornaris yn it
waerme suden. De professor mient dat
Uit voorraad leverbaar Hooislepen, Tj. v.
Slageren Wagenbouw, Parrega.
In het Friesch Dagblad lazen wij een uitstekend verslag van de Mat
thaus Passion dat w(j hier onderstaand laten volgen:
Hoe meer andere Passie-oratoria men hoort - sommige indrukwek
kend, stülvol en prachtig, andere meer van historische waarde, als
curiosa - hoe meer de unieke waarde van Bach’s Johannes- en Mat
thaus Passionen blijkt. Door 18e eeuwse tekst die door de muziek tot
aan voor alle tjjden aanvaardbare hoogte wordt opgeheven, door de
dubbelzinnige in een geniale en heel positieve zin. die het mogeljjk
maakt de diepste roerselen van de ziel uit te drukken, door een
schildering in muziek van het gebeuren in de avondsmaalzaal, de
rechtzaal, op Golgotha, en door de onvergelijkbare conceptie van het
geheel. „Ich will Jesus selbst begraben, denn Er soil nun mehr in mir
seine siisse Ruhe haben”, een tekst die op zichzelf vreemd mystiek
genoemd zou kunnen worden, bljjkt bij voorbeeld de diepste verbon
denheid met de Heiland op een heel bijzondere manier te kunnen
uitdrukken.
Raadsvergadering met de commissaris
der koningin. Alle leden waren in pon
tificaal gekleed, soms met hoge hoed. Af
en toe kwam een verdwaalde bruiloft-
ganger de raadszaal binnen, want wet
houder Heeres trouwde elders ’n paartje
Burgemeester J. G. S. Bruinsma wachtte
de commissaris mr. H. P. Linthorst Ho
man op aan de gemeentegrens. De pu
blieke belangstelling was groot. De in
specteur stelde zijn corps gemeentepoli
tie, dat keurig stond aangetreden, voor.
25-jarig jubileum notaris F. J. Bruinsma
te Bolsward.
staan met de technische mogelijkheden.
Het is blijkbaar moeilijk een gamba-spe-
ler te vinden.
Het openingskoer miste nog wat warmte,
zoals het tot ons over kwam. Het slot
koor van het eerste deel en van het twee
de hadden die warmte wel. De koorklank
was beschaafd en zuiver. Het „jongens
koor” van de R.K. Kerk bleek geheel of
vrijwel geheel een meisjeskoor te zijn,
voor zover men kon zien en horen. Dat
was jammer want de meisjesstemmen
kwamen moeilijker boven de vierstem
mige koren uit, dan men van een jon
genskoor gewend is in de cantus firmus
van „Kommt, ihr Töchter”. De Bolswar
der Oratoriumvereniging en het Sneker
Cantatekoor verdienen een apart woord
van lof.
De solisten waren uitstekend. Henk Smit
vertolkte de woorden van de Heiland op
een fraaie en alleszins aanvaardbare wij
ze. De evangeist Arjen Blanken wist te
ontroeren en zijn tekst te laten leven;
een heel enkele maal zou iets meer strak
heid juist in dit werk misschien nog wel
gunstig zijn. Van de sopraan Adie Wolt-
man-Le Gué zouden we o.a. de aria „Aus
Liebe” willen noemen, al was er veel
meer te genieten. De alt Atie Letter, van
wie we „Erbarme dich” zouden kunnen
noemen, was ook uitstekend. De tweede
bas, Otto Ottens, die over een fraaie
stem beschikt, miste soms wel iets van de
dramatische expressie, bijv, in de woor
den van Petrus, Pilatus e.d.
De dirigent de heer Ad Houtman, hield
de koralen over het algemeen nogal strak
Het spontane antwoord van de gemeente,
op de lijdensepisode, zou wellicht- iets
bewogener mogen doorkomen. Aan de
andere kant zouden we koralen als „Du
edles Angesichte” en Wenn ich einmal
soil scheiden” ook niet graag te sterk
gedramatiseerd zien. Men kan dan ver
der gaan filosoferen over het duet van
sopraan en alt. „So is mein Jezus nun ge-
fangen”, of dat vlugger zou mogen en
met een zekere angstige spanning. „Last
ihn, haltet” kon misschien nog meer als
een schreeuw klinken.
Over het slotkoor wordt ook tegenwoor
dig nog wel eens wat kritisch geschre
ven. Moeten we nu deze passie eindigen
met „Wir setzen uns mit Tranen nieder?”
De tekst draagt een duidelijk stempel van
de 18e eeuw en een bepaald soort mys
tiek. Bach heeft hem aanvaard. Niet al
leen omdat er in deze Passion telkens
wordt vooruitgegrepen en heel duidelijk
verwezen naar de opstanding. Er is bij
Bach’s gemeente geen enkele twijfel over
die opstanding en de eeuwige heerlijk
heid geweest. De kern van het slotkoor
is de „Ruh”. Jezus’ grafsteen is niet al
leen een extra bewijsstuk van zijn god
delijkheid, maar de rust waarvan Bach
zingt is de eeuwige rust. En als men dat
anders nog niet zou weten, dan maakt de
muziek met zijn krachtig en rotsvast cre-
do-karakter dat wel duidelijk.
En dan tot slot nog iets over de dubbel-
korigheid in dit werk. Bach onderscheidt
duidelijk twee koren en twee orkesten,
waar dan in ieder geval de cantus firmus
in het eerste koorwerk nog bij komt. Hij
noemde ze „Zioniten” en „Glaubigen”. In
Morgen vroeg om zes uur, half zeven zal
de binnenstad en andere wijken waar
schijnlijk gevuld zijn met zingende kin
deren. Deze kinderen gaan een door de
DOKA georganiseerde kinderdagtocht
maken naar de Efteling in Kaatsheuvel.
Een grandioos idee van de coöp. winke-
liersver. DOKA Bolsward, die dit alle
maal mogelijk maakt om de kinderen in
de paasvakantie een fantastische dag aan
te bieden. Hier stond tegenover dat de
kinderen of moeders wel 4 volle Dokaze-
gelboekjes moesten inleveren. Dit is na
tuurlijk maar een kleine vergoeding als
men bedenkt dat de kinderen morgen
vroeg om 6.30 uur v.a. Plein 1455 met 5
grote bussen naar Heerenveen vervoerd
zullen worden, en in H’veen een speciaal
door de Doka gecharterde trein staat, die
hen in „sneltreinvaart” naar Den Bosch
rijdt waar weer 5 bussen klaar zullen
staan om de kinderen naar de Efteling
in Kaatsheuvel te brengen.
Wat een organisatie allemaal. Elke 5 kin
deren krijgt een leidster toegewezen, zo
dat de controle over de kinderen maxi
maal kan zijn. Tevens dragen de kinde
ren allemaal gekleurde lintjes met num
mers zodat ieder ander weet bij welke
groep het kind hoort. Ze hoeven alleen
brood mee te nemen voor de rest zorgt
de Doka.
Zo zal er ongeveer 200 liter frisdranken
aan boord van de trein worden gebracht,
en de nodige kratten appels, bananen e.d.
Voor-verpakte zakjes met verrassingen
krijgen de kinderen onderweg aangebo
den. Doka-petjes zullen de feestvreugde
ook een duw in de goede richting geven.
Aan alles is gedacht o.m. E.H.B.O.-pak
ketten krijgen de leidsters onder hun
hoede, en in de Efteling zal een centrale
post worden ingericht waar de kinde
ren te allen tijde iets kunnen gaan halen.
De trein wordt feestelijk versierd, en ’s
avonds om ongeveer 8.00 uur wordt de
hele kinderschare weer in Bolsward te
rug verwacht.
Bij het Sportveldencomplex zal muziek-
ver. „Oranje” hen opwachten, en hen
muzikaal begeleiden naar Plein 1455,
waar het geheel ontbonden wordt.
dacht. Vanuit kolloïdchemisch gezichts
punt bleek het hematiet vooral een inte
ressant object omdat het de gelegenheid
opende recente theoriën over de dubbel
laag op oxiden te toetsen.
Als oudste inwoonster van Bolsward
overleden wed. D. Hokwerda, geb. 22
april 1851 te Abbega. Thans is oudste in
woner Sybren van Houten, geb. 18 dec.
1852.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Agenda:
1. Notulen
2. Mededelingen en ingekomen stukken
3. Voorstel van B en W tot verkoop van
een industriehal
4. Voorstel van B en W tot het beschik
baar stellen van een krediet voor de
bouw van een kleuterschool in Eek-
werd.
5. Begrotingswijzigingen.
wy net fierder komme as België en it
suden fan Ingelan. Wy soene sadwaende
net yn ’e hannen fan ’e fügelfangers yn
Frankryk falie. Nou freegje it de Boal-
serter jonges, dy’t fan ’t mairtiid mei üs
delreizje binne, mar nei! Oars is it wol
in feit, dat hwat hjirre de wilsterflappers
dogge (en dan aimeast noch allinne om
de fügels to ring jen) yn Frankryk (dér
binne in pear miljoen lid fan de „chas
seurs francais”) yn it great bart, net al
linne om wilsters, mar ek om ljurken en
Ijippen to fangen. It giet hjir om mil
joenen fügels, mar in forstannige Ijip lit
him daliks it net net oer de holle flappe.
Minder is, dat se dêrre ek fan dy stok
ken ha, dêr’t fjür üt komt. Sokke fjür-
stokken neame de minsken leau ik ge-
wearen. Nou dêr ha wy it net op stean.
Lokkich fornimme wy der hjir yn Frys
lan neat fan. Yn wêzen binne de lju üs
hjirre wol tagedien. En dat wy ek hjirre
dochs wol hwat oanwinne yn tal komt
fan it feit, dat der yn de forbeane tiid
sa’n noed foar üs stien wurdt. Dy nêst-
biskermers binne wy wol wiis mei. Spi-
tich, dat der mei it meanen noch al hwat
aeijen forlern geane en dan is it faken-
tiids al safier hinne, dat wy der gjin sin
mear oan hawwe en bigjin nochris op ’e
nij. En dy aide roeken moat men fanseis
ek net ütpoetse. Der komme in pear sé
fügels dit oer. Ik moat der mar gau ef-
teroan. Nuver net, dat de iene fügel de
oar syn aeijen net gunt. Fan de minsken
seit men wolris: de iene kin net ütstean
dat by de oare de sinne yn it wetter
skynt. It muoit my, dat ik it sizze moat,
mar wy fügels binne neat better: de iene
kin min by de oare de aeijen yn it nést
lizzen sjen! Dêrom alle goede minsken
yn Fryslan: as it aenst wer forbeane tiid
is: help üs! Tige tank, hear. En moat
nedich ophalde. De groetenis fan
Libkje Ljip.
Auke Breeuwsma werd op 25 januari
1939 te Nijland geboren. Na het behalen
van het diploma HBS-B aan het Chr.
Lyceum te Sneek begon hij in 1956 zijn
studie aan de Landbouwhogeschool te
Wageningen. In juni 1964 werd het in
genieusexamen afgelegd in de richting
Bodemkunde en Bemestingsleer (hoofd
vak Bodemscheikunde en -natuurkun
de).
Tot eind 1969 was hij medewerker bij de
afdeling Fysische en Kolloïdehemie van
de Landbouwhogeschool.
Sedert 1 januari 1970 is de heer Breeuw
sma werkzaam bij de afdeling Bodem-
chemie en Kleimineralogie van de Stich
ting voor Bodemkartering te Wagenin
gen.
Het in de dissertatie beschreven onder
zoek behandelt bepaalde fysische en che
mische aspecten van de bodemkunde en
bemestingsleer. Van belang voor de be
mestingsleer is o.a. de vraag hoe ionen
zich hechten (d.i. absorberen) aan de
verschillende mineraaldeeltjes in de bo
dem; de bodemkunde interesseert zich
o.a. voor de invloed die deze adsorptie
heeft op de bodemstructuur. Adsorptie
van ionen en de invloed daarvan op de
wisselwerking tussen deeltjes is tevens
een centraal thema uit de kolloïdehemie,
waarover door onderzoekingen aan mo-
delsystemen reeds veel bekend is.
In het promotieonderzoek van ir.
Breeuwsma wordt deze brug tussen kol
loïdehemie en bodemkunde verbreed
door genoemde verschijnselen te bestu
deren met een speciale vorm van ijzer
oxide, het hematiet, als object. Hema
tiet komt in vele gronden voor, met na
me in tropische laterietgronden en speelt
een rol bij de binding van voor gewas
sen belangrijke voedingsstoffen (o.a. ni
traten en fosfaten). Tijdens het onder
zoek bleek hematiet ook kolloïdchemisch
een interessant opbject te zijn.
Samengevat kan gesteld worden dat het
onderzoek tot een aanmerkelijke verdie
ping van de kennis van het ionadsorp-
tiemechanisme heeft geleid. Vooral de
fosfaatadsorptie kreeg de nodige aan-
O
1
