Herziene structuurschets
voor
Friesland
Gahe Skroar
aanwas
Bevolkingsgroei richten op binding
van de natuurlijke
C.A.B. 2
Fan stêd
en
Fryslan-eksamens
1973
kampioen
Zilveren filmpjes
bondsspaarbank
bolsward
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
1
woensdag 2 mei
HOGE RENTE
VEILIG
EN ALTIJD
DICHTBIJ
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
zal ons blad niet
op dinsdag maar
op woensdag
verschijnen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
112e JAARGANG No. 33
WOENSDAG 25 APRIL 1973
Wymbritseradeel,
Woningbouw
Verkeer
Recreatie
de
Bevolking
üs hjoed to sizzen
IN VERBAND MET
KONINGINNEDAG
DE VERSCHIJNDAG IS
Kernenpatroon
Adm. Bolswards Nieuwsblad
IT FRYSKE LaNSKIP
Werkgelegenheid
Hwat hat
Advertentieprijs: 21 ct. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
De stichting van een 2e zuivelschool in
midden des lands gaat toch door. Een
directeur zou reeds zijn benoemd.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Oprichtingsvergadering van de ver. voor
Chr. Fröbelonderwijs te Bolsward.
A. Hallema schrijft in Bolswards Nieuws
blad eeri artikelenserie over oud Friese
oorkonden in het Bolswardse Weeshuis
archief.
Te koop op afbraak een draaibrug 9
m. met hoofden. Inschrijving bij gesloten
briefjes bij R. Brandsma o.d. Wolsum.
De stimulering van de werkgelegenheid
dient volgens de struktuurschets in de
In de struktuurschets wordt bezorgdheid
uitgesproken over de stormachtige ont
wikkeling van de recreatie. Bij de verde
re ontwikkeling van de recreatie dienen
de belangen van de eigen bevolking en
de zorg voor milieu en landschap cen
traal te staan. Het gebruiken van woning
gen in dorpskernen als tweede woning
dient zoveel mogelijk te worden tegenge
gaan. De ontwikkeling van het tweede
woningbezit in vooral kleine(re) dorpen
leidt namelijk tot een versnelde af
vloeiing van bevolking en desintegratie
van de samenleving.
Gedeputeerde staten willen laten onder
zoeken in hoeverre het toerisme de eco
nomische groei bevordert en welke voor-
en nadelen aan een voortgaande sterke
ontwikkeling van het toerisme zijn ver
bonden. Met name voor het Friese me
rengebied is een dergelijk onderzoek ur
gent te achten.
Voor de Waddeneilanden willen gedepu
teerde staten op basis van het streek
plan voor de Waddeneilanden bij de ver
dere ontwikkeling van met name de ver-
blijfsrecreatie, handhaving van de spe
cifieke aantrekkelijkheid van de eilan
den en het verbeteren van de kwaliteit
van recreatieve voorzieningen voorop
stellen.
Zij willen het exclusieve karakter van de
Waddenzee handhaven. Natuurbehoud en
natuurbescherming dienen richtsnoer van
beleid te zijn voor dit gebied, hetgeen
ook zijn beperkingen inhoudt voor wat
het gebruik betreft.
In de kleibouw- en kleiweidestreek is
Op 28 april o.s. wurde yn Sealen Schaaf
to Ljouwert wer de eksamens foar it
rijke elementen voor dit doel van be
lang bij de grotere stedelijke centra
Leeuwarden, Drachten, Heerenveen en
Sneek.
Staand van links naar rechts: C. Wielin-
ga (voorz.), D. Rietdijk, H. Batstra, R.
Harsta, F. Negenman, A. Quisenaarts, A.
P. v. d. Feer, D. Adema (aanv.), J. Haan-
stra (trainer-leider).
Zittend van links naar rechts: T. Fer-
werda, W. v. d. Weert, S. Bangma, v.
d. Zee, H. Wijnia en D. Wijnia.
4e week arpil 1948
Fryslan-liploma A en foar it Frysl&n-di-
ploma foar net-frysktaligen öfnommen.
De bilangstelling dêrfoar hat yn gjin
jierren sa great west as fan 't jier. Oan
it eksamen foar it Fryslan-diploma A
dogge 95 kandidaten mei, oan dat foar
net-frysktaligen 68. Beide groepen haw-
we de middeis fan 15 üre in skriftlik
eksamen. Foar de net-frysktaligen giet
dêr de moarns in mounling eksamentsje
fan 20 minuten oan foaröf. Njoggen
groepkes fan 2 eksaminatoaren binne
dêr de sneon-to-moarns fan 912.15 üre
drok mei bisteld. In wike letter wurde
yn it gebou fan de Fryske Akademy wer
de eksamens foar it Fryslén-diploma B
halden. Dêrfoar hawwe harren 12 per-
soanen opjown.
Foar de AFUK-akte binne der dit jier 3
kandidaten. Ek dat is mear as gewoan-
wei.
Meiinoar is it tal eksamenkandidaten
fan ’t jier mear as twa kear sa great as
forline jier.
Abonnementsprijs f 7,50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
gezinsbank zonder winstdoel
Bolswards Nieuwsblad
eerste plaats te worden bevorderd in de
bestaande industrialisatiekernen, waarbij
een bijzonder accent wordt toegekend
aan de provinciale hoofdstad en vervol
gens aan Drachten, Heerenveen en Sneek
en tenslotte aan Harlingen en Dokkum.
In deze plaatsen wordt de gunstige com
binatie van industriële vestigingsfacto-
ren aangétroffen en zal aan de situering
en aanleg van goed ingerichte industrie
terreinen bijzondere aandacht moeten
worden besteed. De zogenaamde stuwen
de bedrijven in de dienstensector zullen
zich moeten vestigen in de stedelijke
centra, in het bijzonder in Leeuwarden.
Bij de verdere ontwikkeling van het
verkeersnet binnen de provincie dient ’t
accent te worden gelegd op de optimali
sering van de bestaande infrastructuur.
Het gebruik van de openbare vervoer
middelen dient zoveel mogelijk bevor
derd te worden door bij de situering van
nieuwe woon- en werkgebieden ernstig
rekening te houden met de eisen, die
vanuit het openbaar vervoer kunnen
worden gesteld, door uitbreiding van het
aantal haltes aan bestaande spoorlijnen
en door het aanleggen van nieuwe spoor
wegen. Als zodanig is in de structuur
schets de zogenaamde Zuiderzeelijn (Gro
ningen, Drachten, Heerenveen, Emmel-
oord, Lelystad, Randstad) opgenomen.
Wat de verkeerswegen betreft wordt
voorzien, dat voor de verdere ontplooiing
van Friesland het hoofdwegennet in de
komende decennia in veel gevallen zal
moeten worden uitgebouwd tot autosnel
wegen. Ter verbetering van de bereik
baarheid, vooral voor de recreatievaart,
van Heerenveen en van de doorvaartmo
gelijkheden naar Overijssel kan de aan
leg van een nieuw kanaal overweging
verdienen. Ook een nieuwe vaarverbin-
ding Leeuwarden-Dokkum wordt nood
zakelijk geacht. Voor het gedeelte van
het Prinses Margrietkanaal tussen Sne-
kermeer en Pikmeer wordt scheiding tus
sen beroeps- en recreatievaart urgent ge
noemd. Op zeer drukke kruisingen tussen
belangrijke vaar- en verkeerswegen dient
naar ongelijkvloerse kruispuntoplossin-
gen door middel van hoge bruggen, tun
nels of aquaducten te worden gestreefd.
Der wurdt hwat skrept om ’t ierdske
slyk,
Mar earlik wurdt men net gau ryk.
In de struktuurschets is voor wat de
verzorging van de bevolking betreft ge
kozen voor een hiërarchisch opgebouwd
kernenpatroon, bestaande uit één gewes
telijk centrum (Leeuwarden) en verder
uit regionale centra (Drachten, Heeren
veen, Sneek, Harlingen en Dokkum), sub
regionale centra (Bolsward, Franeker,
Buitenpost, Bergum, Oosterwolde, Gorre-
dijk, Wolvega, Joure, Lemmer) en lokale
centra (81 dorpen). De hiërarchische in
deling van de kernen is zodanig geko
zen, dat er een bepaalde verhouding ont
staat tussen de bundeling en de spreiding
van de stedelijke bebouwing. Dit prin
cipe van de zogenaamde gebundelde de
concentratie sluit naar het oordeel van
gedeputeerde staten het beste aan bij de
doelstellingen van ruimtelijke ordening,
die zijn gericht op een zo groot mogelijke
verscheidenheid en keuzevrijheid van
het woon- en leefmilieu en een doelma
tige voorzieningenstruktuur ten behoeve
van de gehele Friese bevolking.
Churchill voorzitter van het congres voor
verenigd Europa.
Sinds 1966 echter, zo stellen gedepu
teerde staten in hun begeleidend voor
stel bij de nieuwe struktuurschets, heb
ben de maatschappelijke ontwikkelin
gen er onder meer toe geleid, dat in ver
schillende opzichten de nota „Friesland
in 2000” is verouderd. Alleen daarom
reeds vonden zij het nodig om zich op
nieuw te bezinnen op de hoofdlijnen van
de ruimtelijke ontwikkeling van Fries
instandhouding van de vaarwegen en de
karakteristieke waarden van het land
schap in onderlinge samenhang met de
dorpjes en stadjes voorwaarde voor het
behoud van de (beperkte) recreatieve be
tekenis van dit gebied.
Aan de IJsselmeerkust zal het accent
op de dagrecreatie dienen te worden ge
legd, als daaraan behoefte bestaat. De
toenemende pleziervaart op het Ijssel
meer zal gepaard gaan met de stijgende
vraag naar jachthavenaccommodatie. De
ontwikkeling daarvan zal in samenhang
met het merengebied moeten worden ge
zien.
Wat het merengebied betreft tendeert de
structuurschets in verband met de te
verwachten sterke groei van de water-
sportrecreatie naar een vertraging en ’n
geleidelijke afbouw van de recreatieve
ontwikkeling in dit gebied.
De struktuurschets sluit de aanleg van
nieuwe meren met verblijfsaccommoda-
tie niet uit als compensatie voor de in
het merengebied gewenste afremming
van de groei in deze sector, maar ver
wacht wordt, dat de vorming van nieuwe
meren in combinatie met de stichting van
verblijfsaccommodatie niet of nauwelijks
zal bijdragen tot een geringere gemid
delde vaardichtheid op de Friese wate
ren.
In Gaasterland zal de ontwikkeling van
de functie voor de dag- en verblijfsre-
creatie (in de bossen en aan de IJssel
meerkust) vooral gericht moeten zijn op
de kwaliteitsverbetering.
In het Lauwerzeegebied wordt de vor
ming van het natuurlijke milieu van pri
mair belang geacht. Het Lauwersmeer-
gebied, waarin met name de dagrecreatie
op gang komt, kan compensatie bieden
voor de in het merengebied gewenste
afremming van de groei met name in de
sector van de verblijfsrecreatie.
De Friese Wouden ten zuiden van rijks
weg 43 zijn zowel voor de dagrecreatie
als de verblijfsrecreatie van bovenre
gionale betekenis. Bij de verdere ont
wikkeling dient het accent op de functie
voor de dagrecreatie te worden gelegd.
Voor de dagrecreatie zijn verder belang-
De jaarwedde van de wethouders in
Workum verhoogd van f 425,tot
f 500,—.
De burgemeester van Wonseradeel ver
zoekt ieder, aan wie bekend is, dat er
buiten de begraafplaats te Pingjum nog
lijken van Duitse millitairen liggen be
graven, hiervan voor maandag 2 mei a.s.
te doen ten gemeentehuize te Witmar-
sum.
Friesland heeft een nieuwe struktuurschets, waarin het provinciaal
bestuur de hoofdlünen heeft uitgestippeld voor het ruimtelijk orde
ningsbeleid, dat het de komende tijd wil gaan voeren.
De nota „struktuurschets voor Friesland”, die dezer dagen aan de
provinciale staten is aangeboden, kan beschouwd worden als een
voortzetting van eerdere studies over de wenselijke ruimtelijke ont
wikkeling in hoofdlijnen van Friesland in 2000” en tot op zekere
hoogte de nota „de ruimtelijke ontwikkeling van het Friese platte
land”.
Tot het jaar 2000 zullen volgens globale
raming bij binding van de natuurlijke
aanwas ongeveer 155.000 woningen moe
ten worden gebouwd, waarvan 90.000
ten behoeve van de bevolkingsaanwas en
65.000 voor vervanging van bestaan
de woningen.
De woningbouw dient te worden afge
stemd op de woonwensen van de bevol
king, de wenselijk geachte hiërarchisch
opgebouwde verzorgingsstruktuur en het
principe van de gebundelde deconcentra
tie, waarin de steden Leeuwarden, Drach
ten, Heerenveen, Sneek, Harlingen en
Dokkum centrale posities innemen bin
nen de regio’s, waarin de provincie op
basis van maatschappelijke samenhan
gen kan worden opgedeeld.
land. In de nieuwe struktuurschets, die
op 19 juni door de provinciale staten
zal worden behandeld, vindt men de re
sultaten terug van de herbezinning.
De struktuurschets 1973 wijkt op ver
schillende punten af van die van 1966.
De nieuwe hoofdlijnen voor de ruimte
lijke ordening zullen als grondslag kun
nen dienen voor een goede onderlinge
samenhang tussen de streekplannen, die
in voorbereiding zijn en voor het pro
vinciale ruimtelijk beleid in het alge
meen. De nieuwe visie op de toekomstige
ruimtelijke ontwikkeling is het resultaat
van het stellen van prioriteiten en het
afwegen van belangen op grond van een
globale schets van de huidige situatie
en ontwikkelingstendensen in Friesland
en het formuleren van doelstellingen
vanuit verschillende gezichtshoeken: de
economische, de sociaal-culturele en de
milieu-hygiënische. Met name aan
doelstellingen, opgesteld vanuit de so
ciaal kulturele gezichtshoek, is groot ge
wicht toegekend bij het samenstellen van
de struktuurschets, terwijl tevens reke
ning is gehouden met de bestaande toe
stand en de economische ontwikkelings
mogelijkheden.
De belangrijkste punten uit de struktuur
schets, die van essentiële betekenis zijn
voor de toekomstige ruimtelijke ontwik
keling van Friesland, zijn:
En dan de wikseling fan de seisoenen:
Hwat is üs heitelan oars ünder de baer-
nende simmersinne as winterdei ünder
de wite tekken fan snie, hoe oars as de
hjerststoarmen bylje as hwannear’t it
maeijewyntsje sêftkes soeit, hoe kleuret
it waer ek it gea as feal en griis, hel en
grien al nei gelang der in dize oer it lan
hinget as de wyn fris de wolkens forja-
get. Nou dat Fryslan, dat ynleaf heite
lan is yn al syn fasetten en skakearin-
gen to Burgwert to sjen. Soms ütbylde
mei in mastershan en fan in Elzinga of
in Kamminga, soms mei de waerme
leafde fan in amateur, soms mei de sim-
pelens fan in primitive bisiker, mar al-
tyd mei teare tagedienens, in fakentiids
einleas geduld, in oprjochtens, dy’t jin
wol oansprekke moat.
Dit bünt forskaet fan skilderijen hat
hwat fan de sfear, dy’t der hinget yn de
Fryske folksromans. By it hurd foroar-
jende Fryslan fan hjoeddedei, mei syn
ruilforkavelingen, syn marreplannen, syn
twadde wenten, syn rekreaesje, syn nij-
erwetske lanboumethoaden, kin it net
oars as dizze ütstalling ropt ek in byt-
sje ünwenningens op. De Wielewael seis
is der in foarbyld fan. Forline jier om
distiid stie der noch it fé op ’e stén of
lei as jouns de boer kaem to offuorjen
restich to wjerkögjen. Nou is de groppe
ticht en leit der tapyt oer de büthüa-
flier
De tentoanstelling, dy’t wy alle sukses
winskje hat twa attraksjes. Yn it foarste
plak is it in forkeaptentoanstelling, mei
net to hege prizen. Yn it twadde plak
mei men in forkoft skilderij daliks mei-
nimme. It lege plak wurdt dandaliks
opfolle troch oar wurk fan deselde skil-
der, hwant de mear as 40 kunstners ha
gans mear wurk ynstjürd as seis great-
en lytsbüthüs bergje kinne.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
In tegenstelling met de struktuurschets
uit 1966, waarin een versterkte bevol
kingsgroei (1 miljoen inwoners in het
jaar 2000) tot uitgangspunt werd geno
men, wordt in de nieuwe struktuur
schets voorlopig uitgegaan van een be
volkingsgroei, die overeenkomt met de
natuurlijke aanwas, hetgeen neerkomt
op 625.000 inwoners in 1985 en 750.000
omstreeks 2000 (inwonertal momenteel
rond 540.000). Deze voorlopige herziene
doestelling zal nader aan de orde ko
men en worden getoetst bij de integrale
planning, die door het provinciaal be
stuur van Friesland wordt voorbereid, en
meer af gestemd zal zijn op de maat
schappelijke ontwikkeling op zichzelf.
De nieuwe, herziene doelstelling wat be
treft de bevolkingsaanwas zal ook een
rol gaan spelen bij het integrale struk-
tuurplan voor het noorden, dat werd
aangekondigd in de nota Noorden des
Lands 1972. In deze nota wordt uitge
gaan van de gedachte, dat de drie noor
delijke provincies in het kader van het
nationale spreidingsbeleid 15 van de
Nederlandse bevolking zou moeten her
bergen. Gedeputeerde staten achten de
zeer sterke groei van de werkgelegen
heid, die voor een dergelijke sterk gesti
muleerde bevolkingsgroei door immigra
tie uit vooral het westen des lands nodig
zou zijn, voor Friesland niet reëel.
Dat wie in piëteitfol idé fan de famylje
Hettinga fan de sa stadichoan wol biken-
de antykpleats de Wielewaal to Burgwert
om de offisiële iepening fan de earste
greate eksposysje net to halden yn de
lijenstiid of yn de .stille wike”, de wike
foar Peaske, mar pas de freeds dêrnei.
Bysünder sympathyk wie it ek dat men
nimmen foar- de tichte doar stean litten
hat, mar nettsjinsteande it feit, dat de
ütstalling noch net offisiëel iepen wie,
elk dy’t bilangstelling toande en der de
reis foar makke hie, gastfrij üntfongen
waerd. Trije kear is skippersrjocht: in
goed idé wie it om ir. L. Eringa, lid fan
it Kollege fan Deputearre Steaten fan
Fryslan. de eare to jaen de tentoanstel
ling to iepenjen faeks wol minder as
makkerijen en wide romten, Gelderlan
dat fan de Veluwe mei syn bosken en
nasjonale parken en de Betuwe mei syn
apel- en kjersehóven, Limboarch dat fan
it .bronsgroen eikehout” en it hulterige
suden, Sélan dat fan de eilannen en
sünt it Deltaplan fan de machtige brê-
gen en dammen. Sa hat elke provinsje
wol ien of twa facetten dy’t der ütsprin-
ge, Fryslan lykwols hat der wol tsien of
mear.
It bistek fan dit artikel lit net ta dy ek
mar yn fügelflecht to bisprekken. Inkel-
de wolle wy der dochs fan neame. Lit
üs mar tichte by hüs bigjinne: de yntimi-
teit fan de aide Fryske stêdtsjes. De ek
sposysje yn de Wielewael jowt der wer
tal fan foarbylden fan. Van Asperen, de
yn Harns berne skilder, dy’t to Burg
wert posthume mei inkelde doekjes for-
tsjintwurdige is, jowt in pear rake ym-
presjes fan de Fryske havenstêd. Jaep
Halma fan Boalsert is ditkear ymponear-
re troch in hwat apart sicht op de Mar-
tinytsjerke, Sj. de Vries jowt in rake ym-
presje fan it Warkumer tugen.
Der dogge mear as 40 skilders en net to
forjitten skilderessen oan dizze ekspo
sysje oer it Fryske lanskip mei. tofolle
om hjir nou al to bisprekken. Njonken de
stêdden komme de doarpen oan bod.
Sa makke ü.o. de Boalserter kunstskil-
der Murk Kuipers alhiel yn syn eigen
styl in prachtich skilderij mei in sicht op
Sanfurd. Njonken de doarpen binne it de
marren, de romme fiergesichten, de bos
ken, de dunen, de greiden, de bouwen, de
eilannen, it waerd. It Bildt is oars as de
greidhoeke, Apelskea oars as de Bier-
mjen, de Dokkumer walden oars as it
wetterlan, Gaesterlan oars as de Donge-
radielen, it Prinsehöf oars as de Linde
vallei, it haldt net op. En dochs kinne
wy mei dr. Obe Postma, silger, sizze:
Dit alles is Fryslan.
Tapvergunning verleend aan Huize Hee-
ringa aan de Marktstraat te Bolsward.
Tevens mogen de zalen van Heeringa
thans worden gebruikt als vergaderlokaal
Zwemschool te Bolsward geopend. Ne
derland komt nog 20.000 badpakken te
kort.
kunstkenner en/of Deputearre dan as aid
Burgwerter.
Ommers, hoe faek wurdt ek hjoed
de del neffens it aide Bibelwurd in pro
feet yn eigen stêd en doarp krekt net
eare! Mar by al dizze treflikheden is
faeks noch wol dé kar fan it ünderwerp,
datjinge hwat it meast ymponearet: „It
Fryske Lanskip”. Men kin om by de twa-
dimennsiale byIdzjende kunst to bliu-
wen, wurk sammelje yn in bipaelde
technyk: houtfyk, ets, oaljeferwe, gou
ache, ensfh. Ek kin men ütjaen fan in
biskaet tydrek: Midsieuwen, Renaissan
ce, Gouden tiid, tiid fan ’e romantyk, in
bipaelde streaming: kubisme, surrealis
me, non-figurisme, of fan in bipaelde
persoan sa as okkerjiers to Boalsert
wurk fan Cor Reisma. In hiel oar prin-
sipe, dat meastal tige ynslacht, is in hie-
le eksposysje to wijen oan it wurk fan
ünderskate kunstners oer ien en itselde
ünderwerp. Wy tinke hjirby oan de suk-
sesfolle tentoanstelling yn it Boalserter
stedhüs fan okkerjiers oer „De Boer yn
de kunst” as in goed foarbyld hjirfan.
Sa’n eksposysje oer ien ünderwerp kin
tige nijsgjirrich wêze, tominsten as it ün
derwerp seis ynteressant is. Ommers dan
fynt men byelkoar yn ünderskate tech-
niken de visy’s fan tal fan persoanen.
Sa’n tentoanstelling oer ien ünderwerp
hoecht dus net forfelend en ientoanich to
wêzen. Krekt oarsom. It is gewoan for-
rassend hoe’t diverse skilders in pleats,
in moune, in doarpstoer, in mar, in dün,
hieltyd wer oars sjocht.
It ünderwerp dus, as dat mar ynteres
sant is. Is „It Fryske lanskip” dat? Sün-
der mis. Der is gjin provinsje to neamen,
dy’t safolle forskaet hat. Hwa’t Grins-
lan seit, seit hegelan en feankoloanjes.
Hwa’t Drinte, it lan fan Bartje, koart
gearfetsje wol, tinkt oan de heidefjilden.
Sa is Noard Hollan it lan fan de droech-
