Jkvr. Wttewaall
Stoetwegen
van
Ons koningschap wezenlijk deel
bestaan
van ons
GabeSkroar
o
IEh
I
I
Rond de stijlvolle opening van de
21e Zomertentoonstelling
I
J,
ij
mavo
lan
Fan stêd
en
Slotjoun Kr.
Boalsert
l
-
f®
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
^00%
HOGE
RENTE
VEILIG EN
ALTIJD
DICHTBIJ
4
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHI
Hwat hat
-
9
1
I
p
L
-t
9S
y L
DINSDAG 3 JULI 1973
?e JAARGANG No. 53
Geschiedenis
Meer dan foto
Waardevol
Voorrecht
Achtergrond
Vaderlandse geschiedenis
Zilveren jubileum
üs hjoed to sizzen
Publiciteit
In goede mitseler forsmyt gjin stien.
Meer dan traditie
IT HEAMIEL IS WER OP
4
Advertentieprijs: 21 ct. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OS1NGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Prof. Gerson hield hierna een belang
wekkende causerie over de achtergron
den van het Staatsieportret. Waarom
werden en worden er portretten ge
maakt? Men wil blijkbaar iets vasthou
den voor later, iets dat blijft bestaan
tot na de dood. Zich te laten portreteren
heeft dus iets te maken met de wens de
dood te trotseren, ook wel iets met men
selijke ijdelheid. Het gaat niet alleen om
iets vluchtigs vast te houden, b.v. een
familiefeest of beroepsjubileum, maar het
hebben van portretten heeft ook iets te
maken met het eren en herdenken van
voorouders of voorgangers.
Kunstenaars uit verleden en heden schie
pen portretten om den brode, maar meer
malen ook uit echte gégrepenheid. Het
maken van een portret was een aftasten,
proberen te begrijpen, het vastleggen van
het wezenlijke. Natuurlijk heeft dit ook
te maken met „gelijkenis” het aspect
dat het publiek het meest aanspreekt.
Het publiceren van portretten, thans veel
al in de vorm van foto’s, heeft ook niets
te maken met publiciteit, kijk de kranten,
Natuurlijk kan er ook een staatsiefoto
worden gemaakt, maar een portret is al
tijd iets meer. Zelfs een portret uit de
tijd van het kubinisme door Picasso ge
maakt kan „lijken” en als echt worden
ervaren. Deze bewering werd onder
steund door dia’s van een portret van
Sandberg, geschilderd door Karei Appel
en (tot veler verrassing) het „verboden”
portret van oud burgemeester Van der
Meulen van Leeuwarden, geschilderd
door Sj. de Vries, waarover zoveel is te
doen geweest.
Op de tentoonstelling komen we graag
nog eens terug. Nu reeds willen we een
ieder opwekken de tentoonstelling in het
stadhuis te gaan bezoeken. Het is, ook al
is de expositie niet als zodanig bedoeld,
als het ware een aanschouwelijke les in
vaderlandse geschiedenis. Plaatjes die u
zich in zwart-wit nog vaag herinnert uit
de geschiedenisboekjes, ziet u hier in
meer dan levensgrote kleurrijke schil
derijen de conterfeitsels van (we geven
Frank van Borselen (haar 4e man), Phi
lips de Goede, Willem van Oranje, Karei
V, Philips II, Maurits, Frederik Hendrik,
de Friese stadhouders, Johan de Wit,
evenals ook de leden van ons vorsten
huis van na de Franse revolutie tot he
den. Tenslotte: ook Bolsward zelf le
verde een bijdrage, n.l. het portret van
Viglius (Wiggelen) van Aytta uit Swi-
chum, destijds president van de ge
vreesde geheime raad en zegelbewaarder
van Keizer Karel V.
Sa die it bliken, dat de nije lessen yn
„spreekvaardigheid” wol fortuten dogge.
Doe spriek ds. Van Wezep it tankgebet
en koe de heer De Visser bigjinne de 75
diploma’s mei siferlisten üt to jaen.
De stylfolle gearsit waerd dêrnei sluten
troch foarsitter Van der Velde mei in
koart mar treflik slotwurd.
Abonnementsprijs f 7,50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
der as de slynders fan fisk, hin en iis.
De minsken fan de organisaesje (it is mar
better en neam gjin nammen, men soe
allicht ien forjitte) hawwe nachten en
dagen yneinbrocht mei gearkommen, rie-
plachtsjen, oerlizzen, mar roun de hea-
mielmachine ek as in liere. Der sil wol-
ris in redtsje wegere ha, mar dit fomaem
it publyk amper: Elk wist syn plak en
taek. Mei niget ha wy ek sjoen, dat de
slogan „fan stêd en lan” gjin holle frase
bliek, mar dat de stedsmenhear him like-
goed forklaeide as 17e-ieuske boarger-
man as guon fan it bütenfolk dat diene.
Korpsen en majorettes om utens wei
warden har, as wie it har eigensaek. Au
toriteiten as boargemasters fan buor- en
bütengemeenten ieten de rys mei rein-
wetter as moasten se der noch fan
groeije. Ja, dit wie wol in echt moai feest
en hwat in folk, daliks al by de yntocht.
Dat is de sneons hwat öfsakke, sil him
mei yn de fakansjes sitten ha, mar dat
mocht net hinder je. In plomke ek foar
de wurkers fan de gemeente, dy’t roun-
om stekken slaen moasten en dy letter
wer oppakke, en dy’te de stêd wer skjin
makken, dat it wer bisjen lije koe. Né,
yn it wetter fallen is dan it heamiel wol,
mar it feest net. As it komité noch droech
oer de sleat komt, êfwachte wurde, wy
ha goede moed, hwant der is üt inkeld
boargersin ek hiel hwat tiid en energy
offere troch partikulieren, dy’t graech
har bydrage leveren. Yn dit kader ha wy
ek bysünder genoaten fan it weardefol
inisiatyf ta it halden fan in pear hüseks-
posysjes en de „taveerne” under de Vier
schaar. En dat de iepening fan de greate
simmerütstalling (oant 24 augustus ta)
mei de kommissaris as earegast, krekt yn
it heamiel feest foei, joech der wol in
bysündere glans oan. De krante hat
graech alle war dien it nijs oer de hiele
wrald to dragen en mei gans printen en
foto’s sjen to litten, hoe’t allegearre wie.
Komme üs lêzers om utens in oar jier
nei it heitelan en it aide Boalsert wer-
om, doch it dan yn de kommende hea-
mieldagen!
Ook dit jaar wordt te Bolsward een tentoonstelling van beeldende
kunst gehouden. De onder auspiciën van de R(jksinspecteur voor Roe
rende Monumenten te ’s-Gravenhage samengestelde collectie schilde
rijen onder de naam „Het Nederlands Staatsieportret” zal tot 24
aug. in het stadhuis worden geëxposeerd. De officiële opening van
deze tentoonstelling vond plaats op vrijdag 29 juni j.l. in het stad
huis door Jkvr. mr. C. W. I. Wttewaall van Stoetwegen te ’s-Graven
hage, oud-lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, lid van het
Nationaal Comité Zilveren Regeringsjubileum Koningin Juliana.
Na het begroetingswoord aan een volle raadzaal, o.a. aan de Commis
saris der Koningin in Friesland Mr. H. Rijpstra en echtgenote en het
uitspreken van de openingsreden werd er naar aanleiding van dia’s
een weldoorwrochte inleiding gehouden door prof. Dr. H. Gerson,
directeur van het Kunsthistorisch Instituut van de Rijks Universiteit
te Groningen over het ontstaan en de betekenis van het Staatsiepor
tret. Het stijlvolle programma werd omlijst door muziek, verzorgd
door ’t Archo-trio, bestaande uit Hans de Groot, fluit, Henk Hoekema,
hobo en oboe d’amore, Edy Mennes, clavecimbel. Freule Van Stoet
wegen sprak als volgt:
In de geschiedenis heeft het (staatsie)-
portret een ontwikkeling meegemaakt. Er
werden zelfs portretten gemaakt van
mensen, die men niet heeft gekend, die
dus min of meer gefantaseerd zijn, maar
toch het menselijke van een persoon
trachten weer te geven. Dit geldt b.v. ook
voor de vele afbeeldingen van Christus,
de griekse góden enz. Het staatsieportret
had soms ook een officiële functie, b.v.
als huwelijksbewijsstuk. Soms symboli
seert een portret ook een ideaal of ideo
logie, b.v. de vele afbeeldingen van Lin
coln in Amerika en van Lenin in Rus
land. Zo’n portret geeft aan gelijkgezin
den een gevoel van éénheid en verbon
denheid.
Een opname van een van de zelfgemaak
te vlotten tjjdens de race op het Kruis
water, zaterdagmorgen.
Het is mij een voorrecht om vanavond
hier te zijn als lid van het bestuur van
het Nationaal Comité Zilveren Regerings
jubileum Koningin Juliana.
Bolsward is zo gelukkig in de feestelijke
dagen die zij viert en nota bene op de
verjaardag van de echtgenoot van de
aanstaande jubilaresse, Prins Bernhard,
deze tentoonstelling te kunnen brengen
in dit mooie stadhuis.
Een attractie voor vele vakantiegangers
ook, als het weer stralend blijft, maar
het kan ook veranderen. Er wachten ons
nog vele dingen dit jaar op allerlei ter
rein als we de 25-jaar regering van Ko
ningin Juliana gaan gedenken.
Ons Koningschap is met ons volk meege
groeid en we zijn er dankbaar voor dit
te mogen gedenken. Het is dus in sep
tember van dit jaar al 25 jaar geleden,
dat de Prinses, want zij was de enige
dochter van Koningin Wilhelmina en
Prins Hendrik, Koningin der Nederlan
den werd.
Iets waar zij stellig tegenop heeft gezien,
maar waar zij geheel ingegroeid is en in
tens in leeft.
Het wel en wee van ons allen gaat haar
ter harte. Zij houdt evenveel van de Frie
zen als van de Limburgers. Waar zij
komt treft ons haar ongekunstelde en
oprechte belangstelling.
Het is misschien vreemd om het zo uit te
drukken, maar zij past zo bij ons en bij
deze tijd.
Daarom werkt het Nationaal Comité Zil
veren Regeringsjubileum Koningin Ju
liana met zoveel ijver en toewijding om
het alles zo te maken, dat vorstin èn
volk ervan genieten.
It bistjür fan de Kritslike Mavo, tige lo
freden oer de prestaesjes fan de eksa-
men-kandidaten fan mavo 3 en 4, hie
tiisdeitojoun de learlingen, dy’t slag-
ge wiene, ütnoege yn ’e Doele to kom
men om dêr har diploma yn üntfangst
to nimmen.
Buten dizze lokkigen kaem it hiele per-
soniel mei om bliid to wêze mei de bil
den.
Healwei sawnen roun de foarste seale
fol. Nei in lekker aperityfke (if wie
toarstich waer) skikte elkenien him yn
’e greate seale om de trije lange tafels,
dy’t der smaeklik en smaekfol ütseagen.
Nei in wurd fan wolkom fan ’e foarsit
ter en stil gebet koe elk him sêd ite en
drinke oan in kostlik kofjemiel.
Ut namme fan ’e jongelju hat Alie Pel
fan Makkum it bistjür tank sein foar diz-
l Ze royale traktaesje.
Wij willen ons allen realiseren dat dank
baarheid ook een zeer grote rol in onze
gedachten heeft. Ons Koningschap is niet
iets wat er maar zo’n beetje bij hangt uit
traditie. Het is een wezenlijk deel van
it pleasier, de gewoanste saek fan de
wrald hearre to wêzen, earder in rjocht
as in gunst. Mar genóch hjiroer.
Snein waerd Boargemaster Bruinsma fan
Beverwyk sechtich jier. Hy hat mei oan
de widze stien fan it hjoeddeiske heamiel
en as er de deiblêdparse en de telëvyz.je
folge hat, sil er yn de drokke resepsje-
dagen grif noch wolris oan syn Boalser-
ter tiid werom tocht ha, doe't it iene ini
siatyf nei it oare opkaem en foarm en
stal foun. Der is hiel hwat fan hingjen
bleaun: de heamieldagen, de simmertent-
toanstellingen, de bolletongersdei, de
priisütrik kingen yn it stêdhüs, it caril
lon, it iepenloftpodium yn it Juliana-
park, de unifoarmen fan de skutterij en
neam mar op.
Yn de tiid fan syn kundige opfolger,
boargemaster Geukers, nou to Helmond,
kaem der noch wol it ien en oar by Om-
ke Romke, de skotsploech, de oargelym-
provisaesjekonserten, it meidwaen oan
greate radio- en t.v.-shows en ünder
boargemaster Mulder krige Boalsert syn
swimbad, de tennisbanen, de camping, de
midgetgolfbaen, en nou wer it Boalserter
skütsje. It kin hast net op, al sil elk fan
de trije boargemasters daliks sizze, dat
net hja persoanlik de inisiativen namen
en dit alles ta stan brochten, mar dat dy
har oandroegen waerden en dat in great
tal frijwilligers de oantrün en de stipe
joegen om troch to setten en ien en oar
to realisearjen.
Sjugge wy tobek op de nou halden hea
mieldagen, dan kin sein wurde, dat dy
dochs ien mei oar mar skoan slagge bin-
ne.
Nei krimmenarjen oer de rein, dy’t fan-
sels krekt op it forkearde momint foei,
of oer lytse regy flaterkes hat net folie
sin. Om efkes by it sintrale barren to
bliuwen, dit heamiel, hwerfan Meine de
Wagt yn de hite hei sei, dat dit foar him
de léste kear wie, dat er him der foar
ynsette woe, as it wer bütendoar halden
waerd. De Wagt yn de hite hei sei, dat
dit foar him de léste kear wie, dat er
him der foar ynsette woe, as it wer bü-
Het exposeren van staatsieportretten is
een waardevolle bijdrage bij deze viering.
Het is goed om eerst het verleden te be
zien. Wat zijn we, als we naar de por
tretten van Willem van Oranje, de Prin
sen Maurits en Frederik Hendrik kijken,
vooruitgegaan, ik zou bijna zeggen aan
gepast aan andere tijden.
Wanneer wij de eenvoud zien van Konin
gin Juliana, ook uitkomend in Haar por
tret dat onlangs is gemaakt door Karei
van Veen, dan valt dit verschil bijzonder
op.
tijdschriften en omroepbladen er maar op
na. Een nieuwe regering is pas „echt”
als een groepsfoto is gemaakt, bij een
staatsiebezoek hoort een staatsiefoto.
Machthebbers lieten en laten zich veelal
verbeelden op munten en postzegels, die
daarmee als het ware een waarborg
krijgen. In regeringsgebouwen, rechts
zalen vindt men regelmatig foto’s van
de regerende vorst of vorstin. Bij be-
windsovername worden ook de foto’s ver
wisseld.
etendoar halden waerd. De Wagt moat
mar efkes wachtsje, hwant wy kinne him
hjir forklearje, dat de measten it in
machtich heamiel foun ha. It plak wie
unyk, it idé fan merktintsjes treflik. Net
allinne diene dy nou tsjinst as paraplu
(hoewol sa net bidoeld) by sinneskyn
waerd hiene de tintdoeken de al to gleone
strielen ek aerdich opfongen. It menu wie
as fanaids, it koe net better en de ynset
fan de hüshaldskoalle yn alle waer en
wyn om de heamielpet foar óf to nim
men. Nei’t wy hearden wie der mar ien,
dy’t nei öfrin syn jild weromfrege, nou
dy moat him dan skamje en dit moat oan
himsels sitten ha, hwant elk koe oars
wol sêd. Sei it himsels net, dat elk sitten
bleau ek al wied er oan it gat ta troch-
wiet? Wy ha seis guon heard, dy’t sei
nen: „Noch nea sa’n sellich heamiel!” en
dat seit wol hwat. En guon, dy’t foar it
earst mei oensieten, seine nou al, dat se
grif wer kamen, it oare jier, rein of gjin
rien.
De tradysjonele programpunten wiene
allegearre goed taret (hoe’t it yn it park
wie witte wy dus net) mar it is dochs su-
ver elk hast wol opfallen, dat der ditkear
tige war dien wie op de yntocht, wylst ek
it skütsjeynheljen in ünderdiel wie, dat
gans folk op ’e baen brocht, mar soks kin
fansels mar ienkear. Oer it generael hat
it heamiel in goede parse hawn. T.v. en
kranten brochten it nijs moai goed oer.
It negative (de seare foet fan eks-kenin-
ginne Tineke Falkena en de rein dy’t as
roet yn it heamieliten smiten waerd,
wurkje üt in eachpunt fan publisiteit
fansels posityf. As alles normael forrint,
fait der net folie to tortellen, mar giet it
hwat bryk dan sit der „nijs” yn: de man,
dy’t delslein wurdt komt yn ’e krante
dy’t hielhüds thüs komt net.
It wie in wol hwat oerladen programma
ditkear (dan koe gjinien kleije, dat der
neat to dwaen wie), mar de eveneminten
wiene sadanich, dat der foar jong en aid
hwat to dwaen wie, elk krige syn gerak,
de hotsebotsers like goed as de stille
priuwers, de genieters fan kunst net min-
ons volksbestaan. En Koningin Juliana
geeft daar vorm en inhoud aan.
Zij heeft het dichter bij ons gebracht.
Wij weten dat zij het ook niet anders
zou willen. Haai’ wens is met de mensen
mee te leven,daarheen te gaan waar
nood is of nieuwe wegen worden inge
slagen. Zij stelt dan soms vragen, waar
bij ik burgemeesters wel eens heb zien
terugdeinzen! Zij gaat tot op de kern en
is niet tevreden voordat zij alles door
grond heeft. Eerder gaat zij ook niet weg
en is dus altijd over tijd.
Is het niet precies dat wat wij willen?
Echte belangstelling, hartelijk gemeend
meeleven, geen cliché bezoeken. En nu
keer ik terug tot Bolsward en de ten
toonstelling van Staatsieportret.
Zoals u weet, is deze tentoonstelling tot
dusverre geweest in Maastricht, Delft,
Eindhoven en zal later nog naar Apel
doorn gaan.
Ik geloof dat u in Bolsward in deze tijd
van herdenking op bijzondere wijze wilt
manifesteren welke nauwe banden be
staan tussen de provincie Friesland en
het Huis van Oranje.
Daarom heb ik graag voldaan aan uw
verzoek deze tentoonstelling te openen,
hetgeen ik doe met de wens, dat velen
haar zullen bezoeken en tegelijkertijd on
der de bekoring zullen geraken van uw
prachtige stadhuis, waar het een feest is
te toeven.
It heamiel is wer bihimmele. Yn dit blêd
noch in neigesetsje yn de foarm fan hwat
forslaggen fan de eveneminten dy’t nei
freedtomoarn, doe’t us léste krante op de
parse kaem, noch pleats founen en yn
dizze kolommen hwat neiprakkesaesje
fan immen, dy’t in great part fan it feest
meifierd hat en syn ear goed to harkjen
lei. Hielendal alles meimeitsje koe wol
gjin minske, hwant soms waerd der oan
alle kanten tagelyk feeste en in minske
kin himsels nou ienris net opdiele. Seis
de boargemaster koe dat net en de hea-
keninginne allikemin. Hwat hawwe hja
har oars ward, it wie bysünder en dat
moat ek sein wurde fan it tüke en war-
bere komité. As der in inkeld forslach
mist wurdt, b.g. fan it parkfeest op
freedtojoun, dan kin dat ek komme troch
,.kommunikaesjestoarnis”,'hwerby fan de
kant fan de kontrole net rjocht bigrepen
waerd, dat fasiliteiten as frije tagong
ensfh. foar legalisearre fortsjintwurdigers
fan de parse, dy’t yn ft foarste plak
komme foar it forslachwurk en net foar
De laatste officiële daad van de Heake-
ninginne. Uitreiking van de Heamielbe-
ker aan de vertegenwoordiger van Z.C.
Bolsward, dhr. Harry Haarsma.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel. Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
F’-
■i,-
