Burgemeesterkamer: Reünie der
oranjevorsten
de week
Foto
van
Gate Shroar
Is
fb
9H
ibfii
fc'w**
Ook kinderen moesten gewichtig zijn
Meer dan 10.000 1ste
Martinikerk
Vakantiewerk
scholieren
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIi
i,
klassertjes maakten
werkstuk over water-
Orgelconcert
Klaas Mulder in de
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
leiding
o
r
O®
r 1 -Ml
o*
WwlW
112e JAARGANG No. 56
VRIJDAG 13 JULI 1973
Wymbritseradeel,
Koning
Prinsje
Fries Museum
Bemiddeling
Bescherming
üs hjoed to sizzen
Lette Ijouwer komt ek op.
Advertentieprijs: 21 ct. per mm.
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 7,50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Vitg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157),
Zo zag Wybrand de Geest de Friese stad
houder Ernst Casimir, geboren op de
Dillenburg in 1573, gesneuveld bij Roer
mond in 1632. Hij was ook graaf van
Nassau-Dietz.
Eens zong het Nederlandse volk clande
stien als verzet tegen het „eeuwig ediet”,
dat eens en voor altijd de Oranjes onder
de Wit wilde uitbannen:
Ook het Fries Museum leverde een bij
drage tot de portretten-galerij.
Zo hangen op de burgemeesterskamer
ook de schilderijen voorstellende Prins
Willem IV van Oranje (1711 - 1751) en
van zijn vrouw Anna, kroonprinses van
Groot Brittanië.
Omdat deze schilderstukken Fries bezit
zijn (de huidige Oranjes stammen via
deze lijn rechtstreeeks van de Friese
Een straattafereeltje, dat in het buiten
land zou kunnen zijn, ware het niet, dat
het uithangbord overduidelijk vermeldt
dat hier oerhollandse „bloemen en plan
ten” te koop zijn, iets wat de foto ook
zelf reeds toont. Op het schoolbord rechts
onder is een fraaie tekening gemaakt,
ook al van een boeket bloemen, en het
vermeldt de slagzin: „Bloemenpracht,
Bolswards Nieuwsblad
Hwat haf
Wanneer Michiel de Ruyters Schimmelpenninck en Mooi Heintje
op zjjn steigerend ros achter ons hebben gelaten, betreden we op de
tentoonstelling van het Nederlandse Staatsieportret in het Bolswardse
raadhuis als eerste recht voor ons de Burgemeesterskamer, waar we
o.a. nog een met eigen hand door Jacob Gysberts, de toenmalige
stadsschrjjnwerker-kistenmaker en later burgemeester, vervaardig
de, kast en de legendarische bedsteedeurtjes. ontmoeten waarover
altijd bjj rondleidingen wel een smaakvol verhaal valt te vertellen.
Hoewel de schouw in deze zaal grandioos is vernield (of liever afge
broken, er is een kleerkast van gemaakt!) is dit vertrek in al zijn
voornaamheid behalve de raadszaal wel het mooiste interieurgedeel-
te van ons toch al zo fraaie stadhuis. Het is dan ook een goede ge
dachte geweest hier een soort reunie van Oranjetelgen te organiseren.
Jamer dat Willem Lodewjjk (üs heit) de Friese stadhouder die hier
anders hangt is weggehaald. Hij heeft zjjn verre roemruchte achter
neven nimmer aanschouwd en laat zich de kans ook nu weer ontglip
pen.
Onder auspiciën van de Stichting Orgel-
centrum wordt op dinsdag 17 juli in de
Martinikerk te Bolsward een orgelcon
cert gegeven door Klaas Mulder. Het
programma dat door hem zal worden
uitgevoerd vermeldt achtereenvolgens:
Inleidend koraalspel, Klaas Mulder; Toc
cata in F, J. S. Bach; Koraalvoorspel
„Allein Gott in der Höh’ sei Ehr”, J. S.
Bach; Koraal III, C. Franck; Scherzo, E.
Gigout.
Klaas Mulder besluit met de grote Ko-
raalfantasie over „Ein feste Burg ist
unser Gott”, Max Reger. Aanvang 20.00
uur.
geen arbeidskaart verkrijgen. Uiteraard
gelden ook de werk- en rusttijden uit de
Arbeidswet ten volle voor vakantiewer-
kers. Zo mogen jongeren beneden de 18
jaar ’s nachts niet werken; in fabrieken
en werkplaatsen niet tussen 6 uur s
avonds en 7 uur ’s morgens en in hore
cabedrijven niet tussen 8 uur ’s avonds
en 8 uur ’s morgens.
Scholieren in tijdelijke dienstbetrekking
zijn verzekerd ingevolge de sociale wet
ten. Van hun loon betalen ze dus de
gebruikelijke premies.
Als aan de wettelijke voorwaarden is
voldaan, hebben ze recht op uitkering.
Zo kunnen ze aanspraak maken op
ziekengeld indien ze onverhoopt ziek
worden tijdens hun werkperiode.
De vakantiewerker is van zijn loon ook
belasting verschuldigd. In het algemeen
is teruggave van de loonbelasting over
vakantiewerk mogelijk.
Daartoe dient begin volgend jaar een z.g.
T-biljet te worden ingezonden.
Dit biljet is verkrijgbaar bij de inspectie
van de directe belastingen.
Dit jaar zullen uitzendbureaus die een
vergunning hebben voor het ter beschik
king stellen van arbeidskrachten, geen
jongemensen beneden de leeftijd van 18
jaar mogen uitlenen voor het z.g.n.
vakantiewerk. D» minister van Sociale
een speels element. De fotograaf heeft
ook handig gebruik gemaakt van het
spiegelglaseffect van het etalageraam,
dat een (vertekend) beeld geeft van buur-
mans woning (aan de overzijde?). Ook
ontdekken we in het spiegelbeeld het
woord „sigaren”, kennelijk van een fiet
senrek, dat zelf op de foto niet is te zien.
De foto werd gemaakt op de Kleine Dijl-
gratis bij u thuis gebracht! De parasol akker, waar men nog stoep-palen vindt
vormt op deze foto, gemaakt door de (zoals hier naast het schoolbord.
heer R. A. Reijnders (een jaar geleden al)
Zaken, drs. J. Boersma heeft afwijzend
beschikt op een verzoek van een aantal
vergunninghouders om dit jaar geduren
de de vakantieperiode ontheffing te
verlenen van het verbod om personen
beneden 18 jaar uit te lenen.
De minister heeft met deze beslissing het
advies van de Stichting van de Arbeid
opgevolgd. Het bestuur van de Stichting
acht het ongewenst dat zeer jeugdige
personen voor het eerst kennis maken
met het bedrijfsleven door middel van
een uitzendbureau.
Voor de dertiende maal heeft de N.V.
Waterleiding Friesland in de maand mei
aan alle basisscholen in haar voorzie-
ningsgebied een kleurplaat voor de leer
lingen van de eerste klassen toegezon
den. Het was ook dit jaar geen kleur
plaat zonder meer, maar een dubbele
lees-, kleur-, knip-, en plakplaat met als
onderwerp: „Twee kinderen (Nellie en
Wim) in de badkamer”.
De bedoeling van de waterleiding is iets
over het nut en de onmisbaarheid van
het leidingwater duidelijk te maken.
Uit ontvangen reakties van de onder
wijskrachten is gebleken dat deze aktie
bij de leerlingen bijzonder is aangesla-'
gen. Van de 539 scholen in het voorzien-
ingsgebied van de N.V. Waterleiding
Friesland hebben 503 scholen meege
daan, dit is 93,3 pet. In totaal maakten
10.307 van de 10.576 eerste klassertjes
het werkstuk, dit is 97,4 pet.
Alle deelnemende kinderen ontvingen
een prijsje in de vorm van 4 stickers en
de prijswinna(a)r(es) uit iedere klas een
legpuzzel.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Uit het particuliere bezit van H.M. de
Koningin is tijdelijk aan Bolsward afge
staan een in 1755 geschilderd portret van
het zoontje van bovengenoemd echtpaar,
de kleine Prins Willem V (1748 - 1806)
Het portret van de prins als zevenjarig
jongentje laat zien, dat de vorm van het
staatsieportret niet alleen beperkt bleef
tot volwassenen. De houding van de
prins, de entourage duiden op het
gewichtige van de geportretteerde jon
gen.
De prins staat op een terras en kijkt de
toeschouwer recht aan. In zijn rechter
hand houdt hij de kommandostaf, de
Nassau’s af!) bekijken we deze portretten
iets uitvoeriger.
Man en vrouw zijn beide staande, ten
voeten uit afgebeeld. Hoewel Willem IV
zich op het slagveld bevindt is hij
overdadig rijk gekleed. Onder een zware
met hermelijn gevoerde cape draagt hij
een rijk geborduurde mantel met een
borstharnas. Zijn rechterarm met in de
hand de commandostaf wijst naar de
achtergrond als voor een bevel. Hij staat
in een heuvelachtig terrein. Links van
hem is gedeeltelijk een legertent te zien
en aan zijn rechterkant ligt op een door
planten omgeven rotsplateautje de ver
trouwde pronkhelm.
Prinses Anna staat in een rijk interiaur.
Ze is vorstelijk gekleed in een lange ja
pon met kanten mouwen en rijk bor
duurwerk. Om haar linker schouder een
hermelijnen mantel, die gedeeltelijk over
een stoel achter haar is gedrapeerd.
Links naast haar staat een tafeltje,
waarop een kussen met kroon ligt. De
kroon is wellicht dezelfde als die van
Koningin Mary, maar dan zonder kruisje
en kan, evenals het geborduurde
kroontje op haar japon op haar titel:
„Kroonprinses van Groot Brittanië”
duiden.
Wat sfeer betreft komt dit schilderij
volledig overeen met zijn pendant. De
voornaamheid van de geportretteerden
komt in beide werken duidelijk tot uit
drukking. De twee portretten zijn door
Koning Willem III geschonken aan het
Fries Museum in Leeuwarden.
Alevel zal hij stadhouder zijn!
Alwel zal hij stadhouder zijn!
Welnu het prinsje, Willem III, werd niet
alleen stadhouder, maar zelfs koning van
Engeland. Acht jaar voordat hij in
Hampton overleed (in 1694) maakte
Jean Henri Brandon zowel van de
koning Willem als van zijn 12 jaar jon
gere vrouw Maria Stuart een staatsie
portret. Brandon heeft waarschijnlijk
niet naar het leven geschilderd, maar
met anderen de portretten van Godfrey
Keiler (vele malen) herhaald. Vooral
vallen hier de overdadig versierde lijsten
op, die wel meteen het onderwerp van
gesprek zullen vormen. Ze werden
gemaakt door de „beeltsnijder” Jacobus
voor het maken van het bovenstuk.
van der Hoeven, die 24 gulden ontving
verbaasd, dat een Nederlandse prins in
De lijsten zitten vol symboliek.
Nog een opmerking: Het heeft ons altijd
een tijd met weinig communicatie het
vrij gemakkelijk tot komning van Groot
Brittanië en Ierland kon brengen, al
heeft hij er wel voor moeten vechten
natuurlijk.
andere heeft hij in de zij. Naast hem een
zwaar basement met daarop een dubbele
zuil. Op dit basement ligt de bekende
gepluimde helm, een verwijzing naar het
toekomstig veldheerschap van de jonge
prins. Een zwaar hangend gordijn boven
zijn hoofd en naast hem geven de voor
stelling een plechtstatig karakter mee.
Overal over het schilderij verspreid
vinden we aanwijzingen op de toekom
stige militaire loopbaan; een globe,
gedeeltelijk door het gordijn bedekt,
boeken, een landkaart en passers. Een
doorkijkje op de achtergrond laats ons
een leger in slagorde zien.
Uit de Vaderlandse geschiedenis weten
we de tragiek van dit ventje. Hij stierf
later als prins in ballingschap tijdens de
Franse Revolutie. Het andere portret op
deze zaal, nl. een conterfeitsel van Jacob
v.d. Heim, wel uit dezelfde tijd daterend
hoort in deze Oranjegalerij eigenlijk niet
thuis.
Beter hadden hier kunnen hangen de
beide (kleinere) portretten van de
Leeuwarder schilder Wijbrand de Geest,
die ook aan Gijsbert Japiks niet onbe
kend moet zijn geweest en zijn wat
oudere tijdgenoot was (1592- na 16600).
Wij bedoelen de schilderijtjes die de
Friese stadhouder Ernst Casimir en zijn
vrouw Sophia Hedwig van Bruns wijk
voorstellen. Een buitenkansje deze
stukjes (op de gang tussen Burgemees
terskamer en B. en W. kamer) te zien, ze
zijn nl. afkomstig uit een particuliere
verzameling. Van wie worden we niet
gewaar. Van al de andere stukken staat
in de catalogus de eigenaar vermeld, van
deze alleen niet. We gissen dat ze
afkomstig zijn uit het eigen bezit van de
erven A. Wassenbergh (de vroegere
directeur van het Fries Museum) Hij was
nl. voor zover bekend de enige die
hiermee heeft gepubliceerd. (10
bladzijden in zijn bekende studie over de
portretkunst in Friesland in de 17e
eeuw).
Zowel Ernst Casimir als zijn vrouw
staan ten voeten uit in een interieur.
Ernst Casimir staat iets naar rechts ge
wend, op een betegelde vloer, naast een
tafel, die slechts gedeeltelijk te zien is en
waaroverheen een kleed met hoektressen
ligt. Hij is gekleed in een kostuum met
een grote platte kraag, die met kant is
afgezet, en knielaarzen met sporen. Zijn
zwaard hangt in een centuur om zijn
middel. In zijn rechterhand houdt hij de
commandostaf, de linkerhand rustend op
zijn gepluimde helm, die op de tafel ligt.
Op de achtergrond ziet men heel vaag
een gordijn.
Sophia Hedwig van Brunswijk staat, iets
naar links gewend, eveneens naast een
tafel, waaroverheen een kleed met hoek
ressen ligt. Hoewel man en vrouw naar
elkaar toegekeerd staan kijken ze niet
elkaar aan, maar in de richting van de
toeschouwer. Zij draagt een donkere
japon met een kanten kraag en kanten
manchetten. In haar linkerhand houdt ze
een zakdoek, haar rechterhand rust op
de tafel. Op de achtergrond ziet men
eveneens een gordijn, maar de vloer is
hier bedekt met een kleed.
Deze kleine portretten zijn herhalingen
naar grote stukken en werden gebruikt
als geschenk aan bevriende relaties.
Hiermee nemen we voorlopig weer even
afscheid van de Oranjetelgen.
U heeft toch ook zelf reeds een kijkje
genomen?
Evenals voorgaande jaren zullen de
gewestelijke arbeidsbureaus bemiddeling
verlenen bij vakantiewerk voor scholie
ren.
In 1972 plaatsten de arbeidsbureaus
bijna 9900 scholieren voor vakantiear-
beid: ruim 6400 jongens en 3450 meisjes.
Deze aantallen waren geringer dan in
1971, toen bemiddeling werd verleend
voor ruim 15.000 scholieren, van wie
10.000 jongens en 5.000 meisjes. Deze
daling is vooral een gevolg van de econo
mische omstandigheden. Ze kwam
gelijkmatig voor in alle leeftijdscatego
rieën. Een uitzondering hierop vormden
de 15 jarigen, want het bleek vorig jaar
bijzonder moeilijk een plaatsje te vinden
voor hen die voor de eerste maal een
vakantiebaan zochten. Dit is begrijpelijk
als men weet dat veel oudere scholieren
konden terugkeren in hun baan van
voorgaand jaar.
Verreweg de meeste jongens konden via
het arbeidsbureau een vakantiebaan in
een fabriek of werkplaats, in een maga
zijn, in de administratieve sector, in een
winkel of horecabedrijf. De meeste meis
jes kregen werk in een winkel, in een'
verpleeginrichting of op een kantoor.
Dit alles blijkt uit gegevens, afkomstig
van de gewestelijke arbeidsbureaus.
Als tijdelijke werkkracht is de scholier
beschermd ingevolge Arbeidswet 1919 en
het Arbeidsbesluit Jeugdigen. De
bepalingen daaruit zijn onverkort op
hem van toepassing. Zo moet een scho
lier ten minste vijftien jaar oud zijn om
vakantiewerk te mogen verrichten
Voor hem of haar, is een ar
beidskaart vereist, die verkrijgbaar is bij
het gemeentehuis in de woonplaats. Een
uitzondering op deze regel vormen de
scholieren die al wél 15 jaar oud zijn
maar nog geen 9 jaar volledig dagonder
wijs hebben gevolgd. Zij mogen in de
vakantie wel werken maar kunnen nog
•W
Rü';- :-|a
■L"
-
EL ’i
fej
te
-1'
F
!if
j
WGal
i; fef i.
