Ignaas Brekelmans vertelt over de
nood
actie „Mensen
in
de week
Foto
van
Sabe Skroar
ai
pRI
e.--
él-;
De verschrikking in de Sahel-landen
M Ml i
ïMMi
Mig
Noch eat
oer in
Boalserter dichteres
66
ALGERIJE
1'
SOEDAN
ZAÏRE
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllll
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
4
Hwat hat
Raadsvergadering
Wonseradeel
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
|i
i .jtStk
Spaa
Li UB
B
-1
-
1L
i ÜE
112e JAARGANG No. 66
VRIJDAG 17 AUGUSTUS 1978
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderaded, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel,
Per vliegtuig
BERNESMERT
LfBIË
EGYPTE?
'Al
I’
ethiopiT
MS».
'KENiA
uit
Belgische hulp
Meer dan rijst
Regenwater
Transport
de
niet
Helpt u mee?
gemeenteperso-
bestemmings-
bestemmings-
Boalsert
G. Bijl-de Jong.
NIGER
TSJAAOj
Advertentieprijs: 21 et. per mm.
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Naar schatting zes miljoen inwoners van
de Afrikaanse landen Senegal, Maureta
nië, Niger, Opper-Volta, Mali en Tsjaad,
gelegen in de strook ten zuiden van de
Sahara, worden geteisterd door een ver
schrikkelijke droogte. In deze zogenaam
de Sabel-landen is nu al voor het vijfde
achtereenvolgende jaar te weinig regen
gevallen. Het vee vindt niets meer te
eten en sterft; de boeren zien hun zaden
verdrogen. In sommige delen van het ge
troffen gebied zjjn bijna alle kinderen
van de peuterleeftijd en is tachtig pro
cent van de veestapel ai gestorven.
Het getroffen gebied is in zwart aange
geven.
in
de
er
leven en
opdracht
dit giro-
Lytse Jan en Anke slüpe
Op ’e teantsjes troch it hüs
Mem is siik en dêrom binn’ hja
Beide stil nou as in müs.
Yn ’e greate, tsjustre keamer,
Leit de leave sike mem;
Jimmer mar yn hege koartsen,
Betterskip is net to sjen.
Hja wit fan gjin man en berntsjes
Dagen leit se sa oanien,
Om ’e lytse Jan en Anke
Tinkt der nou hast ek gjinien.
’t ’t Famke waerde kjel to wekker,
Earst bigriep se neat der fan;
Hearde mar mei loddr’ge eachjes,
Nei’t forhaeltsje fan broer Jan.
Ringen hat se better oandacht;
’t Hiele slieprichheit is oer;
Sit mar rjucht oerein yn ’t bêdtsje,
Is allyk as hy, fol fjür!
Jan helpt har üt ’t ledikantsje;
Beide knibb’lje op 'e flier;
Freonlik moantsje skynt krekt efkes
Op it Ijochte en ’t swarte hier.
Mei har lange wite jüpen,
Bleate fuotsjes, blank en tear,
Mei de holtsjes, from mei boppen,
Lykje ’t berntsjes fan ’e Hear!
Kald en kil is 't yn ’e keamer
Stil en helder is de nacht,
En dêr boppe oan ’e Himel
Strielt de moanne yn folie pracht.
Alles rest en elk forjit nou,
Hwat de dei fan moarn him wacht.
Mar twa lytse minskeberntsjes
Witte fan gjin dei of nacht.
„Kom nou ju, wy moatte bidde,
Siz dou ’t my mar efter nei:
„O, dat nou üs leave memke
Dochs wer better wurde mei!
Goede Hear, dêr yn ’e Himel,
O, wy halde sa fan mem,
En net ien kin har mear helpe,
Wol’ nou doch ris by har sjen?
Jo, Jo kinne, hwat Jo wolle,
Dat hat üs heit wol faek ris sein;
Toe mar wy woll’ Jo wol helje
Mei üs kêdde foar de wein!”
„Dat hoecht net forgees to barren,
’k Ha der hiel wol hwat foar oer,
Ik myn knikkerts en myn tromme
En dy moaije, hege toer.
Anke jowt it aldermoaiste,
De pop mei it echte hier,
Dêr ’t hja lésten op har jierdei
Tige yn it skjk mei wie,
Jow dat dan mar oan jou Jngels,
De eerstvolgende openbare raadsvergade
ring van de gemeente Wonseradeel zal
D’ oare jouns, as Jan en Anke
De holle yn it kjessen ha,
Komt heit yn ’e keamer rinnen
Laket harren fleurich ta,
Bücht him djip oer beide bêdtsjes
Seit dan mei in triljend lüd:
„Mem is gans in bytsje better,
Hja is sünder koartsen hjoed;
Dokter seit, s’ is net sa siik mear,
Sliepte moai de hiele nacht,
Kom, klaei jim’ oan foarsichtich, hear!
En doch alles tige sêft.”
„Mem wurdt better!” ropt it jonkje,
„Dat wist ik al fan ’e moarn!”
Wylst sjocht er mei strielend’ eagen
Lytse Anke fleurich oan.
Handich klaut’rje s’ üt ’e bêdtsjes
*p Eltse knibbel sit nou ien.
En sa wurdt yn alle ünskuld,
’t Forhael him fan ’t bidden dien.
Heit syn eagen stean fol triennen,
Stiif triuwt hy syn bern oan ’t hert,
Fielt nou, hwat er noch net wiste,
Dat ’r ek is in „Bernesmert”.
Dy meije alles halde, Hear!
Wurdt üs mem dan mar wer better
Dan hoeg’ wy it dochs net wer.”
Efkes letter bring’ de berntsjes,
Al har boartersguod, hiel stil
Nei de keamer, dêr ’t hja sliepe
Dêr ’t de Hear it helje sil.
worden gehouden op maandag 27 augus
tus, ’s avonds 7.30 uur, ten gemeentehui-
ze te Witmarsum.
Faek is biskiedenheit neat oars as H
langstme twaris priizge to wurden.
As de mearderman komt moat de min-
derman wike.
Abonnementsprijs f 7,50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
VftC. A. J. OSINGA b.v„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
rei. 3044 Na 16.30 uur 2660 oC 3335
(051571
Seide jouns, as ’t moantsje helder
Yn it ledekantsje skynt,
Lei it jonkje noch to tinken
Oer hwat memke ündermynt.
’t Boike fielt him sa allinne,
't Is sa stil nou yn ’e hüs,
Oars kaem mem dêr alle jounen
En bistoppe him sa kus;
Dat wie altyd ’t aldermoaiste
Fan de hiele, ganske dei,
En dat die se nou yn lang net
Alle jounen bleau se wei.
na-
per
Bolswards Nieuwsblad
Yn in hoekje fan ’e keamer,
Stil en trystich op ’e groun,
Sitte de forgetten berntsjes,
’t Boartersgüd leit dêr yn ’t roun.
’t Famke leit har donker kopke
Tsjin har bruorke’s skouder oan,
Hy slacht d’ earmen om har halske
En sei: „Ik wie fan ’e moarn,
Efkes by mem yn ’e keamer,
Mar hja seach net lens nei my;
Doe sei heit: „To Jannemanne,
Gean gau üt ’e keamer wei.”
In „Clamavi” (Ik heb geroepen) een aitgave van de stichting „Mensen in nood”,
lazen we van de hulpverlening aan de zes door de droogte getroffen landen in de
Sabel-tone van Afrika. In april op gang gekomen, is berekend dat er tot eind van
dft jaar een tekort aan levensmiddelen (vooral granen, rijst, sorgho) is van niet
minder dan 851.000 ton. Er is 452.150 ton toegezegd en daarvan is ongeveer de
helft ontvangen, in de havens aangekomen of onderweg. Men trekke zelf zjjn
conclusie»: er is nog wel degelijk ontzettend veel voedsel nodig. Het zal overigens
moeilijk worden om de Sahel-landen aan nog meer graan te helpen, want „de we-
reidgraanachuur” is bijna leeg”, zoals een krant het in een kop uitdrukte.
naas Brekelmans heeft „onderweg”
de opbrengst van de actie „Op leven en
dood” plaatselijk georganiseerde nood
hulp kunnen ondersteunen, zoals de aan
koop van zaaigoed, voedsel en medicij
nen, voor transport en waterputten.
In de Sahel-landen mag nu geen regen
water verloren gaan, zeker nu de regen
er in onvoldoende mate valt. Daarom
wordt er nu gewerkt aan een project,
dat voorziet in de aanleg van kleine
dammetjes, die als het ware stuwmeer-
tjes vormen, vanwaar uit aangrenzende
tuinen besproeid kunnen worden. Op die
manier kunnen groenten gekweekt wor
den. De stuwmeertjes lenen zich er ook
voor om vis te kweken. De waterreser
voirs worden aangelegd onder het motto
„food for work”. Men kan dus eten krij
gen als men meehelpt. Op die manier
worden de mensen weer wat actief ge
maakt en uit dit project blijkt dat er
echt wel effectief geholpen kan worden.
Behalve het tekort is ook het transport
van de levensmdidelen en andere hulp
goederen een knelpunt. De grote zendin
gen komen per schip aan in de havens
van Ivoorkust, Dahomey, Ghana en Se
negal. Senegal is het enige van de ge
troffen landen
grote steden in Mali, Niger, Opper-Volta
en Tsjaad. Van daaruit brengen vliegtui
gen de goederen naar de verspreid in de
ze landen liggende kleinere vliegvelden.
De laatste fase is dan dat er transport
plaats heeft van deze kleinere vliegvel
den naar de noodlijdende steden en dor
pen. Dat transport is eigenlijk alleen ge
schikt voor jeeps (Landrovers, Unimog)
omdat de wegen, als het regent, veran
deren in modderpoelen en dan alleen nog
voor dit materieel bruikbaar zijn.
Soe mem net wer better wurde,
Koe dêr nimmen hwat oan dwaen?
O, hy woe wol al syn knikkerts
En syn greate tromme jaen,
As mem mar wer oer ’e flier mocht,
En mei ’m boartsje as alear
Wacht! - Dêr wit ik, leau’k al ütkomst!
Hy wol 't freegje oan 'e Hear.
„Anke, Anke, wurd’ ris wekker!
Anke, hear ’s, ik wit al rie!
Wy sil ’t freegje God hjir boppe,
’k Woe sa graech, dat Hy it die!”
Het spijt ons, dit cliché lag al lang op
een beurt te wachten en draagt geen
naam van de maker ervan. Wil diegene
zich even komen melden, die op een zon
nige dag (zie schaduw), in de zomer (zie
gebladerte) in de ochtenduren (zie zon
nestand en schaduwrichting) deze fraaie
foto van een even fraai pand maakte. Of
eigenlijk een pand met een bijpand, een
soort moeder en kind. De moeder is dan
welbedaagd, zie haar mooi opgemaakte
„pruik” met blijvende krullen en haar
toch wel wat met verse verf opgemaakt
gezicht, dat haar ondanks haar hoge ou
derdom jong maakt en houdt. Het pand
je er naast is hipper en strakker van
stijl, maar te zien aan de kleine raam
pjes toch van dezelfde familie. In feite
betreft het hier een prachtig grachten
huis, aan het Grootzand, woning van de
tandarts drs. Menger, het pandje er naast
is de wachtkamer, waarschijnlijk de ge
zelligste van Bolsward, want waar elders
heeft men zo’n riant uitzicht?
Meestal zijn de wachtkamers
In voorkomende gevallen worden
I tuurlijk ook goederen rechtstreeks
vliegtuig aangevoerd, zoals bijvoorbeeld
melkpoeder uit Frankrijk. En vanuit Da
kar, de hoofdstad en havenstad van Se
negal, kunnen Mauretanië en Senegal
rechtstreeks per vliegtuig worden be
voorraad. Een door de Nederlandse re
gering beschikbaar gestelde Fokker vliegt
vanuit Dakar. Aan de luchtbrug, speci
aal die van de grotere naar de kleinere
vliegvelden in de van havensteden ver
stoken landen, werken mee Canada met
5 vliegtuigen in Niger, België met één
vliegtuig en Frankrijk met 2 vliegtuigen
in Opper-Volta, Amerika met 3, Enge
land met 2 en Italië met één vliegtuig
in Mali.
-
meest aangename vertrekken, soms don
ker, wat achteraf, maar hier is er een
apart pandje voor ingericht. Het Groet
en Kleinzand biedt een fraai assortiment
van gevelstijlen: trapgevels, halsgevels,
klokgevels, antieke, semi-antieke, goed
gerestaureerd, danig verknoeide, moder
ne. Wij weten van een school in Bols
ward, waarvan de leerlingen eens per
jaar in de sector kunstgeschiedenis met
de klas een excursie gaan maken naar
het Zand. Voor deze gevel blijft men al
tijd vol bewondering en eerbied wat lan
ger staan. Hoe voornaam is de deur, hoe
harmonieus is de raamverdeling, hoe uit
gelaten zijn de versierende krullen op de
grote forse „trappen”. Echt een patrici
ërshuis om er trots op te zijn en „noed
foar te stean”. Over de vorige bewoners
en eventuele andere bestemmingen we
ten wij niets. Hierover zouden de oud-
Bolswarders aan het woord moeten. Wij
hebben ruimte voor hun opmerkingen
beschikbaar, want een „foto van de
week” vormt altijd goede praatstof.
üs hjoed to sizzen
Overigens Senegal, Mauretanië, Mali, Op
per-Volta, Niger en Tsjaad hebben niet
alleen rijst en graan nodig. Het is Ig
naas Brekelmans, die voor Mensen
Nood een bezoek heeft gebracht aan
Sahel-zone, duidelijk geworden dat
vooral ook veel melkpoeder nodig is.
Voor de nomaden, de veeboeren van de
ze landen, is melk een uiterst belangrijk
voedingsmiddel. Nu het vee gestorven is
is er ook geen melk. De melkpoeder is
in dit geval dus niet alleen nodig voor
moeder en kind, ook voor de mannelijke
gezinsleden! En het overgebleven brood
magere vee zit dringend verlegen om
,veevoeder. Er is verder een grote be
hoefte aan zaaigoed. Het al ingezaaide
land is weer verschroeid en het zaad is
verloren gegaan. Ook is het voorgekomen
dat zaad - dat boven het noordelijk deel
van Opper-Volta was gedropt - uit pure
hongersnood door de mensen is opgege
ten. Medicijnen, voor mens én dier, staan
ook bovenaan het lijstje van hoogst
noodzakelijke goederen. Verder is er
geld nodig voor het bouwen van kleine
silo’s, voor het slaan van putten en pom
pen, voor de aanschaf van transportmid
delen en voor de voortzetting van ter
plaatse georganiseerde hulpverlening. Ig-
dat over een bruikbare
zeehaven beschikt. Dat wil zeggen dat de
goederen vanuit de havens over ontzag
wekkende afstanden vervoerd moeten
worden. Omdat de wegen van de grote
havensteden naar de hoofdsteden betrek
kelijk goed zijn, althans voor Afrikaan
se begrippen, kan het transport het beste
gebeuren met konvooien vrachtauto’s.
Met vliegtuigen gaat het misschien snel
ler, maar dat is ook veel en veel duurder
en de vliegtuigen kunnen beter worden
ingezet voor de binnenlandse transport-
vluchten. De vrachtauto’s gaan van de
zeehavens naar de vliegvelden van de
SBAHA1
4T
Makkum en
Witmarsum (nieuwe zangbundels).
15 Begrotingswijzigingen.
Boalsert hat mear skriuwers en skriuw-
sters yn de memmetael hawn as guon
wol miene. Ien fan har wie mefr. G. Bijl-
de Jong, nei ’t wy miene to witten de
frou fan in Boalserter postkantoarhSlder.
Fan mefrou Bijl ha wy al earder publi-
searre, mar nou waerd der fan bifreone
side op wiisd, dat hja ek de skriuwster
is fan in forheljend gedicht „Berne
smert”, dat yn de tweintiger en tritiger
jierren gans favoryt wie op de priis-
sprekkerijen (foardrachtkrigen) yn de óf-
dieling earnst. As hwat al to sentimen
teel soene wy it nou faeks gjin heech si-
fer jaen, mar leau mar dat der foech 40-
50 jier en letter ek noch wol, tige yn
dizze „bernesmert” meilibbe is. Om diz-
ze reden en ek as in soarte earbitoan
oan in Boalserter dichteres litte wy it
hjir folgje:
De agenda luidt als volgt:
1 Opening.
2 Notulen van 25 juni 1973.
3 Ingekomen stukken.
4 Mededelingen.
5 Verkoop land te Kimswerd.
6 Salarismaatregelen
neel.
7 Wijziging algemeen ambtenarenregle
ment.
8 Voorbereidingsbesluit natuurgebieden.
9 Voorbereidingsbesluit
plan Tjerkwerd.
10 Voorbereidingsbesluit
plan Exmorra.
11 Voorschot aan bijz. kleuterscholen.
12 Uitbreiding o.l.s. te Makkum.
13 Aanvraag bijz. school Witmarsum (uit
breiden schoolplein).
14 Aanvraag bijz. scholen
In Niger zijn 15 vrachtauto’s van het
Belgische leger ingezet. De Verenigde
Naties hebben in Mali 10 jeeps lopen
voor medische hulpverlening. Er is be
hoefte aan een aantal ambulances. Ig
naas Brekelmans ontmoette in Opper-
Volta zes Nederlandse vrijwilligers die
daar met een Peugeot 404 hard gewerkt
hebben aan de voedselindustrie. Zij wer
ken normaal in Ivoorkust, en besloten
een veertiendaagse vakantie op te offe
ren. Zij moesten er eerst voor naar Op
per-Volta rijden Hun werk was niet
vergeefs: zij hebben met hun auto kans
gezien 70 ton graan weg te brengen.
Ignaas Brekelmans heeft in Opper-Volta
onder meer gesproken met Felix Verhoe
ven, de commandant van de Belgische
hulpverleners. Hij zit dringend verlegen
om vrachtauto’s. „Als Nederland maar
weinig transportvliegtuigen heeft, waar
om stuurt het dan geen schip met dikke
Dafs?” vroeg hij aan Brekelmans. De
Belgen kunnen inderdaad ten voorbeeld
worden gesteld. Zij hebben in mei de
helft van hun transportvloot in Afrika
gehad voor de distributie van voedsel.
Zij voerden er de eerste droppings uit.
Zij maakten drie vluchten per dag over
enorme afstanden in een ondraaglijke
hitte. Ook de Engelsen hebben aange-
kondigd voedsel te gaan droppen, vanuit
Dakar naar de stad Kayes in Mali. De
Engelsen schijnen de kunst te verstaan
om bij het droppen tot vijf meter hoogte
te zakken zodat zo min mogelijk voedsel
verloren gaat.
Gebruik voor uw giften gironummer
11 11 222 van Mensen in Nood in Den
Bosch met de vermelding „Op
dood”. Ook uw bank kunt u
geven geld over te maken op
nummer.
•r"~L
-
ii”.
i
