gedachten
Herinneringen
en
regeringsjubileum
rond
een
Gahe Shroar
J
r
fa
X
bondsspaarbank
bolsward
«I
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Y
DE
BONDS
SPAARBANK
VOOR
AL UW
GELDZAKEN
W
t aRS
git -
DINSDAG 4 SEPTEMBER 1973
112e JAARGANG No. 71
Een kwart
Koningin Juliana
eeuw
een prinses is
Feest in Nederland
Heilbeden
Al is ons Prinsesje nog zo klein
BURGERS VAN BOLSWARD
Studente
Jeugdjaren
Lievelingsvakken
Hwat hat
üs hjoed to sizzen
Hartewens
Wel
(vervolg op pagina 2)
Advertentieprijs: 21 ct. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ui tg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 18 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
De burgemeester van Bolsward,
J. M. A. Mulder.
„Jow Oranje, leave Heare,
Dizze eare,
Dat Hja üs de fré bifjocht
Dat wy dêr lof foar sjonge
Aid en jonge
From, ienfêldich,
Sljocht en Rjocht
Gysbert Japiks (1603-1666)
H. M. Koningin Juliana wandelt aan de
zijde van burgemeester J. G. S. Bruins-
ma door de straten van Bolsward (1950).
de onbescheiden hartelijkheid van het
publiek het onmogelijk maakte, ’t Schijnt
dat veel later, in de Leidse studietijd het
jeugdideaal zijn verwezenlijking gevon
den heeft.
thans jubilerende vorstin en Bolsward
was wel in 1966 tijdens de huldiging van
Gijsbert Japicks. Nadat op een stormach
tige middag het voorlopige beeld was
onthuld had in de raadzaal een bijeen
komst plaats, waarvan hier een foto. Op
de voorste rij v.l.n.r. loco-burgemeester
J. Visser, H. M. de Koningin, en de com
missaris der Koningin in Friesland, mr.
H. P. Linthorst Homan. Achter de loco-
burgemeester wethouder E. Oldenziel.
Koningin Juliana bekijkt hier een foto
van Gysbert Japicx. Op haar schoot het
boek „Om Gysbert Japicx hinne” bij A. J.
Osinga B.V. te Bolsward uitgegeven voor
de Fryske Akademy en de KFFB.
Abonnementsprijs f7,50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
„ut....
Bolswards Nieuwsblad
Wymbritseradeel.
Morgen vieren wij het feest van
het regeringsjubileum van onze
Koningin. In verband daarmee doe
ik een beroep op u om de vlag
uit te steken.
en te leren anderen en U zelve te begrij
pen en u in te leven in het tijdperk, dat
voor U ligt; U zo het vertrouwen
waardig te maken van uw tijdgenoten
en bovenal van uw dierbaar volk, aan
welks geluk en welzijn ge eenmaal
geroepen zult zijn Uw beste gaven en
krachten te wijden
Al staan de couranten er deze dagen vol van, al hoort u voor radio en T.V. deze
week weinig anders, toch willen ook wjj niet achterblijven, hier in dit nummer,
verschijnend in de week van het regeringsjubileum van Koningin Juliana iets op
te halen van oude herinneringen en onze gedachten even te laten gaan. Misschien
vinden we het maar heel gewoon een koningin als staatshoofd te hebben, maar
boe zouden wjj deze stabiliteit in ons volk missen, als het hier zou komen tot een
presidentsverkiezing. Dat ons koningshuis diep verankerd ligt in ons volk, is al
vele malen gezegd. Misschien mag hier nog eens ektra aandacht worden geschon
ken, dat ons huidige koninklijk gezin, Wat H.M. Koningin Juliana betreft, recht
streeks afstamt van de Friese Nassau’s. Mogen we nu bogen op een aantal jonge
prinsen, eens hing het voortbestaan van ons Oranjehuis aan een zjjden draad. Be
seft men dat, dan pas weet men ook goed te begrijpen hoe groot de vreugde was,
toen onze huidige vorstin, ais „onze prinses” werd geboren.
In de Tweede
morgen
Jhr.
Niet alleen getuigt dit van waar
dering voor onze Koningin, maar
tevens draagt het in grote mate bij
tot een vrolijker aanzien van onze
stad en daarmee tot het verhogen
van de feestelijke sfeer.
Ik ben ervan overtuigd dat ook u
hieraan wilt meewerken, waar
voor bij voorbaat dank.
kinderen
boos en
bij het
uitgaan van het schooltje iemand haar
voorrang wilde geven. Eerst moesten de
vriendinnen in hun manteltjes geholpen
worden. Cijfers en rapporten, net als
elk kind liep ze verheugd ermee naar de
ouders, want zij konden gezien worden!
Moest Juliana met haar ouders uit, zodat
zij schooluren had gemist, dan moest zij
het verzuimde later inhalen, op uren, dat
andere kinderen vrij hadden.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
de opleiding van Juliana voor haar taak
werd bepaald.
Op 30 april 1927, toen de Prinses de haar
door de grondwet gestelde termijn van
meerderjarigheid had bereikt, sprak de
Koningin op de galamaaltijd te harer ere
de volgende woorden.
De gelukkige jaren van Uw opvoeding en
aanvankelijke vorming behoren thans tot
het verleden. Echter kan hiermede door
U het tijdperk van studie niet worden
afgesloten, integendeel, gij zult U nog
verder voor de U wachtende taak willen
en moeten bekwamen
als ik denk aan het schone, volle
leven met zijn grote verantwoordelijk
heden, dat U wacht, te midden waarvan
gij de kunst zult moeten leren verstaan
U wezenlijk gelukkig te voelen,
onverschillig onder welke omstandighe
den, dan gaan mijn gedachten terug tot
Uw prille jeugd, waarin wij reeds het
verlangen U één te voelen en mede te
leven met anderen mochten beluisteren.
Zij het U gegeven altijd weer te vinden
die diepere eenheid, die alle mensen
samenbindt, die gij steeds gezocht hebt,
Altijd was de belangstelling van Juliana
in hoofdzaak uitgegaan naar de letteren.
De keuze van college’s welke zij ging
volgen en van de afgelegde tentamina
was overeenkomstig deze voorkeur. De
studie werd ernstig opgevat, een vast
plan behoefde echter niet gevolgd; het
was, zei de promotor, „een program,
niet van vakwetenschap, maar van
wetenschappelijke ontwikkeling, gericht
op begrip van beschavingsverschijnse-
len.” Behalve vakken, die onmiddelijk
verband hielde met haar toekomstige be
stemming, zoals Staats- en Volkenrecht,
Oud- Nederlands en Indisch adat-recht,
werden nog verscheidene andere
college’s voor korter of langer tijd door
de Prinses bezocht, als geschiedenis der
Godsdiensten, algemene geschiedenis bij
Huizinga, Nederlandse letterkunde bij
Albert Verwey, Germaanse Mythologie,.
Slavische letterkunde, het Zuiderzee-
vraagstuk en altijd zo, dat, om weder de
promotietoespraak aan te halen „de
professoren aandachtiger hoorders niet
hebben gehad.”
Onze prinses. Van de wieg af, ja reeds
voor de geboorte, gold haar de toege
wijde hartelijkheid van Nederland. Zoals
eens, in 1880 de blijdschap bij de
geboorte van Wilhelmina evenredig was
met de voorafgaande rouw en de vrees,
dat met de zonen van den Koning de
toekomst van de dynastie verloren was,
zo was in 1909 de vreugde, toen, na
dagen van grote spanning de, eindelijk
officiële mededeling kwam dat er een
prinses geboren was, te uitgelatener na
de jarenlange bezorgdheid, dat het
huwelijk van de toenmalige koningin
Wilhelmina kinderloos zou blijven.
Sommigen zullen zich de spanning der
laatste dagen van april 1909 nog
herinneren. Een Haags journalist van
naam heeft later zijn indrukken uit de
laatste uren van angstig en hoopvol
wachten weergegeven; „In die nacht
ging niemand van ons naar bed. De pers,
uit het eigen land en uit alle streken der
wereld bijeen, wachtte. Zij wist, zij was
gewaarschuwd. Van uur tot uur wachtte
zij in nerveuze spanning. Zo af en toe
kwam een hofdignitaris een gesprek
aanknopen. Midden in de nacht, om drie
uur, werd de journalisten een souper
aangeboden. De pers-van-alle-landen, ’s
nachts om drie uur, souperend in het
Koninklijk Paleis, wachtende op het
Oranje-kindEn in de duisternis,
buiten in de late avond, in de vale nacht
en de bleke morgenstemming stond volk.
En op de bank, aan de voet van de oude
kastanjeboom, zaten mensen. En de
Zwijger stond en staarde
Om zeven uur ’s morgens ging de deur
open van het journalisten-vertrek.
„Mijne Heren”, zei een dignitaris „ik kan
In haar woning werd een veertiendaagse
dispuutavond gehouden onder leiding
van prof. Huizinga, waarvan deze
verklaarde, dat de Prinses hem
menigmaal had doen ondervinden, hoe
goed men tegenover haar op zijn hoede
moest zijn om niet met zichzelf in tegen-
Kamer, die ook nog
dezelfde morgen bijeenkwam, besloot
Voorzitter Jhr. Mr. Roëll zijn
redevoering met een bede: Geve de
Almachtige, dat deze Oranje-telg, indien
zij eenmaal tot de troon harer vaderen
mocht worden geroepen, moge zijn
toegerust met al die gaven erf eigen
schappen van hoofd en hart, die haar
alleen zullen kunnen in staat stellen, om
de duurzame liefde van haar volk te
bezitten, welke ook door Koningen niet
wordt geërfd, maar verworven, en
daardoor gesterkt, onder hogere zegen,
in overeenstemming met de traditie van
haar geslacht, 'zich van de hoge, doch
zware plichten, haar aldus opgelegd, tot
heil van ons gemeenschappelijk
vaderland te kwijten.”
Een gelukkige jeugd. Koningin Juliana
heeft er een gehad, waarvan getuigen
talloze verhalen van leraren en speelge
nootjes. Zij leerde goed en graag; een
lerares vertelde later, op de dag toen de
prinses in een plasregen de onthulling
van een monument voor Jan Ligthart
had bijgewoond: tot Ligtharts vrienden
hoorde ook Juliana. Zij heeft het gewone
lagere schoolonderwijs gehad, dat alle
Nederlandse kinderen krijgen. Toen de
prinses de leerplichtige leeftijd had
bereikt, raadpleegde Hare Majesteit
Ligthart en wandelde alle klassen door
van de School aan de Tulingstraat.
Er werd naar dit voorbeeld een klasje
samengesteld voor Juliana, die volkomen
als gelijke van de andere
behandeld werd. Zij kon
verdrietig worden, wanneer
De middelbare studies, die de Prinses
van uitnemende leermeesters had
genoten aan de Leidse hogeschool, die
door zulke schone en aloude tradities aan
het huis van Oranje verbonden is, voort
te zetten is haar eigen wens geweest.
Niet in de eerste plaats is de tijd doorge
bracht te Katwijk, waar zij haar intrek
nam, voor haar vorming van groot be
lang geweest om de gelegenheid, die zij
hier voor het eerst vond om, buiten de
kring der familie, uiting te geven aan de
behoefte zich spontaan te gedragen, en
om een grote mate van zelfkennis, die
niet beter dan door ongedwongen
omgang met kameraden, verworven kon
worden.
Eigenschappen van hoofd en hart.
Traditie van haar geslacht. Aan beide is
de uiterste zorg besteed, met zoveel
liefde en verstand, dat de gelukkige
inborst van het prinsesje, als enig kind
en als enig vorstelijk kin in haar omge
ving, in dubbel opzicht in exceptionele
omstandigheden geplaatst, zich heeft
ontplooid tot het harmonische, bij
gepaste ernst zo blijmoedige karakter,
ons allen, al was het dan ook slechts uit
anecdotes, zo zeer vertrouwd.
Zelf heeft Koningin Wilhelmina het
prinsesje opgevoed, in letterlijke zin; het
was haar verlangen de zuigeling zelf te
voeden. Alle zorgen van het
moederschap, dat op zichzelf het leven
van menige vrouw meer dan te vullen
pleegt, heeft zij gedragen, tegelijk haar
koninklijke plicht vervullend met een
onderbreking van slechts luttele dagen.
Ook later heeft de Koningin de
opvoeding in alle opzichten geleid en
nauwgezet gadegeslagen. De voornaam
ste les heeft zij haar dochter echter zelf
gegeven: een levend voorbeeld van
plichtsbetrachting en waardige eenvoud
had niemand anders voor het konings
kind kunnen zijn.
In woorden die, in tegenwoordigheid van
ettelijke gasten gesproken, openbaar zijn
geworden zou een Koningin Wilhelmina
zelf uitdrukken, door welke beginselen
kon het kleine meisje dikwijls
verlangen naar eenvoudige pretjes, als
bijvoorbeeld een ritje in de tram. In de
auto toeren was een geliefd uitgangetje,
maar dikwijls ontsnapte haar een
zinnetje als „Het moet in zo’n tram toch
ook wel leuk zijn!”
Maar een tramritje heeft lange tijd tot
de onbereikbare wensen behoord, omdat
U mededelen, dat er
geboren.”
Een paar minuten later had het bericht
alle redactiebureaus ter wereld bereikt.
Plechtigheden, geschenken, gelukwensen,
volksfeesten volgdenWaar men
kwam, het was al Oranje. Wimpels,
mutsen, zakdoekjes, illuminatie. Op
zulke dagen kan Nederland buiten zich
zelf zijn van uitgelaten vreugde.
Een van de mooiste contacten tussen de
t*
I
J --3
aü
gezinsbank zónder winstdoel
