dienst
een
voor
veilige vaart
een
Prins Claus startte
Euro-actie ’73
Gahe Skroar
Het loodswezen,
u
I
sfciL
bondsspaarbank
bolsward
ÏJi
Bloemkoolschotel
Hebt u al een
SPAARBUSJE
in huis
voor het ver
zamelen van
kleine
bedragen
gezinsbank zonder winstdoel
"V''
i-
if*
60 jaar getrouwd
.4
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Nennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeeh
Fan slêd en lan
.r
DINSDAG 23 OKTOBER 1973
112e JAARGANG No. 85
Onderzoek
Historie
Marine
Wakend oog
Gouden eeuw
Veiligheid
Mannenwerk
dat directe
Hwat nat
üs hjoed to sizzen
Wakend oog
SIN FAN IT REGIONALISME
DE
Yn
Advertentieprijs: 21 ct. per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Er kwam wat verbetering in de toe
stand toen in de Gouden Eeuw de Sta-
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
ten van Holland (in 1615) en van West
Friesland (in 1617) voor hun eigen ge
bieden loodsverordeningen uitvaardig
den. Steden en Admiraliteiten stelden
„gecommitteerden” aan, belast met het
toezicht op de loodsdiensten ter plaatse,
maar een centraal geleide organisatie
werd het nog steeds niet. Dat punt in de
historie van de veiligheid op zee werd
pas in 1813 bereikt.
Het Loodswezen, hoezeer ook bij „licht”
betrokken, zet over het algemeen - waar
1 bloemkool
boter of margarine
peper, zout, nootmuskaat
100 a 150 g geraspte kaas
peterselie
2 a 3 tomaten
Abonnementsprijs f7,50 p. kwartarf
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Zaterdag 20 okt. j.l. was er feest in Hui
ze „St. Martinus” te Bolsward. De reden
hiervan was dat het echtpaar De Jong
de Jong 60 jaar getrouwd was.
Eeike de Jong (86) geb. in Workum en
Agnes de Jong (83) hadden in Workum
10 jaar een bakkerij. Daarna ging de
familie naar Bakhuizen waar ze 25 jaar
een bakkerij hielden. Hierna veranderde
de heer de Jong en werd boer. Ongeveer
een jaar geleden zjjn ze in Huize „St.
Martinus” komen wonen. De foto werd
gemaakt tijdens een gezellig samenzijn
met de bewoners van Huize St. Martinus.
Het werd voor de heer en mevrouw de
Jong een onvergefelijke dag.
België, Duitsland, Franrijk, Engeland,
Italië, Oostenrijk en Denemarken hebben
hiervoor de handen ineen geslagen. Dat
op zichzelf al is een unieke gebeurtenis.
Vandaag voor het eerst in hun bestaan
voeren deze organisaties een zo interna
tionale actie. Vandaag 23 oktober zal de
heer Mansholt in Bonn het startschot ge
ven voor deze europese actie. Hij heeft
het voorziterschap aanvaard van het in
ternationaal uitvoerend komité.
In Nederland opende prins Claus de actie
op maandagavond in de uitzending Hier
en Nu van de NCRV-t.v. Dat was het be
gin van een actie met een tweeledig doel
fondsen verwerven voor de projecten in
de SAHEL en tegelijkertijd op zo groot
mogelijke schaal informatie verschaffen
over de problemen van die SAHEL-lan-
den en van organisaties die zioh al ja
renlang met de problemen van ontwik
kelingssamenwerking bezighouden.
Er is natuurlijk een gironummer: 100200
t.n.v. S.O.S. SAHEL. Omdat de toekomst
van zovelen ermee gemoeid is moet de
actie een succes worden. De samenwer
king in Nederland is daarom in een zo
breed mogelijk kader.
Het loodswezen werd toen blijvend on
der het Ministerie van Marine gesteld en
daaronder ressorteert het nog altijd.
Het is uitgegroeid tot een efficiënte
dienst, die onder meer zorg draagt voor
een veilige begeleiding van de in- en
uitgaande schepen.
Maar de dienst van het Loodswezen doet
méér, zoals het zorgdragen voor de be-
tonning, de bebakening en de verlich
ting.
Stelt u zich een uiterst drukke vaarweg
voor zoals bij Hoek van Holland, waar
per dag gemiddeld ongeveer 100 sche
pen passeren. Niet alleen moet er gelet
worden op getijden, diepgang, gedrag
van het schip, maar ook op het scheep
vaartverkeer. Dan hangt er heel wat
af van de kennis, de ervaring en het
inzicht van de loods!
Om dat inzicht en daarmee de veilig
heid en doelmatigheid te vergroten, zal
„Het Loodswezen” in samenwerking met
de Koninklijke Nederlandse Redersver-
eniging in de periode van 27 augustus
1973 t.m. 2 juni 1974 in het redegebied
van Hoek van Holland een onderzoek
instellen. Dit onderzoek wordt uitge
voerd door in vier periodes van drie we
ken, verdeeld over de vier seizoenen, ’n
enquête te houden op alle beloodste in-
en uitgaande schepen, terwijl daarnaast
een verkeersonderzoek met behulp van
radar zal worden gehouden. De gegevens
die op deze manier worden verkregen
kunnen dan weer aanleiding zijn voor
verandering en/of aanvulling van de al
bestaande maatregelen en voorschriften
voor een veiliger vaart.
leas bisteegje oan aktiviteiten yn it bi-
lang fan doarp en streek, fan toaniel- en
muzykforienings ensfh., itselde kin op
nasjonael nivo sein wurde fan it Frysk
Orkest, de Fryske Akademy, de Fryske
Kultuerried en it Fryske Gea, om mar
inkelde organisaesjes to neammen.
De takomst fan it regionalisma, mei as
wichtichste opdracht it bifoarderjen fan
de eigen oanpak op doarps- en streek-
peil, sjocht der nei üs bitinken grif net
somber üt. Ek yn Fryslan net. Nei in
tiidrek, der’t it greate alinne de takomst
yn like to hawwen, en it lytse as „üt de
tiid” oantsjutten waerd, liket der nou in
tiidrek, der’t it greate allinne de takomst
hwat mear ünderskied yn tocht wurdt
oer dizze saken. Yn in hyltyd ünper-
soanliker wurdend wurkformidden en
yn in troch üs ekonomyske foarütgong
oantaest libbensklimaet bikrüpt mannich
man in gefoel fan ünbihagen en machte-
leazens. It forlet fan ynspraek, fan it
mei to sizzen hawwen, fan de sin fan it
wurk sjen to kinnen ensfh. waechst
dertroch hyltyd hurder. Yn it minsklike
flak binne der grinzen oan de skeal-
forgreating. Elts great bidriuw sil hyltyd
sterker to krijen hawwe mei de spannin
gen, dy’t har yn it minsklike flak
foardwaen sille, as de lju har net mear
by it wurk bilutsen fiele of yn har eigen
libbensformidden net
mear üntploaije kinne. It üntbrekken
fan bilanstelling foar it wurk, arbeidfor-
rin, spanningen yn de top fan gearraen-
de ündernimmingen ensfh. hawwe in
skealike ynfloed op de prestaesje en
kinne finansieel-ekonomyske foardielen
fan de greatere ienheit hie’.andui of foar
Op maandagavond 22 oktober gaf Prins Claus de officiële start voor
de Euro-actie *73 S.O.S. Sahel. In een uitzending van de NCRV-ac-
tualiteitenrubriek Hier en Nu gaf de Prins zjjn commentaar op een
reportage die in Opper-Volta,, een van de door de droogte getroffen
landen in Afrika is gemaakt. De actie, waaraan particuliere organi
saties uit negen West-Europese landen meedoen, moet de eerste aan
zet vormen voor een langdurige oplossing van de problemen van de
bevolking in de Sahel-landen.
Berichten over de droogte in de Sahel, de zes Afrikaanse landen ten
zuiden van de Sahara, zijn alweer uit de kranten verdwenen.
Expert
De loods, die al 4,5 mijl uit de kust
aan boord komt en bij het uitvaren van
een schip ook weer ca. 7,5 mijl buiten het
Noorderhoofd van Hoek van Holland in
volle zee wordt afgezet op de „afhaal-
boot” van de Loodsdienst, is een ervaren
man - een expert. Stromingen, zand
banken, diepten, ondiepten en wrakken
staan op de keekaarten aangegeven,
maar de omstandigheden kunnen dage
lijks veranderen. Aan onze kust bijvoor
beeld verplaatsen veel zandbanken zich.
Werkterrein
Het Loodswezen heeft zijn werkterrein
Nederland ligt aan één van de drukst bevaren zeevaartroutes ter
wereld. In J972 voeren niet minder dan 37.350 schepen de Nieuwe
Waterweg op en gingen er zo’n 37.622 schepen via die weg weer
terug naar zee. Daarvan werden 31.346 inkomende en 31.268 uit
gaande schepen beloodst. Jaarlijks komen er steeds méér, steeds
grotere en snellere schepen. Een veilige vaart voor dit drukke
scheepvaartverkeer is één van de belangrijkste taken van de „Dienst
van het Loodswezen, de Betonning, Bebaking en Verlichting”.
De iennichste manear goede freonen to
wurden is seis ien to wezen.
het de publiciteit betreft - zijn licht nog
al eens onder de korenmaat. Het werk
wordt gedaan, maar van de dertien mil
joen Nederlanders zijn er niet zoveel die
beseffen dat de Dienst van het Loods
wezen een belangrijke instelling is, die
er voor zorgt, dat alle soorten lading, be
stemd voor Nederlandse havens, voor
in-, uit- of doorvoer, veilig die bestem
ming bereiken. Maar óók een „wakend
oog” voor vissers, sportvissers en zee-
zeilers.
Assistentie verlenen bij het navigeren
van schepen op druk bevaren 'routes en
bij het aanlopen van havens doet men in
vele landen al heel lang.
In de Middeleeuwen waren schippers en
vissers behulpzaam bij het navigeren
als een schip een haven of een rivier
mond wilde binnenvaren. Een „romme
lige” toestand was dat wel en een garan
tie voor de kundigheid van de „loods”
was er niet. De oudste bekende regeling
van het loodswezen is een proclamatie
uit 1563 toen onder de regering van Ko-
ning Filips II zware straffen werden
aangekondigd voor diegenen die hun
diensten als loods aanboden zonder over
de nodige kwaliteiten te beschikken.
Voor wat betreft de veiligheid ter zee
in de wateren die onder Nederlands be
heer staan, is de Dienst het apparaat dat
óók onder vaak moeilijke (weers) om
standigheden waakt over de veiligheid
van het scheepvaartverkeer. Die taak
strekt zich niet langer alleen uit tot de
Nederlandse kustwateren, maar reikt tot
ver in de Noordzee, want de activiteiten
van de Dienst hebben ook betrekking op
allerlei facetten van de veiligheid op het
Nederlandse gedeelte van het z.g. Conti
nentale Plat met zijn vele booreilanden.
Ten behoeve van de Nederlandse en bui
tenlandse scheepvaart worden daar
vaarroutes uitgezet en wordt zorggedra
gen voor de bebakening en de verlich
ting. Overigens, zeescheepvaart bete
kent nog altijd de veiligste manier van
transport van mensen en goederen.
Dat wakend oog bestaat uit niet minder
dan 53 schepen, waaronder drie licht
schepen, en een modern platform dat in
zee is gebouwd ter vervanging van een
lichtschip. Dat platform is uitgerust met
de nieuwste apparatuur om de veilig
heid van de scheepvaart te waarborgen.
Het platform is niet bemand en wordt
van de kust af gecontroleerd.
De Dienst beschikt over 20 grote vuur
torens en z.g. semofores (seintorens),
terwijl daarnaast nog 300 kleinere lich
ten, stormseinmasten enzovoort zijn.
in part opheffe. De konfiktsitewaesje,
dy’t hjir to üntstean driget, der’t de eas-
ken fan de ekonomy slim yn to forie-
nigjen lykje to wêzen mei it forlangen
fan de minske om himsels to bliuwen,
kin foarkommen wurde troch in ófskou-
wen fan wurk en foech.
Hjir lizze nei üs bitinken mogelikheden
foar Fryslan. Yn üs lan giet de minske
ommers noch net yn de massa op. Hjir is
noch romte, sawol yn ierdkundich as yn
maetskippelik opsicht, om jin to üntjaen.
Dat is in kostber guod. Der sille wy dan
ek hiel foarsichtich mei omgean moatte.
It oanlüken fan oerheitstsjinsten,
tsjinstforlienende en care bidriuwen sil
dan ek stadich en mei mjitte barre
moatte. By al üs bisykjen om dit lan
foarüt to bringen sille wy lykwols altyd
biseffe moatte, dat it yn’t foarste plak
fan üs seis öfhinget, hwat wy der fan
meitsje. It leauwen yn eigen mogelik
heden is in bitingst foar sukses. Wy sille
fan dy mogelikheden dan ek gebrük
meitsje moatte en net oan steatsorganen
oerdrage moatte, hwat better of
minstens sa goed op pleatselik of lanne-
liik nivo barre kin. De eigen ynstellingen
dy’t rjochte binne op de kulturele,
soasiale en ekonomyske üntjowing fan
it lan fortsjinje üs meilibjen en stipe.
Tink nou net, dat dit in hobby is fan üs
of fan dizze rubryk, hwant boppesteande
stellingen fine jo sa oanjown yn it
moanneblêd fan de Fryslan bank en de
„Frijbütser” wie sa goed dit foar üs oer
to setten yn it Frysk, in wolkomme geste
nou’t de skriuwer fan dizze rubryk in 14
dagen mei fakansje is.
fan ieuwen in eigen kulturele, soasiale
en ekonomyske üntjowing trochmakke
hat. De frijheitsdrang fan de Friezen, it
hingjen oan de eigen tael en kultuer
ensfh. binne forankere yn de skiednis
fan it Fryske folk en binne gjin
leafhawwerij fan inkelingen.
Nou kin men jin fansels óffreegje, oft it
noch fan dizze tiid is, om jin yn to setten
foar it bihald fan in stikje eigen iden
titeit. Freget dizze tiid net om skealfor-
greating, dêr’t seis steatsfoech by oer-
droegen wurdt oan Europeeske organen?
Hat it dan ünder dizze omstannichheden
noch wol sin jin yn to setten foar de
ynstênhêlding fan doarps- en geweste-
like wearden? Ja wis! Nou mear as ea
tofoaren. De stadich groeijende Euro
peeske Gemienskip wurdt nammentlik
noait in echte ienheit, as dat gjin ienheit
yn forskaet is. Wy sille perfoarst net
bisykje moatte - en dat soe nammers ek
net slagje - om fan eltse Dütser, Frans
man, Nederlanner, Italiaen ensfh. in
soart „ienheits-Europeaen” to meitsjen.
Sa’t Europa har karakter üntlient oan de
ynbring fan de gearstallende dielen, sa
wurdt it gesicht fan Nederlan gearstald
üt* de bydragen fan de forskillende
gewesten. Omt eltse soune maetskippij
fan ünderen fuorre wurde moat, is de
ynbring op doarps- en gewestelik peil
fan great bilang. De measte minsken
sille ek, nei’t de maetskippij yngewik-
kelder en üntrochsichtiger wurdt, earder
warm rinne foar de bihertiging fan
doarps- en streekbilangen as foar steats-
of wraldoangelegenheden. Dat is ek yn
Fryslan it gefal. It docht jin faek goed to
sjen, hoefolle lju har frije tiid bilange-
sahwat alle lannen fan de wrald
komme gebieten foar der’t de bifolking
forskilt fan dy fan oare streken. Dat is
ek mar gelokkich. In maetskippij sünder
regionael forskaet is kleurleas en
deadsk. Ek yn Nederlan komme forskil-
len yn folksaerd tusken de biwenners
fan de forskillende regio’s foar. Sa binne
de Friezen oars (net better as minder) as
bygelyks de Brabanders, de Drinten of
de Grinslanners. Dit forskil yn aerd is
I üntstien. trochdat eltse regio yn de rin
verdeeld in zes districten: 1 en 2 Har
lingen, 3 Amsterdam, 4 en 5 Rotterdam
en 6 Vlissingen. De Loods kent de wate
ren van het district als geen ander. Hoe
wel de kapitein onder alle omstandig
heden verantwoordelijk blijft voor alles
wat er op en met zijn schip gebeurt,
draagt de loods als expert toch een grote
verantwoording, want het is op zijn aan
wijzingen dat het schip door de drukke
vaarwateren navigeert en dat is geen
geringe zaak. De gezagvoerder is ver
plicht een loods aan boord te nemen,
maar er staat geen strafsanktie op, wél
moet altijd loodsgeld worden betaald.
De bloemkool op de bekende manier
schoonmaken en wassen. De groente in
roosjes verdelen en opzetten met kokend
water en wat zout. De bloemkool niet te
gaar koken en laten uitlekken. Een
vuurvaste schotel met boter of
margarine begieten, pe schotel in de
oven verwarmen, met fijngehakte
peterselie en bestrooien en met
tomatenpartjes garneren.
Alleen al op de Noordzee en de toegangs
wegen naar de havens heeft de Dienst
van het Loodswezen 500 lichtboeien en
9000 andere betonningsvoorwerpen aan
gebracht. Om die „bakens tijdig te ver
zetten”, ze te controleren, repareren en
vervangen zijn bijna 1800 mensen dage
lijks in de weer.
Het aantal mannen dat directe loods
diensten verricht bedraagt ruim 600.
Vrouwen zijn daar (nog) niet bij. Maar
nu het Loodswezen op de brug van Ne
derlandse schepen ook wel eens een
„stuurvrouw” in plaats van een stuur
man aantreft, is de mogelijkheid niet
uitgesloten dat het wakend oog van het
Nederlandse Loodswezen in de toe
komst ook nog wel eens een vrouwelijk
oog zou kunnen zijn.
w
Zes jaren van droogte teisterden dit ge
bied. Zes jaren van droogte voor landen
waarvan 90 procent van de bevolking di
rect afhankelijk is van de landbouw en
veeteelt.
Er is nu weinig landbouw meer over. En
ook weinig veeteelt. Dat betekende hon
ger voor ruim 20 miljoen mensen.
Die honger is verholpen omdat op het
hoogtepunt van de ramp de voedselhulp
uit het westen loskwam. Voor dit jaar
is de bevolking gered. Maar volgend
jaar?
Om deze mensen een toekomst te geven
wordt er gewerkt aan een programma
van wederopbouw: het weer in kuituur
brengen van de landbouwgronden, het op
peil brengen van de veestapel. Daar
voor moeten er ook irrigatiewerken ko
men en wegen, putten en talloze andere
projecten.
Sinds kort worden we ook opgeschrikt
door berichten uit Ethiopië. Ook daar
zouden al vele duizenden mensen van de
honger zijn omgekomen. Ethiopië grenst
aan de Sahellanden en zal ook worden
betrokken bij de toewijzing van de fond
sen.
Niet-overheidsorganisaties in Nederland,
Bolswards Nieuwsblad
