provincie
II
BW
„Friesland moet als
blijven bestaan”
Bill
1b
I
ir
ik
'WsJL
De bekende knuppel nu voorgoed
het Friese hoenderhok
Wr
SfflIBE
Raadsvergadering
Workum
in
1974: Zwaardere of-
fers van ingezetenen
in
---
Wonseradeel
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
03
112e JAARGANG No. 100
VRIJDAG 14 DECEMBER 1973
Advertentieprijs: 22 ct. per mm.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
UIT DE STATENZAAL
De agenda luidt als volgt:
op
Kalkar
Principieel
Rang.
Hoenderhok
Tegenstrijdigheden
Ook een idee
Stokpaardjes
Zeedijken
Subsidies
Non-conformist
B. B.
Antwoorden
Friese Boezem.
Tweede dag
Uitspraken
met
de
aanzienelijke
11
Ingez mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Het Provinciehuis aan de Tweebaksmarkt te Leeuwarden waar de Friese Staten
twee dagen vergaderden.
ontwikkelen ons langzamerhand tot één
grote collectieve muil, waar almaar één-
heidsworst wordt ingestopt. Ik kan niet
zeggen, dat dit mij toelacht.
Breedvoerig werd er
personeelsbeleid bij
ook over de persoon
Verr-hijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Abonnementsprijs f 7,50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieuwsblad
Elk vast punt is bij elke begrotingsver-
gadering de B. B. De ombouw tot een
rampendienst vordert niet. Het vast
aantal tegenstemmers wat betreft de
B.B. dienst (o.a. werden even de Russen
ten tonele gevoerd) gaf ook nu weer acte
de presence.
Een paar uitspraken van hem: We heb
ben voor ons bestaan niets anders nodig
dan een minimum aan voeding en aan
beschutting. Wat daarbij komt is eigen
lijk overbodige luxe, welvaart en we heb
ben het maar druk met het verdelen van
die welvaart. En dan verder: wij zijn
een volk van betweters en zouden graag
schoolmeesters en dominees exporteren,
hoewel dit weinig bij draagt in de han-
dels-balans. Tenslotte: wanneer wij alle
heil van de overheid verwachten, verlie
zen wij onze persoonlijke vrijheid. Wij
De komende verkiezingen, door velen gezien als testcase voor het
zittende kabinet, wierpen dinsdag in de provinciale statenzaal hun
schaduwen reeds vooruit. De christelijke fracties (AR-CHU-KVP)
traden eensgezind naar voren met een gedegen betoog bedoeld als
algemene beschouwing over de begroting uitgesproken door fractie
voorzitster mevr. D. Y. W. De Graaff Nauta. De PAK fractie is wat
losser geworden van samenstelling. De drie hier in de staten samen
werkende partijen (PvdA-PPR-PSP) kwamen, mede om dit te accen
tueren met drie sprekers, resp. de heren H. Keuning, pater dr. A. J.
Agterberg en van den Berg. Men liet doorschemeren later weer ge
scheiden op te zullen treden. De tweemansfractie van D’66 lonkte
daarentegen knipogend naar de PvdA. Hier sprak de heer Seinen
als nieuwe fractievoorzitter, daar de heer G. v. d. Zwaag een over
stapje maakte naar de FNP, maar gedurende deze zittingsperiode
in de staten nog D’66 vertegenwoordiger blijft. De partij erkent n.l.
een dubbel lidmaatschap. De FNP-fractie zelf kwam met haar beide
leden, die elk een deel van de algemene beschouwingen voor hun
rekening namen. De VVD fractievoorzitter mr. B. P. v. d. Veen zeide
zich te willen onthouden van het maken van partijpolitieke uitspra
ken, maar juist hij was het, die er al improviserend op onderhoudende
en spitse wijze op voortborduurde.
Voor het GVP sprak de heer Gerritsma eenmansfractie) en voor de
CPN mevr. Dijkstra Bethlehem. Om half elf begonnen stolde deze
woordenstroom pas om ongeveer half drie, toen de Gedeputeerden
aan hun beantwoording begonnen, dit alles letterlijk oog in oog met
de volgende drie in prachtige Gothische geschilderde wandteksten
tegen de achtermuur: Dy’t folie seit moat folie wiermeitesje, It is mei
sizzen net to dwaen en Wierheit boppe al. Wel veelzeggend, dunkt
ons.
In de middagvergadering begonnen ge
deputeerde staten aan de beantwoording.
De motie van mevr, de Graaff kreeg
haar steun. Aanleiding tot felle discus
sies gaven de algemene beschouwingen
niet. De vergadering werd woensdag
voortgezet.
Buorman Klaes syn wrakke
woarstkü
Ondanks aanzienelijke belastingver
hogingen zijn er erg weinig middelen
beschikbaar voor het doen van die uit
gaven die al zo lang op zich laten
wachten en die nodig zijn om het geheel
der voorzieningen op een aanvaardbaar
niveau te brengen, zo schrijven b. en w.
van Wonseradeel in de aanbiedingsbrief
bij de begroting voor 1974. Wel is men
erin geslaagd de ontwerp begroting voor
1974 sluitend te krijgen. In het bijzonder
FNP speaker Singelsma die vaak de
show weet te stelen kwam ook nu weer
met prachtige tirades, b.v. toen hij her
inneringen opriep aan „buorman Klaes,
yn earder dagen in forneamd fé-keap-
man. Ik sjoch him noch op in iere
moarntiid yn maeijemoanne mei trije
wrakke woarstkij nei it lan panderjen.
Doe’t ik dy trije skeanbiljende en kwalik
sydwyn haldende drommedarissen dér
rinnen seach tocht ik by mysels: It is
mar goed, dat se net op eigen manne-
boet de hikkedaem troch moatte, hwant
it hiele spul hie yn ’e sleat tolanne kom-
me kinnen.” Het antwoord van „buor
man Klaes” was verrassend: „Och in
pear moanne yn it nijgers en de lju
snaskje dat spul dan wel wer op!” Een
vergelijking als deze met een dubbele
bodem gaf natuurlijk wel te denken. Wie
waren die „trije wrakke woarstkij”? Het
PAK (PvdA, PSP, PPR) misschien? Toch
was de toon van de heer Singelsma af
en toe wat bitter, vooral toen hij de an
dere fracties de nodige „strips” gaf.
Mevr. De Graaff kwam al spoedig met
’n principiële stellingname. „Het is voor
ons een uitdaging, maar ook een opgave
om vanuit het evangelie te zoeken naar
een antwoord op de vragen van vandaag
en morgen”, aldus deze spreekster, die
als woordvoerdster van de grootste frac
tie steeds bij dergelijke gelegenheid als
eerste het woord mag voeren. Zij stelde
verder: „Hiermee gaat gepaard het ver
werpen van het compromis en wij ver
foeien het polarisatiestreven.”
Het was woensdag wel een dag van te
genstrijdigheden. Ook van kleine. Op het
moment, dat de milieuvervuiling b.v.
werd bepleit, werden juist de tinnen
asbakjes rondgedeeld, waarmee het sein
tot roken werd gegeven en de zaal
spoedig in een blauwe waas was gehuld.
Terwijl op de wandelgangen de lichten
uit zuinigheidsoverwegingen voor de
helft waren gedoofd, brandden er in de
statenzaal voor de 55 leden, 4 ambtena
ren en enkele journalisten ruim 70
lampen, zodat ieder zijn eigen lichtpunt
had. Trouwens hetgeen door het Friese
parlement werd besproken, kon best
licht verdragen, was juist bedoeld om
licht te verschaffen bleven er in de de
batten wel duistere punten. Tussen colle
ge en staten, tussen de sprekers en frac
ties onderling.
Niet synchroom liep ook de lengte van
de debatten en het uithoudingsvermogen
van de Friese volksvertegenwoordigers.
Nu door een nieuwe opstelling van de
zetels in de zaal de leden zich minder
dan vroeger tijdens het beraad gaan
vertreden, verslapte de aandacht af en
toe kennelijk. Zelfs moest de voorzitter
al eens tot stilte manen. „Anders is het
voor de spreker geen doen!” Ook
dunden de rijen met het vorderen van
het uur en toen alle kranten waren gele
zen, gebeurde het zelfs dat een der
fractievoorzitters een hazeslaapje deed,
waarmee deze zitting een beetje als een
nachtkaars uitging. Volgende week 11
uur treden de staten met frisse moed
weer aan.
1 Notulen.
2 Ingekomen stukken en mededelingen.
3 Vaststelling uitgaven over 1972 voor
de openbare lagere school.
4 Vaststelling van het bedrag per leer
ling.
5 Vaststelling van de voorschotten
de exploitatievergoeding.
6 Medewerking aan de Vereniging voor
Christelijk Schoolonderwijs bij het
herstel van het plein bij de basis
school aan de Schoolstraat.
7 Medewerking aan het bestuur van de
R.K. kleuterschool bij de aanschaf
van een kast en zonwering.
8 Benoeming van een lid van het be
stuur van de Stichting Stadsburger
weeshuis.
9 Vaststelling van een rechtspositiere
geling voor de vrijwilligers bjj de ge
meentelijke brandweer.
10 Wijziging van de Gemeenschappelijke
Regeling Waghenbrugge.
11 Afkoop van de polderlasten van de
Homolenpolder.
12 Partiële wijziging
Commissaris Mr. Hedzer Rijpstra is een
streng man. Klokslag tien uur - de aan-
gekondigde tijd - viel woensdag de
hamer als sein tot begin van de 2e dag
van de marathon-winterzitting der
Staten. Op dat moment had de staten
zaal nog het aanzien van wat we op de
T.V. wel eens zien van de Tweede
Kamer, als een bepaalde spreker niet al
te zeer boeit. Zelfs 4 van de 6 gedepu
teerden hadden hun zetels nog niet
ingenomen. De start was toch al wat
vreemd. Behalve de heer Renkema
zagen alle gedeputeerde er van af nog
nader commentaar te geven op aan de
vooravond van deze zitting in tweede
(en laatste) instantie nog gemaakte
opmerkingen over de provinciale be
groting. De twee ingediende moties n.l.
die betreffende het afwijzen van ge
westen en het handhaven van de pro
vincie Friesland als één bestuurlijke
éénheid (van mevr. De Graaff) en die
betreffende de aandacht voor de
dijkverzwaring (Keuning) werden zonder
hoofdelijke stemming en zonder één
aantekening van „wenst geacht te
worden tegen gestemd te hebben” (een
unicum!!) aangenomen De laatstge
noemde motie ontsproot aan de veront
rusting nu de dijk bij Paesens - Wierum
in korte tijd viermaal het zwaar te
verduren kreeg, vooral nu juist daar
geen kwelders en slaperdijken zijn. De
dijk moet n.l. op deltahoogte worden
gebracht (8.40 m.) terwijl die nu slechts
6.10 m. is.
„Zover is het college nog niet, ik verzoek
U alleen het standpunt van het college
weer te geven, niet enkel uw eigen me
ning!” waarop de heer Eringa slagvaar
dig antwoordde: „Dan kan ik volstaan
met me een halve minuut stil te
houden”, waarmee hij wat wrang
aangaf, dat het college nog geen mening
had.
De waterschappen in Friesland zijn in
de loop der jaren telkens in aantal
teruggebracht. Langzamerhand wil men
alles betreffende de boezem en de
wallen (oeverbescherming!) in één hand
hebben. Waterschapsdeskundige Stien-
stra vond dit best, maar volgens hem
moest dat niet één waterschap zijn,
maar de provincie zelf. De andere wa-
terschapsspecialist, de Heer D. v.d. Til,
wilde „de studiecommissie die op sterven
na dood is, weer oppoetsen”.
Gedeputeerde Eringa die de vorige maal
had gesproken over Diepdelvers” had
vervolgens de Commissaris der Koningin
hiermee wel wat te diep gedolven:
De gewestvorming in Friesland (en het
onderbrengen van Friesland in een groter
provinciaal verband) wees zij met kracht
van de hand. Maar de minister heeft
reeds op het vormen van deze „lands
delen” aangestuurd. „De bekende knup
pel ligt nu wel goed in het Friese hoen
derhok”, aldus mevr. De Graaff, die na
mens haar fractie kwam met een motie,
waarin werd gepleit voor het handhaven
van Friesland als zelfstandige provincie,
een motie waarachter practisch alle frac
ties zich min of meer enthousiast kon
den stellen. Alleen de F.N.P. plaatste
vraagtekens. Ten eerste was het volgens
woordvoerder Wartena geen nieuws (de
FNP had dit altijd reeds beweerd!) en
ten tweede spraken de landelijke frac
ties volgens hem veel te enthousiast over
gewestvorming en verlaging van het
aantal provincies.
er het
:ie, o.a.
_4ng en het
minimum aantal vacanliedagen, dat per
motie op 21 werd verlangd, en dat men
in de verordening geregeld wenste te zien
Hetgeen met 37-13 werd aangenomen.
Het betoog van de heer Singelsma over
de functiewaardering en de rangen, die
of hoger of lager kunnen worden ge
waardeerd, ontlokte de zaal de interrup
tie: Rang is alleen Rang als er Rang op
staat! Reclame voor een fries produkt,
concludeerde de f.n.p.-woordvoerder ad
rem. Gedeputeerde Spiekhout, die
speciaal over anbtenarenzaken gaat, gaf
toe dat die functiebeoordeling wel eens
„pijn doet”, maar gedeputeerde Staten,
„doen al het mogelijke die weg te ne
men.”
Op de subsidielijst voor 1974 komen
onder meer voor: De kunstijsbaan te
Heerenveen tot een bedrag van f. 2106,—
(f.0,18 per inwoner); Frysk Orkest,
Leeuwarden f. 2500,- (voor 1974 werd
gevraagd f. 3160,-); Vinea Domini,
Witmarsum f. 1000,- (over 1972 en 1973
was dit f. 5000,-); Openbare leeszaal en
bibliotheek voor Bolsward en Wonsera
deel f. 17095,-.
Op het investeringsprogramma voor 1974
komt onder andere het volgende voor:
Ruilverkaveling Wonseradeel Noord
(eerste fase) f. 340.000,-; Rekonstruktie
Arumerweg f. 57.000,— aanleg parkeer
terrein Arum f. 27.500,-; bouw derde
lokaal bijzondere lagere school
Tjerkwerd f. 200.000,-; bouw bijzondere
kleuterschool Exmorra f. 200.000,-; bouw
bijzondere kleuterschool Burgwerd
eveneens f. 200.000,-; uitbreiding sport
terrein Makkum f. 120.000,-.
Bovengenoemde kapitaalslasten zijn
opgenomen in de begroting voor 1974.
De overige investeringen, waarvan de
kapitaalslasten niet in de begroting 1974
zijn opgenomen zijn onder meer:
Vervanging brandweereenheid Witmar
sum f. 120.000,-; vervanging huisvuilauto
f 115.000,en ruilverkaveling Wonsera
deel Noord (2e fase) plm. f 2.500.000,—.
De heer Rodenhuis (PAK) bracht het
leegstaan van woningen ter sprake.
Soms staan hele straten leeg b.v. in
Wonseradeel. Wel zes jaar! had men
hem verteld. Wat doen gedeputeerde
staten nu? Nieuwe woningen toewijzen,
ook als ze niet nodig zijn, of mogen de
gemeenten dezelfde financieringsmid
delen ook gebruiken voor de renovatie
van woningen? Het forensisme heeft n.l.
ook wel bezwaren. Mensen met hoge
salarissen komen naar de dorpen. De
steden verpouperen, de dorpen raken uit
hun evenwicht. De leegloop van de
(grotere) steden noemde ook gedeputeer
de Renkema een kwalijke zaak. Hij was
van mening, dat hier iets aan moest
gebeuren, maar gaf hiertoe geen uitge
werkte plannen.
De heer van der Veen, die niet terug
keert in de staten hield wat betreft de
algemene beschouwingen zijn zwanen
zang. Velen zullen hem missen, want hij
was en is toch wel een buitenbeentje:
Enerzijds oerconservatief is hij plotse
ling soms ook erg vooruitstrevend, voor
al op het gebied van de milieuhygiëne en
daarbij vaak een non-conformist. Ook nu
weer begon hij zijn betoog met te zeg
gen dat hij in de eerste plaats voor
zichzelf sprak en niet voor de partij.
voor de financiële positie van de
gemeente, is toename van het inwonertal
belangrijk. De uitkeringen uit het
gemeentefonds houden namelijk in hoge
mate verband met het aantal inwoners.
Verder zal de verruiming van het
plaatselijk belastinggebied door invoe
ring van de onroerend-goedbelasting
(met ingang van 1975) soulaas kunnen
bieden, maar dan zal de belastingdruk
wel verder verzwaard moeten worden.
Bij de ontwerp-begroting is uitgegaan
van een daling van het aantal inwoners
met 43 tot 11.700. De vraag naar
woningen in de sektor van gesubsi-
diëerde huurwoningen over de gehele
gemeente is gering geworden, maar de
vraag naar bouwterreinen voor door de
eigenaars te bewonen woningen is echter
toegenomen. B. en W. achten het niet
uitgesloten dat de exploitattie van
bouwterreinen bij doorzetting van deze
ontwikkeling zal moeten worden
herzien. Voorts is het erg belangrijk dat
er bouwterreinen beschikbaar zijn voor
de vestiging van bedrijven, niet alleen
voor mogelijke nieuwe vestigingen maar
ook voor verplaatsing van bedrijven
binnen de gemeente.
Enige maanden geleden werd de belang
rijke beslissing genomen om de proce
dure tot vaststelling van een
bestemmingsplan merengebied te beëin
digen. Het kollege is van mening dat een
deel van de gemeente geschikt is voor
watertoerisme en dat de stichting van
een jachthaven in open verbinding met
het Ijsselmeer in een reële behoefte zal
voorzien. Verder acht zij het mogelijk
dat het bestemmingsplan oostelijk van
het rekreatiecentrum „De Holle Poarte”
te Makkum binnen afzienbare tijd gere
aliseerd wordt.
De opstelling van de budgettaire positie
resulteerde in een ongedekt tekort van f.
289.151,- min f. 197.412,- beschikbaar op
de gewone dienst als „onvoorzien” is f.
91.739. Dit tekort is niet alleen ontstaan
door het stijgende kostenpeil doch
wordt mede veroorzaakt door het meer
op peil brengen van het voorzieningsni-
veau. Het totaal der uitgaven is slechts
mogelijk indien van de bewoners offers
worden gevraagd.
B. en W. komen dan ook
volgende belastingverhogingen:
Wegenbelasting, gebouwde eigendommen
van 27 naar 29 pet. en ongebouwde
eigendommen van 13 Vs naar H’/s pet.
Het rioolrecht per aansluiting van f. 66,-
omhoog naar f. 75,— en de
reinigingsrechten van f. 35,- brengen op
f. 40,- Ook de opcenten op de personele
belasting zullen (voor het laatst) omhoog
gaan en wel van 250 naar 294.
Dit betekent een hogere opbrengst van
f. 64.058,- alsvolgt verdeeld: wegenbe-
*De eerstvolgende openbare vergadering
van de raad der gemeente Workum,
wordt gehouden op maandag 17 decem
ber 1973, ’s avonds om half acht.
De kleinere fracties kwamen verder met
hun bekende stokpaardjes. De 2-mans-
fractie van D’66 met de voorkeur van
een meerderheidscollege inplaats van een
afspiegelingscollege, zoals thans. De Ge
deputeerde staten tellen thans 2 pak
(PvdA), 3 CCP (2 AR, 1 CHU) en 1 VVD,
zodat er dus in tegenstelling met in de
kamer er in de staten geen krachtige
oppositie is. De heer Gerritsma (GPV)
trachtte nog eens de principiële achter
grond weer te geven van zijn politiek
streven en mevr. Dijkstra pleitte als
CPN fractiepresidente voor de werken
de klasse, die ook nu weer de dupe lijkt
te worden van de huidige energiecrisis.
De heer Keuning betoogde dat een groot
deel van zijn fractie zich eveneens door
het evangelie wil laten leiden, maar dan
toch in de praktijk komt tot andere be
leidslijnen. Inzake de gewestvorming en
het verkleinen van het aantal provincies
kon hij echter geheel met mevr, de
Graaff meegaan.
De komende atoomcentrale Kalkar heeft
de gemoederen nog al in beroering
gebracht, nu er een heffing van 3 pet. op
de electriciteitstarieven is gelegd,
waarbij men bij weigering wordt afge
sneden van de stroomleverantie zoals
reeds inmiddels bij één afnemer is
gebeurd. Een motie van pater
Dr. Agterberg, die bepleitte dat „de com
municatie dusdanig dient te zijn, dat
provinciale staten zich tijdig kunnen
uitspreken omtrent de al dan niet
wenselijkheid van de totstandkoming
van kern-energie centrales elders in
Nederland, opdat zij medeverantwoor
delijkheid kunnen dragen” kwam men
de grootst mogelijke meerderheid aange
nomen. Toen de pater (steeds zonder pij
en de laatste tijd ook weer zonder
baard) een klant niet wilde afsnijden als
hij ondanks principiële bezwaren tegen
Kalkar (die had hijzelf ook) wel bereid
was een schuldbekentenis te tekenen,
vonden zijn collega’s statenleden:
Schuldbekennen is schuld hebben, en dit
is hetzelfde als te moeten betalen.
van het bestem
mingsplan „De Finnen”.
13 Vaststelling van een voorbreidingsbe-
sluit voor een gedeelte van de Kern
van Woncum.
14 Herziening van de grondprijzen in het
bestemmingsplan „De Finnen”.
15 Verhoging van de subsidie voor 1974
„Het Groene Kruis”.
16 Verhoging van de subsidie sportver
eniging „S.V.W.”
17 Aanvulling van de Algemene Politie
verordening met een bepaling met be
trekking tot voertuigwrakken op de
openbare weg.
18 Wijziging van de Verordening op de
heffing van liggeld in de gemeente
Workum.
19 Vaststelling van een Verordening op
de heffing en invordering van reini
gingsrechten.
21 Vaststelling van een verordening in
zake onroerend-goedbelastingen.
22 Behandeling van de begrotingen voor
1974.
23 Begrotingswijzigingen.
lasting respektievelijk f. 11.200,- en f.
10.760,-; rioolrecht f. 17.730,-; reinigings
rechten f. 15.000,- en opcenten personele
belasting f 9.368,
Verder denkt men aan een verhoging
van de leges terzake van bouwvergun
ningen. Meeropbrengst f 5.000,De
bruggelden zullen f 3.000,meer op
moeten brengen.
De uitgaven voor rekreatieve doeleinden
nemen npg steeds toe, hetgeen hoofdza
kelijk tot uitdrukking komt in het
nadelig saldo van het waardbedrijf.
Verder wijst B. en W. op de uitgaven
voor behoud en/of herstel van het strand
op het recreatiecentrum. Op grond
hiervan menen zij gebruik te moeten
maken van de mogelijkheid tot heffing
van een toeristenbelasting.
Om praktische redenen zal de heffing
beperkt moeten worden tot het gedeelte
van de gemeente waar het toerisme in
tensief is, in de praktijk zal dit be
tekenen dat de belasting zal gelden voor
het rekreatiecentrum te Makkum of
eventueel voor het gehele dorp Makkum.
Uitgaande van een gemiddeld tarief van
f. 0,25 per overnachting wordt een netto-
opbrengst van f. 20.000,- verwacht.
1
‘^11
