fiahe surer
Eritrea op weg naar autonomie
De achtergrond van een conflict
Ethiopië
SR
AFRICA
Makale
TIGRE
WOLLO
Dessio
Toeristisch kort
Fan stêd en lan
In ‘t leer het
voor-
jaar
in
Zilveren filmpjes
Addis Abeba
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
iiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiii
t-
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilt
DINSDAG 18 FEBRUARI 1977
JAARGANG No. 14
Him
Contractprijs op aanvraag
ERITREA
lIHIOFt A
BLGEMDER
Vreemde overheersers
GOJJAM
SHOA
Harrsr
WOLLEGA
Federatie
i'
ILLUBABOR
Dominerende rol
HARAR
KAFFA
BALE
SIDAMO
Achtergrond
Interne autonomie
Ethiopische provincie
Verwijdering
Even ontspanning
Uitweg naar xee
us hjoed to sizzen
IN
LJIPAEISYKJE
optrad, verkondigde natuurlijk het stand
punt dat hem door het coördinatiecomité
van de strijdkrachten gedicteerd werd.
In 1950 nam de Verenigde Naties met 46
tegen 10 stemmen het besluit interne au
tonomie te verlenen aan Eritrea in het
kader van een federale unie met Ethi
opië onder keizerlijke troon. Op 15 sep
tember 1952 werd het bestuur van de
Britten overgenomen door een inheemse
regering op basis van een grondwet aan
genomen door een democratisch gekozen
volksvertegenwoordiging waarin christe
nen en moslims paritair vertegenwoor
dig waren. De Eritrese regering had de
volledig verantwoording voor het binnen
landse bestuur, terwijl de Ethiopische
gouverneur zich uitsluitend diende te be
perken tot de buitenlandse handel en de
defensie. Eritrea had zijn eigen natinoale
vlag en de twee officiële talen warën het
Wy bislute dit artikel mei de needgjalp,
dy’t üs lokael-poëet üs takomme liet:
De hearen f; n De Haech
dy’t CRM bistjüre
stelden harsels de fraech:
Kin it noch aventüre,
GAMU
GOFFA
Tigrinja en het Arabisch.
Door hun betere ontwikkeling en hun uit-
gebreidere contacten met de buitenwe
reld voelde de bevolking van Eritrea zich
in menig opzicht superieur aan die van
Ethiopië.
om it aeisikerstermyn;
oant tolve april to stellen?
Dan binne skielk miskien
de Ijipkes wol to tellen
Dërop meitsje wy steat
dus dat gefaer moat keard.
De hearen fan De Haech
skodzje harren wize holle
Wol wis, wy soene graech
mei elk yn goedens wolle.
Jawis, wy fiele skoan
de friezen libje frijer,
Klopje gerest ris oan
by üs foarman Willem Meijer
Fan komóf in sterke ban
mei it noardelik plattelan.
It Fügelwachters Boun
is der min oer to sprekken.
Us Ijipkes bliuwe wol soun,
hald dit mar yn ’e rekken.
Wy wolle de frijheit ha
oant tolve april to sykjen
Us dwars to sitten, ja,
’t bigj int derop to lykjen.
Allegear oerein - allé
in aksje-komité.
It Fügelwachters Boun
tinktWy sil it wis redde
Wy jowe üs drekt net woun -
Fan bügjen frjemd, das ’t béste
Tolve april - gjin biswier
soe Meijer him noch bitinke
dan wolle wy him mei plesier
’t earste fryske Ijipaei bringe.
Geen beesten. De inwoners van de
negerwijk Harlem in New York heb
ben terecht een hekel gekregen aan
de komst van toeristen, die de wijk
bewoners bekijken als „beesten in
een dierentuin”. Een door Harlem-
negers geleid reisbureau laat de toe
risten nu andere facetten van de
negerwijk zien.
3e week februai 1950
Het is duidelijk dat Eritrea met z’n dui
zend kilometer lange kust langs de Rode
Zee, territoriaal gezien, voor de Ethiopi-
ërs een belangrijk gebied is. Alleen van
uit dat oogpunt gezien had het coördina
tiecomité gelijk toen het de keizer liet
verklaren dat de onafhankelijkheid van
Eritrea moest worden afgewezen omdat
de havens van die provinsie voor Ethi
opië onmisbaar zijn. Zonder Eritrea heeft
Ethiopië op eigen gebied geen uitweg
naar de zee. Ook vanuit historisch en
ethnologisch standpunt bekeken zijn er
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie - en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - na 18.30 uur 2660 of
2335 (05157)
A&m.ira
Bolswarils Nieuwsblad
Wymbritseradeel.
en fear to biljochtsjen. Dat is hjir net
mooglik. Mar ’t wurdt wol tiid dat it yn
kolleezje-forban ris finael ütiten wurdt.
Ta einbislüt soe’k noch wol in pear
dingen stelle wolle.
Dat der hwat regulearing komme moat
is my wol düdlik. Mar wy moatte it the
ma: aeisykjen yn Fryslan mei earnst en
ynsjoch bihannelje. De Fryske oerheit
moat dat net üt bannen jaen. Dit is in to
Fryske saek.
Ik ha sa tocht: Nim as sintrale datum
foar’t sluten de 12e april. En stel
dêrnjonken yn in fariaesje, geande fan
de 10e oant de 14e april, to hantearjen
troch Deputearre Steaten ek nei gelang
it in bitiid of in let foarjier is. Dan
bliuwt de kans om’t fjildbiweech op en
üt bilibjen to kinnen noch ridliker wize
bistean.
Lit üs net tofolle fan ’e wize bringe
troch „in” streaming fanüt Den Haech.
Dy’t yn „de anonimiteit” wurket, mar
dy’t der a priory fan üt giet dat, „dat
aeisykjen” nei syn groatsje moat. Stapke
foar stapke wurdt in wêzenlik stik
folkswêzen eliminearre. Nei myn gefoel
jildt fan dêrjinsen ütwei de stelling:
Barbertje moet hangen! Etappe-gewiis,
mar op ’en dür fatael.
Oant safier de hear Castelein. Lyk as
men wit is nou üs to halden jown net
langer to sykjen as oant 6 april, dit tsjin
alle advizen yn. It is dochs al binaud dat
yn De Haech, sünder kennis fan saken,
mar efkes ütmakke wurde moat, hoe’t it
hjirre moat. Men moast it mar iens
wurde kinne mei de polysje, dat der siz
mar foar de 13e april gjin processen ver
bad opmakke wurde sille. Of moatte
earst alle aeisikers mei pols en pet nei it
Binnenhof? Dit om dêrmei to demon-
strearjen, dat se der mar hwat mei de
pet nei goaye en folie fierder springe as
de pols fan har aeisikersforstan lang is.
Hwat hat
De Eritrese kwestie bleef ook na de af
zetting van de keizer een dominerende
rol spelen bij de verdere ontwikkeling
van de Etiopische revolutie. Aman An-
dom, de informele leider van het coördi-
dinatiecomité, zelf afkomstig uit Eritrea,
werd eind november gedood toen hij zich
verzette tegen zijn arrestatie. Hij was in
conflict gekomen met de meerderheid in
het comité omdat hij weigerde een besluit
te sanctioneren tot het sturen van troe
penversterking naar Eritrea om het ver
zet van het bevrijdingsfront te breken.
De dood van Andom veroorzaakte on
middellijk een verscherping van het con
flict. Een deel van de voormalige keizer
lijke garde werd naar Asmare gezonden
om de tweede divisie in haar strijd tegen
het ELF wat meer ruggegraat te geven,
maar al heel gauw bleek dat ook het
nieuwe regime de kracht van het Eritre
se verzet onderschat had.
Abonnementsprijs f 9.50 p kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Het verzet van het Ethiopische leger tegen de eeuwenoude gevestigde orde in het
keizerrijk begon nu bijna een jaar geleden op 27 februari 1974 in Asmara, de
hoofdstad van de provincie Eritrea. De oorzaak van de muiterij *n het leger, dat
tot dan toe geacht werd traditioneel een onverbrekelijke eenheid te vormen rond
de keizerlijke troon, was verontwaardiging over de onverschilligheid van het re
giem voor de hongersnood in de door droogte geteisterde provincies Tigre en Wollo.
Het aantal dodelijke slachtoffers van de hongersnood werd begin vorig jaar al op
ruim honderdduizend geschat. De laksheid van de regering tegenover een derge
lijke nationale ramp had in februari zowel in Addis Abeba als in Asmara aanlei
ding gegeven tot demonstraties, stakingen en muiterij. Maar de tweede legerdivi
sie in Asmara had nog een andere reden tot verzet. Deze divisie, die in Eritrea
was ingezet om de onafhankeiijksbeweging te breken, was zo langzamerhand als ’n
vreemde bezettingsmacht volledig van de bevolking vervreemd geraakt en moest
zich voor haar eigen veiligheid in de hoofdstad Asmara concentreren. Maar zelfs
daar was het leger niet meet in staat de veiligheid te verzekeren van de unionis
ten, de aanhangers van volledige integratie van Eritrea in het Ethiopische staats
verband.
daarop volgende Engelse bestuur duurde
tien jaar en vooral die periode was een
tijd van grote vooruitgang, mede in de
politieke bewustwording van de bevol
king.
Tjerkwerd. Op de boerderij van de heer
S. Bootsma, veehouder te Tjerkwerd,
heeft een koe drie kalveren ter wereld
gebracht. Op zich zelf is dit al een bij-'
zonderheid, maar dat een rier drie kal
veren brengt, zoals in dit geval, gebeurd
eigenlijk nooit. Geen wonder, dat de
marktoverzichten telkens spreken van
grotere aanvoer van nuchteren kalveren.
.'oor een wandeling tussen het ontlui-
:nd lover, voor een autotochtje langs de
/addenzee, of om gewoon even naar de
„ger te gaan. Het maakt weinig uit,
anneer je deze sportieve kleren van
Umsnappa-leer aantrekt. Je zit er altijd
led mee in het voorjaar.
'eze soepelgesneden pantalon-kombina-
Ce is ontworpen en gemaakt door Frii-
tala in Finland en wordt hier getoond
door topmannequin Veruschka.
De béste twa mancaren om de been thus
to halden binne om it thus hüslik to
meitsjen en har bannen leech rinne to
litten.
Eritrea, dat in 1952 in een federatie on-
Jer de kroon met Ethiopië werd her-
■nigd, werd tien jaar later zonder raad
pleging van de bevolking volledig door
Ethiopië geannexeerd. Het verzet hierte
gen van vooral het Islamitische bevol
kingsdeel kreeg gestalte in de oprichting
van het Eritrese Bevrijdingsfront (ELF).
Deze verzetsbeweging, waarvan het ka
der miltiaire training ontvangen heeft in
Syrië en Zuidjemen, beheerst ruim de
helft van de opstandige provincie. In sep
tember 1973 had het ELF tijdens een
congres in Bisia, in het hart van Eritrea
een belangrijk succes geboekt door een
verzoening tot stand te brengen tussen de
Islamitische en de Christelijke bevol
kingsgroepen, die beide op anderhalf
miljoen worden geschat. De pacificatie-
pogingen van de centrale regering, die
ondernomen werden met uitgebreide
hulpacties aan de boerenbevolking, mis
lukten volledig door de passiviteit van
de boeren en de terreur van het verzet.
STIK FRYSK EIGENS YN
GEFAER
Lêstendeis kaem d’ald tuollerider (Mar
ten Castelein, Red.) bij it Frysk Lanbou-
blêd opdaegjen mei in stikje tekst oan
geande ’t aeisykjen yn Fryslan. Om’t hy
in fervint foarstanner is fan’t weidlik
aeisykjen en de psychology oangeande
dy folkssport goed troch hat, joech de
redaksje dat stik graech in plakje en
nimme de frijheit it hjir oer to nimmen.
It like de hear Castelein gaedlik ta oan
geande de Fryske fjildsport: it Ijipaei-
sykjen, inkelde gedachten op papier to
setten. Yn ’t foarste plak: hwat haldt dat
aeisykjen feitlik yn? Rüchwei sketst kin
men sizze dat it in oeralde folkssport is,
dy’t eins nau mei üs Fryske aerd en
wezen is forweefd. Net foar neat hat ds.
R. de Stoppelaer eartiids skreaun: Twa
kear yn’t jier rekket de I rys üt syn
balans, ’t Is yn ’e winter, as de iisflier
lein is oer fearten, puollen en marren en
hy op d’izeren wjukken stêd en lan bi-
reizgje kin. Dan wurdt der hwat yn him
wekker dat fier ütstekt boppe ’t alle-
deiske.
En ’t is binammen by’t maeitiid as de
rop fan de foarjiers-heraut, de Ijip, oer
de fjilden klinkt. Dêr hat er, skoften al,
op tidige. En as’t safier ft. dan komt de
oeralde oantrün om’t fjild oer to reizgjen
Indische producten voor de Rijsttafel,
waar de terugkerende soldaten zo dol bp
zijn. Gratis recepten. S. K. Jellema, Har-
lingerstraat, Bolsward.
In 1557 kwamen de Turken, die zich
eeuwelang handhaafden in en rond Mas-
soea. Na de Napoleontische tijd ging de
ze Turkse overheersing over in een Egyp
tische. In het begin van de vorige eeuw
ging deze overheersing bij de Tigrische
stammen van Eritrea gepaard met een
massale overgang van het koptische
christendom naar de Islam. De laatste
Ethiopische keizer van Tigrische afkomst,
Johannes IV, dreef de opdringende Egyp-
tenaren terug naar het gebied van Mas-
soea, vanwaar zij in 1885 door de Itali
anen werden verdreven. Na dé dood van
Johannes IV in 1889 werd de macht in
Ethiopië overgenomen door Menelik I, 'n
Amhara, die door zijn overwinning op de
Italianen in hetzelfde jaar de opdringen-
de kolonisatie voorlopig een halt toeriep.
Zeven jaar later, in 1896, kwam 't weer
tot een treffen met de Italianen waarbij
Menelik de bekende overwinning van
Adoea behaalde. Bij het daarop volgende
vredesverdrag van Addis Abeba werd de
grens van de Italiaanse kolonie Eritrea
overeengekomen met gevolg dat het Ti
grische volk in tweeën werd gedeeld. De
Tigrische stammen hebben nog steeds
niet vergeten dat de eenheid van hun
volk bij die gelegenheid werd opgeofferd
aan het politiek compromis.
Yersthifnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum «n
argumenten aan te voeren voor handha
ving van de integriteit van het huidige
Ethiopië, inclusief Eritrea dus. Eritrea
grenst aan de Ethiopische provincie Ti
gre. De stammen aan beide kanten spre
ken dezelfde taal en behoren tot dezelfde
ethnische groepering. Pas door de Itali
aanse kolonisering in het laatste kwart
van de vorige eeuw werden de Eritrese
Tigriërs staatkundig van de Ethiopische
Tigriërs gescheiden, nadat in de loop der
eeuwen grote delen van Eritrea al eerder
met vreemde overheersers kennis hadden
gemaakt.
Het nationale sentiment werd nog ver
sterkt toen vanaf ongeveer 1955 bleek
dat Ethiopië de volledige annexatie van
Eritrea aan het voorbereiden was. In ’61
werd de locale regering aan de kant ge
zet en vervangen door Amhara-functi-
onarissen. Het gebruik van de Eritrese
vlag werd verboden en de nationale ta
len Tigrinja en Arabisch werden ver
vangen door het Amhara. Op 15 juni ’62
volgde de volledige inlijving van Eritrea
als de veertiende provincie van Ethiopië.
De interne verhouding werd daarna
steeds meer bepaald door het verzet van
het bevrijdingsfront.
Vanaf dat moment begon de verwijde
ring die in veel opzichten steeds grotere
vormen aannam. De economische ont
wikkeling, die in Ethiopië vrijwel stil
stond, kwam op gang in de Italiaanse ko
lonie, vooral in het begin van de jaren
dertig toen het Italiaanse fascistische re
giem de invasie van Ethiopië begon voor
te bereiden. De Europese missie en zen
ding vormden een ander soort christe
nen, die meer oog hadden voor sociale en
politieke ontwikkeling dan de kopten
van Ethiopië. Deze ontwikkeling zette
zich voort toen Engelse en Franse troe
pen in april 1941 een eind maakten aan
het Italiaanse bewind in Eritrea. Het
Advertentieprijs 30 et. per
Ingez. mededelingen dubbel tarief
De ontwikkelingen in Addis Abeba in het
voorjaar van 1974 hadden aanvankelijk
een kalmerende invloed op de verhou
ding tussen het centrale regiem en de be
vrijdingsbeweging. De tweede divisie, die
al veertien jaar tegen het Eritrese verzet
in ’t geweer was, zette haar activiteit op
een laag pitje en verzetstrijders kregen
opdracht voorlopig een afwachtende hou
ding aan te nemen. In de loop van de zo
mer verklaarde het bevrijdingsfront zich
zelfs bereid met Addis Abeba te gaan
praten over de toekomst van Eritrea. De
ze betere verstandhouding was mede be
vorderd door de benoeming van twee vi-
ce-gouverneurs, een kopt en een moslim,
beide van Eritrese afkomst. Maar de
ontspanning duurde niet lang. Eind au
gustus verklaarde de keizer in een toe
spraak tot het parlement dat het idee
onafhankelijkheid voor Eritrea maar
moest worden vergeten, omdat de havens
in die provincie door Ethiopië niet ge
mist kunnen worden. De keizer, die op
dat moment formeel nog als staatshoofd
ünwjersteanber nel de foargroun. ’t
Utswermjen nei her en ginder; de eagen
op *t skerp en opnommen to wezen yn’t
maeitiidsbiweech leit yn syn wêzen. ’t
Aeisykjen is dan foar him as fjildman,
as frij man it medium dat it sportive
oantrunet. ’t Is de kans om neist it swal-
kjen oerwinninkjes to biheljen. Net om
der jildlik gewin mei to biheljen, mar
wol om syn kundichheit as fjildman dêr
mei to bifêstigjen. In minsklike soune
earsucht, in soartemint brevet fan kun
dichheit.
Men moat, binammen hjir yn Fryslan,
dêr net to licht oer tinke. It aeisykjen is
yn der tiden rin hjir eins in -
ünbiskreaun - privilege wurden. Sterk
mei de folkssiele forweefd. Oant de ein
fan de aeisikerstiid is it fjild frij. Dan
bihearde ’t mei oan de aeisikers. En ’t
fügelbiweech is eins ek fan de „common
man”. It polsstokspringen foun dêr yn
syn oarsprong. It each rjochtsjend op de
fiere kime fan’t selde. En kennis fan’t
natuerlibben waerd de fjildminske
tapart.
Ik ha sterk it gefoel dat mei de nije yn-
greep de forearming yn dit stik fan sa
ken fateal driget to wurden. It essentiële
- it wêzenlike - giet toloar. It fjildman
wêzen wurdt ütband. Dêrby: hwat is’t
aeisykjen? Lit üs it mar definearje as in
folkssport. Dêr’t tüzenen, ja tsientüzenen
Friezen har in skoftke yn ütlibje kinne.
It docht jin eins hwat nu ver oan dat
sa’n folkssport dat gjin sint subsydzje
ferget, gjin steats-, provinsiale- of ge-
meentlik budget bilêstiget, eins yn de
ünderwal bidarret. Stel dêr tsjinoer de
kréaesjes fan sportfjilden, sporthallen en
neam mar op. Miljoenen fergjende ob-
jekten!.
Dan fyn ik dat hjir oangeande ’t aeisyk
jen fan heger han ütwei flaters bigien
driigje to wurden. En fan diskriminaesje
sprake is.
Yn deselde snuorje dat in oare folks
sport t.w. de angelfiskerssport, dêr’t ek
wol hwat tsjin ynlein wurde kin yn na-
•jonael forban in opstiging krijt, kriget
de aeisikerssport in „dreun” dy’t my
mishaget.
Oer ien en oar kin men jin blau
skriuwe. ’t Hiele nümer fan dit blêd soe
to lyts wèze om’t aeisykjen yn syn hear
Pet af. Zaterdag waren enige jeugdige
kinderen aan het spelen op de Kleine
Dijlakker, toen plotseling een hunner, een
zoontje van de aannemer J., bij de wal
neertuimelde. Het ongeluk werd vrij
spoedig opgemerkt door een dochter van
de wed. van S„ die de zwemkunst goed
verstaande zich te water begaf en het
genoegen mocht smaken de kleine (die
kortgeleden uit het ziekenhuis was te
ruggekeerd) op het droge te brengen. Pet
af voor het kranig meisje.
Deze achtergrond ons geschetst door Bert
Krijnen in „Onze wereld” van 7 febru
ari j.l. en vooral de gebeurtenissen van
de laatste 22 jaar hebben het Eritrese na
tionalisme versterkt en een eigen identi-j
teit gegeven die gekenmerkt wordt door
een sterk anti-Amhara sehtiment
Gezien de machtsverhoudingen in de
hoorn van Afrika lijkt het streven van
de Ethiopische revolutionaire regering tot
volledige onderwerping van de .opstan
dige provincie” tot mislukken gedoemd.
Het ziet er naar uit dat met de dood van
Aman Andom de laatste kans tot een
blijven'd vergelijk binnen het Ethiopische
staatsverband verkeken is.
W‘;
^-4
