Midden
kleinbedrijf steeds
en
meer in de knel
Gabe Shroar
li
K
SrftB
De distributie van melk
steef tot plasticpakje
van
uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
t:
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Fan stêd
lan
en
lil
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workurn
Stille Zaterdag voor
Pasen
Workurn krijgt
nieuwe jachthaven
■F
114e JAARGANG No. 26
WOENSDAG 2 APRIL 1973
mm
Contractprijs op aanvraag
Samenwerken
Veranderingen
PAASSPEL IN MAKKUM
Gezond
Lokartikels
a f
Assortiment
Hwat hat
fruit,
groenten
en
üs hjoed to sizzen
Sokke wetters, sokke fisken.
De prjjsopbouw van consumptiemelk
Supermarkten
I^MM
MYN DOARPKE LYTS
DE NEITINS FAN ANDERS
TA
PLEATS
MINNES WYBENGA
HkhmMS
L
1
Het postkantoor te Bolsward zal worden verbouwd. Dat dit al eens eerder gebeur
de blijkt wel uit deze foto, ons ter reproductie afgestaan uit haar collectie oude
foto’s door mej. Geiske Bakker te Dedgum.
Abonnementsprijs f 9.50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
het gegroeid tot 25 pet. in 1974, terwijl
grootwinkelbedrijven hun marktaandeel
hebben vergroot tot 15 pet. Bij de boer
boven de grond uit alsof het een door
brand geteisterd dennenbos is. Op 15
april echter, nog voor de aainvang van
het seizoen 1975, zal de laatste grond
tussen de havenhoofden worden wegge
graven en zullen de jachten ligplaats
vinden in deze nieuwe haven.
Deze havenhoofden doen denken aan de
oude IJsselmeerhavens, zoals Hindeloo-
pen en Enkhuizen. Bewust is deze ingang
zo gekozen, want de eigenaar de heer
S. Bouwsma wil ten koste van alles ver
mijden, dat zijn haven een koude sfeer
loze parkeerplaats van boten zal worden.
Juist door te appelleren aan de oude
Hjir sjucht hy strak syn léste wei
Nei tsjerkhóf ta troch d’ aid homei.
In kening lyk, ryk fan forstên
Bihearske hy syn folk en lan.
Hjir dreamde dy syn swietste dream
By ’t rissljen fan d’ abeeljebeam.
Hjir sil pleats noch ieuwen stean,
Al sille ek slachten hinnegean.
Omsletten fan syn wide grêft
Bliuwt hy in byld fan eigen krêft.
Hjir yn ’e bocht by wei en feart
Stiet d’ aide pleats, sa breed as great.
Bin ’k strak oan de ein fan de ierdske
baen,
Bifeel ’k, by 't my nei sliepen jaen,
Myn siele yn Goades hannen,
Dan fynt myn stof, myn doarpke djür,
In rêstplak by dyn aide toer
Yn de Side Fryske lannen.
Myn doarpke lyts, myn doarpke djür,
Hoe eagestü de fjilden oer,
Us aide Fryske lannen;
Hoe bynstü yn dyn leaflikheit
Dy’t yn en om en oer dy leit
Myn siel mei sêfte bannen.
Hjir bin ’k troch ’t wündre libben gien,
Hjir haw ik leed en lok forstien,
De Ijochten en de skaden;
’k Seach hwat my bynt oan ’t aide gea
By moarntydsgloed en jounich rea
Yn ’t Ijocht fan Gods genade.
Is hjir in hichte en dér in gat,
’t Moat allegearre sljucht en plat,
In teek’ner lyk, sa leit ek hy
De léste han oan ’t skilderij.
Hjir faldzje wy de hannen:
Gods gunst is mannichfald;
In pleats leit yn ’e lannen,
It is noch hwat fan aids.
Twa wite stienen lizze
Forgiene tiid ta skoar
As slütstik fan hameije
By skuorre en büthüsdoar.
En aide tiden binne
Us hjir sa wündre nei,
En nimme üs each en herte
Ta dream en dróge mei.
In singel mei in mantel
Omfredet hóf en tün;
lelreagersnêsten roeikje
Yn hege beammekrün.
In foarein en in skuorre
Boud nei in goed bislüt;
En de ankers yn ’e muorre
Wize üs syn aldens üt.
Har dekken binn’ dünker fan wiette.
Har sinnen bin’ wearzich fan ’t waer;
Hja hüvrje de melkers tomjitte,
En slop is har bongeljend jaer.
Dochs hüvret de boer foar de staltiid:
Gjin iten genóch, is er bang:
De kij hawwe hiel greate bekken,
De winters binn’ danige lang.
De ploege is by de ikkersein
In reis twa trije ’t lan omtein,
Nou moat ek wer de léste klüt
Op de einen ta de fuorgen üt.
Sjesa, fan rügens tael noch spoar;
Nou leit it lan der helder foar,
En ’t seit syn goede ploegerstael;
Nou is ’t yn ’e rêst en ’t leit igael.
Hoe wiet is de drldzige greide;
Al ite hja djip fan ’e groun,
En wol mei in fiiftal fan bekken
Hja hawwe it gerak noch net foun.
En wylst speije jeijende loften
Har oerfloed fan rein yn it roun;
En skynt soms in wettrige sinne,
Hy skynt op in snüstrige groun.
Dochs moatte de bisten wer ite,
Hja geane dus ’t lan mar wer yn,
Halde efkes de koppen oerside
En weidzje dan leafst foar de wyn.
UTDOLLE
De, ploeger hat syn plichten dien
Is mei syn span nei hüs ta gien,
Nou komt de ütdolder efternei
En reart de léste ünsljuchtens wei.
NOCH HWAT FAN ALDS
In pleats leit yn ’e lannen:
It is noch hwat fan aids;
In opfeart en in terpke
Sa rêstich en aldwralds.
Hjir wennet fêst in kening,
Net mei hwat heechs en kalds,
Mar as in heit en hoeder:
Dit is noch hwat fan aids.
KIJ BY ’T H.IERST
Hja steane rounrêgich en triljend
De koppen foardel lyk as ’t moed,
En tinke oan ’e hearlike simmer
Mei gerzen sa geil en sa goed.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 na 18.30 uur 2660 of
2335 (05157)
be-
een
Bolswards Nieuwsblad
Hjir op syn Sathe wenne aloan
De Fryske boer fan heit op soan.
staan op ongeveer 55 cent. Daarbij zijn
de verpakkingskosten zoals flessen,
kratten en is de opslag- en koelruimte
nog niet inbegrepen. Ook met vervoers
kosten van de fabrieken naar de detail
handelaar is nog geen rekening gehou
den. In november 1974 zal de inkoopprijs
voor de detailhandelaar ongeveer 72 cent
per liter zijn geweest. Op dat moment
was de minimumprijs voor melk vast
gesteld op 83 cent.
Tenslotte
Door de minimumprijzen steeds opnieuw
aan te passen en samenwerking op het
gebied van de inkoop te stimuleren,,
wordt getracht melkhandelaren een kans
te geven om hun bedrijf uit te oefenen.
De huis aan huis distributie van melk I
zou daardoor wellicht gehandhaafd kun- j
nen
Lit strak de rein mar komme: goed.
Dit lan leit net foar eb en floed;
’t Gyng alles eptich fan ’e han,
Gjin wetter docht hjir skea oan ’t lan.
tourage en door zijn persoon, die gezel
lige sfeer te scheppen die zo eigen is
aan de echte watersporter. Hoewel de
sfeer gezellig en gemoedelijk zal zijn,
staat al het moderne comfort van een
nieuwe haven de jachteigenaren ten
dienste. De haven biedt plaats aan 120
jachten verdeeld over drie havenkom
men. Alle boxen zijn voorzien van in- en
uitstap steigers. Veel ruimte is beschik
baar voor het in- en uitvaren van de
boxen.
De ligging van de haven is uniek; zij
ligt namelijk tegen het centrum van
Workurn aan, wat bijzonder prettig en
gemakkelijk is voor de dagelijkse bood
schappen. Workurn ligt centraal voor
tochten op de Friese meren, het Ijssel
meer en Wadden. Kornwerderzand b.v.
ligt hier slechts 15 km vandaan. Nu nog
is er keuze bij het uitzoeken van een box.
Melk- en melkprodukten kunnen ook in
andere levensmiddelenwinkels worden
gekocht. Er wordt over het algemeen
minder aan de deur gekocht dan vroe
ger. Het aandeel in de verkoop van
melk- en melkprodukten, dat door de
huisvrouw aan de deur gekocht wordt, is
sterk gedaald. Van 94 pet. in 1965 is dit
aandeel gedaald tot ca. 50 pet. in 1974.
De melkwinkel heeft daar nu een aan
deel van 3 pet. in, tegen 4 pet. in 1965.
De supermarkten en cash en carry be
drijven zijn de belangrijkste concurren
ten. Hun marktaandeel in melk en
melkprodukten was in 1965 2 pet.; nu is
Advertentieprijs 30 ct. per
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Grote afnemers kunnen kortingen
bedingen doordat de vervoerskosten laag
kunnen worden gehouden. Daarentegen
zijn de kosten voor kleine afnemers
hoog. De overheid heeft zich bij monde
van de staatssecretaris van Economische
Zaken bereid verklaard de kleinere
melkhandelaren m.b.t. dit probleem te
helpen. Er zouden inkoopcentrales voor
deze ondernemers moeten worden opge
richt zodat ook zij kunnen profiteren
van kortingen voor grote afnemers. De
regering wil daarbij behulpzaam zijn
door kredieten ter beschikking te stellen.
Ook doordat supermarkten van vooral
grootwinkelbedrijven melk als lokartikel
voor prijsbewuste consumenten tegen
zeer lage prijzen aanbieden, is het voor
huis aan huis bezorgers van melk steeds
moeilijker in de markt te blijven. Groot
winkelbedrijven kunnen dat doen omdat
ze grote hoeveelheden van de fabrieken
kopen tegen zeer lage prijzen. Ze zijn
dan ook in staat om deze voordelen aan
de consument door te geven. Zonder
verliezen te lijden. Kleine afnemers krij
gen deze kortingen niet. Het aantal
melkdetailhandelaren dreigt als gevolg
van deze ontwikkelingen drastisch te
verminderen wat niet ten goede komt
aan de consument. Ze zullen grotere af
standen moeten afleggen om melk te
kunnen kopen. Om te voorkomen dat
vele melk- en rijdende winkels door de
concurrentie moeten verdwijnen, heeft
de regering enige jaren geleden een mi
nimumprijs voor volle melk ingesteld.
Onder deze prijs mag geen volle melk
worden verkocht. Deze prijs is vaak
aangepast. In 1970 was de minimumprijs
59 cent. In 1974 is hij met 14 cent, van
71 naar 85 cent gestegen.
en Wymbritseradeel,
Waardoor worden deze prijsstijgingen
van melk veroorzaakt; met andere
woorden, uit welke bestanddelen bestaat
de melkprijs? Per liter melk ontvangt de
boer ongeveer 46 cent. Daarbij moeten
nog kosten gemaakt worden voor het
vervoer van de boerderij naar de
fabriek. Aan de melk wordt nog het één
en ander toegevoegd. Ook het pasteuri
seren, de opslag van melk en admini
stratie van de heffing op melk doen de
kosten stijgen. Bij het verwerkings
proces van melk komen bijprodukten
zoals boter en karnemelk vrij v Door de
opbrengst van deze produkten worden
de produktiekosten van melk enigszins
omlaag gebracht. Het resultaat is dat de
kostprijs van één liter melk komt te
Hjoed de dei is der wer in oanwmnende
omtinken foar poëzije. Tink mar oan üs
suksesfolle priisfraech forline Bolleton-
gersdei en ek de rubryk Lyrische Cou
rant yn de aid Ljouwerter. Faeks hinget
de bilangstelling foar it gedichte- en fo
toboek Troch it Lauwerseach der ek wol
mei gear. Foardat wy yn dit herntsje oer-
geane ta dreger Onderwerpen hjir hjoed
samar in hanfol fersen fan de Fryske
folksdichter Anders Minnes Wybenga üt
Nijewier sa’t dy foar in part brükt binne
yn boppeneamde bondel. De fersen sprek-
ke foar harsels. Elk sil it mei üs iens
wêze dat dizze ienfaldige gemier de sfear
fan eigen lan en gea goed wist wer to
jaen.
Vroeger was het assortiment zeer
perkt; de melkman verkocht voor
groot deel melk en melkprodukten en
eieren. Nu zijn daar soms aardappelen,
kruidenierswaren,
brood en banket, vleeswaren en sigaret
ten bijgekomen. Ook schoonmaakartike
len, geneesmiddelen, cosmetica en pan
ties zijn hier en daar al bij de heden
daagse „melkman” in de wnkelwagen te
koop. Toch heeft de melkman het moei
lijk. Allerlei omstandigheden zijn daar
de oorzaak van.
paasspel is vanuit de Bijbel, of anders
gezegd vanuit de evangeliën opgezet. O.i.
is de jeugd er bizonder in geslaagd om
dit spel bij de aanwezigen over te
brengen, enkele facetten in dit spel
waren, het laatste Avondmaal, en
Gethsemane. Helaas was er maar een
zeer geringe belangstelling voor, en dat
mag voor een jonge jeugd die zich van
daag de dag, nog wil inzetten vanuit hun
geloof van de levende Heer, wel enigzins
teleurstellend. Men is gauw geneigd te
zeggen, er gaat van de dag van de jeugd
zo weinig meer uit.... Men heeft
zaterdagavond in de kerk in Makkum
ervaren, welk een rijke en machtige in
houd het Evangelie ook vandaag nog
biedt, een bron om kracht uit te putten
voor het leven van elke dag. Behalve dat
het Paasspel in Makkum is opgevoerd, is
het op Goede Vrijdag ’s avonds in
Exmorra en op Paasmiddag ’s morgens
in Gaast gespeeld. De groep wil zich ook
graag op andere plaatsen presenteren,
men denkt hierbij al aan Hemelvaarts
dag, uiteraard dan met een spel gericht
op deze dag. Mevrouw Maria
Boonzaaijer in Gaast, zal graag alle
inlichtingen verstrekken.
Spelers en belangstellenden tijdens het
„Paasspel” in de Neg. Herv. Kerk in
Makkum.
De opvattingen over wat gezond is, zijn
in de loop van deze tijd ook aan ver
anderingen onderhevig geweest. Vet
arme produkten zoals halfvolle en
magere melk en halvarines, zijn nu erg
in. Er wordt bovendien aanmerkelijk
minder melk gedronken. Per inwoner is
de consumptie van melk sterk gedaald.
De melkman verkoopt nu veel meer bier
en frisdranken. Ook het transport heeft
hij moeten aanpassën. De kar die hij
vroeger zelf moest voortduwen of trek
ken, werd verwisseld met één
hulpmotor. De rijdende winkel heeft die
kar nu in vele gevallen vervangen. Zo’n
wagen vraagt een investering van
ongeveer f 40.000,- tot f 50.000,- Om een
inkomen te verdienen van ca. f 25.000,-
is een omzet nodig van f 300.000,-
400.000,-.
deze verkoop verdubbeld tot 6 pet. Het
in het assortiment opnemen van andere
produkten is een antwoord op deze ne
gatieve ontwikkeling voor de melkde-
tailhandel.
Aan vermindering van verkopen via de
melkdetailhandel is het groeiend bezit
van de auto en het feit dat veel huis
vrouwen in het arbeidsproces zijn inge
schakeld niet vreemd. In sommige
buurten is bijna niemand thuis wanneer
de melkman langs komt. De boodschap
pen worden met de auto van de super
markt gehaald. Vaak gebeurt dat op
zaterdag, wanneer de omzetten van de
rijdende winkel juist maximaal moesten
zijn.
Op de avond van de stille zaterdag voor
Pasen, is in de Ned. Hervormde kerk in
Makkum door een jeugdgroep een Paas
spel opgevoerd, door de jeugd van
Exmorra c.a. De leiding berustte bij
Maria Boonzaaijer, echtgenote van de
Hervormde predikant in Gaast.
Mevrouw Boonzaaijer heeft ook het
paasspel geschreven, er is maanden van
te voren gewerkt aan dit spel. Het idee
werd geboren vanuit het gespeelde
kerstspel. In een kerkblad stond ver
meld, dat het een geweldige opgaaf is,
om het lijden van de Here Jezus te ovër-
denken, zijn optreden in een spel uit te
drukken, en de persoon van Jezus
Christus te verstaan, zoals Hij onder de
mensen geleefd en gewerkt heeft. Het
In de eerste helft van de jaren zeventig trekt vooral de inflatie de aandacht. Zjj
is het gevolg van de ietwat dolgedraaide economische ontwikkeling. Vooral de on
dernemers in het midden- en kleinbedrijf hebben het daar moeilijk mee. Behalve
met deze moeilijkheden worden zjj ook geconfronteerd met veranderingen waar zjj
op moeten reageren. De meeste mensen hebben er onvoldoende oog voor wat dat
betekent voor een eenvoudige ondernemer zoals bijvoorbeeld de melkman. Voor het
voortbestaan van de kleine melkdetailhandelaren zijn de veranderingen van het
consumentengedrag en de concurrentieverhoudingen van beslissende betekenis.
Er hebben zich vooral na 1955 grote ver
anderingen voorgedaan in het gedrag werd in 1970 3 pet. gehaald; in 1974 was
van de consument bij het kopen van
melk en melkprodukten. Ingrijpende
veranderingen van koop- en drinkge
woonten zijn van beslissende betekenis
voor vele melkdetailhandelaren. In de
twintig achter ons liggende jaren is de
verkoopwijze van melk dan ook met de
stijgende welvaart veranderd. Vroeger
werd melk los verkocht. Na die periode
werd melk grotendeels in flessen ver
kocht, terwijl nu veel melk in karton
aan de man gebracht wordt.
Aan de Trekvaart in Workurn, die de
verbinding vormt tussen; aan de ene1
zijde het merengebied van Zuid West j Zuiderzeehavens hoopt hij door een en-
Friesland en aan de andere zijde het Ijs
selmeer, wordt de laatste hand gelegd
aan de nieuwe „jachthaven S. Bouw
sma”.
Nu nog steken de meer- en steigerpalen
worden, zodat geen grote afstanden 1
behoeven te worden afgelegd om melk
en melkprodukten te kopen. Voor vele
huisvrouwen is de huis-aan-huis bezor
ging van melk nog steeds een onmisbare
dienstverlening.
i
