Bolsward beleefde
april 1945
in
historische
uren
Gaöe Shroar
i
wonder
„...de gansche week bleef een
SNEON 26 APRIL
20.00 URE YN
iiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Fan stêd en lan
Hwat hat
ll'
Raad
L it de oude doos
Franekeradeel
Raadsagenda
Baarderadeel
,DE DOELE’
BOALSERT
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel,
i
(UI)
Tryater Toerné
,IN DESERTEUR’
'4.
114e JAARGANG No. 32
DINSDAG 22 APRIL 1975
30 Ct.
mm.
Contractprijs op aanvraag
feit waarvoor de toenmalige redactie bij
ven
den
Dankdiensten in de kerken.
alle
Soberheid
Nieuws
Laatste nieuws
30 April 1945
Rede Burg. Van Tuinen.
Luisteraars!
ver-
Officieele ontvangst ten Stadhuize
(zie voor vervolg elders in dit blad)
üs hjoed to sizzen
en
FRYSKE „SEI-SIZWIZEN”
le week mei 1923
Herdenkingsconcert in de
Martinikerk
Voetbal
C.A.B. I - Engeland 5-3
aan,
gezegd.
Sedert Zondag den 15 April van het jaar
onzes Heeren 1945 hebben wij hier his
torische uren en dagen beleefd. Met de
explosie van de Blauwpoortsbrug explo
deerde de Duitsche tyrannie in deze
stad. Plotseling verschenen mannen in
overall met banden om de arm, met ge
weren en stens in de hand, met durf en
Op 18 April verschenen er in Bolsward
de eerste leden van de Kon. Ned. Bri
gade „Prinses Irene”. Dit feit kon en
Het rood-wit-blauw met de Oranjewim
pels sierden weer in grooten getale onze
oude stad ter eere van de verjaardag
van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses
Juliana. Vier jaar achtereen moesten op
deze datum de vlaggen opgeborgen blij-
een
waarvoor
Hand-
Geadverteerd wordt met fantasie-man-
tels a f 4,75, kwaliteit Gabardinemantels
a f 9,75, Blouses f 0,50, kindermantels
a f2,Costuums f7,50.
Ter vervulling van kerkelijke plechtighe
den werd Bolsward bezocht door de
aartsbisschop van Utrecht, Monseigneur
H. v. d. Wetering.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - na 18.30 uur 2660 oi
2335 (05157)
As ’t it wiif de pong jowste, jow har dan
de broek ek mar Als de vrouw zich
baas maakt over het geld, maakt zjj zich
baas over alles).
Bols wards Nieuwsblad
Advertentieprijs 30 ct. per
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Sedert 1 september 1942 had Bolsward en omgeving ons blad moeten missen, maar
op vrjjdag 4 mei was het er weer, zjj het dan onder de „oude” naam De Jongs
Nieuwsblad. Een vorige maal citeerden we uit dit le nummer en er kwamen zo
veel reacties op, dat we het ditmaal nog eens doen. Het was een blaadje van klein
formaat en slechts 2 pagina's groot, een
voorbaat zijn excuus maakte.
Abonnementsprijs f 9.50 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
sei de jonge, doe
woed er de houn smite en rekke er syn
styfmoer.
Oant safier hwat priuwkes üt de samling
„sei-sizwizen”. Wolle jo lyk as de earste
kear ris oanstreekje hokker derfan jo
bikend wiene en dy üs stjüre. Wy soen’e
graech witte wolle of dizze sechjes noch
under it folk libje. Witte jo noch raear
sokke „sei-sizwizen"?
Natuurlijk is het niet mogelijk om direct
weer in de oude vorm en formaat te
verschijnen. Geen gas, geen electrische
stroom, geen papier-aanvoer, geen tele
foon enz., dit zijn allemaal factoren die
een klein en sober begin noodig maken.
Maar er is weer een begin en met moed
en vertrouwen zullen wij trachten dit
begin zoo goed mogelijk uit te breiden
en te verbeteren. Wij hopen daarmee
ook een steentje te kunnen bijdragen
aan de opbouw van ons land.
Gelukkig hebben wij, zij het met veel
moeite en overleg, kunnen voorkomen,
dat onze machines en lettermateriaal in
handen van den vijand zijn gekomen. En
voorloopig kunnen wij ons ook nog eVen
redden met onze papiervoorraad, hoewel
ook hieraan dikwijls geknaagd en zelfs
wel getracht er groote happen ten
behoeve van den vijand uit te nemen.
En nu, met moed vooruit, aldus
De Uitgeefster
Firma A.J. Osinga.
Twee weken geleden wisten we bijna
niet meer hoe een voetbal er uit zag, wie
dacht nu in deze moeilijke tijden ook
maar één moment aan voetballen. Een
ieder zat in apgst en zorgen, tot de
Canadeezen kwamen, die spoorslags bij
90 pet. der bevolking de zorgelijke trek
op de gezichten deed verdwijnen. Een
Waaruit we het volgende aanstippen:
Volgens een mededeeling van Stalin is
Berlijn gevallen. Op 2 Mei 's middags 3
uur werd de strijd in de Duitsche hoofd
stad gestaakt. Meer dan één vierde
millioen duitschers zijn hier gesneuveld
of gevangen genomen. Het geheele Duit
sche leger in Noord-Italië, bijna 1 milli
oen man, heeft zich on voorwaardelijk
overgegeven. Dit is tot heden de grootste
capitulatie gedurende dezen oorlog.
Hierdoor vallen geheel N.-Italië en de
Oostenrijksche provincies ten oosten van
Salzburg in handen der geallieerden.
Door de geweldig snélle opmars der
Britsche troepen in Noord-Duitschland
zijn Denemarken en Sleeswijk-Holstein
nu geïsoleerd. Lübeck is veroverd. De
Britsche en Russische troepen staan hier
aan de Oostzee nog 50 K.M. van elkaar.
It is in dünker foarütsjoch, s’ei de man,
doe hie der in swarte baerch by de sturt.
Alles mei mjittë, sei de man en doe
sloech er syn wiif mei de jelnestók.
Hark, in keppel gies, sei de man en doe
wie it wivedei.
Nou komt der hwat, sei de man en doe
smiet er syn wiif by de treppen del.
Elk minske syn sin, sei beppe en hja iet
plattekoeken.
derta, sei loaije
twa gerjochten en
Het is interessant het nieuws van die
dagen te lezen. We geven er wat citaten
uit, zoveel mogelijk in de volgorde van
het blaadje zelf. Het blad schreef b.v.:
De radio centrale in Bolsward werkt
weer, zij het ook nog maar zeer beperkt.
De heer D. HoitSma, ambtenaar voor de
radio centrale hier ter plaatse, heeft het
voorelkaar gekregen om met een
benzinemotor en een dynamo zooveel
stroom te krijgen als noodig voor de uit
zending van de berichten van de Engelse
radio en een uurtje gramofoonmuziek.
De benzinemotor werd voor dit doel af
gestaan door de fa. H. Jorritsma, de
dynamo door het bestuur van de Am
bachtsschool te Sneek, en de districtscdt.
van de N.B.S. te Bolsward heeft toege
zegd voor de benzine te zullen zorgen.
Door deze samenwerking kunnen onze
stadgenooten dus dagelijks op de hoogte
blijven van het wereldnieuws.
Nadat op Donderdag 19 April in
kerken een dankdienst werd gehouden
voor de bevrijding van Bolsward, werd
op Vrijdagavond, dés avonds half zeven
in de Martinikerk nog een algemeene
dankstond gehouden. Dikwijls reeds
zagen wij veel menschen in dit oude
mooie godshuis te samen komen, maar
zooals deze avond hebben wij het nog
nooit gezien. Er was zelfs geen staan
plaats meer vrij, in alle paden stonden
de menschen dicht opeen gepakt.
In deze indrukwekkende dankdienst
voor alle religieuse richtingen werd het
openingswoord gesproken door ds. E.H.
Boer. Verder hield pastoor H.A. Staal
een rede over het onderwerp „God”, ds.
J. Vink behandelde het onderwerp
„Nederland” en Dr. A.D.R. Polman sprak
over het onderwerp „Oranje”. Gemeen
schappelijk werd gezongen: Ambro-
siaansche lofzang. Wilt heden nu treden,
O Heer die daar des Hemels tente
spreidt en tot slot staande 2 coupletten
van het Wilhelmus.
Jimme sille nochris fan heechmoed for-
gean, sei de pastoar en doe kaem Tryn
Plof mei nije klompen yn tsjerke.
It lést moat der üt, sei Wobbelmuoi en
doe sprong hja op krukken.
It sit der wol yn, mar it wol der net üt,
sei de poep, doe hied er de bibel opfret
ten.
Alle frachtsjes lichte, sei de skipper, doe
Ik sil it net wer dwaen, sei de feint en
doe muoide it him, dat er jong net troud
wie. Gelyk haste, sei de man tsjin syn
wiif, mar swije silste.
Hantwurk is it béste erfpoarsje, sei de
smid, en doe sette er syn wiif oan de
püster.
Earder kraeiden de hoannen en nou
gapje se, sei it aid wyfke en doe wie se
dof wurden.
Hwat in stik büter, sei it aid wiif en doe
foun se in kat yn 'e tsjeme. Hjir mar yn,
hjir is muzyk, sei it aid wiif en doe
stoep se de tsjerke yn.
Men kriget it wol werom, sei de boer,
doe fuorre er de bargen mei spek.
Mar wer fan foaren óf oan, sei Tys-om,
doe bigoun er wer op ’e nij mei it gebet.
Sjongen is de fleur fan it wurk, sei de
kat en doe wie it maertenacht.
Dy sit, sei de faem en doe hie hja in
douk yn it gat.
Ik héld myn wiif foar eagen, sei de
skipper, doe liet er har yn 'e line rinne.
Ik sit oan 'e earen ta yn ’e skuld, sei de
man, doé hied er syn nije hoed noch net
bitelle.
Hark, hark, der rint in müs hoasfuotling
oer de souder, sei dóve Japik.
Elk syn fak, sei de jonge tsjin de dümny,
jo bidde en ik mollefalle meitsje.
Elk each wol sines ha, sei bline Paulus.
In earm wiif kin jin likegoed pleagje as
in rikenien, sei de boer en doe naem er
mar in riken.
Ik smyt it yn appél, sei de güt, minder
as neat kin it dochs net.
As aide hynders net yn 'e himel komme,
sei Jankmuoi, dan komt üs dümny der
tominsten net yn.
Fij hwat in drokte mei dy bigraffenis,
sei de widdou, men soe suver winskje,
dat er mar net stoarn wie.
Gjin swierrichheit, sei de bakker en doe
makke er it brea to licht.
Nou bist yn manshannen, sei boer Nol-
tsje en doe fleach er mei de ream troch
de jarresleat.
It kin altyd noch, sei de wever en hy
troude yn syn ien en sawntichste.
Foarby mei neat
Lubbert, dan ha wy
gjin omslach.
Dat is net fier mis,
zaten, die sedert eenige jaren onderge
doken waren.
Na ruim 35 minuten spelen heeft Fer-
werda eindelijk succes, met een mooi
schot brengt hij de partijen op gelijke
voet, met welke stand ook de rust
ingaat. Na rust weer een aantrekkelijke
strijd. De Engelschen nemen eerst door
een penalty weer de leiding, doch
opnieuw is het Ferwerda die de partijen
spoedig weer op gelijke voet brengt.
Hard werd er nu om de leiding gevoch
ten, en thans is het de centervoor die
Engeland opnieuw de leiding bezorgt. In
deze periode zijn de Engelsen beslist
sterker, doch C.A.B. zwoegt door en
waarlijk wordt dit zwoegen met succes
bekroond. Na keurig samenspel is het
thans Herre die onhoudbaar doelpunt.
Wie denkt dat C.A.B. uitgespeeld raakt
komt bedrogen uit. Juist in het laatste
kwartier wordt, ondanks groote
vermoeidheid bij enkele C.A.B.-spelers,
nog alles op alles gezet en met succes,
want vóór dat de Tommies er erg in
hebben is de stand reeds 5-3 voor C.A.B.
door toedoen van Van der Veen en Fer
werda.
Na dit sportbericht (in een tweede wed
strijd verloor NBS van de Engelsen met
0-16!) volgt de rubriek
I
Niet alles is in de afgeloopen weken
veranderd. Uw erf mijn rantsoen brood
is niet grooter geworden. De centrale
keuken is nog niet vervangen door het
gasfornuis in eigen keuken, - dit duurt
waarschijnlijk nog maanden. - De tram
rijdt nog niet. Het electrisch licht straalt
nog niet. Trams, vrachtauto’s, schepen,
vervoeren nog niet de kostbare steen
kool van het Zuiden naar ons hooge
Noorden. Uw timmerman timmert nog
niet naar hartelust, uw taxi-chauffeur
vraagt nog geen fooien, uw rijwielhandel
verkoopt u nog niet sterke fietsbanden.
Kortom, de innerlijke levensomstandig
heden zijn in vele opzichten nog gelijk
gebleven. En onze evacué’s moeten ook
nog maar wachten.
Dus wonderlijk mooie ommekeer en
tegelijk nog het voortduren van sober
heid.
In zulke omstandigheden vieren wij
heden de verjaardag van onze Kroon
prinses Juliana. De eerste verjaardag
van een Oranje in vrije Nederlandsche
gewesten, - helaas nog niet alle elf. -
Wij hopen van ganscher harte, dat God
aan onze Prinses wil schenken een ge
lukkig nieuw levensjaar, waarin zij na
bittere ballingschap eindelijk weer eigen
grond mag betreden, - voorgegaan door
haar dappere, geestelijke zoo sterke
Moeder, begeleid door haar actieve,
écht Nederlander geworden man, - on
zen Prins Bernhard, - gevolgd door Haar
drietal, dochter-prinsesjes.
Maandag 30 April j.l. gaf de heer G.
Schrik een orgelbespeling in de Martini
kerk ter herdenking van de bevrijding
van Bolsward. Hij had zich de mede
werking verzekerd van mevr. P. Steen-
sma-Hofmeester en het concert werd
gegeven ten bate van de oorlogsslacht
offers. Dat doel en strekking van het
concert door het publiek ten zeerste op
prijs gesteld, bleek wel uit de buitenge
woon groote opkomst. De kerk was tot
ir. alle hoeken bezet 'en velen moesten
zich met een staanplaats tevreden stel
len.
Het was van concertgevers fijn gevoeld
om het concert te openen met het koraal
„Alle menschen moeten sterven” (Gez.
238) dat door de aanwezigen eerbiedig
staande werd aangehoord en waarbij de
gedachten wel in de eerste plaats zullen
zijn uitgegaan naar hen die in dezen
strijd voor de vrijheid en voor het va
derland hun leven hebben gegeven.
Tot slot het aloude Wilhelmus, het lied
der vrijheid en der vroomheid, ons
nationale lied bij uitnemendheid, het
lied dat getuigt van onze verbondenheid
aan het Vorstenhuis, waaraan wij in de
persoon van den Vader des Vaderlands
onze vrijheid als volk hebben te danken
en dat ook sindsdien steeds voor die
vrijheid op de bres heeft gestaan. Uit
volle borst door de aanwezigen meege
zongen vormde het een indrukwekkend
slot van dezen gedenkwaardeigen avond.
moed in het hart. Zij bezetten onze stad,
en wij waren vrij! - In de nacht van
Zondag op Maandag doemde op, met be
jubel begroet, de eerste Geallieerde
wagen met bemanning en weerklonken
voor het eerst sedert langen tijd in vrije
lucht uit vrije kelen: het Nederlandsche,
Friesche en Engelsche volkslied.
In de vroege ochtend werden de
volksverraders en de Verdachte en be
ruchte personen gearresteerd. En toen
begon het groote feest der bevrijding:
vlaggen, wimpels, oranje op jas en man
tel en in het haar; Nederlandsche
aanplakbiljetten, Nederl. pers, en onder
groot, aanhoudend, diep en hartstoch
telijk gejubel: de Canadeezen! - Het was
een wonderlijke dag, - en de gansche
week bleef een wonder. Wij konden niet
gelooven, bijna niet, dat het getij
eindelijk gekeerd was, de vijand weg en
een vrije toekomst geopend.
Mantgum - De eerstvolgende openbare
vergadering van de raad der gemeente
Baarderadeel is belegd op maandag 28
april 1975, ’s avonds om 19.30 uur ten
gemeentehuize te Mantgum.
De agenda luidt:
1. Opening
2. Notulen
3. Ingekomen stukken en mededelin
gen
4. Benoeming ambtenaar van de bur
gerlijke stand
5. Uitkerings- en pensioenverordening
wethouders
6. Verbouwing gemeentehuis en
vanging meubilair
7. Verordening keurlonen
8. Woningverbetering en krotopruiming
9. Aanwijzing leden Commissie voor
de Ruimtelijke Ordening
bestemmings-
De Burgemeester maakte Maandag 18
april van deze mooie gelegenheid
gebruik om voor de microfoon de
volgende rede uit te spreken:
De eerstvolgende openbare raadsverga
dering zal worden gehouden op donder
dag 24 april a.s. ’s avonds 8.00 uur in het
gemeentehuis te Franeker.
De agenda luidt:
1 Notulen.
2 Ingekomen stukken en mededelingen.
3 Garanderen van rente en aflossing van
een geldlening.
4 Voorbereidingsbesluit
van het buitengebied.
5 Aanvraag om, subsidie van de Chr.
Sportvereniging „Animo” te Tzum.
6 Wijziging van de begrotingen 1974 en
1975.
week lang vlogen de motoren, tanks,
auto’s enz., door onze straten en daarna
werd het rustiger, en toen op een gege
ven oogenblik de geheele sympathieke
Canadeesche bezetting plotseling weer
naar elders verdween, kwam Bolsward
bijna weer in haar oude voor-oorlogsche
doen en laten.
Het wakkere C.A.B.-bestuur toog
natuurlijk direct weer aan ’t werk en
toen Bolsward de vorige week een
Engelsche bezetting kreeg, was ’t ook
vanzelfsprekend dat het C.A.B.-bestuur
er als de kippen bij was. Met de spor
tieve Tommies was alles spoedig
geregeld en zoo konden we Zaterdag j.l.,
na vele maanden van voetbal verstoken
te zijn geweest, eindelijk weer eens ons
hart ophalen. Dat voor deze wedstrijd
groote belangstelling zou zijn was te
voorzien, doch dat het aantal bezoekers
meer dan 2000 zou beloopen, was boven
verwachting. Daar de baten voor een
liefdadig doel bestemd zijn en de Bols-
warders bovendien het zoet der over
winning smaakten, is het eerste C.A.B.-
offensief met groot succes bekroond. Dat
C.A.B zou winnen had niemand ver
wacht, vooral daar allen ongetraind
waren en er zelfs 5 spelers in ’t elftal
of... zij werden in vele huizen ter
versiering van het woonvertrek
gebruikt. Thans mag onze nationale
driekleur weer vrijuit wapperen - en
daarvan is op deze datum een ruim
schoots gebruik gemaakt.
1 mocht niet onopgemerkt voorbijgaan. De
heeren werden uitgenoodigt ’s middags
op het stadhuis te verschijnen, waar zij
door den burgemeester, voor de eerste
maal getooid met de fraaie ambtsketen
van de stad, in zijn werkkamer werden
ontvangen. Mede aanwezig waren: mevr,
van Tuinen, de Districtscdt. luit. Gorter
met zijn „chef staf”, de gemeenteedt.
W.H. Folkerts, ds. J. Vink, W.Ph. Hen
driks en nog enkele N.B.S.ers.
Na een korte begroeting werd het gezel
schap rond de tafel genoodigd. Een
glaasje werd geschonken en de gasten
zorgden voor ruim sigaretten. En onder
het genot van het één en ander werden
veel vragen en antwoorden gewisseld.
De heeren F. HaVelaar uit Zuid-Arika,
U.H. Teengs uit Siam en L. de Wied uit
Leeuwarden hadden natuurlijk veel
nieuws en interessants te vertellen uit
Engeland en Zuid-Nederland terwijl zij
wederkeerig luisterden naar alles wat
hun werd verteld over het leven in bezet
gebied. De burgemeester bood namens
de gemeente Bolsward ieder een foto
van het Stadhuis en gezamenlijk
doos „echte Hofnar”
hartelijk dank werd
teekeningen werden gewisseld en tot slot
werd nog het Stadhuis bezichtigd onder
leiding van den oud-conclërge,
heer F. van der Spoel.
In minske kin him al mei in bytsje for-
meitsje sei it bidlerswiif en hja iet bólle
mei salm.
Straf moat der wêze, sei gleane Wiltsje
en doe iet er it iten fan ’e bern op.
Men kin net foar alles soargje, sei baes
Fetse en doe foei de nije oune fan 'e
bakker yn.
Sa kin it ris gean, sei Freark en hy
kaem hoasfuortling fan it iis.
Dit is my neat to fet, sei Sjoerdom, doe
hied er syn prük yn it sop bisean.
Mear smoar, sei bline Piter, doe hied er
in gat yn ’e panne.
Men ünderfynt al hwat, sei Wytse
Boates en doe hie syn wiif it synwetter
yn ’e hakke.
Mei goed folk is it goed dwaen, sei de
koster en hy teach üs Leave Frou de rók
üt.
Men wol ek wolris tsjin in hear tarre,
sei Jelke en doe kocht er in pikelhear-
ring.
De gunst foar de gave, sei Lubbert
Lykles en doe joech er de Prins twa
nuten.
De hikken binne forhongen, sei Jarich
Hottinga, earst wie ik baes en nou is it
wiif it.
Better is better, sei Styn en hja struide
süker oer de sjerp.
Ik sil wol meitsje, dat ik fuort kom, sei
Klaes en doe hong er him op.
Nou bin ik myn ünrêst kwyt, sei Japik,
doe hie hy syn klok forkocht en syn wiif
fuortjage.
10. Voorbereidingsbesluit
plan Oosterwierum
11. Aanbrengen afrastering kleuter
school Oosterlittens
12. Aanleg aardgasgestookte C.V.-instal
latie openbare lagere scholen
13. Extra krediet naaimachine o.l.s. Win-
sum
14. Bijdrage t.b.v. kursussen taalontwik
keling
15. Subsidie restauratiekosten kerk
toren te Lions
16. Subsidie Stichting Maatschappelijke
Dienstverlening „Midden-Friesland”
17. Begrotingswijzigingen
18. Rondvraag
19. Sluiting
voor een deel
MHHMR
