Draisma komen
Jongema
en
de rondweg te zitten
aan
Consumptiemaatschappij geeft ge
voel van onbehagen
Gaöesmw
Bouwbedrijven
3*^1
Nieuwe functie detailhandel:
Bescherming van de consument
Fan stêd
en lan
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
J
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat hat
mm.
Contractprijs op aanvraag
Wymbritseradeel,
RAAD WONSERADEEL
Welvaart
Marketing
ijs hjoed to sizzen
Betere verdeling
Naast kwantiteit de kwaliteit
Marketing en Consumentisme
DE F ARRENDE REKREAESJE
Informatie
Wat wenst de afnemer?
Aanpassing
(vervolg op pagina twee)
Abonnementsprijs f 9.90 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
dat men ondanks de hoge prijs, deze
kans „net slüpe litte moast”, eigenlijk
had de gemeente al veel eerder tot aan
koop moeten overgaan. Volgens voor
zitter was dit niet mogelijk geweest. De
Een andere wens is
beter verdeeld wordt
dat de welvaart
over de wereld.
Tel. 2044 - na 18.30 uur 2660 of
2335 (05157)
1
Alle hilligen moatte har waeks ha
ere wie ere toekomt).
De welvaart in ons land is na de tweede wereldoorlog sterk gegroeid. Ken
merkend zjjn de reële inkomensverhogingen sinds 1964. Het vrij beschikbaar
inkomen steeg in die tijd met ongeveer 5% per jaar. Na 1971 is daar enige
stagnatie in gekomen: het vrp bschikbaar inkomen steeg met nog maar 2,5
gemiddeld per jaar. De oorzaken moeten worden gezocht in de veran
derende wereldeconomie. De prijzen van grondstoffen zijn vanaf 1971 sterk
gestegen. Een gebeurtenis die kenmerkend is voor deze periode, is de olie
crisis. De invloeden van de prijsverhogingen die daarop volgden zijn nu nog
te merken. Een conclusie die uit deze gebeurtenissen kan worden getrokken
is wel, dat de wereldeconomie bezig is zich te heroriënteren. Waren het
vroeger de landen in W'est-Europa, de Verenigde Staten en Japan, die de
wereldeconomie beheersten, nu zijn het de z.g.n. grondstoffenlanden die
enige macht bezitten en daardoor mede-verantwoordelijk zijn voor de we
reldeconomie.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13 - Postbus 5
In de eerste 5 a 10 jaren na 1945 kende
de industrie geen problemen bij de af zet
van consumptiegoederen. Alles dat ge
produceerd werd, ging vrij gemakkelijk
van de hand. De oorzaak daarvan kan
worden gevonden in de omstandigheid,
dat de consumenten in de oorlogsjaren
niet konden kopen wat zij wensten.
Consumptiegoederen waren zeer schaars
Na de oorlog werd hen de kans geboden
deze achterstand in te halen. De pro-
duktie was een tijd lang niet voldoende
om aan de vraag te voldoen.
De af zet werd moeilijker toen machines
met grotere capaciteit in bedrijf werden
genomen die de produktie op grotere
schaal mogelijk maakten. Massaproduk-
tie brengt afzetmoeilijkheden en unifor
miteit met zich. Om de wensen van con
sumenten te weten te komen, stond de
industrie de informatie die de detail
handel hen gaf, ter beschikking.
tiden fan earmoede kennen hat. Winliken
binne wy der noch net oerhinne, noch
lang net. Wy hiene sa graech wollen,
dat al dy minsken, dy’t emigrearre binne
en al dejingen, dy’t hjir wei moasten hjir
bleaun wiene. Mar as se hjir bleaun wie-
ne hiene wy minimael de dübele bifol-
king hawn fan nou.
En dan moasten wy der mei rédde. Wy
forjitte sa gau hwat der bard wêze soe,
as trochgien wie, hwat wy sa graech wol
len hiene. Ek dy dingen spylje mei as wy
it ha oer Fryslan en de funksje fan Frys
lan. Ja, wy soene al In hiele kapasiteit
ha moatte, as dy minsken hjir nou re-
gelmjittich werom komme soene. Hoe
kaem it dan mei üs milieu? Jowt de
draechkrêft fan it wetter gjin swierrich-
heit, dy fan it milieu is hwat minder nei
to gean. As foarbyld neamde de hear
Eringa hoe’t de kij by it hjerst ombargje
kinne op it wiete lan. It lan kin dan
swart wurde. Om dy reden hat men yn
1931 by de oanliz fan it Amsterdamse
bosk de wetterstên mei oardel meter for-
lege. Dat wie om de draechkrêft to for-
heegjen. Oangeande de posysje fan Frys
lan moat men wol foarsichtich wêze, mar
by it eigene is der noch al hwat hiel
bleaun en sjoen de romte, dy’t wy hawwe
leit der yn Fryslan noch wol in stikje
mooglikheit. Wy binne altyd dwaende
mei it lanskip in oar oansjen to jaen
der meije wy ek mei oan de gong bliu-
we. It giet net om it lanskip as sadanich,
it giet ek net om it milieu, altyd is de
minske nümer ien. Dat jildt foar de mins-
ke, dy’t wurket, dy’t wennet en dy’t re-
kreëarret. As by de rekreaesje dit of dat
net kin, moat men altyd freegje hwat
dan it alternatyf is. As it dan it béste
foar de minske is, ek al docht men dan
it lanskip, it milieu of de natür in bytsje
sear, dan heart dat net de trochslach to
jaen. Yn dizze dingen spielt de histoarje
in greate rol mei en natür en milieu bin
ne sadanich dat dy altyd, as men se mar
gewurde lit, it lykwicht wer fine en yn
har aide foegen komme. De minsken kin
ne se wol tydlik forsteure, mar ek allin-
ne dat mar. De natür is folie sterker en
hat folie mear ynfloed as wy tinke. It
kin hwat mear lije as wy yn ’e gaten ha.
De forsteuringen binne tydlik. Allinne as
men dy langernóch oanhaldt, liket it of
binne hja permanint.
le, dit wêze moat by it wetter. De pro-
vinsiale wettersteat hat kartearre hwat
der allegearre barre moat en men is ta de
konklüzje kommen, dat as men ütgean
soe fan dit prinsipe, dus dat de wal by it
wetter heart, der mooglik trije kosten-
dragers binne. De hiele wal wurdt dan
in ünderdiel fan de Fryske boezem en el-
kenien, dy’t bydraecht oan Fryske boe
zem, bitellet dan ek oan de wal. Dat soe
foar de provinsje ynhélde, dat it bydra-
gend oerflak, dat bydrage sil, omheech-
springe sil fan 70.000 nei 600.000 hekta’i
ren, der’t dan by komt, dat de 600.000
hektaren allegearre gelyk bydrage sille,
wylst de 70.000 hektaren in greater gra-
daesje ynhalde al nei’t it wetterskip lyt-
ser of greater ein wal hat, neffens syn
oerflakte, of dat de wal gewoan by par-
tikulieren yn hannen is. Slacht men it
om oer de hiele provinsje, dan is it wol
gjin sinterske negoasje, mar dan is it
wol mei in pear goune per hektare en per
jier to bisjen. Nei alle gedachten sil men
tusken dizze beide mooglikheden kieze
of it litte sa as it is en it op lytsere skael
sette, of it by de Fryske boezem dwaen.
Yn dat léste gefal bart der neat oars as
by de skipsfarwetters nou al it gefal is
en dan hat men in reedlike oplossing, ek
foar langer termyn. As men dit docht (en
dat is de oare kant fan de saek) en men
hat wal en wetter yn ien han, dan kin
men de wal sjen as „berm” en it wetter
as „de dyk”. Dan is de farrende wetter-
rekreaesje dus in forkearsstream fan re-
kreanten, dy’t Ians de berm geane of op
de berm parkeare. Men kin dat op it ie-
ne plak tastean en op it oare net, men
kin yn elk gefal reedlike mooglikheden
oanjaen: men krijt ommers alles yn ien
han. De Marrekrite wurdt dan foar in
part ütfierder. Dit binne in pear perspek-
tiven, dy’t mooglik hwat hoop jowe foar
de takomst, as men alris hwat bang wêze
soe, dat de provinsje hjir net trochhinne
komme soe. De mooglikheit in oplossing
to sykjen is hjir wol deeglik oanwêzich.
De farbilêsting kriget dan in hiel oar oan
sjen. It is sa, dat as jo wal en wetter yn
hannen hawwe, de farbilêsting dan yn
wêzen net folie mear ynhaldt as in bi-
lêsting foar it jin bifinen op it wetter.
Men kin it dan wol gradearje nei grea
ter en lytser, mar dat is in twadde punt.
It wetter, hat oangeande it druwend skip
in ünbiperkte draechkrêft. In aüto kin
noch in kear troch in dyk hinne sakje, in
Nederland heeft een hoog welvaartsni
veau bereikt. De welvaart is ondermeer
te zien aan het in bezit hebben van
duurzame verbruiksgoederen; vele ge
zinnen zijn in het bezit van verschil
lende electrische apparaten. Op één
augustus van het vorig jaar reden in
Nederland 3.440.000 personenauto’s rond
d.i. op elke 4 inwoners een auto. Dit
alles is een schrille tegenstelling tot de
toestand in andere landen m.n. landen,
uit de derde wereld waar de armoede
nog overheerst. Daar zijn artikelen ter
bevrediging van de eerste levensbehoef
ten nog schaars. Bij velen in ons land is
een gevoel van onbehagen gekomen
t.a.v. de consumptiemaatschappij. Vol
gens hen wordt de economische capaci
teit verkeerd gebruikt en verspild aan
onnodige produkten.
Zoveel materiële welvaart is voor hen
niet nodig.
De kwaliteit van de aangeboden artike
len wordt ook kritisch bekeken. Door
vergelijkend warenonderzoek wordt ge
tracht consumenten inzicht te geven in
kwaliteit, prijzen, technische mogelijk
heden e.d.. Een ander voorbeeld is de
veiligheid van verschillende verbruiks
goederen. De kritische kijk op de con
sumptiemaatschappij, de welvaart en de
produkten, kwantitatief en kwalitatief,
hebben geleid tot de activiteiten die de
ontevredenheid en onbehagen van de
consumenten bij het kopen van goede
ren, wil wegnemen. Deze gedachtengang
en activiteiten worden aangeduidt met
de naam „consumentisme”.
Alle raadsleden waren het er over eens,
dat het aftandse gebouw van Draisma
aan de Grote Zijlroede zo spoedig moge
lijk moest verdwijnen en dat nieuwbouw
zoveel mogelijk gestimuleerd moest
worden. Bezwaren rezen echter tegen de
aankoop van enkele percelen grond,
eind vorig jaar door Draisma aange
kocht, en waarbij de vraag rees: Wat
moet de gemeente met deze grond, dat
misschien jarenlang renteloos zal blijven
liggen. Een tweede punt hierbij was, dat
Draisma toen hij deze grond aankocht
wel wist, dat hij hierop niet zou mogen
bouwen of gebruiken als opslag. Men
wilde ervoor hoeden, dat Draisma deze
verkoop spekulatief aangreep, om zo
doende aan de rondweg te komen. Bo
vendien vond men de prijs f. 150.000,—
voor het hele komplex aan de te hoge
kant. B en w werd gevraagd hoe zij aan
deze prijs waren gekomen. Aanvankelijk
zat de heer Draisma nog hoger in de
boom, aldus burgemeester Tjeerdsma,
die vervolgens probeerde de raad duide
lijk te maken, hoe het college aan die f.
150.000,— was gekomen. VVD-er vond
informatie van
branchevakbladen
Door het verloren gegane kontakt met
de consumenten te herstellen, wilden zij
er achter komen, wat de specifieke ver
langens van hun afnemers zijn. Dat
rechtstreekse kontakt werd gelegd door
marktonderzoekingen. Consumenten we
wensten meer differentiatie. Mogelijk
heden werden hen geboden om eigen
voorkeuren op het gebied van o.a. kleur,
vormgeving en prijzen tot uiting te doen
komen. Door producenten werden
nieuwe verkoopmethoden tot ontwikke
ling gebracht. De marketinggedachte
deed haar intrede.
Aan de hand van de verkregen kennis
kan hij zijn assortiment aanpassen en de
klanten goede voorlichting blijven
geven. Op deze wijze hoeft de funktie-
verloren te gaan. Van consumentenzijde
blijven service en voorlichting gewenst.
Wel moet worden ingezien, dat dienst
verlening voor de ondernemer kosten
met zich brengt, wat tot uiting kan ko
men in een hogere prijs.
Advertentieprijs 30 ct. per
Ingez. mededelingen dubbel tarief
De oantins oan it treflike heamiel forfa-
get noch mar amper, of nije Fryske eve-
neminten freegje al wer it omtinken. Om
by de wettersport to bliuwen, dy’t dit
jier yn Fryslan en derbüten noch al
faei stien hat mei it botulisme yn opmars
binne dat yn dizze rite it skütsjesilen en
fan ’e wike de alvesteddetocht to wetter,
dy’t moarn Boalsert as ien fan de alve
oandwaen sil. Hwat in kleur en fleur sil
dat wer jaen. It is hast hwat machosis-
tysk, mar wy kinne der net omhinne, to-
mear net nou’t wy earder tasein hawwe
nochris op de nota oangeande de iepen-
loftrekreaesje weromkomme to sillen,
dêr’t de deputearre Eringa yn ’e steaten
langlêsten sokke treflike wurden oer sei.
In muoilik punt neamde hy yn dit for-
ban dat fan de wal en de farbilêsting.
Men heart it sa faek, ek yn de parse,
dat de provinsje nou einlings ek ris hwat
dwaen moast oan de wallen. Dy saek is
wol bisjoen. Men kaem ta de konklüzje,
dat de wal in middenposysje ynnimt tus
ken lan en wetter en de fraech wie ien-
faldich, hwer’t er by heart, of alteast
hwer't er ünêfskiedlik fan is sa sei de
hear Eringa. Men kin mei in tried sün-
der folie muoite skieding meitsje tusken
lan en lan, ek tusken wal en lan, mar
men kin mei gjin mooglikheit skieding
meitsje tusken wal en wetter. Hjir folget
ü.t, dat as Wy de wal earne bylüke wol-
Daarvoor is o.a. nodig dat het inkomen
van de arme landen stijgt. Via de verho
ging van grondstoffenprijzen is daar
reeds iets aan gedaan. Ook kunnen meer
produkten uit arme landen worden
gebruikt. Een uiting van dit streven is
de vestiging van z.g.n. wereldwinkels
Waar produkten uit arme landen te koop
worden aangeboden. Bovendien hebben
strengere eisen t.a.v. het milieu invloed
op de omvang van de toekomstige wel
vaartsgroei.
Vestiging van werkgelegenheid ver-
schaffendel>edrijven is niet zo vanzelf
sprekend meer als voorheen. De boven
staande overweging hebben in meerder
heid betrekking op de kwantiteit van de
consumptie en welvaart.
Er werd vrijdagavond tijdens de spoedeisende raadsvergadering van Wonseradeel
nogal wat gegoocheld met cijfers toen het punt aan- en verkoop van grond aan
aannemersbedrijf Draisma uit Makkum aan de orde kwam. Dit aannemersbedrijf
nu gevestigd aan de Grote Zijlroede wil het bedrijf uitbreiden op het industrie
terrein gelegen in het bestemmingsplan Krommesloot te Makkum. Het voorstel van
b. en w. was zesduizend vierkante meter tegen een prijs van f 25,per m2 te ver
kopen (f 150.000,en enkele percelen en een bedrjjfsloods tegen eenzelfde bedrag
aan te kopen. Met gesloten beurzen dus. Eerder was al aan bouwbedrijf Jongema
BV uit Makkum 4400 m2 verkocht, waarvan 500 m2 tegen f 12,50 per m2 en de
rest voor f 25,Ook bouwbedrijf Jongema wil aan de Makkumer rondweg nieuw
bouw plegen. De raad stond hier volledig achter. De transactie met Draisma leverde
meer moeilijkheden op.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
skip noait troch it wetter. Yn dy sin leit
der dus gjin natuerlike biperking oan
geande men dwaen kin, mar hwer’t men
wol de biperkingen sykje moat, binne dy
dingen, dêr’t men hwat mear greep op
hat: de farsnelheit, de djipping fan de
skippen, de hichten fan de brêgen. Men
is op it heden oan de gong foar in great
tal brêgen standerthichten yn to fiereh,
dy’t - en dat jildt binammen foar de füs-
te brêgen - tagelyk al oanjowe, dat boa-
ten boppe in bipaelde greate net roun-
om komme kinne. Ek dêrmei docht men
tagelyk oan in stik soasiale rekreaesje:
dasoarte boaten kin wol op it wetter for-
keare, mar net rounom. As doelstelling
is it gebiet (de marren, eilannen ensfh.)
dan fynt men dêryn neffens Ir. Eringa
4 aspekten werom: lênskip, milieu, it
plak en de rekreant. As it nou giet oer it
lanskip, it milieu ensfh. dan wurdt dat
sjoen fan üt de rekreant wei. De rekreant
is fan de fjouwer de top en al nei ge
lang syn swiertepunt fait docht er mear
of minder skea oan de oare neamde as
pekten. It ütgongspunt is düdlik de re
kreant seis. Yn de rekreaesje is hy uter-
aerd dejinge, dyt it meast oansprekt.
Via de Marrekrite en oare ynstruminten
docht de provinsje fansels hiel hwat mar
hieltyd docht wer bliken, dat Fryslan sit
mei in greate ünderbisetting fan fasili-
teiten, dy’t bean wurde kinne. Men komt
ünder de yndruk fan de sifers, as men
sjocht hoefolle der yn in pear wike op-
brocht wurde moat. Hwer’t men foar
soargje moat is sa mooglik net in for-
sterking mear fan de top, mar forbre-
ding yn de tiid fan de basis. Dit is ien
fan de dingen, dêr’t ekonomysk sjoen de
rekreaesje yn Fryslan mank oan giet. De
fraech sit oan de top, it oanbod fan de
bidriuwen oan de basis. Dy beide for-
steane elkoar min. Fryslan sil de top
ekonomysk hurder meitsje moatte en de
basis soasiael better birikber. Der soe it
wolris op tagean kinne, as wy sawol oan
it iene as oan it oare hwat dwaen moat
te. Mar it haldt dan wol yn, dat wy in
wike as fjouwer net hielendal oan de ka
pasiteit foldwaen kinne, mar dat neamde
de deputearre it alderslimste ek noch net.
Nou de kapasiteit seis. As wy by üssels
histoarysk toriede geane, is it hwat twa-
sidich. Oan de iene kant miene wy, dat
wy net oerroun Wurde moatte troch de
rekreaesje, oan de oare kant hat it in
ding fan bilang west, dat Fryslan syn
binden, dat de grond welke vrij zou
komen en mogelijk dienst zou kunnen
doen als bouwgrond voor woningbouw,
komen aan de kavelprijs, met andere
woorden, dat de kavelprijs voor
woningen in dit bestemmingsplan (nu f.
48,17 per m2) hierdoor omlaag zou gaan.
De pvda voelde hier weinig voor, om
voorwaarden te verbinden aan iets dat
niet zeker is.
Uiteindelijk kwam toch het voorstel van
b en w in stemming. Dit haalde de eind
streep, met alleen de heren P.H. van der
Hoek en U. Hiemstra (beide pvda) als
tegenstemmers. De burgemeester kon
wel de toezegging doen, dat tezijnertijd
als dit verwezenlijken, dat dan het
voorstel van de cda tot uitdrukking
komt.
„Wie verre reizen doet, kan veel verhalen”. Dat kan zeer zeker ook de 87-jarige
mevr. J. Gooienga-Schouwerwou uit Elim, die nog nooit het buitenland bezocht,
maar meende, dat die tijd nu wel gekomen was. Ze boekte voor een Rjjnreis en ging
welgemoed op stap om verleden vrijdagavond behouden weer thuis te komen. We
kunnen niet van elite reis een verslag maken, want er wordt heel wat afgereisd in
deze dagen, maar deze „reis van haar leven” vonden we zo de moeite waard, dat
onze redactie haar heeft gevolgd en af en toe haar bevindingen vastlegde. Hier het
krasse oudje aan boord van het m.s. De Rotterdam, nl. aan de lunch.
Consumentisme en detailhandel
Eén van de oorspronkelijke funkties van
de detailhandel is voorlichting geven
over de mogelijkheden en beperkingen
van produkten. Vooral bij technisch ge
compliceerde goederen is dit noodzake
lijk. Voor veel ondernemers is de tech-
houden. Producenten zijn zich gaan toe
leggen op rechtstreekse informatie
verschaffing aan eindverbruikers van
hun produkten. De detailhandel werd
daarbij overgeslagen. Producenten
vinden hun eigen produkten natuurlijk
altijd de beste. De voorlichting krijgt
dan een subjektief karakter. Ook
voorlichting van consumentenorganisa
ties kunnen eenzijdig en onvolledig zijn.
raadsleden waren nieuwsgierig welke
prijs de heer Draisma vorig jaar voor
deze percelen grond had betaald. In eer
ste instantie werd hieraan voorbijgegaan
door het collegee, waarop pvda-er P. H.
van der Hoek van de gelegenheid ge
bruik maakte die prijs mede te delen,
namelijk f. 3,50 per m2. De heer Van der
Hoek noemde het een onzorgvuldig be
stuur, dat het college niet even de
moeite had genomen dit op het kadaster
in Leeuwarden na te gaan. Toch hadden
enkele raadsleden wel een paar losse
centen over voor deze transactie. Na een
lange discussie waarin allerlei prijs-
variaties naar voren werden gebracht,
werd de vergadering geschorst en kwam
zowel de cda als de pvda-fraktie met
een voorstel. Die van de cda hield in dat
men hieraan de voorwaarde wilde ver-
Informatie gebaseerd op zeer grondige
onderzoeken, worden dan noodzakelijk,
zulke onderzoeken zelf te verrichten of
te laten uitvoeren. Zij hebben daar on
voldoende technische mogelijkheden en
financiële middelen voor. Toch zal de
detaillist op de hoogte moeten zijn van
de voor- en nadelen van produkten uit
zijn assortiment. Hij kan dat doen door
verschillende informatiebronnen in te
zien. Bijvoorbeeld vergelijkend waren
onderzoeken, informatie van leveran
ciers en branchevakbladen zijn
mogelijke inlichtingenbronnen. Ook kan
hij bij scholingscursussen volgen. Van
klanten en collega’s verneemt hij hun
ervaringen met bepaalde produkten en
merken.
Onder marketing verstaan wij de ziens
wijze dat, om de afzet te stimuleren en
de consumenten gunstig te stemmen
voor bepaalde produkten en-of diensten,
de afnemers aktief of passief moeten
worden beïnvloed. Marketing is
len. Om de afzet te stimuleren werden
gebruikers via reclamemedia over de ar
tikelen geïnformeerd. Het consumentis
me wil consumenten behulpzaam zijn bij
de keuze uit verschillende produkten en
bescherming bieden tegen misbruik en
onzorgvuldigheid van zowel industrie
als detailhandel.
Dit kan worden bereikt door het geven
van informatie en juridische bijstand.
Ook kan er bij de regering op aange
drongen worden om wettelijke maatre
gelen te nemen. Vele wetten bestaan
reeds om consumenten te beschermen.
Toch is een systematische aanpak van
het beleid t.a.v. de rechten en plichten
van de consument nog maar nauwelijks
begonnen.
114e JAARGANG No. 55
DINSDAG 15 JULI 1975
