WINKELSLUITINGSTIJD
MOEILIJK PROBLEEM
is
VERANDERING VOORBEREID
NIJLAN BLEAU AGRARYSK
DOARP
Gaïe Shroar
1O
g
SHOW
lllllll
lllllll
ran sled en lan
5 JAARS
KASBILJETTEN
AAN TOONDER
S 1975
V
4!)
en
••••••••••••••••••••a
••••••••••••••••••••a
Rente vanaf het
lejaaral
er',
)9.
AUTOMOBIELBEDRIJF
G DE J0I1G
KINGMA’S BANK NV
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST-FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workurn en
5
3
5
3
3
3
114e JAARGANG No. 6»
WOENSDAG 3 SEPTEMBER 1975
Bolswards Nieuwsblad
Advertentieprijs 30 ct.
per mm.
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Ml
Wyrnbritseradeel
Contractprijs op aanvraag
v-
De winkelsluitingswet
Betere spreiding
Voorstel Hazekamp
Soepeler regeling
Tenslotte
Verschil in branche
Levensmiddelen
Duurzame artikelen
Warenhuizen
Hwat hat
Os hjoed to sizzen
dêr’t Nijlan
Noch altyd agrarysk.
8
In een droge zomer als de onze kan wat bevoeren geen kwaad. Dit plaatje schoot
onze fotograaf aan de Ridderdjjk tussen het Tolhuis en Hartwerd. Op de achter
grond Nijland.
Zaterdagmiddagsluiting
en koopavond
TINEKE FOPMA, wereldkampioene.
Zie voor een gesprek met haar
onze sportpagina.
As guods in stür yn 'e büse fiele krjje
se foar in dübeltsje toarst.
SNEKERSTRAAT 9^ BOLSWARD
TEL 05157-2894
ver
i
t
Verschijnt
WOENSDAGS en VRIJDAGS
Jitg. A. J. OSINGA b.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres
Marktstraat 13 - Postbus 5
Tel. 2044 - na 18 uur 2660 of
2335 (05157)
Dit heeft tot de wens geleid om de ope
ningsuren van winkels te beperken en
beter te doen aansluiten bij werktijden
van andere groepen werknemers. Win
keliers en werknemers kunnen dan be
ter aan het maatschappelijk leven deel
nemen. Het is in elk geval nodig dat
de strakke regeling van openingstijden
van vroeger plaats maakt voor een soe
peler houding van de wetgever. Dit 's
reeds in vele gemeenten tot stand ge
bracht doordat gebruik gemaakt is van
de mogelijkheid om met toestemming
van de gemeenteraad een koopavond in
te stellen en minder verplichte middag
en vakantiesluiting te maken. Het wets
ontwerp heeft tot doel zo’n soepele re
geling in het hele land mogelijk te ma
ken.
Een belangrijke reden om de openings
tijden van winkels aan te passen is de
verandering die het distributie-apparaat
en de verhoudingen tussen verschillende
distributievormen hebben ondergaan.
Een kenmerk van het distributie-appa
raat van Vroeger was de uniformiteit.
Nu zijn er verschillende distributievor
men die elk ingesteld zijn op een be
paald koperspubliek. Elke distributie
vorm of winkeltype tracht een eigen
groep consumenten met aparte wensen
tevreden te stellen.
Abonnementsprijs f 9,90 p. kwart,
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Wanneer zjjn winkels gesloten? Is dit in elke plaats geljjk. Iedereen weet uit er
varing wel hoe vervélend het is wanneer hij voor een gesloten winkeldeur komt
te staan. De regelingen zjjn in de loop van de tjjd veranderd, veelal ook plaatseljjk.
Ook nu is zo’n verandering in voorbereiding. Misschien dit jaar nog beslist de
Tweede Kamer over een nieuwe winkelsluitingswet.
Winkels in duurzame consumptiegoede
ren hebben de zaterdagmiddag hard no
dig. Consumenten hebben meer tijd no
dig om zich rustig te oriënteren op kwa
liteit en mogelijkheden van de te kopen
goederen. Dit is zo belangrijk dat de
winkeliers die deze goederen verkopen,
tegen de zaterdagmiddagsluiting zijn.
Grote detailhandelsbedrijven en waren
huizen verkopen vele artikelen uit beide
goederengroepen. De rekreatieve en ori-
enteringsmogelijkheden zijn daarbij e-
veneens van groot belang.
derengroep. Voor levensmiddelenwinkels
is de zaterdagmiddag, vooral na 2 uur,
al niet zo belangrijk meer. De konsü-
menten hebben hun boodschappen reeds
gedaan op de vrijdag,zaterdagochtend
of op de koopavond, voorzover die reeds
in de gemeente is ingesteld.
Winkelsluiting blijkt een moeilijk pro
bleem. Er zijn veel belangen bij betrok
ken; belangen van consumenten, winke
liers en werknemers; belangen van groe
pen van winkeliers met een verschillend
assortiment of verschil in vestigings
plaats. Kortom, er zijn zoveel gezichts
punten dat deze moeilijk met elkaar in
harmonie te brengen zijn. Daarom is
het nog moeilijker te zeggen, hoe de
staatssecretaris de knopen die in de re
geling van deze materie zitten, u" einde
lijk zal doorhakken.
De winkelsluitingswet regelt de volgen
de onderwerpenDe winkels mogen open
zijn tussen 5 uur 's morgens en 6 uur
's avonds. Uitzonderingen worden ge
maakt voor vis- en tabakswinkels en
voor kappers, die resp. tot 7 uur en 6.30
uur ’s avonds open mogen blijven. De
gemeenteraad mag bepalen op welke
dag een koopavond wordt gehouden.
Ook bepaalt de gemeenteraad welke hal
ve dag de winkels gesloten zijn en wordt
aan hen overgelaten de vakanties te re
gelen.
diel wie it de grytmansfamylje fan Epe-
mastate to Ysbrechtum dy’t alle macht
oan him luts troch it opkeapjen fan stim
men. Yn Nijlan hie de famylje lykwols
gjin inkelde stim. Yn it doarp üntstie
in lytse olicharchi fan de famylje Tuin
hout. Dy famylje slagge der yn om su-
ver de helte fan de Nijlanner stimmen
to keapjen en waerd hjir oppermachtich.
In oare kear geane wy mei de Tuinhou
ten fierder.
Onlangs plaatsten we ’n foto van de camping in Bo’sward. Maar er werd in de warme dagen veel méér
gecampeerd dan daar. De „toekomst van Bolsward” nam vrijmoedig bezit van de plantsoenen en
sloeg er de tenten op. Spelenderwijs, want tot overnachtingen zal het wel niet zijn gekomen. Boven:
In het Hid Heroplantsoen, waar een gevarendriehoek het verkeer uit de buurt houdt en beneden in
het grasveld voor de Brigade Irenelaan, waar de jeugd het eigen potje kookt, in elk geval doet alsof.
Hoe vrolijk is het kampeerdersleven.
De levensmiddelenwinkeliers zijn dan
ook voor een groot deel vóór de zater
dagmiddagsluiting. Tegelijk zijn sommi
gen onder hen sterk gekant tegen het
instellen van een koopavond. Voor de
meeste levensmiddelenwinkels die me
rendeels gevestigd zijn in kleine buurt-
of wijkwinkelcentra, betekent een koop
avond hoge extra kosten. Te denken
valt aan extra lonen en kosten voor bij
voorbeeld verwariping en licht. De op
brengsten van de koopavond in buurt
en wijkcentra vallen daarvoor tegen.
Als gevolg van een zaterdagmiddagslui
ting vrezen de warenhuizen dat er min
der verkocht wordt. Door het korter
open zijn van de warenhuizen wordt ge
vreesd voor de werkgelegenheid. Zij zijn
dan ook tegen de zaterdagmiddagslui
ting.
Er wordt vaak gesproken over 't dienst
verlenend karakter van de aktiviteiten
van de detailhandel. De dienstverlening
.van de detailhandel wordt vergeleken
met die van ziekenhuizen, openbaar ver
voer, energiebedrijven en politie. Win
kels zouden in deze gedachtengang de
hele dag open moeten zijn. Tegenstan
ders hiervan wijzen op het verschil in
karakter van de dienstverlening van de
hiervoor genoemde dienstverlenende in
stellingen en de detailhandel en banken.
De dienstverlening van ziekenhuizen etc
wordt vaak direkt geconsumeerd en kan
moeilijk worden uitgesteld. Wat gekocht
wordt of bij de bank gehaald, wordt la
ter geconsumeerd. Op grond van dit ar
gument wijzen zij een lange openstel-
lingsweek af.
De Staatssecretaris van Economische
Zaken, de heer Hazekamp, heeft begin
dit jaar voorstellen gedaan tot wijziging
van deze regeling. De belangrijkste pun
ten uit zijn ontwerp zijn: De handhaving
van de regel dat winkels tussen 5 uur
's morgens en 6 uur 's avonds voor het
publiek geopend mogen zijn. Daarbij
geldt een maximum van 55 uren per
week. Het staat de ondernemer vrij zelf
te bepalen welke halve en hele dag in
de week de winkel gesloten is; op wel
ke avond gelegenheid wordt geboden in
kopen te doen en wanneer de winkel
dicht is wegens vakantie.
fynt (dy hawwe grif yn stilte har wurk
goed dien). De iene doomny bleau in
pear jier en guon oare amtgenoaten hol
der it hjir fyftich jier of langer üt.
Der is nou al in soad oer it tsjerklik
libben sein. Ik tocht mei rjocht, hwant
yn 'e doarpsmienskip bihearske yn it
forline de tsjerke it hiele libben. Mar
bihalven op tsjerklik terrein barde der
fansels op oare terreinen ek in soad yn
it forline fan üs doarp, al foroare der
net sa’n soad. De ieuwen troch bleau
Nijlan hwat it fan mied óf oan west hie:
in agrarysk doarp. It wie nei Heech en
Waldsein it tredde plak fan 'e gritenij
Wymbritseradiel, mar tanken de twa
neamde oare doarpen har foaroansteand
plak mei namme oan hannel, forkear en
niverhyt, Nijlan bleau in boeredoarp. It
wie sa, dat it doarp yn ’t earstoan suver
allinne bistie üt tsjerke, herberge én
pleatsen. In buorren wie der suver earst
net. Dy üntstie pas yn de 17e en 18e
ieu en oan 1816 ta bistie dy buorren
üt net mear as tweintich huzen en dêr
Wennen dan noch wer lju yn dy’t har
brea oan de boeren fortsjinnen:: timmer-
Iju, fervers, bakkers en küpers. Oan 11-
kernóch 1660 ta wie it foar de boeren
in opgeande tiid. Nei dat jier sakken
de büterprizen. Ek dè büterproduksje
sakke en mei namme yn 'e foarste hel
te fan de 18e ieu. De oarsaek wie de
fépest. Ek wienen der in soad oerstrea-
mings. De twadde helte fan de 18e ieu
wie wer in opgeande tiid. It wie foar
Nijlan ek in tiid fan konsintraesje fan
macht. Oeral yn üs lün forwaerd de de*
mokrasy ta olicharchi. Yn Wymbritsera-
Als de zaterdagmiddagsluiting in combi
natie met de koopavond wordt aan
vaard, blijven er nog altijd ongeveer
53 uren over om te winkelen. Op het
eerste gezicht is dat een ruime marge
voor de meeste mensen die een 40-urige
werkweek hebben. Dat valt evenwel te
gen, omdat ook gerekend moet worden
met de tijd die men kwijt is aan ver
voer naar het werk. De werkelijke tijd
die overblijft voor winkelen is minder
dan winkelopeningstijd minus werktijd.
Voor degenen die het winkelen als re
creatieve bezigheid ervaren, kan de
voorgestelde regeling van de werkne
mersbonden: een koopavond in ruil voor
de zaterdagmiddag, een beknotting zijn
van hun mogelijkheden. Voor winke
liers kan dat verschillende gevolgen heb
ben. Het koopgedrag verschilt per goe
de oergong stadich en geleidelik gien en
yn it bigjin nei de Herfoarming moatte
de tsjinstellings tusken stanpunten en
tusken minsken persoanlik net sa great
west ha. Yn Nijlan wie it sa, dat-tri-
tich jier nei de Herfoarming de Her-
foarme gemeente noch in Roomske tsjer-
fad ha koe. Yn de earste helte fan de
17e ieu wie in great part fan de ynwen-
ners fan Nijlan noch Roomsk. De Her-
foarme tsjerke krige pas mear lidma
ten doe’t it foar net-lidmaten ünmoog-
lik. waerd om to stimmen en om yn of-
fisjele funksjes keazen to wurden. It
tal Roomsken sakke yn ’e twadde helte
fan de 17e ieu, mar it ble^u der wol.
Der wie foar harren ek in pastoar. Dy
wenne to Easterein en bitsjinne fjouwer
saneamde „krytjes” mei elk in alter. Ek
yn Nijlan wie yn in pleats in skültsjer-
ke mei in alter, opskik, gewaden ensfh.
De pastoar kaem mei in skip of geande-
foet troch it lan mei de pols, al sleatsje-
springend, om de mis to lézen, to do
pen en bern to ünderrjochtsjen.
Yn de Herfoarme tsjerke wienen der de
doomny’s. Earst wiene it üttreden muon-
tsen, letter bistudearre lju fan 'e akade-
my fan Frjentsjer. Der is wol forskaet
tusken: Johannes Petri Hichtumannus,
ien fan 'e earste Ffyske dichters; Da
niël Dammius, dy’t it ta in professo-
raet yn de filosofy bringt, mar ek ds.
Antonius Blankendael, dy’t süpt, 'dron
ken troch it doarp giet, fjochtet yn 'e
herberge en tsjerkejild yn eigen büse
stekt. Der binne doomny’s dêr’t in soad
oer opskreaun is (net sokke béste). Der
binne oare, dêr’t men suver neat oer
De werknemersbonden vinden dat het
winkelpersoneel recht heeft op een vrije
zaterdagmiddag. Zij stellen daarom het
volgende voor:
een vrije zaterdagmiddag;
één koopavond tot 9 uur ’s avonds;
één vrije dag per week (niet de za
terdag).
De discussies concentreren zich op de
twee met elkaar in verband gebrachte
elementen n.I. een koopavond en een
vrije zaterdagmiddag vanaf 2 uur. Hier
na volgen enkele argumenten voor en
tegen de zaterdagmiddagsluiting en
koopavond.
Daarbij moet rekening gehouden wor
den met de wens van consumenten om
boodschappen te doen na hun werk.
Lukt het hierbij aansluitende winkeluren
te vinden, dan zal het mogelijk zijn om
een efficiënter gebruik te maken van*
het winkelapparaat. De drukte in de
winkels wordt dan ook beter gespreid.
Een andere overweging die heeft mee
gespeeld bij de voorstellen tot wijziging
van de winkelsluitingswet is de veran
derde werktijd van grote groepen werk
nemers die niet in de detailhandelssec-
tor werkzaam zijn.
De frijsinnige geast, dêr’t Nijlan yn
libbe, sil makke ha, dat har yn it doarp
om de saek fan it leauwe gjin wylde ta-
frielen ófspile ha. Dochs moat der wol it
lytse byldestoarm west ha. De prachtige
grêfsark fan past. Kempo Hottinga, dêr’t
de forstoarne op ófbylde stiet yn litur-
gysk gewaed, is skeind. De pastoar mist
syn noas en de miskelk mei’ de hosty,
dy’t er fêsthaldt, binne ek fornield.
Guon minsken hawwe noch de gedach
te, dat Fryslan yn 1580 fan it iene stuit
op it oare fan Roomsk Kalvinistysk
waerd. Dat wie sa net. Ek yn Nijlan is
ra»
inr
3
3
3
