VLAANDERE
DE LIEFDE-
OP DE PROEF
I
I 9R
o
KAPPIE EN DE KRAAK-KRAKERS
Jelle Jaarsma
25 jaar „plysje”
Rabobank C3 Nu reeds het eerste
geö en goede raad
Als je es ’n fijne broek
wilt hebben
corduroy, spijker, terlenka/wol,
smalle en wijde pijp, bandplooi
II
II
autoreisprogramma
verkrijgbaar bij uw RABOBANK!!
7
Twaalf en half jaar in Makkum
I
l
l
l
l
Pagina 2
BOLSWARDS NIEUWSBLAD
WOENSDAG 22 NOVEMBER 1978
4
C3
LU
Haedstik 3
(Wurdt fuortset)
COP. MARTEN TOONDER
CM
CC
FEUILLETON
Wordt vervolgd
■reizet
MAAR ZE ZITTEN!!
bij:
SPECIAALZAAK VOOR
KINDERSCHOENEN
in 10 wijdtematen
Sinds 1966 behoort Jaarsma tot de
rijkspolitie rayon Makkum van de groep
Wonseradeel. Toen Jaarsma in Makkum
kwam, was hij hier „tweede man" achter
de rayon-commandant opper A. Scheep
vaart Wat de heer Jaarsma in het
bijzonder trof waren de bijnamen die de
Makkumers hadden. „Als ik ergens op
afgestuurd werd sprak ik de mensen wel
eens aan bij hun bijnaam, zonder zelf te
weten dat ze anders heetten. Een enkele
keer is mij dit wel eens niet in dank
afgenomen, maar ja, ik wist niet anders,
aldus de heer Jaarsma.
Deze 1214 jaar in Makkum heeft de
politie in toenemende mate te maken
nou ris in pear wike fakansje to nimmen, hwant earlik
sein: Klaes hie trochpakt om de diploma’s sa gau
müglik to he Ij en. De leararen hi ene harren bisaud oer
syn trochsetten.
Nou’t de dei mei de notaris efter de rêch wie, en de
feestrüs oan kant, wiene „baes Klaes” en syn heit
Jelmer togearre yn ’e winkel om de boel ris even troch
to nimmen en om to sjen hwat der sahwat wêze moast,
en by hwa’t hy it geskikste syn ynkeapjen dwaen koe.
Se sizze dan wol ris, it is ien-tüt-mem, mar it is sa, de
iene jowt faek hwat mear koarting as de oare, hwat
greater de bistelling, hwat mear as men jin op healwei
tomjitte komt. Soks sei him seis; elts mei in goed
oardiel, koe soks wol bigripe.
Klaes wie wol fan oannimmen, en hy soe fansels heits
rie opfolgje, mar earlik sein, hy foun nou, dat it sa wol
ta koe, en in bytsje eigenwiis sei er: „Ja, heit, ik haw
alles fan jo yn tank oannommen, hwat jo niiskrekt sa
fordütst ha, mar ik wol nou ek foar it doarp wêze, dat ik
it to sizzen ha, en jo net mear.”
Jelmer seach syn soan wol hwat forheard oan. Hy koe
der net oer üt, dat Klaes sa tsjin him ütfoel, en doe’t
Klaes even nei heit seach, dat syn wurden hwat to hurd
bitearden, bidimme er him hwat.
Hy sei: „Sa’t ik it sei heit, klinkt jo miskien hwat botyn
’e earen, mar ik mien it net sa, dat jo nou tinke, dat ik
heite rie net oannimme wol, en heit oan ’e kant skou.
Mar it leit hwat oars, as doe’t heit jong wie.”
XIV
Bert weet meer dan Ida
Einlings en to’n lésten wie it dan safier, dat de notaris
kaem, om alles fêst op papier to setten, dat hie pake en
ek syn heit en dy sa wold. Nedich hie soks net west,
mar it wisse foar it ünwisse, hie pake sein, en der foei
neat tsjin yn to bringen.
It wie foar harren in bytsje in feestlike dei, en yn it
doarp wiene forskate lju, dy’t de flagge üt hiene. De
paken en beppen oan wjerskanten wiene dy dei noege
foar in feestlik miel yn ’e seal fan ’e doarpsherberge.
Seis muoike Lys kaem mei omke opsetten, om dy dei
mei to fieren. Hja wiene net forgetten, dat Nynke
harren sa faek bysprongen hie, as hja yn it near sieten.
Der stiene forskate potten en kuorren mei blommen op
’e toanbank.
Klaes seis foun it wol moai, dat biwiis fan meilibjen,
mar sa’n prestaesje hie it net fan him west, wie syn
miening. Hy koe nou ien kear goed meikomme, dat wie
in jefte, neffens him. Mar de wil om troch to setten, dêr
kaem it op del!
verkeer meer. Zelfs niet in de smalle dorpsstraat. Waar hij stopt
en de wagen een eind weg zet, op een smalle parkeerstrook.
Lopend gaat hij naar de woning waar hij Wil van der Ven weet.
En belt aan. Lang en doordringend. Blijkbaar ligt de bewoonster
al in bed. Het is intussen bijna middernacht. Het duurt even
voor Frans ziet, dat er licht wordt gemaakt in de kleine hal. Er
gaat een ketting op de deur, die daarna wordt ontsloten, maar
slechts op een kier opengaat. Een vrouw met angstige blik kijkt
naar de man, die buiten staat.
„Hallo, Wil. stottert hij, „sorry. maar ik heb je nodig.
Haar blik verandert als bij toverslag. De deur gaat weer dicht.
Frans hoort dat de ketting er weer afgeschoven wordt. Het
volgende moment gaat de deur wijd open. Hij ziet enkel twee
half ontblote armen, die zich naar hem uitstrekken. En gaat naar
binnen.
„Frans, lieveling. De armen worden om hem heen geslagen.
Hij voelt haar warme lippen op de zijne, gulzig en verlangend.
Het is hem, alsof een verdovend middel zijn uitwerking begint te
krijgen. Werkuigelijk gaat hij haar kussen beantwoorden.
Hy hie wol ris sjoen, hoe ’t mem dat die, as hja
it in bytsje by holp, hwannear ’t hwat skurf like, en. it
net alhiel nedich wie, om der in ferver foar komme to
litten. Dat koe dan wol ris op in oar jier wer.
It ürelean wie noch al djür, en it sparre har frij hwat üt,
dat doe ’t Klaes mei syn oanbod oansetten kaem, hie
mem dêr bést mei op ’t skik west! In potsje ferve hie se
al ridlik gau oan Klaes jown, mei in greate kwast, en in
lytsere foar de hoekjes. Se wiene al ris earder brukt,
mar mem hie se sa skjin as süker. As hja dat ek net
dien hie, koene se net mear brukt wurde. Hja wie,
hoewol ’t hja in rike boeredochter wie, dochs sunich fan
aerd, en Jelmer ek!
Sa rekke Klaes dus oan it fervjen. It heugde him letter
noch as de dei fan juster.
„Mem”, róp er, „wolle jo my noch in lyts potsje mei
ferve jaen?”
„Hwat seiste?” andere mem. „It is nou dochs noch net
leech?”
„Sjoch mar ris, mem; ik kin der gjin drip mear üthelje!”
Mem üt in draef nei Klaes. Hwat se doe seach, wie slim,
hwant mei de hannen yn ’e hichte raesde se it üt:
„Hwat is hjir to rédden?” röp syn heit, dy’t krekt in
klant yn ’e winkel holp, en op it lüd gerop fan syn frou
oanfleanen kaem.
„Moatst ris sjen hwat Klaes ütheefd hat! Hy soe my
helpe de treppen hwat by to fervjen, mar nou hat hy
der in laech op smard, dat it wit hoe lang duorret, ear’t
it droech is, en oan ’e soallen fêst sitten bliuwt!”
Syn mem koe der wol om skrieme, mar syn heit, dy’t it
laitsjen hast net litte koe, sei: „Dou moatst sa mar
rekkenje, hy hat it goed bidoeld, en dat is forkeard
ütpakt. Ik lit de ferver komme, en dan is dat ek wer
klear.”
Hwat wie Klaes doe bliid, dat syn heit him sa byfoel,
hwant oan memme eagen to sjen, hie hy it gans
forbruid!
Al dy brike setten skeaten him yn ’t sin, doe’t hy letter
alle diploma’s hie, en dus heit syn plak ynnimme koe.
Pake Klaes wie al hiel üt ’e skroeven, doe’t syn
pakesizzer him it nijs forte 1de, dat hy nou klear wie om
heite plak yn to nimmen.
„Nou jonge,” sei pake. „wy binne allegearre oh, sa
bliid, datst nou klear bist, om yn ’e saek to stappen,
mar dou moatst earst even ütpüste.”
Nynke en Jelmer wiene it al hiel iens mei pake syn
miening, en der waerd nou bisluten, dat de notaris it
mar biskriuwe soe op de oare moanne.
Dan soe Klaes dus as eigner ynskreaun stean.
Fansels soe Jelmer syn soan noch wol ta stipe wêze,
mei it ynkeapjen fan alles hwat nedich wie foar de
winkelman en foar de hüshaldlike artikels en foar it
tün- en boerebidriuw. En Jelmer hie Klaes oanret, om
fan A. J. Heldoom-Huisman
gekregen met de rekreatie en de water
sporters. Daarnaast is het verkeer op de
weg veel intensiever geworden. Het
rayon Makkum telt momenteel 5 politie
mensen. Rayoncommandant is de heer
Dokter. „Metelkaar hebben wij een
hecht team dat op een heel plezierige
manier samenwerkt; de onderlinge ver
standhouding is geweldig,” aldus de heer
Jaarsma. De jubilaris heeft als hobby
filmen. Hij filmt het liefst typische
dorpsfiguren en bouwwerken. Voordien
was hij een verwoed antiekverzamelaar.
In verband met de studie zijn andere
zaken opzij gelegd. Zo is Jaarsma be
stuurslid geweest van de buurtvereniging
en penningmeester van de oudercom-
missie van de Gereformeerde Kerk in
Makkum.
Ter gelegenheid van het zilveren jubileum
houdt de familie Jaarsma vrijdag 24
november a.s. van 20.00-22.00 uur in „De
Waag" in Makkum een receptie. Iedereen
die de gelukwensen wil aanbieden is dan
van harte welkom.
...It greate offer.
door G. de Boer
2 Kapie maakte voor de zoveelste maal die dag zijn geld
kistje open om de inhoud na te tellen. Maar hoe hij dat ook
deed, de uitkomst was steeds hetzelfde.
Vijf-en-vijftigprevelde hij, .Zes-en-vijftig!
En geen muntje méér. Het is om er sakkerig van te worden!
Ik kan natuurlijk naar de bank gaan voor een lening
Maar dat zou betekenen, dat ik de hele Kraak in onderpand
heb gegevenHet is ja Slim!”
Hij telde zijn geld nog een keer na, en verviel toen in een
somber gepeins.
MAKKUM - Een dezer dagen is het 25 jaar geleden dat Jelle Jaarsma
in dienst trad bij de politie. Gelijktijdig zal hij dan 12*/2 jaar deel uit
hebben gemaakt van de rijkspolitie rayon Makkum van de groep
Wonseradeel. Er is veel veranderd bij de politie vergeleken met 25
jaar geleden. De heer Jaarsma verliet in 1953 de militaire dienst en
begon zijn loopbaan bij de gemeentepolitie te Dordrecht. Als gewone
burger kreeg men toen direkt al een uniform aan. Tegenwoordig
wordt men opgeleid op een politieschool. In Dordrecht leerde
Jaarsma ook zijn vrouw Truus kennen. Het jfezin telt 3 dochters en 1
zoon.
Tegenwoordig ziet men - vooral op het platteland - de politie maar
weinig meer op de fiets. De surveillance wordt in hoofdzaak per auto
uitgevoerd. De heer Jaarsma vindt het rijden met de auto niet
bevorderlijk voor het kontakt met de bevolking. Men streeft er dan
ook naar het rijwiel weer meer te gebruiken. Vooral in de wooncentra
geeft dit een hechtere band met de burgerij.
De heer Jaarsma is best tevreden
met zijn standplaats Makkum, al is in
de 12/4 jaar dat hij in het rayon
Makkum dienst doet, wel het één en
ander veranderd. Neem alleen bij
voorbeeld maar de mentaliteit van de
mensen. Oud-Makkum is wel zo’n
beetje oud-Makkum gebleven. In de
nieuwbouw van Makkum heerst bij
voorbeeld een andere sfeer dan in de
kom van het dorp. In tegenstelling
tot een aantal jaren geleden ziet de
heer Jaarsma de politieman zijn
werk steeds meer verrichten op het
terrein van de maatschappelijke en
sociale verhoudingen.
De heer Jaarsma is geboren in Rotter
dam, waar zijn vader Jurjen Jaarsma
veldwachter was in dienst van de ge
meente Barendrecht. In 1934 werd zijn
vader veldwachter in Tjerkwerd in dienst
van de gemeente Wonseradeel. In 1947
verhuisde hij naar Ferwerderadeel, waar
zijn vader groepscommandant werd. Na
de vervulling van de militaire dienst,
waar Jaarsma bij de zware tanks zat,
koos hij in 1953 voor een baan bij de
politie. Aanvankelijk was de bedoeling
bij de rijkspolitie, maar bij de keuring
bleek hij hiervoor niet geschikt te zijn,
omdat hij te klein van postuur'was. Hij
werd aangenomen bij de gemeentepolitie
in Dordrecht. In de vrije tijd moest een
cursus worden gevolgd, die opleidde voor
het politiediploma.
Politie-auto’s werden in die tijd nog niet
gebruikt. Het eerste salaris was f 148,-
per maand, daar moest dan nog f 95,-
kostgeld af. De dienstkledingtoelage in
die jaren was ook maar gering. Menig
politieman liep dan ook met stoppen in
de broek. In 1957 kwam Jaarsma bij de
gemeente-politie in Franeker. Een jaar
later werd dit rijkspolitie. Bij het korps
rijkspolitie is het mogelijk dat men
overgeplaatst wordt naar een andere
standplaats. Of in het belang van de
dienst, zoals dat heet. In de periode
1960-1966 was de heer Jaarsma rijkspo
litieman in Birdaard. Hij was daar alleen
voor het dorp en de naaste omgeving.
Vele kilometers zijn dus per fiets afge
legd. „Ik heb hier een mooie tijd door
gebracht met veel „solo-werk”, aldus
Jelle Jaarsma.
Eén ogenblik laait er een wilde woede in hem op en bekruipt
hem de neiging de deur in te trappen. Maar hij bedenkt zich.
Geruime tijd staat hij voor de deur. Tot hij enigszins is gekal
meerd.
„Ina,” roept hij met beheerste stem, „dit is niet de oplossing.
Maak de deur los, dan kunnen we het uitpraten.”
Aan de andere kant blijft het stil. Of Ina slaapt óf ze houdt zich
zo.
De man onderneemt nog één poging: „Ina, weet wel watje doet.
Als je me er niet inlaat zijn de consequenties voor jouw
rekening!”
Het kommentaar blijft weg. Nog enige tijd blijft hij besluiteloos.
Dan doemt opeens het beeld van de glimlachende wil van der
Ven voor hem op. Een diepe zucht slakend, draait hij zich om op
zijn schreden, loopt de trap af, rechtdoor naar de garage. Er ligt
een verbeten trek op zijn gezicht, als hij de metalen kanteldeur
omhoog drukt. Even later zit hij achter het stuur van de Merce
des en rijdt met een vaart naar buiten, de oprijlaan af, de weg
op. En hoort niet, dat in het huis een raam is opengeschoven en
een vrouwenstem schreeuwt: „Frans, Frans!”
De ,man achter het stuur heeft de pijp naast zich neergelegd op
de zitting. Het is nu stil op de hoofdstraat van het dorp, als hij er
door rijdt. Enkel bij de cafetaria staan enkele jongelui zich te
goed te doen aan een of andere consumptie. Maar Frans ziet het
nauwelijks. Eenmaal buiten het dorp verhoogt hij de snelheid,
zodat hij binnen een half uur de autoweg bereikt. Ook hier is het
niet meer druk, dieper duwt hij de gaspedaal in, passeert met
grote, snelheid het circuit Oudenrijn en een maal op de weg naar
Den Bosch rijdt hij plankgas. Pas bij de afrit naar Kerkdriel
remt hij af. De wijzer van de snelheidsmeter loopt met een vaart
terug. Hij weet nu de weg naar het dorp. Nu is er helemaal geen
nóg de beide vurige plekken van de achterlichten gezien. Tot ze
niets meer zag en enkel nog het wegstervende geluid van de auto
hoorde.
Haar eerste gedachte was: hij gaat naar Jannie. Als hij ’t doet, is
’t mijn schuld. Hoe kon ik zo stom zijn.
In bed heeft ze liggen huilen. Maar dit gaf geen oplossing.
Misschien bedenkt hij zich, hoopte ze. En bleef wakker. Tot ze
hoofdpijn voelde opkomen. Ze nam een paar tabletten in.
Ditmaal hielpen ze niet. Zodat ze in arrenmoede naar beneden
liep en zich een borrel inschonk. Die heb ik nodig, wist ze. Die
heb ik nog nooit zo nodig gehad als op dit moment.
Terug in bed probeerde ze te slapen. Het bleef beperkt tot
onrustige sluimeringen, waaruit ze met schrik ontwaakte, naast
zich voelende, maar het andere deel van het bed bleef
onbeslapen.
Nu is ze er echt beroerd aan toe. Om zes uur loopt ze de
volgende morgen al beneden. Hoewel ze anders thee zet, neemt
ze nu het filterapparaat en maakt koffie voor zich klaar. Sterke,
zwarte koffie. Maar de hoofdpijn blijft. Ook de sigaret geeft
geen soelaas.
In de salon hangt nog de tabakslucht. Loopt ze anders na het
opstaan meteen naar het raam om dat te openen, omdat het des
morgens zurig ruikt van de rook, nu gaat ze in een stoel zitten en
kijkt naar de plek, waar Frans gisteravond heeft gezeten. De
slordig neergegooide krant nog op de vloer.
Verwezen zit ze voor zich uit te kijken. En rilt. Of het van de
koude is, weet ze niet. Ze heeft enkel haar nachthemd aan en
een slipje. De ochtendjas is in de kast gebleven. Ze hield het
niet meer uit op de slaapkamer.
„Frans.prevelt ze in pure ellende, „kom terug..wat moet
ik zonder jou?” Met haar handen voor ’t gezicht begint ze weer
te huilen. Bijna geluidloos. Doch opeens heft ze haar hoofd op.
Een nieuw idee is in haar opgekomen. Misschien is hij wel naar
een hotel gegaan. Hier in de omgeving. Die gedachte geeft haar
weer nieuwe moed. Ze gaat hem halen. Zo mag het niet blijven.
Ze is bereid alles te vergeven en er nooit meer over te praten.
Als hij maar terug wil komen.
Energiek staat ze op, gaat naar boven en kleedt zich aan. In een
sneltreinvaart. Tien minuten later rent ze naar de garage, start
de VW en rijdt weg. Door het nog stille dorp. Bij het enige hotel,
dat dit dorp rijk is, remt ze af en kijkt. Er staat een melkauto te
„En bezuinigen kan ik ook niet!” mompelde hij triest. „Hoe
kan ik nu de scheepswerf betalen die het bakboordlicht heeft
gerepareerd! Of anders Nanko Pot, die de proviant heeft
geleverd! Of Sepke Buultjes, die de kolen heeft gebracht!
Jong, jong, wat een bult schuldeisers zijn er eigenlijk!” Op
dat moment werden voetstappen hoorbaar, die Kappie’s hut
naderden, en even later werd de deur geopend!
„Daar heb je er al een!” prevelde Kappie, terwijl hij ge
schrokken met geldkist en al onder zijn bureau dook.
„Laat ik zorgen dat ik er niet ben!”
lossen. Ze ziet op het eigen parkeerterrein van het hotel vijf
wagens, maar niet de Mercedes van Frans. Dus rijdt ze naar het
volgende dorp, maar ook daar geen Mercedes. Nog verder naar
de stad. Waar ze alle hotels kent. En gaat ze allemaal langs.
Ondertussen wordt het drukker op de weg. Het is al bij half
negen als ze constateert, dat de tank bijna leeg is. En het kan
zijn, dat Frans al vertrokken is, beseft ze. Vroeg weggereden
misschien. Verder zoeken heeft geen enkele zin meer.
Bij de garage van haar vader staat haar zusje Eefje een klant te
helpen. Ze kijkt verrast op, als ze Ina ziet. „Jee..wat ben jij
vroeg? Moet je heen?”
Op dit moment bedenkt Ina, dat ze een vader in het ziekenhuis
heeft liggen. Die zeer ernstig ziek is. Dus antwoordt ze: „Naar
vader. Nog iets over hem gehoord?”
„Kees heeft gisteravond nog gebeld. Vaders toestand was
onveranderd.” Ze haalt haar schouders op en dit gebaar spreekt
meer dan woorden. Eef ziet geen herstel meer. Het is misschien
nog een kwestie van dagen; uren zelfs.
Automatisch begint ze de tank te vullen. „Weet Frans het al?
Waar was-ie?”
„In een hotelletje, bij Zaltbommel,” antwoordt Ina, proberend
haar stem zo neutraal mogelijk te laten klinken.
„Jee, en je hebt zowat alle hotels afgebeld eergisteravond.
„Stond niet in het telefoonboek,” fantaseerde haar zuster. „We
zijn gisteravond samen bij vader geweest.”
„Frans schrok zich natuurlijk wild,” meende Eef.
Ina knikte. „Allicht. Zo’n mooi gezicht is het ook niet.” Hoewel
ze heel veel van haar vader houdt, ziet ze er tegenop naar het
ziekenhuis te gaan. Maar ze heeft a gezegd, dus rijdt ze na het
tanken naar het grote ziekenhuis.
De vrouw wordt terstond tot de zieke toegelaten. Ina bemerkt
geen verandering in gunstige zin. Er zit nu een andere zuster
aan zijn bed. Ze leest een boek. De infuus werkt door. Van
Walsoorden ligt met open ogen omhoog te staren. Of hij zijn
dochter heeft herkend, weet Ina niet. Ze zegt iets bemoe
digends, maar wat voor troostwoorden kan ze voor deze
ongelukkige man vinden? Ze heeft ze immers zelf zo hard nodig?
Binnen een kwartier staat ze weer op straat. En is besluiteloos.
Ina ter Scheure heeft die nacht nauwelijks een oog dicht gedaan.
Enkel geluisterd, of ze de Mercedes hoort terugkomen. Maar
alles blijft stil in het dorp. In de nacht is hier praktisch geen
verkeer. En wat er langs komt kan ze, als dochter van een
garagehouder, aan het geluid van de motor herkennen. Het is
van alles, behalve een Mercedes.
Bij het ochtendgloren is ze dodelijk ongerust. Beseffende, dat
ze het verkeerd heeft aangepakt. Ze heeft hem willen straffen,
door hem buiten de slaapkamer te sluiten. In de mening
verkerend, dat hij dan wel naar de logeerkamer zou gaan. Daar
is ook een opgemaakt bed en daar had zij zijn pyama,
jtandenborstel, zeep, handdoek en scheerapparaat neergelegd.
Hetgeen aan duidelijkheid niets te wensen overliet. Instee
daarvan ging hij naar de garage en reed weg. Ze heeft, verlamd
|van schrik, in haar bed liggen luisteren. Het kan niet mogelijk
zijn, dacht ze. Dit kan hij me niet aandoen. Doch toen ze de
Mercedes hoorde starten, is ze het bed uitgesprongen, het raam
geopend en had hem geroepen. Zonder resultaat. Ze had enkel
2-110
