1
I
De Nuts-Spaarbank te Workum.
WOENSDAG 22 NOVEMBER 1893.
Dit Blad verschjjnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
uur.
deze gebeur-
men
Dit laatste
het is i misaën, in de dagen toen ze dreigde te vallen, j
Vant die tijden zijn er geweest!
1
Y. KUIPERS, FIRMA H BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM
een
van
men
populair geworden instellingen van ons Depar
tement, werd in ’t leven geroepen, dan klopt
ons harte van innige blijdschap, omdat wij het
werk door onze i
eere zien bekroond.
maar
eene
Visser niet op den 13 September van
t t verworven
schier de geheele Neder-
In ons nummer van Zaterdag maakten wij
met een kort woord melding dat het departe
ment «Workum” der Maatschappij tot Nut
van ’t Algemeen Donderdag j.l. eene feestelijke
bijeenkomst hield naar aanleiding van het 75-
jarig bestaan der Spaarbank. De bank is op
gericht 10 November 1817 en was de eerste
van dien aard in Nederlanddoor omstandig
heden moest de herdenking van
tenis een jaar worden uitgesteld.
De Voorzitter van het departement schetste
in eene keurige openingsrede de gebeurtenis
sen in de eerste jaren van het departement
daarbij wijzend op de breede en stevige grond
slagen toen gelegd, waarop later konde worden
voortgebouwd.
Daarna werd door den Secretaris van de
Spaarbank verslag uitgebracht omtrent de wor
ding en geschiedenis der Bank waaruit wij
onder anderen na de korte inleiding waarin
hij schetste het aangename van de winterver-
van het Departement, het volgende
De commissie stelt voor aan Z. M. den Ko-
ning wiens gunstige gedachten omtrent de
Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen zoo be
kend waren bij adres te verzoeken de spaar-
voorvaderen begonnen,J met banken in dezen als zoodanige publieke autho-
l riteiten te beschouwen
Ware onze mede-commissaris de heer Tjebbe
het vorig
jaar door den dood uit ons midden weggeno- I
men dan zoude het feest waarschijnlijk op I genomen
ongeveer den 75 verjaardag zelve hebben plaats i zou
gaderingen
ontleenen
En wordt het genot niet verhoogd bij de
gedachte, dat men bij elkander komt als leden
van eene vereeniging oud van dagen,
jeugdig en frisch en rein van gemoed
vereeniging die de sympathie heeft
of afgedwongen van
landsche bevolking, een vereeniging, wier leden
in ’t algemeen zich geheel belangeloos wijden
aan alles”wat strekken kan om de vele goede
instellingen door haar gesticht in stand te hou
den en, zoo mogelijk haren werkkring uit te
breiden, overtuigd als zij zijn, stuk voor stuk,
van het schoone doel der maatschappij
En wanneer wij dan worden genoodigd op
zoo’n winterbijeenkomst om
Onzes erachtens dwalen zijlieden die hierin
«het laatste veronderstellen.
»De tijden hebben de zeden verandert, de
- - en
«naarstigheid zijn niet meer in die ernst en
«eenvoudigheidmet welke onze voorvaderen
«haar kenden, de behoeften zijn vermeerdert,
«en vandaar de ergste kwaal der samenleving
«die onze voorvaderen slechts bij name kenden
«of dan eens in volle tooij te voorschijn brach-
«ten, wanneer zij het wangunstig oog eens
«naburigen Vorst door hare schittering moesten
«beduiselen en verblinden, wij, dit zult Gijlie-
I «den reeds besluiten, wij bedoelden de Spil of
«Praalzucht, die doodelijke vijandin van alle
«welvaarten welke men wenscht door deze
1 «instelling wederom terug te doen keeren tot
«de oude banden.”
Geen kassierskas alzoo, maar bewaarkas, en
wat bewaarders past: soliede belegging der
penningen en gevolgelijkkleine rente.
Echter, toen in de volgende jaren de Bank
maar weinig vooruitging, beloofde men toch
een tiental jaren 4 pCt. rente van de inge-
Het reglement door de commissie voorgedra
gen, werd bijna geheel zonder wijzigingen vast
gesteld; alleen met artikel 13, geen genoegen
dat voor den trésorier (volgens art.
’t bestuur bestaan uit 4 leden en een
trésorier) een jaarlijksch salaris van f 400 vast
stelde, en besloten dit salaris voorloopig onbe
paald te laten.
De in te leggen sommen moesten zijn f 0.25
of veelvouden daarvan3 pCt. intrest werd
beloofd zoodra de ingelegde som tot f 25.» was
gestegen; voor c"~ ,-,~1--
geen intrest, terwijl wanneer men den inleg
Dit doel was goed en de wetenschap daar
van is dan ook de kracht geweest waardoor
Prijs per kwartaal 70 oent franco per post 85 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 1 5 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement Is de prijs belangrijk lage
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1
Advertentiën Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
dat ons departement in dit opzicht alle andere
departementen in Nederland vóórging zoo
werd de eerste spaarbank der maatschappij den
10 November 1817 hier ter stede geboren.
Tot bestuurders werden benoemd de heeren
commissieleden vorengenoemd en de heer Gauke
de Tempe van wie de heer van Beijma thoe
Kingma het schatmeesterschap op zich nam.
Aan het bestuur van stad en provincie werd
van haar bestaan kennis gegeven, eene adver
tentie in de courant lichtte ’t publiek voor en
werd de eerste zitting der spaarbank gehouden
op Maandag den 5 Januari 1818 ten huize
van Wijbe Minks, kastelein in »’s Lands Wel
varen.”
Andere Departementen volgden Workum’s
voorbeeld, Haarlem een der oudste Departe
menten ’t eerst, terwijl de commissie al spoedig
werd vereerd met de vriendelijke aanzoeken
zoo bij geschrifte als bij monde der commiten-
ten wegens de Departementen Leeuwarden,
Sneek, Marsum en Harlingen, ter mededeeling
van het Reglement van de spaarbank alhier
opgericht.
Nadat de spaarbank 5 maanden had gewerkt
deed de commissie, alhoewel daartoe niet zoo
spoedig gebonden, verslag aan het Departement
van de eerste stappen die de jonggeborene had
gezet op den levensweg begrijpende dat de
nutsleden nieuwsgierig waren.
En zoo zegt de commissie
zij konde daaraan met blijdschap voldoen 1
Ingelegd was een bedrag van f 2625 en
terug betaald f 105.22’.
Of het ingelegde kapitaal werd gestort bij
de Nederlandsche Bank blijkt niet, evenmin of
vorenbedoeld request om daartoe te geraken
aan Z. M. den Koning werd aangeboden.
Hoogstwaarschijnlijk is op dat verzoek een
weigerend antwoord ontvangen althans wij
I
eggen der penningen in intrest
van welken aard of afkomst,
gebad.
Het voorstel daartoe werd het eerst door
hem gedaan. De spaarbank-commissie meende
dat dit jubileum niet onopgemerkt mocht voor
bijgaan doch stelde de herdenking om boven
genoemde reden een jaar uit. U allen zult
het genomen uitstel zeker billijken.
Het departement «Workum” viert feest en
niet zonder reden!
Hij was het die reeds in 1817, den 10 No
vember, de spaarbank oprichtte, ten doel heb
bende, zoo luidde art. 1 van ’t reglement van
die dagen
«Om gelegenheid te geven aan ieder on-
«verschillig waar ter plaatse woonachtig en
«wel bijzonder aan den mingegoede om van
«zijne dagehjksche verdienste eenige penningen
«te vergaderen en rentdoende te beleggen, om
«na eenigen tijd dezelve weder te kunnen ge-
«bruiken, wanneer er omstandigheden zich voor-
«doen waarbij met nut, gebruik van deze in-
«gelegde penningen zal kunnen worden ge-
«maakt en alzoo eene spaarzaamheid, die oude
«deugd der Nederlanders, wederom op te wek-
«ken”.
In de algemeene vergadering van het De
partement van den 17 September bevorens was
eene commissie benoemd bestaande uit de hee
ren Mr. Wijbo TuinhoutHeebie Coopmans,
K. E. Brunger en Julius Matthijs van Beijma
thoe Kingma om te overwegen en te onder
zoeken of het mogelijk zoude zijn te Workum
naar het voorbeeld van Edinburg in Schotland
eene spaarbank op te richten.
Uit het rapport dezer commissie blijkt dat
dit voorbeeld niet door haar werd gevolgd.
Wij lezen daarin:
«Dan, den aard van deze, als willende een
«bestuur over de bijzondere kas der deelnemers
«uitoefenen deed ons deze inrichting af keuren;
«vooreerst stelt het eene voogdijschap over den
«mingegoede daar en hetwelk toch de kies-
«heid van fijngevoelenden, welke men zoo
«dikmaals bij den zuinigen en ijverigen min-
«gegoede Nederlander aantreft, ten eenenmale
«stoot en aan het heilzaam doel zelve eene
«stagnatie zoude kunnen te weeg brengen
«waardoor het geheel nutteloos zoude kunnen
«worden”, enz.
Verder dat de moeilijkste operatie der te
openen spaarbank
ingelegde gelden op
was de wijze waarop de
een «wieze en zekere”
voet zouden kunnen worden belegd.
Reeds waren informaties hieromtrent inge
wonnen bij den heer Thijs Feenstra te Leeu
warden directeur van het administratie effec-
tekantoor aldaar, doch zonder gevolg, waarom
zij hoopt gebruik te kunnen maken van het
octrooi der Nederlandsche Bank d.d. 25 Maart
1814, waarbij aan publieke authoriteiten vrij
heid werd gegeven om daarin gelden te stor
ten tegen intrest, met belofte deze op aanvrage
den° dag te her- we(^er terug te kunnen bekomen.
denken, waarop vóór 75 jaren eene der meest
lezen in het verslag der Bank over 1818
«Het on wiss'-
rentdoende t
«zocals de treurige ondervinding ons allen heeft
«geleeraard, in de jongst verlopene jaren, deed
«ons wel is waar dikmaals huiveren bij de op l
«deze eenigste weg van belegging der inge-
«brachte penningskens, dan, hetzij de goede,
«heizame bedoeling van u'ieder proeve, hetzij
«de blinde fortuin, of wel den voorspoed en
«aanwinnenden
«sterd vaderland of de algemeene zucht der
«mogendheden tot vrede, wij hadden geen ver-
«lies op de belegging der gelden, ja, integen- «oude Nederlandsche kloekheid, nijverheid
«dee! deze eerste proeve werd zelfs met eenige
«winst bekroond”.
Een genot is het Dames en Heeren
een kleineren inleg ontving men blik te slaan in de 75-jarige geschiedenis
gecu luuLoi, vc nauuvci uiu.i uvu lu.vg onze t eg en woord ige instelling. AVanneer
terug wilde ontvangen dit dadelijk kon geschie- die geschiedenis heeft doorloopen, kan men een
den tot een bedrag van f 100 voor sommen gevoel
van f100 tot f200 moest de aanvrage ge
schieden ééne week, voor f 200 tot 300 twee
weken van te voren en zoo vervolgens.
was volgens mondelinge toelich
ting bepaald omdat men vreesde le dat de
Bank anders zoude kunnen veranderen in een
kassierskas 2e dat men wel eens in de onmo
gelijkheid konde verkeeren die sommen terug breel afgeweken,
te kunnen geven, daar men in het winter half
jaar somtijds van Amsterdam konde zijn afge
sneden I de Sank staande werd gehouden door de Com-
Zoo werd de eerste spaarbank en het is
m. i. onze aandacht overwaard er op te letten
van dankbaarheid voor hen die ’t ini
tiatief namen der oprichting niet weerhouden
en b men tevreden over de uitkomst, omdat
men ziet dat de tegenwoordige spaarbank ge
heel werkt zooals de eerste commissie dat zou
begeard hebben, terwijl de gebreken, die haar
aankleefden voor een groot deel zijn weggeno
men Van ’t oorspronkelijke doel is geen haar-
In den eersten tijd ging alles schijnbaar voor
den wind. De bestuurders waren tevreden en
ontvingen van enkele kleine burgers nu en dan
dankbetuigingen voor de hulp die ze hen ver
leenden in ’t aankweeken van spaarzaamheid
bij hunne kinderen en bedienden.
Vergeten wij echter niet dat alles werd ge
daan om de onderneming te doen gelukken.
Eene samenspraak, zoogenaamd tusschen Sjoerd
en Ynte, die U ter inzage zal worden aange
boden werd door het Bestuur uitgegeven en
de meeste en grootste inlagen gebracht door
leden van het Departement zelve, teneinde de
zaken aan den gang te helpen en het vertrou
wen van ’t publiek te winnen.
Toen men zich langzamerhand terug trok
om de Bank alleen dienstig te maken voor
den kleinen man, bleven de gevolgen niet uit.
Gemakkelijk is dit na te gaan met de wij
zigingen van de hoegrootheid van het de Bank
toebehoorend en door haar belegd kapitaal.
Dit bedroeg in den loop der jaren 1818
1855, toen de bank 37^ jaar had bestaan,
successievelijk, voor zoover bekend, in ronde
sommen uitgedrukt: f 850, f 1000, f 1100,
f 1200, f 900. f 600, f 600, f 700, f 1000,
f 1400, f 2500, f 2400, f 1600, f 1900,
f 1100, f 700, f 400, f 500, f 600, f 700,
f 500, f 400 en eindelijk f 288.20’, terwijl
het aantal deelnemers op en neer maar toch
op den duur achteruit gingin 1847 nog
maar 7, in 1848 8, in 1850 4 en in 1852
slechts één bedroeg.
Treurig voorzeker was het voor den tréso
rier den laatst overgeblevene van de eerste
commissie de heer Heebie Coopmans, dit te
moeten constateeren.
Diep doordrongen van het nut der Bank,
dacht men er evenwel niet aan ze op te hef
fen.
Andere spaarbanken gaven hoogere percenten
en bloeiden meer dan de onze, maar
beantwoorden ze daarom beter aan het doel
In 1823 werd daarover reeds gesproken en
de commissie besloot terecht deze voorbeelden
niet te volgenmaar rapporteerde o. a.
«is de instelling der spaarbank niet meer
«een bewaarplaats van een overgegaard pen-
«ningske dan om haar tot een oefenschool van
i «effecte speculation te maken
luister van ons zoolang getei- «Onzes erachtens dwalen zijlieden die hierin
Drie en twintigste Jaargang.
Minis- b uni i; mm
III.III llllill I'll! Bl, III).
j
I vr4. 4.1
UITGEVER:
