i
I
II
WOENSDAG 6 FEBRUARI 1895.
No. 11.
i
Radicaal.
Radicalisme in de Natuur.
Buitenlandsch Nieuws.
Vijf en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
H.
ij
slechts, zonder in ’t minst te beschul-
water.
hadden, daar
I
Vrijdag heeft de heer Bardoux in den
UITGEVER:
Y. KUIPERS, firma h brandenburgh en zoon, te workum
waag
waar
waagt,
staan.
ons moeten tevreden stel-
Zou er, zoo vragen wij, met behulp van
honderdtal handen geene verbetering zijn
voor den afvoer naar Workum,
voor ’t geheel gedwaald. Het liberale vaandel
zij en blijve het algemeene volksvaandel. Door
eendracht sterk en met moed vooruit
I
1
overlast van
naar
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 85 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
wapperen over de oceanen, die tot de havens
van volksgeluk en volkswelvaart leiden.
Aan het radicalisme ontzeggen we alle kracht
tot opbouwing. Evenzeer aan het clericalisme.
Tegen beider bestaan hebben we op zich zelve
niets. Integendeel, we beschouwen beide rich
tingen, hoe wonderspreukig dit ook klinke, als
medewerkers ten goede. We stellen ons voor
dat de liberale partij (op haar zelve reeds
vooruitstrevende) door de enkele radicalen nog
wat meer naar links, door de clericalen even
wel naar rechts wordt getrokken en zoo tus
schen die beide machten in steeds het goede
vaarwater behoudtdat geen stranden toelaat.
Intusschen zou het meer zeemanschap verraden,
wanneer noch van den eenen noch van den
anderen kant werd geduwd of gedwarsboomd,
waar men eenstemmig als kloeke maats op het
eigen fregat oversprong met het aloude devies:
»In eendracht macht 1”
Laat ons het niet vergeten, het zijn hoofd
zakelijk de liberalen geweestdie onder bet
conservatief kabinet Heemskerk ons de nieuwe
Grondwet hebben geschonken, het waren even
zeer de liberalen, die de belastingen hervorm
den, de accijnsen verminderden en de vermo
gens- en bedrijfsbelastingen in voerden om daar
mede te voldoen aan den sedert jaren ingeetel-
den eisch tot invoering eener inkomsten-belas-
ting. Zonder eenige zelfverheffing mag het
worden getuigd, dat de liberalen kunnen wijzen
op vruchten van hunnen arbeid. Van deze
omstandigheid dient nota genomen te worden.
Laat een ander dan handelend of doortastend
heeten aan namen heeft men niet veel, doen
is een ding
Het waren liberalen, die eene ruime uitbrei
ding der kiesbevoegdheid in hun vaandel schre
ven en al is het waar dat door een jam-
11
u,
zijn de durvers bazen van ander allooi,
overmoed werpen ze i_.__
van al, wat vroeger ook door hen, als clericaal daartoe in t water viel, het zjjn
gedoopt werd en maken met die albn gemee-
ne zaak, om onder het motto van moreele po
litiek eene evenredige vertegenwoordiging der
verschillende partijen te begeeren. En ziet,
ze werkt n in dien geest, de heterogene be-
standdeelen oefenen eene kracht der massa
zonder een ander beginsel dan den liberaal te
verpletterenJa, sloopen, vernielen, een prettig
werk Hoe menig kwajongen, die zijne held
haftigheid toonde met uit moedwil een paar
ruiten in te gooien
Maar met al dat sloopingswerk vorderen
we niemendal integendeel gaan we achteruit.
En of men ’t eene schande wil noemen, nog
liberaal te willen zijn, en of men een liberaal u
uit vrees conservatief wil noemen, ’t is ons om enk6!®
:t even, ’t Komt ons voor dat er moed toe
behoort het oude en steeds verjongde vaandel
hoog en fier omhoog te houden, hoe ook de
stormen of ter linker- of ter rechterzijde dit
aan flarden dreigen te scheuren. Geen Neder
land kan kerkelijk zijn, geen Nederland radi
caal, dit woord genomen als collectief begrip
voor
niet anders dan in liberalen zin geregeerd wor
den wij schreven deze onze vaste overtuiging
herhaalde m >len en wij herhalen haar op nieuw.
En in plaats van ons te schamen, in plaats
van het medelijdend schouderophalen in eeniger
mate te aanvaarden, stellen we er eene eer in
van trouw te blijven aan het oude, beproefde
vaandel, dat zonder eenig conservatisme, zijne
kleuren telkens met vernieuwden glans laat
Brieven en Berichtende Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
rustigen tred. H.
DUITSCHLAND. De Duitsche bladen hou
den gedurende de laatste weken een bijzonder
scherp oog op den loop van zaken in Zuid-
Afrika; eensdeels in verband met de pogingen
van den heer Rhodes om de macht en het
gezag zijner sgecharterde” Maatschappij aldaar
uit te breiden; ten anderen in verband met
de mogelijkheid dat Engeland zich mengen zou
in de gebeurtenissen aan de Delagoabaai, het
geen naar het schijnt door Duitschland
niet zonder protest zou worden toegelaten.
Neemt men bij dat alles in aanmerking,
dat President Kruger zich te Pretoria ter
gelegenheid van Keizer Wilhelms verjaardag
heeft uitgelaten over een nauwere aansluiting
tusschen het Duitschê Rijk en de Zuid-Afri-
kaansche Republiek, dan moest het wel de
aandacht trekken, dat Keizer Wilhelm eergiste
ren jhr. mr. G. J. Th. Beelaerts van Blokland
met bijzondere onderscheiding bejegende. Dat
s op een bal ten Hove van Berlijn,
waar de beer Beelaerts als gezant van de
Transvaal tegenwoordig was.
De Keizer heeft den stoot gegeven tot de
bij de ^wetenschap van de VQrming van een Berlijnsch comitié ter inzame-
i voor de nagelaten betrekkingen
hen die op de Elbe verongelukt zijn. Z. M.
heeft, evenals de Keizerin, eene aanzienlijke
som uit eigen middelen ter beschikking van
dat comité gesteld.
In de hoogste kringen der Marine is men
zeer ontstemd over het gedrag van den kapi
tein der Engelsche stoomboot Crathie.
FRANKRIJK. Met -216 tegen 7 stemmen
heeft de Senaat het door de Kamer aangeno
men ontwerp tot het verleenen van amnestie
goedgekeurd.
mag het bepaald een punt van Vrijdag heeft de heer Bardoux in den
onderzoek waard zijn hoe het komt, dat die
sluizen hier met zulke gunstige gelegenheden
zoo weinig afstroomen. Er zullen ergens ijs-
verstoppingen zitten, goed en wel, maar dan
zijn er toch handen genoeg beschikbaar, om
die op te ruimen. Afstroomen, goed en wel,
maar moet dit gebeuren, dan ook niet ten
halve, maar volkomen geheel. Dat is ook ra
dicaal. Wij hebben in onzen Zuidwesthoek
ook een opzichter wonen van den provincialen
waterstaat. Deze zal er natuurlijk wel meer
van weten dan wij. Op zijn advies stellen we
dan ook hoogen prijs. Vooral omdat wij, lee-
ken, oordeelen dat het beter kan nu we toch
met onbruikbaar ijs
len.
een
aan te brengen
Hindeloopen, Molkwerum of Stavoren? Wij
vragen f
digen. Wij vragen in ’t algemeen belang.
Over ’t radicalisme in de natuur zou nog
veel te zeggen vallen. Genoeg is ’t ons ech
ter voor heden te weten, dat de strenge winter
’t ook al niet zal volhouden tegen de aanbre
kende lente en deze weder door den zomer
Wisseling is ’t al,
wisseling in de natuur, wisseling in de denk
beelden der menscben, kinderen der natuur.
De provincie En alles gaat maar immer door, onverschillig
we er zijn of niet zijn. De natuur houdt,
i er thans we
derom liberalen, die dienzelfden weg willen
bewandelen en wier ontwerpen alom in den
lande met belangstelling worden tegemoet
gezien.
En in afwachting daarvan spoort thans reeds
de Liberale Unie de bij haar aangesloten ver
eenigingen ten zeerste aan om in eigen kring
wel te willen overwegen hoe, na de aanneming
der aanstaande kieswetvoorstellen, wederom alle
vooruitstrevende elementen te vereenigen zijn,
om te komen tot afdoening van zoovele mis
standen als op sociaal, dat is op maatschappe-
j lijk gebied bestaan. Zeg nu nog, dat de libe
raal conservatief is, en ge spreekt op zijn minst
eene onwaarheid. Er mag er hier of daar een
j van dat gehalte onder schuilen, maar
deze zitten onder alle andere partijen evenzeer.
Och, er zijn ook figuranten voor een tooneel
noodig. Maar naar onze bescheiden meening
zitten die niet het minst onder de anti-libera-
len, figuranten niet alleen, maar zoogenaamde
Sequah-blazers in cluis.
De mode geeft fatsoen en snit,
In ’t werklijk willen schuilt de pit.
Wij sluiten dit ons artikel niet, zonder er
ten slotte op gewezen te hebben, hoe een der ten opzichte van de ijsbanen, radicaal voor de
hoofdmannen van de radicalen, de heer Treub, afstrooming niet. Met ’t voorjaar en na de
die ’t vroeger eene eere vond naast mannen groote sneeuwmassa, die gevallen is, zal er bij
als Van Houten en Goeman Borgesius te staan, ’t ontdooien werk genoeg zijn met geregelden
thans spreekt in verzoenenden geest en van afvoer. Maar en ook hier is een maar.
er toch ijs stuk moet worden gemaakt en
En daar is dan de winter van achttien-
honderd-vier-en-negentig op vijf-en-negentig.
Vertoont hij eenig vast karakter, weet hij, wat
hij wil 1 Is hij doortastend
Ja, in den beginne toonde hij karakter Een
open winter. Daarna een sneeuw- een water
hoek Maar eindelijkhet zou wezen. Fel
blies het uit ’t Noord-Oosten, het vroor dat het
kraakte, doch ook het Zuiden deed, wonder
boven wonder, mede en bracht het wel tot
eene koude van twintig graden. Daar kwam
ijs, de couranten plubliceerden tal van wed
strijden, de scheepvaart moest het opgeven, de
Zuiderzee vertoonde ijs en de veerbooten tus
schen Stavoren en Enkhuizen namen vacantie.
’t Was winter en het scheen meenens in ’t
laatst van Januari. Maar en alweer een
maar, de natuur is ook niet radicaal. Zoo
vriest het en daarna dooit het weer. Zoo is
de lucht helder en daarna zwaar bewolkt en - - -
sneeuwt het weder om raak, zoodat al wat ijs enz- za' vervangen worden,
heet zijne glad- en zwartheid moet verbergen
onder blanke stroefheid. Grillig is de natuur
En daar komen de sluizen! L_ r
zucht onder een overlast van water. Hoe u
hunkert men, den wind naar 't Oosten te zien bij uitwassen links of rechts, steeds altijd haren
draaien 1 Maar, als ’t gebeurt en de sluizen
trekken, dan vriest het meteen en, hoe jammer
van het kostelijke ijs, dat het maar zoo moed
willig wordt vernield, die leelijke sluizen
Radicaal is het niet, om van beide te doen
afstroomen en vriezen. Een van beide en dat
goed, dat zou er mee doorgaan. Derhalve
vriest het niet, zet dan de sluizen open, vriest
het wel, doe ze dan dicht. Oppervlakkig
prachtig geredeneerd, maar wij, bewoners van
het Westen en Zuid-Westen der provincie weten
beter. Wij weten, dat die zaken niet van el
kander te scheiden zijn. En als gij, bewoners
van het Centrum der provincie, die nog voor
eenige dagen klaagdet over den overlast des
waterswaarvan wij geen bepaalden hinder
zoo lustig heen zwiert over uwe
betrouwde ijsbanen, dan mogen wij, U ter
wille, een kikkertsloot opzoeken om ons te ver
maken, want onze vaarten liggen open of zijn
vol gaten of zakten in en vloeiden weder vol
water om eene nieuwe vervriezingskuur te on
dergaan, wat tamelijk wel met het vormen
eener ijspap gelijk staatvan een ijsbaan is geschiedde
bij ons geen sprake. Bedenkt het wel, dat
wij van onzen kant, ofschoon in het bezit der
sluizen, menig leelijk woordje aan dat bezit
laten gelden en
last voor ons zal ’t U verder een lust moeten jjng van geuen
wezen, het uwe tot het onderhoud van die I van hen jje op
sluizen te mogen bijdragen.
Radicaal zou het wezen, die sluizen, zoodra
het wintert, onmiddellijk te sluiten. Radicaal
Radicaal beteekent volgens de jongste lezin
gen doortastend, wakker optredend, handelend.
Geen slechte beteekenis voorwaar, als het altijd
maar zaken van goeden aard betreft. Maar er
is meer dat blinktdan goud alleen en aan
mooie woorden heeft men op zich zelf niet veel.
Zoo werd nog dezer dagen in de Tweede Kamer
een anti-revolutionair tamelijk wel gelijk gesteld
met een ultra revolutionair, een onderscheid dat
tastbaar is als dat tusschen ruw en glad 1
’t komt er derhalve voor ieder denkend wezen
maar op aan, om niet uitsluitend op den klank
af te gian. Radicaal luidt prachtig en 't is
daarentegen bijna eene schande nog liberaal te
willen heeten. Met een meewarend schouder
ophalen vraagt de vroegere vriend naar den
toestand van een collega met de woorden
»En is hij nog altijd liberaal Met opzet
plaatsen we zoowel dit uitroep- als het vraag-
teeken immers in den toon der vraag ligt
zooveel verwondering over zooveel onnoozelheid
en zooveel achterblijvendheid (men ver
gunne ons dit woord) opgesloten, dat de
plaatsing dier beide leesteekens ten volle is
gerechtvaardigd. Hoe bekrompen toch nog li
beraal te wezen en zich niet te wagen op het
veld der radicalensocialen volkspartijders
nihilisten, anarchisten enz 1
Een hellend vlak, niet waar Och, neen,
er geen enkele schrede, ge weet niet,
ge ten slotte zult belanden. Blijf libe
raal, dat wil nu zeggen behoudend, conserva
tief
Ziet u, zoo wordt het voorgesteld ge blijft
uit vrees liberaalGeen wonder, dat men met
kleinmoedige, den spot drijft. Neen, dan
In
zich zelfs in de armen j eerlijk verschil van inzicht eene eerste poging
de uiterste linkerzijde. Nederland kan
afstrooming niet. Met ’t voorjaar en na de
groote sneeuwmassa, die gevallen is, zal er bij
1 ’t nntdnnipn wprlr o-pnnno’ t/iin mpf. lyprpcrpldp.n
afvoer. Maar en
hereeniging der vooruitstrevende elementen ge- i Nu
Daar had nooit scheiding moeten be- wij, bewoners van den Zuidwesthoek, daar niets
Maar beter ten halve gekeerd, dan aan hebben,
FRI
f
MEI» l\ IIIIEIITEVUE-
IILID Wil IIIIESLl\!l.
1
I