No. 23.
WOENSDAG 20 MAART 1895.
De Gewerenwet en de
Politiek.
Officiéél gedeelte.
Vijf en twintigste Jaargang.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
H.
Nergens is door mij beweerd, dat die aan-
II.
-
1
z
e
schietelijk betoonde.
vernietigde bij
van
voor
1
Aan de Redactie van „Friso
M. de R.
Wilt, door middel van Uw blad, mijn dank
i aan L.
kum, voor de rectificatie
1
Prijs per kwartaal 70 cent franco per post 86 oent.
Prijs der ADVEBTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7| cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
einde
vinden.
Workum 5 Maart 1895.
De Burgemeester voornoemd
R. J. VISSER.
bedroeg vijf.
afwezigen.
Volgens de Amsterdammer is mede de over
I. dat ik slechts publiceerde wat ikmee-
rendeels in staatsresolutiën vond, met betrekking
Veegens, Drucker, Bouman, Van
Lely, met hem medegingen.
Voor zooverre de mededeelingen wat de
gewerenwet en de politiek aanbelangt.
En nu de gewerenwet op zich zelve.
Wij voor ons betreuren hare aanneming.
Wij zijn anti-militairist.
Of we dan geen leger noodig oordeelen
Zeker.
het onbillijke van den eisch naar
Onze belasting is reeds
Zij behoeft niet te worden
aan verlichting
bedrag evenwel niet dadelijk is benoo- der schutterij vallen,
maar over eenige jaren zal worden ver- leger te bepalen en
Nu, negen a tien millioenen in ééns tevens, dat hij bij ernstige mededinging
aantal jaren omgeslagen, ’t komt
I stellen en dit wel, omdat de Minister van
log de invoering der nieuwe geweren als eisch
bij zijn optreden had gesteld. Wat daarvan
waar is, weten we niet uit te maken. Wij
nemen ’t, zoo als ’t ons gegeven werd. Maar
in elk geval vinden we de politiek niet zonder
gewaagdheid, die zulk eene uitgave vordert,
met eene nieuwe kieswet in de toekomst.
Houw en trouw, en een man een man,
een woord een woord Wij, als kiezers, zijn
thans reeds tweemalen ter stembus getogen
onder de leuze eene nieuwe kieswetDe
eerste maal mislukte ’t zaakje, ’t kabinet trad
af. Kamerontbinding en nieuwe verkiezingen
volgden. ’t Kabinet Tak ging heen, Van
Houten verscheen en nog is van de nieuwe
kieswet niets bekend. Natuurlijk, dat ieder
Minister den tijd moet worden gelaten, om
zich behoorlijk te kunnen opstellen, maar als
daartusschen nu aangelegenheden komen, die
het bestaan van een kabinet in gevaar bren
gen, dan kan het met die kieswet in ’t ver
schiet voortsukkelen tot in het oneindige. Was
het misschien ook op grond dezer overweging,
dat de meerderheid voor de gewerenwet ten
slotte nog zoo groot was Zij had in ons oog
in geen geval
van het volk gold de kies-
gewerenwet.
geworden, dan had o.i. alleen de Minister van
leger kranig en flink totDat ik echter met de toedracht der zaak, zoo-
als de heer S. die mededeeltop grond van
een archiefstuk, bekend was blijkt uit dat on
derschrift.
In de minuut mijner aanteekeningen staat
verder ook 1635 en niet 1625. Of bij het
overschrijven, in plaats van de 3 eene 2 is
neergescbreven, of dat de fout bij den zetter
van Friso schuilt (deze beging er meer. Hij
laat mij o. a. zeggen (colom 2) «onlust” in
plaats van «besluit” van 5 Juni 1761) kan ik
niet zeggen.
Na er op gewezen te hebben, dat ik slechts
aanteekeningen publiceerde, door mij ge
maakt, ook met betrekking tot het Workumer-
Nieuwland, tijdens het verzamelen van bouw
stoffen voor eene schets der geschiedenis van
de zeedijken van Friesland, meer speciaal van
die, in onderhoud bij de Contributie Hemelumer
Oldephaert
dat de gepubliceerde aanteekeningen voor
het meerendeel getrokken zijn uit de staats
resolutiën der 17de en 18de eeuw, en den
zakelijken, soms den woordelijken inhoud van
resolutiën bevatten
dat in die aanteekeningen geen spoor te
vinden is van mijn persoonlijk oordeel over
eenige vroegere kwestie over onderhoudslast
van eenig dijkvak of paalwerk
dat ik er niet aan gedacht heb dat die
aanteekeningen eene volledige geschiedenis
van het Workumer-Nieuwland zouden bevatten
kan ik niet nalaten mijne bevreemding te
kennen te geven over woorden van den heer
Siemelink als b. v. deze «dat de heer Alberts
UITGEVEBs
Y. KUIPERS, FIRMA H BRANDENBURGH EN ZOON. TE WORKUM.
teekeningen alles bevatten wat, met betrekking
tot het zool en de noorderpalage, geboekt is
dat die aanteekeningen alzoo volledig
zouden zijn.
Er tegen protesteeren dat die aantee
keningen onnauwkeurig zijn, m. a. w. dat de
inhoud der aangehaalde resolutiën enz. door
mij onnauwkeurig is weêrgegeven.
III. De eer afwijzen, door den heer
Siemelink mij toegebracht dat ik n. m. 1. «open-
«lijk heb erkend, dat de noorderpalage valt
Ware de voordracht verworpen alweder nieuwe platen
De Tweede Kamer heeft de «Gewerenwet”
aangenomen met 54 tegen 31 stemmen. Zoo
luidde het korte telegram te dezer zake ver
spreid. En ’t zal alom met belangstelling zijn
vernomen, hier in goed daar in afkeurenden
zin.
Bij de beslissing ontbraken niet minder dan
vijftien leden in de kamer van honderd. Maar,
al waren ze ook alle tegenwoordig geweest en
hadden ze als één man hun tegen doen hooren,
dan nog zou de voordracht zijn aangenomen
met eene meerderheid van acht stemmen.
De «geweren wet” bedoelt ons leger (en aan
vankelijk ook de schutterij) te voorzien van
het zoogenaamde Mannlicher geweer, een ander
in gebruik zijnde natuurlijk, en de
i zoo ongeveer vernietigde hij een j
millioenen guldens bedragen, Hij liet den eisch voor de nieuwe bewapening
om zich alleen tot het
daarbij verklaarde hij
van
eene binnenlandsche firma, genoegen zoude
nemen met eene latere aflevering van zes
maanden. Kon werkelijk de inlandsche indu
strie daarmede gebaat worden, dan was hij daar-
toe gaarne bereid. Want aan het goede hart,
dat bij deze toedroeg, mocht niet getwijfeld
worden En zoo
en
De BURGEMEESTER der gemeente Wor
kum maakt bekend dat de Verkoopers van
sterken drank in 't klein, die na Mei 1895
hun beroep wenschen voort te zetten, hiervan
uiterlijk vóór 1 April schriftelijk, op ongezegeld
papier, aan het College van Burgemeester en
Wethouders behooren kennis te geven, ten
geen stoornis in hun beroep te onder-
tot het zool en de noorderpalage.
den heer Siemelink te Wor-
van hetgeen door mij
i van mijne,
in Friso van 27 Februari j. 1. gepubliceerde,
«Aanteekeningen betreffende het Workumer-
Nieuwland”. In de minuut had ik onder de
evenbedoelde aanteekening geschreven: «zoo
verhaalt Schotanus in zijne «Beschrijving van
Friesland.” Dit is echter niet zoo. Zie Eek-
hoff’s: «Geschiedenis van Friesland” «bladz.
314.” Bij het schrijven van de copie voor
Friso is dit onderschrift abusief weggelaten.
Het bovenstaande, M. de R. had ik geschre
ven toen ik kennis nam van den inhoud van
het nummer Uwer courant van 13 dezer, in
welk no. van de hand van den heer Siemelink,
voorkomt eene kantteekening op mijne in Friso
van 6 Maart opgenomene. «Aanteekeningen
betr ffende het zool en de Noorder palage te
Workum.” De strekking dezer kantteekening
is: «eene onnauwkeurigheid te verbeteren,
eene onvolledigheid aan te vullen en eene
conclusie te trekken.”
Als U daarvoor ruimte kan afstaan in Uw
blad, M. de R. zou ik er gaarne nogmaals
dan het nu
kosten van die omzetting zullen
negen
welk
digd,
deeld.
of over een i
toch vrij wel op ’t zelfde neer’t geld moet
er toch komen enbij uitstel van betaling
komt er nog rente bij. En zulk eene opoffe
ring bij de bestaande belastingen in dezen tijd
van achteruitgang van zoovele zakenEr
waren kamerleden, die zich niet over dit be
zwaar konden heenzetten, andere beweerden Vlijmen
weder, dat we eigenlijk volstrekt geene betere konden goedkeuren, trouwens alle Katholieken 1 motie
geweren noodig hadden voor ons tegenwoor- stemden
dig «soldaatje spelen” waren de tegenwoordige
meer dan voldoende wederom andere hadden Van
tegen de bewapening der schutterijtegen die stemden
van het leger, zoolang de algemeene dienstplicht
niet was ingevoerd tegen de oorlog zelf of
wel tegen het streven om telkens met het
nieuwe meetegaan, omdat men op die manier
onophoudelijk aan den gang kon blijven en
morgen afkeuren, wat men heden noodzakelijk
heeft geacht. Wellicht golden nog andere
bezwaren. Ja, gewisselijk nog dit, dat de
nieuwe geweren (werd de voordracht goedge
keurd) in den vreemde zouden worden vervaar
digd. Ziet, als de eigen landslui er ook nog
wat van konden profiteeren, dan, ja dan zou
men over sommige bezwaren heenstappen, maar
anders
’t Had al den schijn of de voordracht zou
worden verworpen. Doch de Regeering zette
zich schrap. De Minister van Buitenlandsche
Zaken, hoofd van dit kabinet, was tegenwoor
dig, evenals de meeste zijner collega’s, en de
pers wist reeds te vertellen, dat, zoo de Re
geering gevaar zag, zij de kabinets-quastie zou
1 eene
vertrouwen werd uitgesproken, nu
en voor eeuwig, tegenover onze buren met
eene warme verklaring, dat we ten allen tijde
terzitting aanwezige liberalen trouw zouden blijven aan Nederland en Oranje.
26 voor en 24 tegen de voordracht. Zulk eene motie misten we helaas, bij de
Het stemmencijfer tegen der antirevolutionnairen vele, die de Kamer thans bezig houden of
hndrnncr viif Dr TCnxrnnr hohnnrdo f-.nt dfi 7.1111 An hap.io* hnndftn.
Wij zullen ons niet bedroeven, zoo de Eerste
Brieven en Berichtende Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
Oor- Maar alleen een
handhaving van de binnenlandsche rust en,
moet het zijn tot openlijk vertoon aan de gren
zen bij wijze van protest. Het is onze be
paalde meening, reeds voor jaren uitgesproken,
dat wij, zelve geen aanvallers, voor een aanval
van buiten niet behoeven te vreezen. Wij
willen onze nationaliteit bewaren en is er
iemand die haar zou durven aanranden, wij
zullen er ten allen tijde een afkeurend woord,
een woord van verzet tegen doen hooren. En
dat doet op den duur meer dan het beste
geweer. Al wapenen we ons van hand tot
tandtegenover de kolossen dezer eeuw ver
mogen we niets Men kan zich beroepen op
vroegere grootheid wat voorbij is verkoopen
geen kramers; men kan ons wijzen op Japan
tegenover China en wij wijzen onmiddelijk
terug op den tachtigjarigen oorlog van velen
onzer voorouders tegenover het, naar ’t heette,
machtige Spanje. De tijden van ongelijkheid,
erge ongelijkheid in beschaving, zijn althans
voor de Westersch-Europeesche bevolking voor
bij. Ten jare 70 reeds toonde Duitschland
Frankrijke meester te zijn, door meerdere re-
cruten en betere uitrusting. Maar als ’t
mogen gelden. Als mandaat op een loven en bieden tegenover elkander
en geenszins de moet gaan, waar is dan de grens? Men slaat
- -;Cd- - platen aan het der algemeene
welvaart belemmerende harnas en koelt door
Oorlog behooren af te treden, het Kabinet zelve al dat ijzer het warme hart, zoodat het koud
had zijn woord tegenover de kieswet nog in wordt voor het o
te lossen. hoogere belasting.
Vergeten we niet, dat de Minister zich toe- zwaar genoeg. La mouw*.
Met bekwame handigheid vermeerderd, integendeel
paar punten van verzet, behoort gedacht niet alleen, maar ook gewerkt. snjet moet vergeten, dat ook de Contributie
«in zekeren zin was participant van het Wor-
«kumer-Nieuwland”. En later «In de meening
(welke meening?) «die de heer Alberts ver-
kondigt, schuilt de oorzaak van eene eeuw-
«lange procedure, daar de contributie beweerde,
«dat de acte van 1621 een contract was tus-
«schen de eigenaren van het Workumer-
«Nieuwland.”
Voor de handhaving der binnenlandsche orde
waren onze Beaumont geweren ruim voldoende.
Gelukkig behoefden ze zelden te sprekenhet
ontzag voor de onafhankelijke Nederlandsche
rechtsspraak is den bewoners van dit aloude
vrije land als in merg en been gedrongen.
Een min of meer ernstig verzet zweeg reeds
f voor een karabijn. Waarom dan nieuwe ge
weren
In stede van deze wet hadden we liever een
kwam het, dat de heer Van besluit zien aangenomen, ’t liefst met algemeene
zijne vrienden het wetsontwerp stemmen, waarbij tegenover het buitenland
voor, alleen de heeren De Ras, De
Ram en Lambrechts bleven hun tegen volhouden,
de 50
Dr. Kuyper behoorde tot de zullen bezig houden.
Cremer, waarmede hij de stem, welke hij in
strijd met de verwachting zijner politieke vrien
den, voor de aanvrage zou uitbrengen, moti- -- -
veerde. Die motieveering moet dan de oor- overbre'ngen
zaak zijn dat niet minder dan zes zijner
clubgenooten, n 1. de heeren Pijnacker Hordijk, ve“;“’eld^weH ^^Tëërstê“regelen
1/ I Imii A Ii-Z-IM »-< Z-V11 rt w» \7 rt DeillSe 011 1
nadrukkelijk op willen wijzen
III.III llllill flUESL nn.
I
8
5
f
n
n
r
2
I
I
a
n
f
i
FRI
«BIS- El 101EIIÏE1TIE-
a tien
yt y Ziuueu uua uiet uüuruevcu, <&uu ue juvloic
Kamer der Gewerenwet hare goedkeuring ont-
winning des Ministers te danken aan het in- j houdt,
derdaad welsprekend woord van den heer -11 -7---
i t
