16
WOENSDAG 8 JANUARI 1896.
No. 3.
Officiéél gedeelte.
vorderingen ten laste der gemeente,
over het dienstjaar 18^3, voor den 1 Februari
e.k. ter Secretarie der gemeente zullen worden
ingewacht. p
Zes en twintigste Jaargang.
ac
JElespect voor de Boeren
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGH EN ZOON, TE WORKUM
Ier
Ier
Ontwerp van een Hervormings
programma, (in liberalen zin).
FRIS
BLAD ÏOOli FRIESLAND.
Dit Blad versohynt eiken WOENSDAG en ZATEBDAG.
uur.
N
Ier
H.
en
J.
UITGËVEB:
Ier
tag
ng
jde
lat
28l
an
de
lot
de
om
er
,95
ISt
lij-
de
srs
de
h-.
O
£4
u
Hl
jg’
an
ien
an
Ü<1
na
lat
ar
nd
lot
in,
op
>e-
1.”
g”
sn.
Ig8
sie
verbetering der agrarische verhoudingen, be-
van het pacht-
II ElIIS- El III I HI II11II
Prijs per kwartaal 70 oent franco per post 85 cent.
Prijs der ADVEBTENTIÈN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
op eene
van Engelsche afkomst,
gelukwensching ontving
van verschillende zijden,
een
we zelve ons voorstellen er zoo voor als na
een artikel aan te wijden. H.
Vanwege de «Liberale Unie” is het volgend
ontwerp aan het oordeel der leden onderworpen
De Liberale Unie handhaaft haar vroeger
we
van i
van
i van
zijn arbeid ten goede komen en dat de schade
van toevallen niet eenzijdig op hem drukt
verzekering van een wekelijkschen rustdag
voor
van verplichte
waaraan de
i ongevallen,
Brieven en Berichtende Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1
Advertentiën Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
Nauwelijks is 1896 aan het roer of
Liberale Unie schudt de vrienden wakker
te beraadslagen over een ontwerp tot hervor
ming. Niemand kan tegenspreken, dat er alzoo
verrassing plaats heeft, of de tijd ontbreekt om
het voorgestelde nauwkeurig te wikken en te
wegen. Daarom en daartoe nemen we dan ook
het geheele ontwerp in dit nummer op, onze
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
WORKUM, brengen ter kennis van belang
hebbenden, dat de
Workum, 7 Januari 1890.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
R. J. VISSER, Burgemeester.
J. 0UDEB00N, Secretaris.
Onafhankelijk van de aangegeven wettelijke
maatregelen ten aanzien der sociale vraag
stukken, dient de overheid als werkgeefster
door een billijke en humane opvatting van de
eischen van den arbeid aan andere werkgevers
ten voorbeeld te strekken. Ook waar zij in
direct als zoodanig optreedt, zij die opvatting
haar richtsnoer en eische zij waarborgen tegen
misbruik der te haren behoeve aangewende
werkkrachten, o. a. door voorschriften omtrent
arbeidstijd en loon.
Waar een hoofdvoorwaarde voor maatschap
pelijke verbetering ligt in de opvoeding van
het jeugdig geslacht, daar is het vooral noodig,
dat de wetgever niet langer drale met het
invoeren van leerplicht; dat hij een practische
richting van het volksonderwijs bevordere en in
steeds ruimer mate de gelegenheid openstelle
tot het ontvangen van vak-, ambachts en
landbouw onderwijs dat hij meer dan tot nog
toe het lot van verwaarloosde kinderen, waar
noodig, onder opheffing of beperking van de
ouderlijke macht zich aantrekke.
Ook is herziening van het personenrecht en
van het erfrecht uit meer dan één gezichtpunt
noodzakelijkzooals tot verbetering van de
rechtspositie der vrouw, zoo wat haar persoon
als wat haar vermogen betreft, en in ’t bijzonder
tot waarborging van het recht der gehuwde
vrouw op de opbrengst van haar arbeid zooals
tot verbetering van den rechtstoestand van
natuurlijke kinderen, bepaaldelijk tot opheffing
van het volstrekte verbod van onderzoek naar
het vaderschap; zooals de uitbreiding van het
erfrecht van den langstlevenden echtgenoot en
tot opheffing van de wettelijke erfopvolging
van verwijderde bloedverwantenwaarvoor
redelijke grond niet meer bestaat en waardoor
thans de rechtmatige aanspraken van den
echtgenoot en de belangen der gemeenschap
worden geschaad.
Voorts zal, waar het drankmisbruik nog steeds
als een kanker aan de welvaart knaagt, ernstig
in overweging moeten worden genomen, of niet
door meer ingrijpende maatregelen dan tot nog
toe tegen het voortwoekeren van dat kwaad
moet worden opgetreden.
Ter behartiging van de ontwikkeling van
landbouw, veeteelt, handel en nijverheid behoort
handhaving van het vrijhandelstelsel op den
voorgrond te staan. De Staat bevordere deze
gewichtige belangen niet door protectie, maar
door andere maatregelen, met name door ver
gemakkelijking van het algemeen en locaal
verkeer en door verbetering der verbinding van
afgelegen streken met de centra van het land.
Ten einde ons defensiewezen te verbeteren
en in overeenstemming te brengen met de
eischen der rechtvaardigheid, moet met klem
worden aangedrongen op spoedige invoering van
het stelsel der persoonlijke vervulling van den
dienstplicht. Bij uitgaven ter verzekering onzer
onafhankelijkheid en ter handhaving onzer
neutraliteit behoort rekening te worden gehou
den met de internationale verhoudingen die in
redelijkheid kunnen worden voorzien, en boven
dien met de financiëele lasten, die vermindering
behooren te ondergaan.
Hervorming van het administratiefrecht, waar
door zekerheid wordt verkregen dat ook op dit
gebied elke rechtskrenking een onafhankelijk
rechter vinde, moet spoedig worden ter hand
genomen.
Eveneens is het noodig, dat men het ont-
het eigen land geroemd werd als voorvechter
van staatkundige en godsdienstige vrijheid,
toen menige kollossus nog in den dut lag
Nederland was en is de bakermat der vrijheid.
Onze roemvolle tachtigjarige oorlog tegen
Spanje, den toenmaals machtigstee staat van
Europa, doet heden ten dage nog bij de
verschillende volkeren opgeld en onzer
nazaten, zoo hier als in den vreemde,
zou men niet vertrouwen, zou men halfheid,
lafheid willen verwijten, zou men eenvoudig
niet ridderlijk, maar als ’t ware ter sluiks
willen aanvallen, om hun eigen volksbestaan
te vernietigen? Dat nooit! Wel goed, maar
niet gek 1
Gastvrijheid was altijd een deugd van den
Nederlander. Naar zijn heem vluchtte ieder,
die elders ter zake vrijheid werd verdrongen.
Gastvrij, maar als daar door den gast
nota bene de eisch werd gesteld «Er uit gij,
en ik hier baas neen, maar dan kwam er
een eind aan de lankmoedigheid en zette men
zich schrap, om den indringer verre te gooien.
En zoo ongeveer is ’t ook gebeurd in Trans
vaal. En we zien daar boe het Hollandsch
bloed nog altijd Hollandsch is. En daarom
respect voor de Boeren, de Hollandsche Boeren
van de Transvaal
In geenerlei opzicht wenschen we er Engeland
een verwijt van te maken, dat dit Rijk hier
de hand in het spel had. En evenmin stemmen
we in met het hoerahvan het oude vrouwtje,
dat getuigde, «ja, ziet u, die Engelschen, tegen
over Cleveland waren ze mak, maar die kleinen
moeten ’t ontgelden en daarom ben ik blij,
dat ze op der kop hebben gehad 1” Och
neen, wij voor ons vertrouwen, dat de koloni-
seerende mogendheden Engeland. Nederland, verzekering
Frankrijk, Duitschland, Italië en wie daar dan van r™-'-j
ook meer mogen zijn, zich bewust van de zoowel der plattelands- als der stedelijke be-
moeielijkheden daar in den vreemde, elkander volking
wel den bal zullen toewerpen, om zoo het
belang te bevorderen, paaldelijk ook nadere regeling
en als daar reeds goed georganiseerde contract, waarbij, beter dan tot nog toe, gewaakt
Staten bestaan, die kracht kunnen ontwikkelen wordt dat den landbouwer de vruchten
en die ook inderdaad kunnen uitoefenen,
dan verdienen deze een dubbele triumf en
een dubbel hoezeeen is iedere natie van het
beschaafde Europa verplicht haren zedelijken en beperking van overmatigen arbeid, ook
steun te verleenen. Duitschlands Keizer ging volwassen mannelijke arbeiders
voorop. Amsterdammers volgden. Frankrijk I invoering van een stelsel
zal ongetwijfeld mededoen en Engeland zou I verzekering tegen de nadeelen
zich toch schamen de laatste te wezen. arbeider blootstaat tengevolge van
ziekte, invaliditeit en ouderdom
vaststelling van bepalingen, waardoor het
bouwen van gezonde woningen en de opruiming
van ongezonde wordt vergemakkelijkt
hervorming van het onteigeningsrecht, nood
zakelijk niet alleen met het oog op woningbouw,
maar ook ter bevordering van productieve be
arbeiding van onontgonnen gronden en van
doelmatige uitbreiding van de bebouwde kom
men der gemeenten
maatregelen, waardoor behartiging van de
I belangen der volksgezondheid meer afdoende
wordt gewaarborgd
j een herziening der armenwet, die, de yeor-
geestverwanten gelegenheid gevende daarover
6 j. >x -jj x gamseerde samenwerking der verschillende met
woordje in t midden te brengen, terwijl
J J armenzorg zich bezig houdende corporaties onder
de noodige controle verzekerende, uitgaat van
de verplichiing der overheid, om door doel
treffende maatregelen zoowel den bestaanden
nood te lenigen, als het voortwoekeren van i
het pauperisme te keer te gaan.
standpunt ten aanzien van het kiesrecht; zij
blijft van meening, dat een regeling van het
kiesrecht niet moet worden beheerscht door de
vrees enkele ongeschikten op te nemen, maar
behoort uit te gaan van de gedachte dat geen
geschikten mogen worden buitengesloten en
stelt daarom allereerst als eisch op haar pro
gramma een zoo ruim mogelijke uitbreiding
van het kiesrecht, zooals die reeds herhaaldelijk
door haar is aangegeven
Wat de regeling der gemeente-financiën be
treft, zal moeten worden uitgegaan van het
beginsel, waardoor bereikt wordt, dat de ge
meenten meer dan tot dusver ontheven worden
van den ftnancieeien druk, die het gevolg is
van uitgaven haar in het Rijksbelang opgelegd
en dat zij door verruiming van belastinggebied
de gelegenheid erlangen, èn naar billijkheid in
de gemeentelijke lasten te doen bijdragen wie
van de gemeentelijke lusten genieten, èn in
betere mate in de eischen der gemeentelijke
huishouding te voorzien. Zal reeds dergelijke
nié_we regeling in meer dan één opzicht wijzi
ging brengen in ons gemeenterecht, afgezien
daarvan maakt de verandering van toestanden
en inzichten in de 45 jaren, die na de tot
standkoming der wet zijn verloopen, een her
ziening der Gemeentewet noodzakelijk.
Menigte leemte dient aangevuld en menige
onzekerheid weggenomen, opdat in de toekomst
een’ krachtige werkzaamheid der gemeente
besturen, vooral op sociaal en hygiënisch gebied,
gewaarborgd zij.
Ten aanzien van de sociale vraagstukken
worde van den wetgever verlangd
instelling van Kamers van Arbeid
regeling van het arbeids contract, ter betere
van de rechten en verplichtingen
van werkgever en werkman, in het belang
’t Is met groote uitzondering, dat we eene
buitenlandsche aangelegenheid hier, al is het
dan ook in ’t kort, meer aan ’t hoofd van
ons blad bespreken, ’t Zou ergerlijk zijn,
indien we de stem des bloeds trachten te
smoren en niet mede-j'ubelden in de overwinning
onzer stamverwanten in het verre Zuid Afrika,
in de overwinning der Transvalere
bende «indringers”
Telegrammen van
President Paul Kruger
van Keizer Wilhelm zoowel als van een aantal
bekende Amsterdammers en anderen. Ook
van uit Friesland kome de stem der vreugde
tot hem en de zijnen. Die eenvoudige Boeren,
Hollandsche Boeren, ze hebben zich kranig
gehouden. Respect voor hen
Vergeten we het niet, de Transvalers zijn
kinderen van onzen stam, evenzeer als de
bewoners van den Oranje-Vrijstaat. In den
tijd van durven, van mannelijk streven ver
overde onze Compagnie (de O. I. Compagnie)
het Kaapland en tal van lieden zochten daar
hun bestaan. Toen later Napoleon het
eigen Vaderland tot eene Fransche provincie
maakte, toog Engeland henen en trok alle voor
malige bezittingen der Compagnie tot zich,
om als daar in 1813 de vrijheids-zon gloorde
grootmoedig alles terug te geven aan het
herboren Nederland, behalve Ceylon en andere
behalve ook Kaapstad en ’t Kaapland, (Zuid-
Afrika.) Dat was het commissieloon voor de
zorgvuldige bewaring. Kaapstad en ’t Kaapland
werden Engelsch. Maar de Hollandsche Boeren
waren afkeerig van de Engelsche heerschappij
en trokken, om zich daaraan te onttrekken
noordwaarts op en meer landwaarts in, daar
twee republieken stichtende: de Oranje-Vrijstaat,
drie vier maal, en de Transvaal (over de
Vaal, eene rivier) ongeveer negen maal zoo
groot als Nederland. Intusschen is de bevol
king aan deze grootte niet geëvenredigd, de
blanken mogen in beide republieken een goede
twee-honderd-duizend zijn, het Kafferras is er
het talrijkst. Maar de blanken vertegenwoor
digen er door hunne meerdere beschaving eene
macht, die den zwarten steeds ontzag inboe
zemde en door orde en tucht dezen tot gewillige
en werkzame wezens bracht. Deze kolonisee-
rende arbeid verdient door het beschaafde
Europa algemeen gewaardeerd te worden, niet
het minst door de mogendheid met de grootste
koloniën, Engeland. Van daar uit werd her
haaldelijk lof toegezwaaid aan het kleine Neder
land, dat zoo uitnemend tact verried, om her
en der beschaving te brengen, evenzeer alg
