ZATERDAG 21 MAART 1896.
No. 24.
Zes en twintigste Jaargang.
ft ieu wsti j dingen
De Commune te Parijs.
Y. KUIPERS, FIRMA H- BRANDENBURGS EN ZOON. TE WORKUM
te
BLAD VOOR FRIESLAND.
Dit Blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
m
e
en
5
I
der
UI T G E V E Rs
art.
[eer
’1st.
'ga
an
in
as
e
e
1
?an
en-
i
1
en.
te
□ur
A.
en
[ra-
ou-
aar
m
m
es
z
en
en
en
en
ke
ia
!F-
n
t-
;e
le
a
t-
n
FRISO
MEI Al S 1 ADVERTENTIE-
Prjjs per kwartaal 70 cent franco per poet 86 cent.
Prijs der ADVERTENTIËN van 15 gewone regels 40 cents
Voor eiken regel meer 7} cent. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den Uitgever
van 18 Maart
De heeren P. v. d. Werf, F. Dijkstra,
L. Groenewoud en P. J. Miedema, van Stiens,
zijn naar Pingjum geweest, om kennis te nemen
van de Belgische braakmachines. De heeren
Hilarides en Siesverda waren evenals de knechts
zeer welwillend om hen zooveel mogelijk in te
lichten en te laten zien. Het werktuig heeft
veel van een mangelhet vlas gaat, zonder
gebeukt te worden, tusschen een paar ijzeren
gekamde rollen door, die met een kruk in
beweging worden gebracht. Een keer of vier
vijf met de kruk heen en weer en het vlas is
gebraaktiedere haal ligt op zich zelve en de
stukken vezels hangen er losser in dan bij
bewerking met de gewone braak. De bewerker
heeft het veel gemakkelijker, een man kan
zooveel doen als anders twee, en hij heeft geen
last van het stof. Maar de slijpmachines geven
geen beter bewerking dan de onze. Zij hadden
30 pond vlas naar Pingjum gezonden en lieten
t’huis 30 pond door beste brakers op de oude
manier bewerken. Dat te Pingjum leverde 6
pond 1 ons schoon vlas op, dat op de oude
manier bewerkt 6 pond 2 ons, terwijl verschil
lende vlashandelaren de waarde gelijk stelden.
Het voordeel is dus niets of weinig, maar voor
den arbeider is de Belgische machine veel
beter, vooral uit een gezond heidsoogpunt.
Blijkens bij het Departement van Marine
ontvangen berichten is:
1. Hr. Ms. flottieljevaartuig Nias, onder
bevel van den luitenant ter zee le kl jhr. J.
A. G. van der Staal, adjudant van H. M. de
Koningin, den 18en dezer van Djeddah ver-
Nadat de beer Kist verklaard had in de j trokkenter voortzetting van de reis naar
van de Regeering te berusten, kwam
de heer Vening Meinesz op tegen de bewering
van den heer Prins, dat Amsterdam Nieuwer-
Amstel zou hebben geplaagd. Het ontwerp is
aangenomen zonder hoofdelijke stemming. Verder
zijn aangenomen de ontwerpen grensverandering
van Utrechtprovinciale heffing in Zeeland en
Groningeninstelling van een militairen pen
sioenraad subsidiën voor den aanleg van
stoomtramwegen Rotterdam Hoeksche Waard,
OldenzaalPruisische grens; het nieuw contract
voor den West-Indischen maildienstonteigening
van den spoorweg RotterdamZuid Beierland
en de geldleening voor Suriname.
De Kamer is uiteen.
Eene resolutie van den Minister van
Financiën van 9 Maart j.l. bepaalt, dat met
de voorbereiding der heffing van de personeele
belasting over het dienstjaar 1896/97, over
eenkomstig de bestaande wetten, kan worden
begonnen. De primitieve kohieren behooren
tijdig, het laatste althans vóór 20 Augustus a.s.,
executoir verklaard te worden.
Het getal opcenten, ten behoeve van de
gemeenten op de hoofdsom van de personeele
belasting te heffen, zal later worden opgegeven.
Worden hier met «gemeente” ook «provinciale”
opcenten bedoeld
Door den aanhoudenden regen in de hooge
deelen van Europa en het daarmede gepaard
gaande zachte klimaat leveren de bergen eene
groote hoeveelheid water, zoodat de groote
rivieren, ook de Rijn, een enormen voorraad
afvoeren. Geen wonder derhalve, dat we uit
het zuiden onzes lands berichten ontvangen van
hooge rivier standen, die zich anders eenige
maanden later voordoen. Gelukkig, dat er
zich geen ijsgang bij voordoet, trouwens dan
zou de toevoer thans ook minder sterk zijn.
Brieven en Berichten, de Redactie betreffende franco
aan dit adres, uiterlijk Maandag en Donderdag middags 1 uur.
Advertentiön Dinsdag en Vrijdag morgens vóór 12 uur.
had van een blinde die zijn hond had verloren.
Niet alleen bet onderricbt onzer arbeiders is
onvoldoende, maar het is slecht bestuurd. Zij
bestudeeren te goeder trouw de zinledige wijs-
geeren die hun beloven het paradijs op aarde
het is verloren tijd. Zij willen brutaalweg de
organisatie van den arbeid veranderen, de
patroons opheffen, de tusschenpersonen af
schaffen, maar zij missen de kracht om de
patroons en de tusschenpersonen te vervangen
en zijn driekwart van den tijd de dupe van
hun nieuwe theoriën.»
(Amsterdamsche Courant.')
De Eerste Kamer kwam Maandagavond
in korte zitting samen. Zij ontving de mede-
deeling van ingekomen stukken, adressen, boek
werken en van de laatstelijk door de Tweede
Kamer aangenomen wetsontwerpen. Dinsdag
en Woensdag vergaderden de afdeelingen om
die voordrachten te onderzoeken. Donderdag
kwam de Kamer weder in openbare vergadering
samen en behandelde het ontwerp in zake de
grensverandering van Amsterdam. De minister
Van Houten verdedigde kortelijk nog het ont
werp. Het aantal vergunningen der drankwet
blijft door het ontwerp onveranderd. Wijziging
der wet omtrent de rechterlijke indeeling is
onnoodig, maar de Regeering zal de zaak over
wegen in verband met eene andere indeeling
der kantons Amsterdam. De beer A. Prins
zal uitsluitend met het oog op het algemeen
- - belang vóór stemmen.
de Commune is tegen-
voor Allen, belofte
Oost-Indië.
2. Hr. Ms. korvet Alkmaar, onder bevel
van den kapitein luitenant ter zee A. W. F.
C. van Woerden, in den voormiddag van 18
dezer te Gibraltar aangekomen.
Bij Koninklijke Besluiten
1896 ns. 18 en 19 zijn de bij besluit van den
Raad der gemeente Amsterdam van 4 Maart
1896 gedane benoeming van dr. Hector Treub,
hoogleeraar en die van dr. W. H. Bakhuis
Roozeboom, lector aan de Rijks-Universiteit te
Leiden, tot gewoon hoogleeraar aan de Ge
meentelijke Universiteit te Amsterdam, bekrach
tigd.
Op 1 April a.s. zullen de heeren directeuren
van de postkantoren Utrecht, Haarlem en Leiden,
den dag herdenken, dat zij voor 40 jaren hun
benoeming ontvingen, als postambtenaren.
Door den heer Mesdag, zuivelconsulent,
zal vanwege de Fr. M. v. L. en V. gegeven
worden een cursus voor practisch en theoretisch
melkonderzoek. Het doel is de deelnemers te
leeren de waarde te bepalen van de melk voor
de boterbereiding, het opsporen van en het
aantoonen van de hoegrootheid van melkver-
valschingen.
Bij de in April te Leeuwarden te houden
stierenkeuring zal door de vereen, het Fr.
Rundvee-stamboek gelegenheid gegeven worden
de aan de keuring onderworpen stieren met
tuberculose te doen inenten, teneinde de fokkers
zekerheid te geven dat de dieren vrij zijn van
tuberculose.
Te Assen is een adjunct commies L. B.
jr. met de noorderzon vertrokken. Er was ook
een juffrouw bjj betrokken. Hij is thans door
Ged. Staten van Drente uit zijn betrekking
ontslagen
Ik weet,
maar
wetgevers als het volk blijft in
ik weet dat het Fransche volk en
van Parijs, verstandig en bekwaam
Maar dit is niet genoeg het heeft ernstige
diepe kennis noodig om zulke ernstige
vraagstukken te behandelen als het bestuur
der publieke zaak.
De tegenwoordige regeering is onbekwaam,
slecht, te kwader trouw, al wat men wil, ik
weet dit wel, omdat ik van ganscher harte
heb meegewerkt om haar omver te halen
maar ik moet zeggen dat het volk van Parijs,
toen bet zijn regeering had weggejaagd, veel
cluse, Paschal Grousset, Henri Rochefort, Victor
Hugo, enz. Maar de meer gematigden, als Hugo
en Rochefort namen weldra hun ontslagzij
begrepen dat met deze mannen niet redelijk
te regeeren viel.
Den 27 Maart werd deze gemeenteraad, de
Commune genoemd, op het Parijscbe Stad
huis geïnstalleerd, en stelde dadelijk allerlei
mooie dingen vastde vervaltijd der wissels
werd verlengd, de huur werd geheel of ge
deeltelijk kwijt gescholden, zekere rekeningen
behoefden niet betaald te worden, het geld
werd langzamerhand uit de bank genomen.
Ons ontbreekt hier de ruimte, en ook wel
een weinig de lust, al de gruweldaden dezer
regeering na te gaan. Verdachte personen
werden bij honderden gevat, opgesloten of
gedood, of zij schuldig waren of niet. Handel
en nijverheid stonden natuurlijk stil, er kwam
armoede en gebrek, en nu moesten natuurlijk
de meergegoeden en meer voorname personen
het ontgelden, die als gijzelaars werden vastge
houden of doodgeschoten, omdat de regeerings
troepen te Versailles hun strijd tegen de op
standelingen voortzetten. De vreeselijke vrou
wen, de petroleuses, van dien tijd zijn bekend.
Het waren vrouwen uit de heffe des volks,
die met kannen petroleum rondliepen en ge
bouwen, ja ook menschen, naar men zegt,
met petroleum begoten en in brand staken.
Eindelijk, in Mei, was de kracht der Com
mune gebroken. De regeeringstroepen behaalden
de overwinningde communisten werden bij
honderden in de gevangenis geworpen.
Het oordeel over
woordig vrij eenstemmig. Recht
theatraal als altijd, dat gister met een rood
nummer verscheen, drukt zelfs in een lijstje
het volgende oordeel van Rossel af, dat voor
een deel door den verstoksten conservatief kan
onderschreven worden:
«Op één punt beschouw ik, dat de Commune
een goede ondervinding heeft opgeleverd, o.a.
omtrent de onvoldoende kennis der arbeiders
klassen om te besturen. Tot nader order moet
de uitoefening der regeeringsfuncties blijven
in handen der onderwezen klassen of liever
de regeering moet blijven in handen der
bourgeoisie, totdat het volk voldoende onder
wezen is.
Daarom, het volk onderrichte zich als het
zijn rechtmatig aandeel wil hebben aan de
regeling der zaken en aan de verdeeling van
het fortuin. Maar voor het oogenblik zeg ik
en ik gebruik dit woord zonder een smet
te bedoelen dat het volk te dom is om
ons te besturenhet heeft geen ernstige denk
beelden genoeg en het heeft te veel verkeerde
denkbeelden.
Ik beschuldig niet, ik constateer,
dat bet niet is de fout van het volk,
van onze
onkunde
vooral dat
is.
en
nale Garde had
genomen,
een
om
men
durfde straffen, steeg hun
oogenblik; zij overrompelden ten slotte de
gevangenissen, noodzaakten kleine troepen der
soldaten om de wapens neer te leggen, braken
in de tuighuizen en stalen wapenen en am
munitie ten dotte beschuldigden zij de Re
geering van partijdigheid en eischten zij dat
de Nationale Garde zelf haar aanvoerders zou
benoemen.
Toen (16 Maart) meende de regeering stren
ger maatregelen te moeten nemen. In den nacht
van den 17 op 18 maakten de regeerings
troepen zich meester van den Mont-martre
en 40 gevangenen vielen daarbij in hun han
den. Maar nauwelijks werd dit bekend aan
de Nationale Garde of deze kwam in dichte,
onafzienbare drommen aanrukken en joeg de
regeeringstroepen terug, waarvan velen zich
met hen verbroederden. Twee dappere generaals
der regeeringstroepen werden door de Com
munisten gevangen genomen en terstond dood
geschoten, Thomas en Lecomte
Nu was het oproer voorgoed losgebroken
overal werden barricades opgeworpende
regeeringstroepen trokken zich terug naar
Versailles, Parijs was in de banden der socia
listen, van het schuim der groote wereldstad,
die in de straten hebben huisgehouden als
men nooit mogelijk zou hebben geacht in onze
beschaafde eeuw.
Er werd een gemeenteraad gekozen, al de
leiders cn medestanders der socialisten werden
gekozen: Blanqui, Felix Pyatt, Assy, Deles-
te
i te
t te
rst;
Woensdag 18 Maart, was het een kwart eeuw
geleden, dat te Parijs de socialistische partij
een tweede schrikbewind vestigde. Den 18en
Maart 1871 maakte die partij zich meester
van de regeering van Frankrijk’s hoofdstad en
wist zich daarin te handhaven tot 29 Mei
van datzelfde jaar. Haar naam, de Com
mune, herinnerde aan de vreeselijkste dagen
van het schrikbewind op het einde der vorige
eeuw, toen Lyon den naam droeg van La
Commune affranchie. En inderdaad zocht ook
de socialistische partij in 1871 de mannen
der Groote Omwenteling na te volgen. Maar
ook in andere opzichten verdiende hun regee
ring den naam van Commune, in hun oog
stond de gemeente boven alles; zij wilden
de centralisatie der beschaafde Staten vernie
tigen. zij wilden aan de gemeenten (Com
munes) een buitengewone macht geven en
dan een soort van verbondsrepubiiek vormen
bestaande uit louter afzonderlijke gemeenten,
ieder met hun eigen bestuur.
Maar dit politiek denkbeeld ging weldra te
loor in stroomen bloed, in brandende huizen,
in al de wandaden van een teugelloos, bande
loos en opgezweept volk. Het eerste doel van
de Commune-mannen was natuurlijk de Pruisen
te verjagenzij dachten dit te doen met
moed en wilden strijdlust, bet tegendeel
gebeurdede Pruisen waren Parijs binnen
getrokken (1 Maart) en zij lieten zich niet
zoo licht verjagen. Bij dien intocht van den
vijand trouwens was het oproer tegen de
gestelde machten reeds begonnende Natio-
J een dreigende houding aan-
er werden barricades opgeworpen,
oproeping van den commandant van Parijs
dit te staken bleef vruchteloos, en toen
de oproerstokers toch niet strafte, niet
i vermetelheid elk
